Triển khai quyền thừa kế theo di chúc

Theo quy đinh tại khoản 1 điều 667 và khoản 1 điều 633 Bộ luật Dân sự 2005 thì kể từ thời điểm mẹ bạn qua đời, di chúc sẽ có hiệu lực pháp luật.

Điều 633. Thời điểm, địa điểm mở thừa kế

1.Thời điểm mở thừa kế là thời điểm người có tài sản chết. Trong trường hợp Toà án tuyên bố một người là đã chết thì thời điểm mở thừa kế là ngày được xác định tại khoản 2 Điều 81 của Bộ luật này.

……………

Điều 667. Hiệu lực pháp luật của di chúc

1.Di chúc có hiệu lực pháp luật từ thời điểm mở thừa kế.

……………

Dựa vào thông tin mà bạn cung cấp và quy định tại Khoản 1 điều 638, Điều 682 BLDS 2005 thì chị bạn đương nhiên là người quản lý di sản đồng thời là người phân chia di sản được người để lại di sản (mẹ bạn) chỉ định trong di chúc, và khi di chúc có hiệu lực, chị bạn sẽ có các quyền và nghĩa vụ theo quy định tại khoản 1 điều 639 và 640 .

Điều 638. Người quản lý di sản

1.Người quản lý di sản là người được chỉ định trong di chúc hoặc do những người thừa kế thoả thuận cử ra.

………………

Điều 639. Nghĩa vụ của người quản lý di sản

1. Người quản lý di sản quy định tại khoản 1 và khoản 3 Điều 638 của Bộ luật này có các nghĩa vụ sau đây:

a) Lập danh mục di sản; thu hồi tài sản thuộc di sản của người chết mà người khác đang chiếm hữu, trừ trường hợp pháp luật có quy định khác;

b) Bảo quản di sản; không được bán, trao đổi, tặng cho, cầm cố, thế chấp và định đoạt tài sản bằng các hình thức khác, nếu không được những người thừa kế đồng ý bằng văn bản;

c) Thông báo về di sản cho những người thừa kế;

d) Bồi thường thiệt hại, nếu vi phạm nghĩa vụ của mình mà gây thiệt hại;

đ) Giao lại di sản theo yêu cầu của người thừa kế.

……………

Điều 640. Quyền của người quản lý di sản

1. Người quản lý di sản quy định tại khoản 1 và khoản 3 Điều 638 của Bộ luật này có các quyền sau đây:

a) Đại diện cho những người thừa kế trong quan hệ với người thứ ba liên quan đến di sản thừa kế;

b) Được hưởng thù lao theo thoả thuận với những người thừa kế.

....................

Điều 682. Người phân chia di sản

1. Người phân chia di sản có thể đồng thời là người quản lý di sản được chỉ định trong di chúc hoặc được những người thừa kế thoả thuận cử ra.

2. Người phân chia di sản phải chia di sản theo đúng di chúc hoặc đúng thoả thuận của những người thừa kế theo pháp luật.

3. Người phân chia di sản được hưởng thù lao, nếu người để lại di sản cho phép trong di chúc hoặc những người thừa kế có thoả thuận.

Việc bạn muốn đặt vấn đề hợp thức hóa bước tiếp theo sau tờ di chúc của mẹ bạn đã để lại cho các con theo đúng trình tự pháp luật (tức phân chia di sản) là hoàn toàn có căn cứ pháp luật tại Điều 636 và 684 BLDS 2005:

Điều 636. Thời điểm phát sinh quyền và nghĩa vụ của người thừa kế

Kể từ thời điểm mở thừa kế, những người thừa kế có các quyền, nghĩa vụ tài sản do người chết để lại.

Điều 684. Phân chia di sản theo di chúc

1. Việc phân chia di sản được thực hiện theo ý chí của người để lại di chúc; nếu di chúc không xác định rõ phần của từng người thừa kế thì di sản được chia đều cho những người được chỉ định trong di chúc, trừ trường hợp có thoả thuận khác.

2. Trong trường hợp di chúc xác định phân chia di sản theo hiện vật thì người thừa kế được nhận hiện vật kèm theo hoa lợi, lợi tức thu được từ hiện vật đó hoặc phải chịu phần giá trị của hiện vật bị giảm sút tính đến thời điểm phân chia di sản; nếu hiện vật bị tiêu huỷ do lỗi của người khác thì người thừa kế có quyền yêu cầu bồi thường thiệt hại.

3. Trong trường hợp di chúc chỉ xác định phân chia di sản theo tỷ lệ đối với tổng giá trị khối di sản thì tỷ lệ này được tính trên giá trị khối di sản đang còn vào thời điểm phân chia di sản.

Với ý kiến “…Người quản lý di sản cứ quản lý mãi đến khi họ không còn sức khỏe để quản lý nửa thì tiếp tục chỉ định cho người đồng thừa kế khác tiếp tục quản lý di sản mà không tiến hành thực hiện việc phân chia di sản cho 1 trong 6 đồng thừa kế có nhu cầu nhận phần di sản đó,..” là hoàn toàn không có căn cứ pháp luật. Kể từ sau thời điểm mở thừa kế (sau khi mẹ bạn qua đời), những người thừa kế có thể họp mặt và thống nhất cách thức thực hiện các nghĩa vụ do người chết để lại, đồng thời phân chia di sản cho người thừa kế. Ở đây bạn lưu ý là giữa các đồng thừa kế chỉ họp mặt thống nhất cách thức phân chia di sản mà không được phép sửa đổi ý chí của người để lại di sản.

Điều 681. Họp mặt những người thừa kế 

1. Sau khi có thông báo về việc mở thừa kế hoặc di chúc được công bố, những người thừa kế có thể họp mặt để thoả thuận những việc sau đây:

a) Cử người quản lý di sản, người phân chia di sản, xác định quyền, nghĩa vụ của những người này, nếu người để lại di sản không chỉ định trong di chúc;

b) Cách thức phân chia di sản.

2. Mọi thoả thuận của những người thừa kế phải được lập thành văn bản.

Điều 637. Thực hiện nghĩa vụ tài sản do người chết để lại

1. Những người hưởng thừa kế có trách nhiệm thực hiện nghĩa vụ tài sản trong phạm vi di sản do người chết để lại, trừ trường hợp có thoả thuận khác.

2. Trong trường hợp di sản chưa được chia thì nghĩa vụ tài sản do người chết để lại được người quản lý di sản thực hiện theo thoả thuận của những người thừa kế.

3. Trong trường hợp di sản đã được chia thì mỗi người thừa kế thực hiện nghĩa vụ tài sản do người chết để lại tương ứng nhưng không vượt quá phần tài sản mà mình đã nhận, trừ trường hợp có thoả thuận khác.

4. Trong trường hợp Nhà nước, cơ quan, tổ chức hưởng di sản theo di chúc thì cũng phải thực hiện nghĩa vụ tài sản do người chết để lại như người thừa kế là cá nhân.

Điều 683. Thứ tự ưu tiên thanh toán

Các nghĩa vụ tài sản và các khoản chi phí liên quan đến thừa kế được thanh toán theo thứ tự sau đây:

1. Chi phí hợp lý theo tập quán cho việc mai táng;

2. Tiền cấp dưỡng còn thiếu;

3. Tiền trợ cấp cho người sống nương nhờ;

4. Tiền công lao động;

5. Tiền bồi thường thiệt hại;

6. Thuế và các khoản nợ khác đối với Nhà nước;

7. Tiền phạt;

8. Các khoản nợ khác đối với cá nhân, pháp nhân hoặc chủ thể khác;

9. Chi phí cho việc bảo quản di sản;

10. Các chi phí khác.

Về vấn đề bạn hỏi “Tôi có ý định đặt vấn đề nhận sở hửu 1/8 di sản của người quá cố ra trong buổi họp gia đình sắp tới. Nếu các đồng thừa kế khác không đồng ý, cũng như nếu người quản lý di sản bác bỏ ý kiến của tôi thì tôi phải làm sao để được hưởng phần di sản đó ?”.

BTV xin đưa ra một số lời khuyên cũng như căn cứ để bạn có thể tham khảo:

Việc bạn muốn nhận giá trị 1/8 di sản theo như di chúc để lại là hoàn toàn phù hợp với quy định hiện hành của pháp luật về thừa kế. Các đồng thừa kế khác cũng như người quản lý di sản, người phân chia di sản không có quyền can thiệp vào phần di sản của bạn, đó là ý chí của người để lại di sản. Hơn nữa việc phân chia di sản cho bạn còn là nghĩa vụ của người quản lý, người phân chia di sản theo quy định tại điểm đ khoản 1 điều 639 và khoản 2 điều 682 BLDS 2005.

Tuy nhiên bạn phải không thuộc đối tượng không được quyền hưởng di sản theo quy định tại điều 643 BLDS 2005.

Điều 643. Người không được quyền hưởng di sản

1. Những người sau đây không được quyền hưởng di sản:

a) Người bị kết án về hành vi cố ý xâm phạm tính mạng, sức khoẻ hoặc về hành vi ngược đãi nghiêm trọng, hành hạ người để lại di sản, xâm phạm nghiêm trọng danh dự, nhân phẩm của người đó;

b) Người vi phạm nghiêm trọng nghĩa vụ nuôi dưỡng người để lại di sản;

c) Người bị kết án về hành vi cố ý xâm phạm tính mạng người thừa kế khác nhằm hưởng một phần hoặc toàn bộ phần di sản mà người thừa kế đó có quyền hưởng;

d) Người có hành vi lừa dối, cưỡng ép hoặc ngăn cản người để lại di sản trong việc lập di chúc; giả mạo di chúc, sửa chữa di chúc, huỷ di chúc nhằm hưởng một phần hoặc toàn bộ di sản trái với ý chí của người để lại di sản.

2. Những người quy định tại khoản 1 Điều này vẫn được hưởng di sản, nếu người để lại di sản đã biết hành vi của những người đó, nhưng vẫn cho họ hưởng di sản theo di chúc.

Thiết nghĩ bạn không thuộc đối tượng quy định tại Điều 643 BLDS 2005, vì vậy các đồng thừa kế khác không có bất cứ một lý do hợp pháp nào để cản trở quyền hưởng di sản của bạn.

Theo như bạn trình bày, thì trong buổi họp gia đình sắp tới, bạn có thể yêu cầu người phân chia di sản (Chị ruột bạn) phân chia phần di sản mà bạn được nhận thừa kế theo di chúc, trên cơ sở thống nhất cách thức phân chia với các đồng thừa kế.

Nếu người phân chia di sản không thực hiện nghĩa vụ phân chia, hoặc các đồng thừa kế khác cản trở quyền hưởng di sản của bạn thì bạn có quyền khởi kiện ra Tòa án nhân dân quận, huyện nơi bạn sinh sống để được cơ quan có thẩm quyền giải quyết.

Ở đây bạn cần lưu ý là Thời hiệu khởi kiện để người thừa kế yêu cầu chia di sản, xác nhận quyền thừa kế của mình hoặc bác bỏ quyền thừa kế của người khác là mười năm, kể từ thời điểm mở thừa kế theo quy định tại Điều 645 BLDS 2005.