Nguyên tắc xác định trách nhiệm hình sự “chỉ được áp dụng các tình tiết tăng nặng kể từ khi bộ luật hình sự có hiệu lực pháp luật”

Theo quy định tại khoản 2 Điều 7 Bộ luật hình sự: Điều luật quy định một tội phạm mới, một hình phạt nặng hơn, một tình tiết tăng nặng mới … thì không được áp dụng đối với hành vi phạm tội đã được thực hiện trước khi điều luật đó có hiệu lực thi hành. Như vậy, Điều 48 Bộ luật hình sự năm 1999 có các tình tiết tăng nặng sau đây là tình tiết mới:
 
 - Phạm tội có tính chất chuyên nghiệp;
 
 - Lợi dụng chức vụ, quyền hạn để phạm tội;
 
 - Phạm tội có tính chất côn đồ;
 
 - Xâm phạm tài sản Nhà nước;
 
 - Gây hậu quả rất nghiêm trọng hoặc đặc biệt nghiêm trọng;
 
 - Lợi dụng tình trạng khẩn cấp, dịch bệnh để phạm tội
 
Nếu trước ngày Bộ luật hình sự có hiệu lực pháp luật mà người phạm tội thực hiện tội phạm có một trong các tình tiết trên mà sau khi Bộ luật hình sự có hiệu lực mới bị phát hiện, điều tra, truy tố và xét xử thì không được coi các tình tiết trên là tình tiết tăng nặng đối với người phạm tội. Quy định này không áp dụng đối với các tình tiết giảm nhẹ mà trong mọi trường hợp dù hành vi phạm tội được thực hiện sau hay trước khi Bộ luật hình sự có hiệu lực pháp luật thì người phạm tội vẫn được áp dụng tình tiết giảm nhẹ nếu Điều 46 Bộ luật hình sự có quy định