Kính gửi: Các Doanh
nghiệp, hiệp hội sản xuất, cung ứng Oxy y tế và các trang thiết bị có liên quan Oxy
y tế.
(Sau đây gọi tắt là các Đơn vị)
Thực
hiện chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, Ban chỉ đạo Quốc gia phòng chống dịch
COVID-19 và đồng chí Bộ trưởng Bộ Y tế về việc chuẩn bị đầy đủ các phương án
phòng chống dịch COVID-19 đang lan rộng, đặc biệt là tại Thành phố Hồ Chí Minh,
Bình Dương và các tỉnh phía Nam, Bộ Y tế đã khẩn trương phối hợp, chỉ đạo các
đơn vị chuẩn bị các phương án tăng cường sản xuất, cung ứng và tiếp nhận, sử
dụng Oxy y tế phục vụ công tác phòng, chống dịch.
Tiếp
theo Công văn số 5820/BYT-TB-CT ngày 20/7/2021 của Bộ Y tế về việc việc đôn đốc
tăng cường sản xuất, cung ứng Oxy y tế phục vụ phòng, chống dịch COVID-19, ngày
21/8/2021, Bộ Y tế đã tổ chức cuộc họp trực tuyến với sự tham gia của đại diện
Tổng cục Hậu cần - Bộ Quốc phòng, đại diện các Vụ, Cục của Bộ Y tế, Hiệp hội
khí công nghiệp Châu Á tại Việt Nam, Hiệp hội Thép Việt Nam và các đơn vị sản
xuất, cung ứng oxy y tế và các trang thiết bị liên quan để rà soát, đánh giá
kết quả và trao đổi, thống nhất kế hoạch, giải pháp đảm bảo nguồn Oxy y tế thực
hiện phòng, chống dịch COVID-19 trong tình hình mới.
Trên
cơ sở nội dung thống nhất, kết luận tại cuộc họp, Bộ Y tế trân trọng đề nghị các
đơn vị quan tâm, phối hợp khẩn trương thực hiện các nội dung sau:
1. Sẵn sàng tăng cường tối đa năng lực sản xuất
và rà soát chuẩn bị các điều kiện cung ứng Oxy y tế để đáp ứng yêu cầu, mức độ
phòng chống dịch COVID-19 đang có chiều hướng diễn biến phức tạp, số người bệnh
COVID-19 cần điều trị tăng cao.
2. Khẩn trương rà soát và có báo cáo: (i). Năng
lực sản xuất Oxy y tế hiện tại và tối đa trong trường hợp khi có yêu cầu phát
lệnh tập trung sản xuất Oxy y tế phục vụ phòng, chống dịch COVID-19 (Phụ
lục I: Báo cáo dành riêng cho các đơn vị sản xuất oxy y tế); (ii) Khả năng cung ứng Oxy y tế, lượng Oxy lưu trữ, vận
chuyển các bồn/bình/chai chứa và các thiết bị liên quan (Phụ lục II: Báo cáo chung của đơn vị sản
xuất và cung ứng)1.
3. Có báo cáo về số lượng và đề xuất phương án
chuyển đổi bình/chai khí công nghiệp sang sử dụng trong y tế, thời gian chuyển
đổi dự kiến của đơn vị và có ý kiến góp ý về Dự thảo “Hướng
dẫn kỹ thuật tạm thời cho chuyển đổi các chai chứa khí Nitơ, Argon, Oxy công
nghiệp, không khí nén sang chứa khí Oxy y tế” tại Phụ lục III.
Nhận
được văn bản này, đề nghị các đơn vị khẩn trương tổ chức phối hợp, rà soát thực
hiện và có báo cáo bằng văn bản gửi về Bộ Y tế (Vụ trang thiết bị và
Công trình y
tế)
trước ngày 28/8/2021
(Bản
file mềm xin gửi về email của Vụ Trang thiết bị và
Công trình y
tế)
để có cơ sở tổng hợp, theo
dõi
đảm bảo cho
công
tác phòng, chống dịch COVID-19
rất
cấp bách hiện nay.
Trong quá
trình triển khai
thực
hiện nếu có vướng mắc đề nghị thông báo về Bộ Y tế (Vụ Trang thiết bị và Công trình
y tế), số ĐT: 024.62732272, email: [email protected] để được phối hợp giải
quyết.
Trân
trọng cảm ơn sự phối hợp chặt chẽ, khẩn trương của các đơn vị./.
|
Nơi nhận:
-
Như
trên;
- Thủ tướng
Chính phủ, Trưởng Ban chỉ đạo Quốc gia phòng, chống dịch COVID-19 (để báo
cáo);
- Các đ/c Phó
Thủ tướng (để báo cáo);
- Đ/c Bộ trưởng
(để báo cáo);
- Các đ/c Thứ
trưởng;
- Văn phòng
Chính phủ (để báo cáo);
- Các thành viên
Tổ công tác điều phối Oxy phục vụ điều trị COVID-19 của Bộ Y tế (để thực
hiện);
- Cổng thông tin
BYT và Cổng thông tin quản lý TTBYT (để triển khai);
- Lưu: VT,
TB-CT.
|
KT. BỘ TRƯỞNG
THỨ TRƯỞNG
Trần
Văn Thuấn
|
___________________
1 Các Phụ lục có thể tải biểu mẫu file mềm để
thống kê báo cáo tại mục “Tài liệu tham khảo” trên Cổng thông tin về
quản lý trang thiết bị y tế của Bộ Y tế: https://dmec.moh.gov.vn
Phụ lục I:
BÁO CÁO NĂNG LỰC SẢN XUẤT OXY Y TẾ
(Dành riêng cho nhà sản xuất)
I.
THÔNG
TIN
CHUNG:
Tên
công ty:
Địa
chỉ trụ sở:
Đại
diện lãnh đạo: Số ĐTDĐ:
Cán
bộ đầu mối: Số ĐTDĐ:
II.
NĂNG
LỰC SẢN XUẤT:
|
STT
|
Địa chỉ nhà máy
|
Họ tên / Số điện thoại di động (Đại
diện nhà máy sản xuất)
|
Năng lực sản xuất oxy y tế lỏng trung
bình (tấn/ngày)2
|
Năng lực sản xuất Oxy lỏng tối đa của
đơn vị (tấn/ngày)3
|
Ghi chú
|
|
1
|
|
|
|
|
|
|
2
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
III.
KHÓ
KHĂN, VƯỚNG MẮC CẦN THÁO GỠ VÀ ĐỀ XUẤT:
………………………………………..
|
Người
lập bảng
(Ký
ghi rõ họ tên)
|
..., ngày ... tháng ... năm 2021
Thủ trưởng cơ quan
(Ký ghi rõ họ tên, đóng dấu)
|
____________________
2 Tỷ lệ quy đổi ước tính: 01 tấn oxy lỏng =
777 m3 oxy khí ở nhiệt độ 30oC = 777.000 lít oxy khí;
3
Năng
lực sản xuất tối đa của nhà máy trong điều kiện Chính phủ phát lệnh yêu cầu dồn
tối đa suất sản xuất của nhà máy sản xuất oxy y tế phục vụ công tác phòng,
chống dịch COVID-19
Phụ lục II:
BÁO CÁO NĂNG LỰC CUNG ỨNG OXY Y TẾ
(Dành cho nhà sản xuất và nhà phân phối)
I.
THÔNG
TIN
CHUNG:
Tên
công ty:
Địa
chỉ trụ sở:
Đại
diện lãnh đạo: Số ĐTDĐ:
Cán
bộ đầu mối: Số ĐTDĐ:
II.
NĂNG
LỰC LƯU TRỮ, CHIẾT NẠP:
|
STT
|
Địa chỉ nhà máy, trạm chiết nạp
|
Họ tên /
Số điện thoại di động (Đại diện
nhà máy, trạm triết nạp)
|
Năng lực lưu trữ
|
Năng lực chiết nạp oxy
|
Ghi chú
|
|
Oxy lỏng
|
Oxy khí
|
Bồn oxy lỏng
|
Bình oxy lỏng tại công ty
|
Chai oxy khí
|
|
Lượng oxy lỏng lưu trữ
hiện tại
(tấn)
|
Lượng oxy lỏng lưu trữ tối đa của cơ sở
(tấn)
|
Số lượng chai khí 40L hiện có (chai)
|
Số lượng chai khí 40L lưu trữ tối đa
(chai)
|
Năng lực nạp bồn oxy lỏng tại cơ sở y
tế (tấn/ngày)
|
Loại bình oxy lỏng dung tích dưới 1m3 (m3)
|
Năng lực nạp bình lỏng (bình/ngày)
|
Năng lực chiết nạp chai khí oxy loại 40L
(chai/ngày)
|
|
1
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
…
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
III.
NĂNG
LỰC VẬN CHUYỂN:
|
STT
|
Năng lực vận chuyển
|
|
Oxy lỏng
|
Oxy khí
|
Phạm vi, địa bàn cung ứng (Ghi rõ tên
tỉnh, thành phố)
|
|
Loại xe bồn chở oxy lỏng tải trọng
(tấn)
|
Số lượng xe (xe)
|
Công suất tối đa có thể vận chuyển
trong phạm vi địa bàn (tấn/ ngày)
|
Loại xe tải chở chai khí oxy trọng tải
(tấn)
|
số lượng xe (xe)
|
Công suất tối đa có thể vận chuyển
trong phạm vi đăng ký (chai/ ngày)
|
|
1
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2
|
|
|
|
|
|
|
|
|
…
|
|
|
|
|
|
|
|
IV.
NĂNG
LỰC CUNG ỨNG THIẾT BỊ OXY:
|
STT
|
Năng lực cung cấp thiết bị
|
|
Bồn oxy lỏng
|
Dàn hóa hơi và van điều áp tương ứng
|
Bình oxy lỏng dưới 1m3
|
Chai khí oxy y tế
|
Số lượng chai khí công nghiệp có thể
chuyển đổi sang oxy y tế (chai)
|
|
Loại dung tích bồn (m3)
|
Số lượng hiện có tại đơn vị (cái)
|
Số lượng hiện đang cho thuê/mượn (cái)
|
Loại công suất dàn hóa hơi và van điều
áp (Nm3/h)
|
Số lượng hiện có tại đơn vị (cái)
|
Số lượng hiện đang cho thuê/mượn (cái)
|
Loại dung tích bình (m3)
|
Số lượng hiện có tại đơn vị (cái)
|
Số lượng hiện đang cho thuê/ mượn (cái)
|
Loại dung tích chai khí (lít)
|
Số lượng hiện có tại đơn vị (chai)
|
Số lượng hiện đang cho thuê/ mượn (chai)
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
V.
KHÓ
KHĂN, VƯỚNG MẮC VÀ ĐỀ XUẤT:
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………
|
Người
lập bảng
(Ký
ghi rõ họ tên)
|
..., ngày ... tháng ... năm
2021
Thủ trưởng cơ quan
(Ký ghi rõ họ tên, đóng dấu)
|
Phụ lục III:
HƯỚNG DẪN
Kỹ thuật tạm thời cho chuyển đổi các chai chứa
khí
Nitơ,
Argon,
Oxy công
nghiệp, Không khí nén sang chứa khí Oxy y tế
(Ban hành kèm theo
Quyết định số /QĐ-BYT ngày tháng 8 năm
2021 của
Bộ
trưởng Bộ Y tế)
1. Phạm vi áp dụng
Hướng
dẫn này áp dụng cho chuyển đổi các chai chứa khí bằng thép không hàn nạp lại
được đối với mọi kích thước, áp dụng chuyển đổi từ chai chứa các loại khí công
nghiệp, bao gồm: Nitơ, Argon,
Oxy công
nghiệp, Không khí nén.
2. Tài liệu viện
dẫn
Các
tài liệu viện dẫn sau là rất cần thiết cho hướng dẫn này:
TCVN
6153:1996 Bình chịu áp lực - Bình chịu áp lực - Yêu cầu kỹ thuật an toàn về
thiết kế, kết cấu, chế tạo.
TCVN
6154:1996 Bình chịu áp lực - Yêu cầu kỹ thuật an toàn về thiết kế, kết cấu, chế
tạo - Phương pháp thử
TCVN
6155:1996 Bình chịu áp lực - Yêu cầu kỹ thuật an toàn về lắp đặt, sử dụng, sửa
chữa.
TCVN
6156:1996 Bình chịu áp lực - Yêu cầu kỹ thuật an toàn về lắp đặt, sử dụng, sửa
chữa - Phương pháp thử
TCVN
6550:2013 (ISO 10156:2010), Khí và hỗn hợp khí - Xác định khả năng cháy và khả
năng oxy hóa để chọn đầu ra của van chai chứa khí.
TCVN
6551:2007 (ISO 5145:2004), Chai chứa khí - Đầu ra của van chai chứa khí và hỗn
hợp khí - Lựa chọn và xác định kích thước.
TCVN
6293: 1997 (ISO 32:1977), Chai chứa khí - Chai chứa khí dùng trong y tế - Ghi
nhãn để nhận biết khí chứa.
TCVN
6294:2007 (ISO 10460:2005), Chai chứa khí - Chai chứa khí bằng thép các bon hàn
- Kiểm tra và thử định kỳ
TCVN
6874-1 (ISO 11114-1), Chai chứa khí di động - Tính thích hợp của vật liệu làm
chai và làm van với khí chứa - Phần 1: Vật liệu kim loại.
TCVN
10363 (ISO 6406), Chai chứa khí - Chai chứa khí bằng thép không hàn - Kiểm tra
và thử định kỳ
TCVN
10359:2014 (ISO 11621:1997), Chai chứa khí - Quy trình thay đổi khí chứa.
3.
Yêu
cầu kỹ thuật
3.1.
Quy
định chung
- Do các nguy cơ
mất an toàn tiềm ẩn (ví dụ: ăn mòn, nhiễm bẩn, tính thích hợp của vật liệu),
cần phải có quy trình gồm các bước cụ thể để thực hiện khi chuyển một chai từ
khí chứa này sang khí chứa khác.
- Các nhóm khí
dùng cho thay đổi khí chứa theo Bảng 1 (TCVN 10359:2014).
Căn
cứ bảng 1 xác định được nhóm khí trơ thuộc nhóm A, nhóm khí oxy hóa thuộc
nhóm C.
- Hoạt động phải
thực hiện khi các chai chuyển từ khí chứa này sang khí chứa khác theo Bảng 2
(TCVN 10359:2014).
Căn
cứ bảng 2 khí trơ thuộc nhóm A ở cột bên trái và tiến ngang qua bảng tới nhóm
khí oxy hóa thuộc nhóm C. Xác định được các số 1,3. Quy định yêu cầu thực
hiện bước 1 và bước 3.
-
Các bước thực hiện cho thay đổi khí chứa theo Bảng 3 (TCVN 10359:2014).
Căn
cứ với các bước 1 và 3 ta xác định được các hoạt động cần phải thực hiện .
3.2.
Các
hoạt động cho thay đổi chai khí chứa
3.2.1.
Các loại chai khí chứa thuộc danh mục thay đổi:
Hướng
dẫn này chỉ áp dụng chuyển đổi từ chai chứa các loại khí công nghiệp, bao gồm:
Nitơ, Argon,
Oxy công
nghiệp, Không khí nén.
3.2.2. Các bước thực hiện chuyển từ chai chứa
khí trơ, chai chứa khí oxy công nghiệp thành
chai chứa khí Oxy y tế
Bước
1: Kiểm
tra bên ngoài và chuẩn bị
- Xác nhận khí
chứa trong chai như mục 3.2.1 của tài liệu này
- Còn hạn kiểm
định: ít nhất 15 ngày
- Áp suất làm phù
hợp với áp suất nạp
- Chai không bị
móp méo, biến dạng, phồng rộp hoặc ăn mòn nghiêm trọng, không có vết đốt cháy,
hàn sửa chữa
- Không có dầu mỡ
dính trên van, thân chai
- Gỡ bỏ các nhãn
cũ trên thân chai
- Xả hết khí hoàn
toàn (*)
- Kiểm tra van,
vệ sinh, thay thế van chai cho phù hợp với Oxy y tế.
*
Lưu ý:
-
Mở
van xả từ từ và xả trong môi trường thoáng
-
Đối
với chai khí Oxy công nghiệp thì phải xả ở môi trường thoáng, không gần khu vực
làm việc nóng, nguồn nhiệt, ngọn lửa trần.
-
Chai
khí oxy công nghiệp cần được nạp và xả bằng N (Nitơ) ít nhất 1 lần (tối thiểu 5
bar)
trước
khi tiến hành kiểm tra bên trong bằng ánh sáng có cường độ cao.
Bước
2: Kiểm
tra bên trong
Trước
khi bất cứ chai chứa khí Nitơ, Argon, Oxy công nghiệp, Không khí nén được chuyển sang
chứa khí Oxy y tế, van phải được tháo ra và kiểm tra bên trong chai bằng mắt
hoặc bằng đèn dây đối với bề mặt trong chai.
Khi
quan sát thấy bất cứ tình trạng nào hoặc có bất cứ sự nghi ngờ nào khác, ví dụ
có dầu mỡ, chất bẩn, chất lỏng thì phải được làm sạch để sử dụng cho chứa oxy y
tế. Áp dụng 1 trong 3 phương pháp dưới đây, được mô tả cụ thể trong Phụ lục
đính kèm (Theo TCVN 10359:2014 ).
- Phương pháp 1:
Rửa bằng dung dịch ngậm nước
- Phương pháp 2:
Rửa bằng dung dịch hữu cơ
- Phương pháp 3:
Rửa bằng cơ học
Sau
khi làm sạch phải kiểm tra lại phía bên trong để bảo đảm rằng chất nhiễm bẩn và
chất làm sạch đã được loại bỏ hoàn toàn.
Đảm
bảo chai đã được sấy khô trước khi lắp van
Kiểm
tra van và lắp van vào chai. Đảm bảo các chi tiết của van phải đầy đủ, chắc
chắn; ren van phải còn tốt, không bị móp méo.
Lưu
ý: Những chai không có chất bẩn hay dầu mỡ (hoặc đã được loại bỏ chất bẩn, dầu
mỡ) nhưng thành chai bên trong bị rỉ sét thì không sử dụng để nạp oxy y tế.
Bước
3: Sơn chai
- Làm sạch bên
ngoài chai
- Chai Oxy y tế
được sơn màu xanh da trời (*)
- Chữ đề “OXY Y TẾ„ (*)
*
Theo TCVN 6153: 1996 , Bình chịu áp lực - Yêu cầu kỹ thuật an toàn về thiết kế,
kết cấu, chế tạo.
Bước
4: Nạp khí Oxy y tế
Kết
nối chai vào giàn: Thực hiện phương pháp hút chân không hoặc bằng phương pháp
thổi khí.
- Thực hiện chu
trình theo phương pháp hút chân không
+
Hút chân không
+
Nạp Oxy y tế lên áp suất 2 bar
+
Thực hiện lại các bước hút và nạp từ 2 đến 3 lần
- Thực hiện theo
phương pháp thổi sạch khí bên trong chai
+
Lắp các chai vào giàn nạp, lưu ý mở nhỏ van tổng của giàn nạp để thổi kỹ đường
ống và các ống mềm trước khi kết nối
+
Mở tất cả các van đầu chai
+
Mở hoàn toàn van tổng để cấp áp từ bồn vào chai
+
Khi áp suất đạt giá trị 2 bar, khóa van tổng, mở van xả giàn nạp để xả khí
trong chai
+
Khóa van xả giàn nạp khi áp trong chai dưới 1 bar
+
Thực hiện lại các bước cấp và xả nêu trên từ 6 đến 7 lần.
Lưu
ý: Nếu thay đổi áp suất thổi thì số lần thực hiện tham khảo theo bảng sau, với
nồng độ tạp chất được chấp nhận ở mức <0,4%.
|
Giảm nồng độ bằng cách thổi sạch bằng
khí
Reduction of Concentration By Pressure
Purging with Gas
|
|
|
Áp suất thổi / Purging Pressure
(bar)
|
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
|
Số lần thổi
No. of Purges
|
Nồng độ tạp chất / Impurity
Concentration (%)
|
|
100
|
100
|
100
|
100
|
100
|
|
1
|
50.00
|
40.00
|
28.57
|
22.22
|
18.18
|
|
2
|
25.00
|
16.00
|
8.17
|
4.94
|
3.31
|
|
3
|
12.50
|
6.40
|
2.34
|
1.10
|
0.61
|
|
4
|
6.25
|
2.56
|
0.67
|
0.25
|
0.12
|
|
5
|
3.13
|
1.03
|
0.20
|
0.06
|
0.02
|
|
6
|
1.56
|
0.42
|
0.05
|
|
|
|
7
|
0.78
|
0.17
|
|
|
|
|
8
|
0.39
|
|
|
|
|
|
9
|
0.20
|
|
|
|
|
|
10
|
0.10
|
|
|
|
|
Tiến
hành nạp theo đúng quy trình của trạm nạp Oxy y tế.
Các
chai chứa khí oxy y tế chỉ nạp ở áp suất tối đa là 150 bar.
4. Quy định về an
toàn
- Tất cả các chai
chứa khí oxy y tế không được dính dầu mỡ
- Chai sau khi
chuyển đổi phải được phân tích chất lượng ngẫu nhiên tối thiểu 10% của lô nạp.
- Chỉ được sử
dụng chai còn hạn kiểm định để chuyển đổi và nạp.
PHỤ LỤC CỦA HƯỚNG DẪN
Các phương pháp làm sạch chai chứa khí
1.
Phương pháp làm sạch bằng dung dịch ngậm nước
Có
một số dung dịch ngậm nước có thể sử dụng được để loại bỏ các chất hữu cơ ra
khỏi phía bên trong của chai. Hầu hết tất cả các dung dịch này có gốc là một
dung dịch kiềm metasilicat, nhưng một số sử dụng dung dịch kali hoặc dung dịch
natri hyđrôxít ở nồng độ khoảng 80 Baume. Một chất tẩy rửa không hòa tan được
dầu, mỡ hoặc chất nhiễm bẩn tương tự. Các dung dịch làm sạch có các tính chất
làm ẩm cao để có thể nhũ tương hóa các màng dầu và phủ lên tất cả các vật thể
một màng chất tẩy rửa để cho dầu tự do nổi lên trong dung dịch. Có thể đưa ra
một số biện pháp để loại bỏ các màng trên bề mặt vì tác động làm sạch sẽ đưa
phần lớn các chất ngoại lai lên bề mặt của chất lỏng. Việc chuẩn bị và sử dụng
một dung dịch như vậy được mô tả dưới đây.
1.1.
Làm
sạch bằng dung dịch kiềm
Cảnh
báo:
Các dung dịch kiềm là loại xút ăn da, đặc biệt là khi nóng như chúng thường
được sử dụng. Vì thế các dung dịch kiềm gây ra bỏng nghiêm trọng cho da và mắt.
Nhân viên làm việc với các chất này nên mặc quần áo bảo vệ thích hợp, bao gồm
cả kính bảo vệ hoặc mặt nạ, găng tay cao su, tấm che bằng cao su và giầy dép
chống chất kiềm. Nên sẵn có nước rửa mắt và gương sen tưới nước an toàn ở gần.
Nếu
dung dịch tiếp xúc với da tạo ra cảm giác bị bỏng cần rửa sạch ngay vùng bị
bỏng bằng nước, tốt nhất là nước ấm. Bôi dấm vào vùng bị bỏng sẽ giúp làm trung
hòa tác động của chất kiềm.
Nếu
dung dịch làm sạch tiếp xúc với mắt, cần xịt rửa mắt ngày với lượng nước sạch
lớn và đi khám thầy thuốc.
Không
sử dụng chất làm bong sơn chứa kiềm ăn da để làm sạch các chai bằng nhôm. Một
số chất tẩy rửa, các dung dịch kiềm và các dung môi hữu cơ có thể phản ứng gây
phá hủy nhôm và các vật liệu kim loại màu khác. Việc sử dụng các dung môi này
để làm sạch bên ngoài hoặc bên trong các vật liệu kim loại màu này có thể làm
cho chúng không đảm bảo được an toàn cho sử dụng tiếp sau. Cần kiểm tra lại cùng
với nhà sản xuất chai về các hợp chất nên dùng cho làm sạch.
1.1.1.
Chuẩn
bị dung dịch làm sạch
Để
chuẩn bị dung dịch làm sạch có nồng độ lớn nhất cần cho vào 20 L nước làm sạch
1 kg natri metasilicat và 30 g natri đicromat để tạo ra khoảng 5 %. Cần sử dụng
nước sạch, nóng. Không nên sử dụng nước từ nồi hơi của nhà máy vì nước này có
thể là bị nhiễm bẩn.
Chuẩn
độ của dung dịch làm sạch không nên lớn hơn chuẩn độ yêu cầu cho làm sạch có
hiệu quả. Ví dụ, nếu sự nhiễm bẩn là do một loại dầu nhẹ thì dung dịch có 150 g
đến 200 g natri metasilicat trong 20 l nước thường sẽ là thích hợp.
Natri
metasilicat tạo thành các chất kết tủa không hòa tan có các muối khoáng trong
nước. Nếu nước được sử dụng là nước rất cứng thì các chất kết tủa này nên được
lấy đi khỏi dung dịch làm sạch bằng cách lọc để trành làm tắc thiết bị. Dung
dịch kiềm được sử dụng để làm sạch nên được chuẩn bị mới và chưa qua sử dụng
trước đây.
1.1.2.
Các
phương pháp làm sạch
1.1.2.1.
Làm
sạch bên ngoài
Các
chai bị phủ bụi, dầu hoặc mỡ nhưng không có dấu hiệu vì sự nhiễm bần này ở trên
hoặc trong vùng lân cận đầu ra của van có thể chỉ cần phải làm sạch bên ngoài.
Dung dịch nêu trên được bôi bằng bàn chải hoặc khăn lau sẽ loại bỏ có hiệu quả
hầu hết các chất nhiễm bẩn. Nên chú ý cẩn thận để tránh cho dung dịch tẩy rửa
phủ lên trên hoặc lọt vào đầu ra của van. Sau khi toàn bộ sự nhiễm bẩn đã được
loại bỏ cần xúc rửa chai cẩn thận bằng nước ấm và sạch.
CHÚ
THÍCH: Các dung môi kiềm có thể loại bỏ hoặc làm hư hỏng lớp sơn. Nên kiểm tra
các chai, và nếu cần thiết cần sơn lại chai trước khi đưa trở lại vào sử dụng.
1.1.2.2.
Làm
sạch bên trong
Các
chai có dấu hiệu nhiễm bẩn bên trong phải được làm sạch bên trong.
Quy
trình 1
a) Tháo van ra. Đổ
một dung dịch kiềm nóng vào chai tới hơn một nửa dung tích của chai và sau đó
nút kín lỗ cổ chai.
b) Đặt chai nằm
trên sàn và cho chai lăn qua lại trong khoảng 15 min. Nên ưu tiên sử dụng một
băng lăn chai, khi định vị chai nằm ngang và cho chai quay trong 15 min.
c) Ngay sau khi
hoàn thành lăn chai, dựng chai đứng lên, tháo nút bít kín và đổ đầy hoàn toàn
nước sạch vào chai. Cần bảo đảm cho chai được chứa đầy hoàn toàn nước sạch vào
chai. Cần bảo đảm cho chai được chứa đầy nước vì các thành bên trong phải được
giữ ướt tới khi chai được rửa sạch.
d) Khi đã chuẩn bị
sẵn sàng cho rửa sạch, tháo hết dung dịch trong chai bằng cách xoay chai lộn
ngược lại. Khi chai đã được xoay lộn ngược hoặc xoay nghiêng cho cổ chai hướng
xuống dưới, rửa sạch bên trong chai bằng nước mới, sạch và bảo đảm cho nước rửa
tới được tất cả các bề mặt bên trong. Tiếp tục rửa cho tới khi đã tẩy sạch toàn
bộ các vết của dung dịch làm sạch. Để đạt được yêu cầu này thời gian rửa ít
nhất phải là 10 min.
e) Làm khô chai
ngay sau khi rửa và kiểm tra bằng mắt để xác định rằng chai đã được làm sạch và
không có khuyết tật.
d) Lắp lại nút
hoặc van một cách chính xác càng sớm càng tốt ngay sau khi kiểm tra.
Quy
trình 2
Các
quy trình khác sử dụng các dung dịch kiềm để làm sạch bên trong các chai chứa
khí cũng cho hiệu quả tương tự. Một trong các quy trình làm sạch có hiệu quả
này được mô tả như sau:
a) Đặt một ống hơi
nước vào đáy chai đã chứa đầy một dung dịch kiềm. Phun hơi nước sạch, không
chứa dầu vào dung dịch thông qua ống hơi nước để giữ cho dung dịch ở trạng thái
sôi trong thời gian 15 min đến 30 min. Trong quá trình đun sôi, nước hoặc hơi
nước quá sôi được phun vào qua ống hơi để cho dung dịch chảy tràn ra khỏi các
chai mang theo các chất nhiễm bẩn đã nổi bên trên bề mặt.
b) Chai được đặt ở
vị trí với cổ chai để hở hướng xuống dưới. Phun một hỗn hợp hơi nước cao áp và
dung dịch làm sạch, tương tự như một dung dịch làm sạch đã nêu ở trên, vào
trong chai thông qua ống hơi. Nên di chuyển ống hơi lên, xuống và sang hai bên
sao cho chất lỏng làm sạch tiếp xúc với toàn bộ bề mặt bên trong của chai. Có
thể cho chai xoay tròn.
c) Chai được đặt ở
vị trí cổ chai để hở hướng xuống dưới, trên một đoạn ống ngắn. Phun dung dịch
kiềm đã được đốt nóng qua đoạn ống vào chai từ dưới lên trên sao cho va đập vào
đáy chai và chảy về xuống các thành chai, tiếp xúc với tất cả các bề mặt bên
trong của chai.
d) Sau khi làm
sạch bằng bất cứ dung dịch kiềm hoặc ngậm nước nào, chai phải được rửa sạch cẩn
thận bằng nước sạch.
e) Làm khô hoàn
toàn chai ngay sau khi rửa và kiểm tra bằng mắt để xác định rằng chai đã sạch.
f) Lắp lại nút
hoặc van một cách chính xác ngay tức khắc để tránh nhiễm bẩn bởi hơi ẩm trong
khí quyển.
2. Phương pháp làm
sạch bằng dung môi hữu cơ
- Trong các quy
trình này, một dung môi hữu cơ được dẫn vào trong chai bằng phương pháp sẽ bảo
đảm rằng tất cả các bề mặt bên trong tiếp xúc một cách có hiệu quả với dung
môi. Kinh nghiệm đã chỉ ra rằng hầu hết các chai bị nhiễm bẩn bởi dầu hoặc
hyđrocacbon có thể được làm sạch hoàn toàn bằng các dung môi hữu cơ để chai
thích hợp cho sử dụng trong khí chứa oxy hoặc bất cứ loại khí nào khác.
- Phương pháp làm
sạch này phụ thuộc vào khả năng của dung môi có thể hòa tan các chất hữu cơ
trong một khoảng thời gian ngắn, chỉ để lại một lượng nhỏ chất cặn không bay
hơi được trên các thành chai và không có phản ứng hóa học với vật liệu chai. Có
nhiều loại dung môi thương mại trên thị trường đáp ứng được yêu cầu này.
CẢNH
BÁO: Vì hầu hết các dung môi đều có hại nếu hít phải quá nhiều cho nên việc làm
sạch chai bằng các dung môi này chỉ được thực hiện trong khu vực có thông gió
tốt, có hiệu quả và chỉ những người có mang trang bị bảo vệ thích hợp mới được
tham gia làm sạch chai.
Không
nên sử dụng cacbon tetraclorua để làm sạch chai vì chất làm sạch này cực kỳ độc
hại.
- Các dung môi
hữu cơ có thể biến đổi một chất nhiễm bẩn hòa tan trong nước thành các chất keo
không hòa tan được. Nếu việc kiểm tra bên trong của chai cho thấy sự hiện diện
của cả các chất hòa tan trong nước và các chất không hòa tan trong nước thì
trước tiên chai phải được rửa sạch bằng một dung dịch kiềm phù hợp với một
trong các quy trình được cho trong 1.1.2.2 Làm sạch bên trong và
sau đó, nếu cần thiết chai phải được rửa sạch bằng một dung môi hữu cơ phù hợp
với quy trình mô tả dưới đây
2.1.
Quy
trình dung môi nguội
a) Đổ dung môi làm
sạch vào chai tới mức hơn quá một nửa dung tích của chai, sau đó nút kín lỗ cổ
chai. Đặt chai trên cạnh bên của nó và cho chai quay trong khoảng thời gian 15
min. Có thể cho chai quay trên một máy quay cơ khí hoặc bằng cách lăn chai qua
lại trên sàn.
b) Đổ hết dung môi
làm sạch ra và quan sát dung môi thải bỏ đi. Nếu dung môi có chứa chất bẩn, lặp
lại quy trình làm sạch với dung môi mới. Không sử dụng dung môi ban đầu vì nó
có thể kết tủa lại các chất nhiễm bẩn. Nếu sẵn có quy trình tái sinh dung môi
thì một số dung môi có thể được phục hồi bằng cách đun sôi và làm ngưng tụ hơi.
Nếu không dung môi phải được loại bỏ hoặc chỉ được sử dụng cho làm sạch theo
thường lệ các máy móc hoặc cho sử dụng thông thường khác.
c) Sau khi làm
sạch, làm khô chai, làm sạch bằng không khí không chứa dầu hoặc nitơ để loại bỏ
dung môi còn sót lại và hơi nước và kiểm tra phía bên trong bằng mắt để xác
định rằng chai đã sạch và không có các khuyết tật. Lắp lại nút hoặc van một
cách chính xác càng sớm càng tốt sau khi làm khô.
2.2.
Quy
trình hơi dung môi
Quy
trình làm sạch bằng dung môi này sử dụng một thùng chứa có các bộ phận nung
nóng được nhúng chìm để làm cho dung môi bốc hơi. Hơi dung môi được xả lên qua
một ống phun trên có đặt một chai ở vị trí lộn ngược. Hơi dung môi ngưng tụ
trên các thành bên trong của chai được làm sạch, hòa tan chất bẩn chứa dầu và
trở về thùng chứa do trọng lực. Dung môi trong thùng chứa bị nhiễm bẩn. Tuy
nhiên, hơi bốc lên do nung nóng không chứa các chất nhiễm bẩn và chai luôn luôn
được rửa bằng dung môi ngưng tụ sạch.
CẢNH
BÁO: Vì khối lượng của hơi dung môi hữu cơ được tạo ra cho nên thiết bị cần
được thiết kế, bảo dưỡng và vận hành sao cho tránh được nồng độ nguy hiểm của
hơi trong khu vực làm việc.
CHÚ
THÍCH: Không nên đặt các chai có chất cặn, sơn hoặc bụi bẩn bên trong hoặc bên
ngoài bị long ra trước khi các chất long ra được lấy đi. Yêu cầu này ngăn ngừa
sự tắc kẹt của nồi hơi, sự nhiễm bẩn của dung môi và sự quá nhiệt của các cuộn
dây nung nóng.
Nội
dung chi tiết của quy trình như sau:
a) Xúc nửa chai
bằng nước, cả bên trong và bên ngoài để tẩy sạch các chất không tan trong nước
và sau đó làm khô.
b) Xoay lộn ngược
chai bằng móc thích hợp và hạ thấp chai trên ống phun hơi làm sạch. Ống phun
phải gần sát với đáy chai. Cần có các đoạn ống khác nhau để sử dụng với các cỡ
chai khác nhau.
c) Để chai trên bộ
phận làm sạch trong thời gian từ 15 min đến 45 min sau khi hơi đã bắt đầu phát
ra từ cổ chai. Thời gian yêu cầu phụ thuộc vào độ mở của ống cổ chai và số
lượng chất nhiễm bẩn.
d) Tháo chai khỏi
ống phun và làm sạch ngay chai với ít nhất là 3 m3 không khí nén không chứa dầu
hoặc nitơ. Đường xả từ chai nên được lắp ống ra bên ngoài tòa nhà, nếu việc làm
sạch được thực hiện trong nhà.
e) Làm khô chai
ngay lập tức.
f) Kiểm tra bằng
mắt để xác định rằng chai đã sạch và không có các khuyết tật.
g) Lắp lại nút
hoặc van một cách chính xác càng sớm càng tốt để tránh hơi ẩm trong khí quyển
lọt vào.
3.
Phương
pháp làm sạch bằng cơ học
3.1.
Quy
định chung
Nếu
kiểm tra bên trong chai cho thấy có sự xuất hiện của gỉ, vẩy cán hoặc các chất
rắn ngoại lai khác bám vào các thành chai thì các chất này cần được lấy đi
trước khi chai được sử dụng lại hoặc phía bên trong chai được làm sạch bằng hóa
học. Các chất nhiễm bẩn này có thể được loại bỏ bởi làm sạch bằng cơ học. Một
số các quy trình làm sạch bằng cơ học được mô tả dưới đây.
3.2.
Chải
bằng bàn chải dây thép
Phía
bên trong của các chai nhỏ hoặc các chai có lỗ cổ chai lớn có thể được làm sạch
bằng cách đưa vào một bàn chải dây thép có kết cấu thích hợp qua lỗ van và quay
bàn chải bằng một máy khoan điện, máy tiện v.v...trong khi ép bàn chải vào
thành chai và di chuyển bàn chải hoặc chai lên xuống để tiếp xúc với tất cả các
bề mặt bên trong. Chai nên được lật úp xuống theo định kỳ để đổ các chất bị
long ra.
CHÚ
THÍCH: Nên làm sạch các chai chứa khí dễ cháy.
3.3.
Làm
sạch kiểu tang quay
Đặt
một lượng vật liệu mài cứng như các mẩu gang, thanh ngắn có góc cạnh vào trong
chai. Sau đó cho chai quay ở vị trí nằm ngang trong thời gian đủ để làm cho các
chất bám dính vào thành chai long ra. Không nên cho chai quay toàn vòng vì
chuyển động này có thể làm cho vật liệu mài trượt trên bề mặt trong mà không
tạo ra va đập để làm sạch có hiệu quả. Chuyển động quay kết hợp với chuyển động
va đập hoặc lắc làm cho các vật liệu mài tác động mạnh vào các thành bên trong
của chai.
3.4.
Phun
bi hoặc phun cát
Phun
bi hoặc phun cát là phương pháp loại bỏ vẩy cán hoặc các sản phẩm ăn mòn ra
khỏi các bề mặt bên trong của chai. Phải rất chú ý để không lấy đi lượng kim
loại lớn khỏi các thành chai. Phương pháp này làm sạch có hiệu quả nhất khi chai
được xoay lộn ngược để cho bi và vật liệu long ra không tích tụ lại bên trong
chai. Chuyển động của vòi phun so với bề mặt chai nên giữ không đổi và đồng đều
trên toàn bộ bề mặt được làm sạch. Không nên cho chuyển động dừng lại trong quá
trình làm sạch để tránh sự giảm cục bộ quá lớn của chiều dày thành chai.
3.5.
Yêu
cầu kỹ thuật về làm sạch cơ học
Sau
bất cứ phương pháp làm sạch cơ học nào, chai cần được xoay lộn ngược để loại bỏ
các hạt bị long ra sau đó được xúc rửa với nước sạch. Lắp lại nút hoặc van một
cách chính xác ngay sau khi làm khô.