Công an phường có được thu hàng hóa khi không lập biên bản?

Đối với trường hợp của bạn, để kết luận việc Công an phường thu giữ hàng hóa có trái quy định của pháp luật hay không cần xem xét các khía cạnh sau:

- Thứ nhất, xác định hành vi vi phạm

Theo khoản 3 Điều 8 Luật Giao thông đường bộ năm 2008, “sử dụng lòng đường, lề đường, hè phố trái phép” là một trong các hành vi bị cấm. Người vi phạm có thể bị xử phạt hành chính theo quy định tại Điều 12 Nghị định 171/2013/NĐ-CP ngày 13/11/2013 về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực giao thông đường bộ và đường sắt, cụ thể như sau:

“1. Cảnh cáo hoặc phạt tiền từ 100.000 đồng đến 200.000 đồng đối với người bán hàng rong hoặc bán hàng hóa nhỏ lẻ khác trên lòng đường đô thị, trên vỉa hè các tuyến phố có quy định cấm bán hàng, trừ các hành vi vi phạm quy định tại điểm c khoản 3, điểm e khoản 4 điều này.

3. Phạt tiền từ 2.000.000 đồng đến 3.000.000 đồng đối với cá nhân, từ 4.000.000 đồng đến 6.000.000 đồng đối với tổ chức thực hiện một trong các hành vi vi phạm sau:

b) Dựng lều quán, cổng ra vào, tường rào các loại, công trình tạm thời khác trái phép trong phạm vi đất dành cho đường bộ, trừ các hành vi vi phạm quy định tại điểm đ khoản 4, điểm a khoản 5 điều này;

c) Họp chợ, kinh doanh dịch vụ ăn uống, bày, bán hàng hóa, sửa chữa xe, rửa xe, đặt, treo biển hiệu, biển quảng cáo, làm mái che trên lòng đường đô thị, hè phố hoặc thực hiện các hoạt động, dịch vụ khác trái phép trên lòng đường đô thị, hè phố gây cản trở giao thông, trừ các hành vi vi phạm quy định tại: điểm d, điểm đ, điểm e, điểm g khoản 4; điểm b khoản 5; điểm a khoản 6 điều này;

d) Chiếm dụng lòng đường đô thị hoặc hè phố dưới 5m2 làm nơi trông, giữ xe…

8. Ngoài việc bị áp dụng hình thức xử phạt, cá nhân, tổ chức thực hiện hành vi quy định tại khoản 2, khoản 3, khoản 4, khoản 5, khoản 6, khoản 7 điều này còn bị áp dụng các biện pháp khắc phục hậu quả sau đây: Buộc phải dỡ bỏ các công trình xây dựng, biển quảng cáo, di dời cây trồng trái phép, thu dọn vật liệu, chất phế thải, hàng hóa và khôi phục lại tình trạng ban đầu đã bị thay đổi do vi phạm hành chính gây ra”.

Theo quy định trên, hành vi bày bán hàng hóa trên vỉa hè của gia đình bạn được xác định là hành vi vi phạm quy định của pháp luật.

- Thứ hai, về biện pháp xử phạt được áp dụng và quy trình áp dụng biện pháp này:

Việc bị áp dụng hình thức xử phạt hành chính là phạt tiền, cá nhân, tổ chức thực hiện hành vi bán hàng trên vỉa hè còn bị áp dụng các biện pháp khắc phục hậu quả được quy định tại khoản 8 Điều 12 Nghị định 171/2013/NĐ-CP vừa trích dẫn ở trên. Ngoài ra, tùy từng trường hợp, người có thẩm quyền có quyền tịch thu tang vật, phương tiện vi phạm hành chính hoặc tạm giữ tang vật, phương tiện hành chính. Cụ thể:

Tịch thu tang vật, phương tiện: Người bán hàng trên vỉa hè sẽ bị tịch thu tang vật, phương tiện vi phạm nếu có hành vi phạm hành chính nghiêm trọng do lỗi cố ý của cá nhân, tổ chức (Điều 26 Luật xử lý vi phạm hành chính).

Về việc tạm giữ đối với tang vật, phương tiện: Theo quy định tại khoản 3 Điều 119 Luật xử lý vi phạm hành chính năm 2012 quy định trong trường hợp cần ngăn chặn kịp thời vi phạm hành chính, hoặc để đảm bảo việc xử lý vi phạm hành chính, người có thẩm quyền có thể tạm giữ tang vật, phương tiện vi phạm hành chính, giấy phép, chứng chỉ hành nghề. Cụ thể hơn, tại khoản 1 Điều 125 Luật xử lý vi phạm hành chính năm 2012 nêu rõ việc tạm giữ tang vật, phương tiện vi phạm chỉ được thực hiện “trong trường hợp thật cần thiết”, bao gồm:

“a) Để xác minh tình tiết mà nếu không tạm giữ thì không có căn cứ ra quyết định xử phạt. Trường hợp tạm giữ để định giá tang vật vi phạm hành chính làm căn cứ xác định khung tiền phạt, thẩm quyền xử phạt thì áp dụng quy định của khoản 3 Điều 60 của Luật này;

b) Để ngăn chặn ngay hành vi vi phạm hành chính mà nếu không tạm giữ thì sẽ gây hậu quả nghiêm trọng cho xã hội;

c) Để bảo đảm thi hành quyết định xử phạt theo quy định tại khoản 6 Điều này”.

Theo quy định của pháp luật, dù tịch thu hay tạm giữ tang vật, phương tiện, cơ quan có thẩm quyền xử lý cũng phải lập thành biên bản (điều 81 và điều 125 Luật xử lý vi phạm hành chính).

Bên cạnh đó, Luật Xử lý vi phạm hành chính còn yêu cầu biên bản này phải được lập theo mẫu quy định tại Thông tư số 05/2015/TT-BGTVT (mẫu số 17 và mẫu số 18) trong đó phải ghi rõ tên, số lượng, chủng loại, số đăng ký (nếu có), tình trạng, chất lượng của vật, tiền, hàng hoá, phương tiện vi phạm hành chính bị tịch thu và phải có chữ ký của người tiến hành tịch thu, người bị xử phạt hoặc đại diện tổ chức bị xử phạt và người chứng kiến; trường hợp người bị xử phạt hoặc đại diện tổ chức bị xử phạt vắng mặt thì phải có hai người chứng kiến.

Đối với tang vật, phương tiện vi phạm hành chính cần được niêm phong phải niêm phong ngay trước mặt người bị xử phạt, đại diện tổ chức bị xử phạt hoặc người chứng kiến. Việc niêm phong phải được ghi nhận vào biên bản.

Như vậy, việc gia đình bạn bày bán bán hàng hóa trên vỉa hè là hành vi vi phạm pháp luật. Tuy nhiên, việc công an phường thu giữ hàng hoá ở vỉa hè của gia đình bạn mà không lập biên bản thu giữ cũng là trái với các quy định của pháp luật vừa trích dẫn ở trên.