Quy chuẩn Quốc gia QCVN 01-70:2011/BNNPTNT tính khác biệt và tính ổn định của giống cà chua

CHÚ THÍCH:

(*) Tính trạng được sử dụng cho tất cả các giống trong mỗi vụ khảo nghiệm và luôn có trong bản mô tả giống, trừ khi trạng thái biểu hiện của tính trạng trước đó hoặc điều kiện môi trường làm cho nó không biểu hiện được. (+) Được giải thích, minh họa và hướng dẫn theo dõi ở Phụ lục A.

III. PHƯƠNG PHÁP KHẢO NGHIỆM

3.1. Yêu cầu vật liệu khảo nghiệm

3.1.1. Giống khảo nghiệm

3.1.1.1. Khối lượng hạt giống tối thiểu gửi đến cơ quan khảo nghiệm để khảo nghiệm và lưu mẫu là 10 g hoặc 2.500 hạt mỗi giống.

3.1.1.2. Chất lượng hạt giống tối thiểu: có tỷ lệ nảy mầm 80%, độ sạch 99% và độ ẩm 9% (tương đương cấp xác nhận). Hạt giống phải khoẻ mạnh và không nhiễm các loại sâu bệnh nguy hại.

3.1.1.3. Mẫu giống gửi khảo nghiệm không được xử lý bằng bất kỳ hình thức nào, trừ khi cơ quan khảo nghiệm cho phép hoặc yêu cầu. Nếu giống đã xử lý, phải cung cấp những thông tin chi tiết về quá trình xử lý cho cơ quan khảo nghiệm xem xét và quyết định.

3.1.1.4. Thời hạn gửi giống: Theo quy định của cơ quan khảo nghiệm.

...

...

...

3.1.2.1. Trong Tờ khai kỹ thuật đăng ký khảo nghiệm, tác giả đề xuất các giống tương tự và nói rõ những tính trạng khác biệt giữa chúng với giống khảo nghiệm. Cơ sở khảo nghiệm xem xét quyết định các giống được chọn làm giống tương tự.

3.1.2.2. Giống tương tự được lấy từ bộ mẫu giống chuẩn của cơ quan khảo nghiệm. Trường hợp cần thiết cơ sở khảo nghiệm có thể yêu cầu tác giả cung cấp giống tương tự và tác giả phải chịu trách nhiệm về mẫu giống cung cấp. Số lượng và chất lượng giống tương tự như quy định ở Mục 3.1.1.

3.2. Phân nhóm giống khảo nghiệm

Các giống khảo nghiệm được phân thành nhóm dựa theo các tính trạng sau:

(a) Cây: dạng hình sinh trưởng (Tính trạng số 2);

(b) Lá: sự phân thùy của lá (Tính trạng số 9);

(c) Cuống hoa: li tầng (Tính trạng số 20);

(d) Quả: dạng quả theo mặt cắt dọc (Tính trạng số 24);

(e) Quả: số ngăn hạt (Tính trạng số 33);

...

...

...

(g) Quả: màu sắc khi chín (Tính trạng số 38).

3.3. Phương pháp khảo nghiệm

3.3.1. Thời gian khảo nghiệm

Tối thiểu là 2 vụ có điều kiện tương tự.

3.3.2. Điểm khảo nghiệm

Bố trí tại một điểm, nếu có tính trạng không thể quan sát được tại điểm đó thì có thêm một điểm bổ sung. Có thể thêm thí nghiệm phụ cho những mục đích đặc biệt.

3.3.3. Bố trí thí nghiệm

Trồng 40 cây chia làm 2 lần nhắc lại. Khoảng cách trồng là 70 cm x 50 cm.

3.3.4. Biện pháp kỹ thuật

...

...

...

3.4. Phương pháp đánh giá

Chọn ngẫu nhiên 20 cây đối với một lần nhắc để đánh giá.

Các tính trạng số lượng được tiến hành đánh giá riêng biệt từng cây hoặc các bộ phận của cây đó.

Các tính trạng khác được tiến hành đánh giá trên tất cả các cây của ô thí nghiệm.

Các quan sát trên lá được tiến hành trước khi quả chín. Khi sử dụng các tính trạng kháng bệnh để đánh giá tính khác biệt, phải tiến hành trong điều kiện lây nhiễm nhân tạo và trên tối thiểu 10 cây.

Phương pháp chi tiết đánh giá tính khác biệt, tính đồng nhất, tính ổn định áp dụng theo hướng dẫn chung về khảo nghiệm DUS của UPOV (TG/1/3; TGP/9; TGP/10; TGP/11).

3.4.1. Đánh giá tính khác biệt

Tính khác biệt được xác định bởi sự khác nhau của từng tính trạng đặc trưng giữa giống khảo nghiệm và giống đối chứng.

– Tính trạng VG: Giống khảo nghiệm và giống đối chứng được coi là khác biệt, nếu ở tính trạng cụ thể chúng biểu hiện ở 2 trạng thái khác nhau một cách rõ ràng và chắc chắn, dựa vào giá trị khoảng cách tối thiểu quy định trong Quy chuẩn này.

...

...

...

– Tính trạng MG: Tuỳ trường hợp cụ thể được xử lý như tính trạng VG hoặc tính trạng VS và MS.

3.4.2. Đánh giá tính đồng nhất

Giống khảo nghiệm được coi là đồng nhất khi tỷ lệ cây khác dạng không vượt quá 1% ở mức xác suất tin cậy 95%. Với thí nghiệm 40 cây, số cây khác dạng tối đa cho phép là 2.

3.4.3. Đánh giá tính ổn định

Tính ổn định đ­ược đánh giá thông qua tính đồng nhất, một giống được coi là ổn định khi chúng đồng nhất qua các vụ đánh giá.

IV. QUY ĐỊNH VỀ QUẢN LÝ

4.1. Khảo nghiệm DUS để bảo hộ quyền đối với giống cà chua mới được thực hiện theo quy định tại Luật Sở hữu trí tuệ và Luật sửa đổi bổ sung một số điều của Luật Sở hữu trí tuệ và các văn bản hướng dẫn thi hành Luật.

4.2. Khảo nghiệm DUS để công nhận giống cà chua mới được thực hiện theo quy định tại Pháp lệnh giống cây trồng ngày 24 tháng 3 năm 2004 và Quyết định số 95/2007/QĐ-BNN ngày 27 tháng 11 năm 2007 của Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn về công nhận giống cây trồng nông nghiệp mới.

V. TỔ CHỨC THỰC HIỆN

...

...

...

5.2. Trong trường hợp các tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật, quy định viện dẫn tại Quy chuẩn này có sự thay đổi, bổ sung hoặc được thay thế thì thực hiện theo quy định tại văn bản mới.

PHỤ LỤC A

GIẢI THÍCH, MINH HOẠ VÀ HƯỚNG DẪN THEO DÕI MỘT SỐ TÍNH TRẠNG

1) Tính trạng 2 (Thân: dạng hình sinh trưởng)

Kiểu sinh trưởng là do 1 alen trội quy định (self-pruning + / self-pruning -).

Hữu hạn (1): Kiểu hình này được quy định bởi gen lặn (Sp-), chỉ sản sinh ra một số lượng có hạn chùm hoa. Số lượng chùm hoa phụ thuộc vào giống và cũng chịu ảnh hưởng của môi trường. Đối với kiểu hình này, số lượng đốt giữa các chùm hoa thường biến động từ 1 đến 3. Ở giai đoạn sinh trưởng cuối, sự sinh trường dừng lại với 1 chùm hoa trên ngọn và không có mầm mới nào mọc lên nữa.

Kiểu hình này bao gồm cả những giống “sinh trưởng bán hữu hạn”, những giống này thường không có 3 lá ở giữa hoặc khoảng cánh giữa 2 chùm hoa không phải là 3 đốt, ví dụ như có trên 9 chùm hoa (kiểu hình Prisca) hoặc thậm chí trên 20 chùm (kiểu hình Early Pack).

Vô hạn (2): Kiểu hình này được quy định bởi alen trội (Sp+). Đối với kiểu hình này, 2 chùm hoa cách nhau 3 đốt hay 3 lá. Mỗi cụm chồi gồm 3 chồi. Chồi cuối cùng biến thành chùm hoa. Một trong hai chồi còn lại sẽ biến thành mầm ngọn và sẽ sản sinh ra 3 chồi tiếp theo và kéo dài thân. Cây thuộc nhóm sinh trưởng vô hạn lặp lại quá trình sinh trưởng này.

Cần lưu ý rằng đôi khi khoảng cách giữa 2 chùm hoa chỉ có 2 đốt hay 2 lá ở một đoạn thân nào đó của nhóm sinh trưởng vô hạn (ví dụ như các giống bắt nguồn từ “Daniela”).

...

...

...

2) Tính trạng 4 (Thân: màu antoxian 1/3 đoạn thân trên)

Hầu hết các giống được phân lớp ra từ 1 đến 5. Sự biểu hiện anthoxian chịu ảnh hưởng của nhiệt độ ngày. Trong điều kiện nhà lưới, sự sai khác thường nhỏ, trừ các giống có alen Tm2, alen có liên quan đến hàm lượng antoxian trong thân (đặc biệt là ở các lóng).

3) Tính trạng 5 (Chỉ với giống sinh trưởng vô hạn: chiều dài lóng (giữa chùm hoa thứ nhất và chùm hoa thứ 4))

Nhóm sinh trưởng vô hạn, giữa 2 chùm hoa thường cách nhau 3 đốt trừ một số kiểu hình đặc biệt (xem tính trạng 2). Điều này có nghĩa là, nhìn chung có 12 lóng giữa chùm hoa thứ 1 và thứ 4.

Đo chiều dài giữa chùm hoa thứ 1 và thứ 4, và đếm số lượng (thường là 12). Nhằm tính độ dài trung bình của lóng, tính tỉ lệ chiều dài thân/số lượng lóng. Quan sát cần được tiến hành ở các giai đoạn sau:

–  Ra 1 lá phía trên chùm hoa thứ 5 hoặc 6 đối với cây trồng ngoài trời

–  Ra 1 lá phía trên chùm hoa thứ 7 đến thứ 12 đối với cây trồng trong nhà kính, tùy thuộc chiều cao nhà kính.

4) Tính trạng 10 (Lá: cỡ lá chét (vị trí giữa lá))

...

...

...

Lá chét ở giữa lá

5) Tính trạng 15 (Lá: thế cuống lá chét so với trục cuống chính)

...

...

...

Trục chính             cuống

6) Tính trạng 18 (Hoa: lông tơ)

Một số giống không có lông nhưng vẫn có thể tìm thấy một số lượng ít hoặc rất ít lông tại đài hoa.

7) Tính trạng 20 (Cuống quả: li tầng)

...

...

...

1

9

không

   có

...

...

...

8) Tính trạng 21 (Chỉ với giống có tầng rời: Cuống: độ dài (từ li tầng đến đài))

Độ dài cuống

...

...

...

1

2

...

...

...

Dẹt

Hơi dẹt

Tròn

...

...

...

4

5

6

7

Chữ nhật

Trụ

Elip

 Hình tim

...

...

...

8

9

...

...

...

Trứng ngược

Trứng        

Hạt trân châu

10) Tính trạng 27 (Quả: độ lõm phần tiếp giáp cuống)

...

...

...

1

3

5

7

không hoặc rất ít

ít

trung bình

Nhiều

11) Tính trạng 30 (Quả: hình dạng đỉnh quả)

...

...

...

1

2

...

...

...

4

5

Lõm

Hơi lõm

Phẳng

Hơi nhọn

Nhọn

12) Tính trạng 40 (Quả: độ cứng)

Phương pháp

...

...

...

Xác định độ rắn: dùng tay để cảm nhận độ rắn của quả so sánh với giống bình thường.

13) Tính trạng 41 (Quả: thời gian bảo quản sau chín)

Giải thích: Thời gian bảo quản của quả được tính bằng số tuần quả có thể duy trì được trạng thái thương phẩm khi bày trên giá.

Thu hoạch 20 quả từ ô thí nghiệm (2 quả/cây), lấy quả ở các chùm quả thứ 4, thứ 5 hoặc thứ 6 ở cùng trạng thái chín cảm nhận bằng mắt (đổi màu xanh trên ½ quả). Quả đưa vào bảo quản trong thùng có 1 ngăn. Có thể xếp các thùng chồng lên nhau nếu đảm bảo lưu thông khí. Nơi bảo quản không nhất thiết phải trong điều kiện môi trường được kiểm soát hoàn toàn, nhưng phải có điều kiện môi trường tự nhiên phù hợp cho bảo quản quả.

Tiến hành kiểm tra 7 ngày 1 lần, kiểm tra độ rắn của quả, chú ý không làm tổn thương đến quả. Loại bỏ những quả bị hỏng do lí do ngẫu nhiên và bị thối. Quan sát cho tới khi quả không còn duy trì được trạng thái thương phẩm nữa (độ rắn của quả thấp hơn hoặc bằng điểm 3 “mềm” trong chỉ tiêu 40). Độ dài thời gian bảo quản được tính bằng số tuần từ lúc thu hoạch đến khi quả không còn duy trì được trạng thái thương phẩm nữa.

Thời gian theo dõi tối đa là 8 tuần, ngay cả khi một số giống có thời gian bảo quản dài hơn.

14) Tính trạng 42 (Thời gian nở hoa)

Đối với giống có giàn đỡ, chỉ tiêu này được đánh giá thông qua quan sát ngày hoa nở của hoa thứ 3 của chùm thứ 2 và thứ 3. Không nên quan sát thời gian hoa nở của chùm hoa thứ nhất, vì thời gian nở hoa của chùm thứ nhất chịu ảnh hưởng nhiều bởi sự sinh trưởng và chất lượng kỹ thuật trồng.

Thời gian nở hoa được tình bằng trung bình thời gian nở hoa của cả ô thí nghiệm, từng chùm một.

...

...

...

15) Từ tính trạng 45 đến tính trạng 60 (Các tính trạng bổ sung)

Các thí nghiệm về tính trạng bổ sung chỉ được làm khi giống khảo nghiệm có các tính trạng này được ghi trong bản đăng ký khảo nghiệm DUS và trong trường hợp cần thiết để đánh giá tính khác biệt. Phương pháp tiến hành các thí nghiệm về tính trạng bổ sung tham khảo “Hướng dẫn khảo nghiệm DUS giống cà chua” – TG/44/10 của UPOV.

PHỤ LỤC B

TỜ KHAI KỸ THUẬT ĐĂNG KÝ KHẢO NGHIỆM DUS GIỐNG CÀ CHUA

1. Loài:                  Lycopersicon esculentum

2. Tên giống:

3. Tên, địa chỉ tổ chức, cá nhân đăng ký khảo nghiệm

Tên:

...

...

...

4. Tên, địa chỉ tác giả giống:

5. Nguồn gốc giống, phương pháp chọn tạo:

5.1. Vật liệu:

5.2. Phương pháp:

5.3. Thời gian và địa điểm chọn giống:

6. Giống đã được bảo hộ hoặc công nhận ở nước ngoài:

7. Các đặc điểm chính của giống

TT

Tính trạng

...

...

...

Mã số

7.1.

Thân: Dạng hình sinh trưởng

Plant: growth type

(Tính trạng 2)

Hữu hạn

Vô hạn

1

...

...

...

7.2.

Lá: Sự phân thuỳ của lá

Leaf: Division of lobe

(Tính trạng 9)

Hình lông chim

Xương cá

1

...

...

...

7.3.

Cuống hoa: Li tầng

Peduncle:abscission layer

(Tính trạng 20)

Không có

Có

1

9

7.4.

...

...

...

Fruit: size

(Tính trạng 22)

Rất nhỏ

Nhỏ

Trung bình

Lớn

Rất lớn

1

3

...

...

...

7

9

7.5.

Quả: Dạng quả theo mặt cắt dọc

Fruit:shape in long itudinal section

(Tính trạng 24)

Dẹt

Hơi dẹt

Tròn

...

...

...

Hình trụ

Elíp

Hình trái tim

Dạng trứng ngược

Hình trứng

Hình hạt trân châu

1

2

3

...

...

...

5

6

7

8

9

10

7.6.

Quả: gân ở cận cuống

Fruit: ribbing at peduncle end

...

...

...

Không có hoặc rất mờ

Mờ

Trung bình

Rõ

Rất rõ

1

3

5

7

...

...

...

7.7.

Quả: số ngăn hạt

Fruit:number of locules

(Tính trạng 33)

Chỉ có 2

2 đến 3

3 đến 4

5 hoặc 6

Lớn hơn 6

...

...

...

2

3

4

5

7.8

Quả: vai xanh(trước khi chín)

Fruit:green shoulder (before maturity)

(Tính trạng 34)

Không có

...

...

...

1

9

7.9

Quả: màu sắc khi chín

Fruit:color at maturity

(Tính trạng 38)

Màu kem

Vàng

...

...

...

Hồng

Đỏ

Nâu nhạt

1

2

3

4

5

6

...

...

...

Quả: Độ cứng

Fruit: firmness

(Tính trạng 40)

Rất mềm

Mềm

Trung bình

Rắn

Rất rắn

1

...

...

...

5

7

9

8. Giống đối chứng và sự khác nhau với giống khảo nghiệm

– Tên giống đối chứng:

– Những tính trạng khác biệt với giống khảo nghiệm:

9. Những thông tin có liên quan khác:

9.1 Chống chịu sâu bệnh:

9.2 Các yêu cầu đặc biệt về môi trường để khảo nghiệm:

...

...

...

                                                                        Ngày            tháng          năm

                                                                                (Ký tên, đóng đấu)