Thay đổi, cải chính hay điều chỉnh hộ tịch

Việc đăng ký khai sinh cho con của anh Nguyễn Văn Tài đã được thực hiện đúng pháp luật và họ tên hợp pháp của cháu được xác định là Nguyễn Tài Phú theo nguyên tắc quy định tại Điều 26 Bộ luật Dân sự: “Họ, tên của một người được xác định theo họ, tên khai sinh của người đó”. Trong tình huống này, tên của cháu Phú trong học bạ được ghi thành Phúc do xác lập theo bản sao Giấy khai sinh đã bị anh Tài tự ý sửa. Do đó, nếu muốn có sự thống nhất giữa Giấy khai sinh và học bạ thì nhà trường phải căn cứ vào bản chính Giấy khai sinh của cháu Phú để thực hiện việc điều chỉnh tên trong học bạ từ Phúc thành Phú theo nguyên tắc quy tại Điều 5 Nghị định số 158/2005/NĐ-CP: “Giấy khai sinh là giấy tờ hộ tịch gốc của mỗi cá nhân. Mọi hồ sơ, giấy tờ của cá nhân có nội dung ghi về họ, tên, chữ đệm, ngày, tháng, năm sinh; giới tính; dân tộc; quốc tịch; quê quán; quan hệ cha, mẹ, con phải phù hợp với Giấy khai sinh của người đó”.
Tuy nhiên, nguyện vọng của anh Tài trình bày với cán bộ tư pháp - hộ tịch là muốn được đổi tên con mình từ Nguyễn Tài Phú thành Nguyễn Tài Phúc. Lý do anh Tài sửa tên con trai từ Phú thành Phúc là do cha mẹ anh (tức ông bà nội của cháu Phú) không muốn cháu đích tôn của mình mang tên đó. Việc cháu Phú không được đổi tên có thể dẫn đến mâu thuẫn, ảnh hưởng đến tình cảm gia đình. Đây là lý do hợp pháp để cán bộ tư pháp - hộ tịch có thể công nhận giải quyết yêu cầu đổi tên cho cháu Phú theo quy định tại điểm a khoản 1 Điều 27 Bộ luật Dân sự về: “Quyền thay đổi họ, tên”:

“1. Cá nhân có quyền yêu cầu cơ quan nhà nước có thẩm quyền công nhận việc thay đổi họ, tên trong các trường hợp sau đây:

a)       Theo yêu cầu của người có họ, tên mà việc sử dụng họ, tên đó gây nhầm lẫn, ảnh hưởng đến tình cảm gia đình, đến danh dự, quyền, lợi ích hợp pháp của người đó;...”

Để thụ lý giải quyết yêu cầu của anh Tài, cán bộ tư pháp - hộ tịch cần lưu ý một số điểm sau:
- Áp dụng thủ tục thay đổi hộ tịch để giải quyết yêu cầu đổi tên cho con anh Tài từ Nguyễn Tài Phú thành Nguyễn Tài Phúc.

- Về quyền yêu cầu thay đổi tên: Theo quy định tại điểm a, khoản 1 Điều 27 Bộ luật Dân sự thì chủ thể có quyền yêu cầu thay đổi tên là người có họ, tên đó (trong trường hợp này là cháu Phú). Tuy nhiên, vì cháu Phú mới 10 tuổi nên cha mẹ, với tư cách người đại diện theo pháp luật có thể đứng ra thực hiện việc yêu cầu đổi tên vì lợi ích của cháu Phú theo hướng dẫn tại đoạn 3 khoản 1 Điều 38 Nghị định số 158/2005/NĐ-CP: “Việc thay đổi, cải chính hộ tịch... cho người chưa thành niên hoặc người mất năng lực hành vi dân sự được thực hiện theo yêu cầu của cha, mẹ hoặc người giám hộ”. Tuy nhiên, vì cháu Phú đã 10 tuổi nên việc đổi tên phải có sự đồng ý của cháu, thể hiện trong Tờ khai.

- Về thẩm quyền: Cháu Phú là người dưới 14 tuổi nên cơ quan có thẩm quyền thay đổi hộ tịch là Uỷ ban nhân dân xã, nơi đã đăng ký khai sinh cho cháu (Điều 14 Nghị định số 158/2005/NĐ-CP).
- Về thủ tục, trình tự giải quyết: áp dụng theo quy định tại Điều 38 Nghị định số 158/2005/NĐ-CP.