Bồi thường thiệt hại về đất và tài sản khi Nhà nước thu hồi đất

Đây là vụ việc liên quan đến việc áp dụng pháp luật về đất đai ở các thời kỳ khác nhau, đồng thời, người tiếp nhận giải quyết vụ việc là ông Lý - Chủ tịch mới của UBND xã P phải xem xét, đánh giá cách giải quyết của người tiền nhiệm trước đó (bà Xoan, Chủ tịch UBND xã đã nghỉ hưu, người đã xác nhận việc UBND xã cho gia đình ông An mượn đất vào năm 1994). Do đó, mấu chốt của vụ việc là cần đánh giá tư cách sử dụng đất của gia đình ông An. Chủ tịch UBND xã ký xác nhận cho hộ ông An mượn đất năm 1994 có đúng pháp luật hay không?
Diện tích đất 50m2 tại thôn Chiều mà UBND xã thời kỳ năm 1994 xác nhận giao cho gia đình ông An mượn là thuộc quyền quản lý của chính quyền cấp xã. Tuy nhiên, việc cho mượn đất để làm nhà ở không đúng theo quy định của pháp luật, vì thời điểm năm 1994, việc áp dụng Luật Đất đai năm 1993 trong quản lý và sử dụng đất không hình thành quan hệ mượn quyền sử dụng đất. Việc sử dụng đất để ở của hộ gia đình chỉ được thực hiện trên cơ sở quyết định giao đất của UBND cấp huyện. Do vậy, việc bà Xoan, Chủ tịch UBND xã cho hộ gia đình mượn đất để ở như trong trường hợp này là việc làm trái nguyên tắc, không phù hợp với quy định của pháp luật đất đai.
Việc UBND xã thu hồi đất của gia đình ông Quang có đúng pháp luật hay không? Theo quy định tại khoản 2 Điều 44 Luật Đất đai năm 2003 về thẩm quyền thu hồi đất quy định, UBND huyện, quận, thị xã, thành phố thuộc tỉnh quyết định thu hồi đất của hộ gia đình, cá nhân. Do đó, trong trường hợp này, việc ông Lý, Chủ tịch UBND xã quyết định thu hồi đất của hộ ông An là vượt thẩm quyền.
Đề xuất hướng giải quyết: Vụ việc nói trên là sự việc đã xảy ra trên thực tế, có tính lịch sử và cần phải giải quyết hậu quả pháp lý theo yêu cầu quản lý nhà nước về đất đai, đồng thời cũng cần xem xét thoả đáng quyền lợi của người dân. Do đó, Chủ tịch UBND xã P có thể giải quyết vụ việc như sau:
- Thứ nhất, ra quyết định hủy hiệu lực của quyết định thu hồi đất ban hành trái thẩm quyền trước đó;
- Thứ hai, căn cứ vào khoản 1 Điều 42 Luật Đất đai năm 2003 để giải quyết yêu cầu bồi thường thiệt hại của ông An. Trong trường hợp này, gia đình ông An không được bồi thường thiệt hại về đất nhưng được xem xét để bồi thường thiệt hại về tài sản gắn liền với đất. Cụ thể là công sức tôn tạo đất, xây dựng nhà ở, cải tạo đất.
- Đối với yêu cầu của gia đình ông An về việc yêu cầu giao đất ở mới: Nếu gia đình ông An không có chỗ ở nào khác thì Chủ tịch UBND xã P hướng dẫn ông An làm đơn xin giao đất ở. UBND xã xác nhận về hoàn cảnh và hiện trạng sử dụng đất của gia đình ông An gửi đến UBND cấp huyện để đề nghị giao đất ở cho hộ gia đình theo thẩm quyền.