Đòi lại giấy chứng nhận quyền sử dụng đất do người khác chiếm giữ

Quyền sử dụng đất hiện nay thuộc quyền sử dụng của bà bạn do nhận thừa kế nên bà có toàn bộ các quyền của chủ sử dụng theo quy định của luật đất đai, trong đó có quyền khiếu nại, tố cáo, khởi kiện về những hành vi vi phạm quyền sử dụng đất hợp pháp của mình (Khoản 6 Điều 105 Luật Đất đai). Bà có quyền đòi lại đất và giấy chứng nhận quyền sử dụng đất mà người cháu đang chiếm giữ trái phép. Gia đình bạn trước hết nên thương lượng và tự giải quyết nội bộ để giữ tình cảm gia đình. Nhưng nếu người cháu đó kiên quyết không trả thì có thể yêu cầu cơ quan có thẩm quyền giải quyết theo quy định của pháp luật.

Vấn đề thứ nhất, đối với việc đòi lại giấy chứng nhận quyền sử dụng đất thì gia đình bạn không thể khởi kiện ra tòa vì Tòa án sẽ không giải quyết theo hướng dẫn tại Công văn số 141/TANDTC-KHXX về việc thẩm quyền giải quyết các yêu cầu trả lại giấy chứng nhận quyền sở hữu tài sản của Tòa án nhân dân tối cao ngày 21/9/2011.

Nội dung công văn nêu rõ: Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất không phải là “giấy tờ có giá” quy định tại Điều 163 của Bộ luật Dân sự năm 2005; do đó, nếu có yêu cầu Tòa án giải quyết buộc người chiếm giữ trả lại các giấy tờ này thì Tòa án không thụ lý giải quyết. Tòa án phải hướng dẫn cho người khởi kiện có thể yêu cầu cơ quan chức năng giải quyết theo thẩm quyền buộc người chiếm giữ bất hợp pháp giấy tờ nêu trên phải trả lại cho chủ sở hữu, người chiếm hữu hợp pháp đối với loại giấy tờ đó.

Theo hướng dẫn trên thì gia đình bạn có thể đến cơ quan công an, cơ quan hành chính tại địa phương để yêu cầu về việc đòi lại Giấy chứng nhận quyền sử dụng đã mất. Tuy nhiên, sau công văn thì cũng chưa có hướng dẫn cụ thể nào về vấn đề này nên thực tế việc đòi lại Giấy chứng nhận bị người khác chiếm giữ đang gặp nhiều khó khăn.

Để giải quyết khó khăn trên, theo chúng tôi, gia đình bạn nên yêu cầu cơ quan nhà nước có thẩm quyền giải quyết tranh chấp về việc sử dụng tài sản trái phép (vấn đề thứ hai).

Vấn đề thứ hai, yêu cầu giải quyết tranh chấp để đòi lại quyền sử dụng đất đang bị sử dụng trái phép.

Quyền sử dụng đất thuộc quyền sử dụng của bà bạn nên bà có quyền cho phép hoặc không cho phép người cháu được ở trên đất đó. Nếu bà đã yêu cầu người cháu trả lại mảnh đất (để cho lại người con út) mà người cháu vẫn cố tình không trả thì bà có quyền gửi đơn đến cơ quan có thẩm quyền để giải quyết.

Trước hết là yêu cầu hòa giải tại Ủy ban nhân dân cấp xã nơi có đất (Điều 135 Luật Đất đai). Trường hợp sau hòa giải mà người cháu vẫn không trả thì nhà bạn có quyền khởi kiện tại Tòa án nhân dân có thẩm quyền (vì mảnh đất đã được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất) (Điều 136 Luật Đất đai). Tòa án nhân dân sẽ giải quyết tranh chấp căn cứ vào tình hình thực tế của nhà bạn và căn cứ theo quy định của pháp luật.