Tiêu chuẩn TCVN ISO 14090:2020 về Thích ứng với biến đổi khí hậu - Nguyên tắc, yêu cầu và hướng dẫn

• Số hiệu: TCVNISO14090:2020
• Loại văn bản: Tiêu chuẩn Việt Nam
• Nơi ban hành: ***
• Người ký: ***
• Ngày ban hành: Năm 2020

Phụ lục B

(tham khảo)

Phân tích ngưỡng

B.1  Phân tích ngưỡng - Khái niệm

Phân tích ngưỡng liên quan đến việc xác định các giới hạn quan trọng có thể làm cho một tổ chức hoặc các hệ thống của nó phải chịu sự thay đổi quá mức về công suất. Có thể sử dụng phép phân tích ngưỡng để xác định các hành động ưu tiên khi lập kế hoạch thích ứng với biến đổi khí hậu. Ngưỡng còn được gọi là điểm tới hạn, vì chúng chỉ ra mối quan hệ phi tuyến tính giữa một biến kiểm soát và công suất của hệ thống. Nhiều chuyên gia đã đồng thuận sử dụng thuật ngữ "ngưỡng” trong trường hợp này, và đây cũng là thuật ngữ được sử dụng trong tiêu chuẩn này.

Ngưỡng là một điểm mà vượt qua nó thì hệ thống được coi là không còn hiệu quả (về kinh tế, xã hội, công nghệ hoặc môi trường). Mục đích của phân tích ngưỡng là xác định các điểm ngưỡng, cận ngưỡng... để xây dựng một kế hoạch thích ứng giúp làm giảm nguy cơ vượt ngưỡng.

Phân tích ngưỡng dựa trên khái niệm là một hệ thống có khả năng thích ứng hạn chế. Nếu hệ thống phải chịu một sự cố hoặc xu hướng nguy hiểm, hoặc một sự xáo trộn do biến đổi khí hậu, thì nó có thể tiếp tục hoạt động tốt đến một ngưỡng nhất định bằng cách cải tổ lại và thích nghi. Có giới hạn về mức chịu đựng của hệ thống. Nếu vượt quá khả năng thích ứng này, hệ thống sẽ không còn hoạt động theo quy luật cũ và không đáp ứng được yêu cầu của người sử dụng. Khả năng để tránh chuyển sang trạng thái không mong muốn (cố gắng thích nghi) hoặc chuyển đổi sang trạng thái mong muốn mới, gọi là khả năng chống chịu của hệ thống.

Sự vượt qua ngưỡng sẽ dẫn đến những thay đổi cơ bản không dễ hoặc thậm chí là không thể đảo ngược. Thông thường các ngưỡng không dễ được biết chính xác và có thể rất khó xác định. May mắn là không cần thiết phải định lượng chính xác các ngưỡng để có thể áp dụng việc phân tích ngưỡng. Thay vào đó, điều quan trọng là phải nhận thức được khả năng của chúng và điều tra, nghiên cứu mức sát ngưỡng của mối quan tâm tiềm năng. Thông qua kế hoạch thích ứng, quy trình quản lý thích ứng và những tìm hiểu thêm về các ngưỡng, có thể giảm khả năng vượt quá chúng, bằng cách điều khiển hệ thống cách xa ngưỡng, và tăng cường khả năng chống chịu của nó. Để tránh ngưỡng, có thể đòi hỏi sự gia tăng thay đổi trong quản lý hệ thống hoặc chuyển đổi hệ thống sâu hơn. Khả năng thực hiện những thay đổi đó trong một số trường hợp phụ thuộc tình trạng nội bộ của tổ chức. Trong các trường hợp khác, quyết định bắt buộc có thể yêu cầu thực hiện trải rộng trên hệ thống của các tổ chức độc lập về mặt pháp lý, nhưng lại phụ thuộc lẫn nhau khi cần giải quyết một vấn đề về ngưỡng cụ thể.

...

...

...

B.2  Các bước trong phân tích ngưỡng

B.2.1  Đặc trưng của hệ thống

Mô tả các tính năng chính của hệ thống, bao gồm các ranh giới của nó và xác định các khó khăn, mục đích, mục tiêu và các ràng buộc phù hợp với phân tích. Mô tả các thành phần cấu thành của hệ thống, sự phụ thuộc trong nội bộ với bên ngoài, cũng như sự phụ thuộc lẫn nhau và các mối liên kết, đặc biệt là các biển kiểm soát chính, điều khiển và phản hồi.

VÍ DỤ: Mối quan hệ nhân quả giữa các chuỗi cung ứng, lực lượng thị trường và sự phụ thuộc giữa các đơn vị tổ chức.

Mô tả hệ thống là một mô hình mang tính khái niệm của hệ thống đó và có thể trình bày dưới dạng sơ đồ hoặc tường thuật. Phụ lục A cung cấp hướng dẫn về cách đặc tính hóa các thành phần và mối quan hệ chính của tổ chức và các tổ chức khác trong một hệ thống lớn hơn. Nó là yếu tố rất quan trọng để hiểu rõ các thành phần và mối liên kết của các hệ thống bên trong tổ chức.

B.2.2  Nghiên cứu các biến đổi khí hậu có thể

Xác định xu hướng (biến thay đổi chậm) và các cú sốc (sự cố khí hậu cực đoan) được dự báo theo sự biến đổi khí hậu, tại vị trí của hệ thống và có thể tác động đến hệ thống. Xem xét các xu hướng trong điều kiện trung bình, cực đoan, và thay đổi về biến đổi khí hậu. Điều 6 liệt kê một loạt các thông số khí hậu có thể có liên quan trong các bối cảnh khác nhau. Phải xem xét độ không đảm bảo liên quan đến các dự báo biến đổi khí hậu. Các sự cố cực đoan là yếu tố không chắc chắn nhất của các dự báo biến đổi khí hậu.

B.2.3  Xác định ngưỡng

Đánh giá các tác động có thể có của biến đổi khí hậu, cả các tác động không mong muốn và có độ trễ. Xác định các dịch chuyển tiềm ẩn có thể xảy ra do tác động của các xu hướng khí hậu dự kiến và các cú sốc đối với các mối quan hệ chính của hệ thống. Xem xét cho từng bộ phận trong hệ thống những trạng thái thay thế nào là có thể, và trong hoàn cảnh, điều kiện nào thì trạng thái hiện tại có thể chuyển sang trạng thái khác. Xem xét cách tổ chức các hoạt động, sản phẩm và dịch vụ có thể bị ảnh hưởng của tổ chức. Có thể là có ích nếu thực hiện phân tích ứng phó của hệ thống với các xu hướng khí hậu lịch sử và các sự cố khí hậu. Đánh giá hiệu suất của các hệ thống tương tự, hoạt động ở nơi có thể tham khảo, có khí hậu hiện tại tương tự như khí hậu dự kiến..

...

...

...

Tác động của biến đổi khí hậu có thể là quy định hoặc danh tiếng, cũng như vật chất và tài chính.

Xem xét các ngưỡng có thể có liên quan sau.

- Nhiệt độ của tòa nhà mà hệ thống điều hòa không khí của bệnh viện sẽ không thể duy trì trong phạm vi được chấp nhận - xác suất sóng nhiệt vượt quá nhiệt độ này là bao nhiêu và tác động sẽ là gì?

- Lượng mưa là bao nhiêu, trong khoảng thời gian nào thì con đê có thể chịu được trước khi bị phá vỡ, làm ngập vùng được bảo vệ?

- Công ty nông nghiệp có thể chịu được bao nhiêu vụ mùa thất bát trước khi phá sản?

- Tần suất xảy ra các đám cháy là bao nhiêu sẽ dẫn đến sự thay đổi thành phần loài (ví dụ: trong rừng hoặc vùng đất liền) và khả năng sự việc này bị vượt quá là như thế nào?

- Đâu là điểm tới hạn mà khi vượt qua nó hệ thống phòng thủ đê biển không còn khả năng tu sửa hoặc nâng cấp? Các yếu tố có thể là một chuỗi liên kết lẫn nhau giữa chi phí với lợi ích, tài chính, xã hội, môi trường và có thể cả chính trị.

- Dấu chân cacbon được người tiêu dùng chấp nhận mà không làm giảm nhu cầu đối với một sản phẩm là như thế nào?

B.2.4  Đánh giá khả năng chống chịu

...

...

...

Xác định mức cận ngưỡng đã nhận diện nguy cơ vượt quá và xem xét các nhu cầu thích ứng để tránh vượt qua các ngưỡng này. Những cân nhắc có liên quan như sau:

- Xu hướng khí hậu nào sẽ đẩy hệ thống về ngưỡng xác định?

- Khả năng xảy ra các sự cố khí hậu này là gì, và hậu quả đối với tổ chức là gì?

- Không thể tránh khỏi sự vượt ngưỡng?

Phải xem xét bối cảnh về thời gian.

- Các quyết định mà tổ chức đưa ra có hậu quả lâu dài không, ví dụ: các quyết định về thiết kế xây dựng hoặc xây dựng đập?

- Khí hậu có thể thay đổi như thế nào trong giai đoạn này?

- Là một ứng phó gia tăng toàn diện, hoặc là một sự chuyển đổi cần thiết?

Có thể xác định hậu quả theo sự tương tác giữa các biến: ví dụ, một doanh nghiệp chăn nuôi có thể chịu được hạn hán tốt hơn và tránh sự vượt ngưỡng che phủ mặt đất nếu chủ sở hữu có mức vốn cao và do đó có thể giảm mật độ giống.

...

...

...

Xác định các chỉ thị phù hợp để quan trắc mức cận ngưỡng và các kích hoạt có liên quan, để đưa vào kế hoạch thích ứng, xác định điểm sẽ bắt đầu hành động để tránh hệ thống vượt qua ngưỡng.

VÍ DỤ 1: Hệ thống làm mát cho trung tâm dữ liệu sẽ bị hỏng khi nhiệt độ không khí bên ngoài đạt 38 °C. Nhiệt độ này là ngưỡng; nếu vượt quá nhiệt độ này thì điều hòa sẽ không hoạt động và các máy chủ sẽ tắt. Kế hoạch thích ứng bao gồm quan trắc nhiệt độ không khí bên ngoài và lắp đặt hệ thống nước phun sương làm mát các thiết bị ngưng bên ngoài, và được kích hoạt khi nhiệt độ không khí bên ngoài đạt 32 °C (bộ kích hoạt).

VÍ DỤ 2: Nhiệt độ tăng làm giảm năng suất và làm cho nho chín nhanh hơn, làm giảm chất lượng rượu vang. Cần gia tăng ứng phó: Công ty sẽ trồng các giống khác nhau thích nghi tốt hơn với khí hậu ấm hơn. Ứng phó chuyển đổi: Công ty mua đất ở khu vực mát dịu hơn và chuyển hoạt động sang địa điểm mới.

VÍ DỤ 3: Hạn hán kéo dài kết hợp với sự chăn nuôi quá mức có thể làm mất lớp đất phủ. Đối với một số loại đất, độ che phủ mặt đất 30 % là ngưỡng được công nhận, theo đó tốc độ xâm nhập bị giảm dẫn đến sự thay đổi từ cỏ lâu năm năng suất cao hơn sang hệ thống năng suất thấp bị suy thoái do lượng cỏ hàng năm chi phối.

VÍ DỤ 4: Một thành phố ven biển có cơ sở hạ tầng chống lũ tại chỗ với ngưỡng nước biển dâng 0,7 m. Vào thời điểm đó, triển khai thực hiện việc tăng cường rào chắn thủy triều hiện có và nâng cao các tuyến phòng thủ đê biển liên quan đến chi tiết kỹ thuật đàn hồi tới 2,3 m mực nước biển. Một loạt các tùy chọn cách đi tiếp theo với các điểm kích hoạt đã được xác định để cung cấp khả năng đàn hồi với ngưỡng nước biển dâng 4 m. Chắc chắn, mực nước biển sẽ tăng lên khiến việc mở rộng thêm các tuyến phòng thủ sẽ trở nên bất lợi. Vậy sẽ là cần thiết để rút lui khỏi khu vực ven biển. Nếu việc lập kế hoạch và thực hiện rút lui được bắt đầu sớm, thì sẽ trở thành một quá trình chuyển đổi, như vậy không những chi phí được giảm nhẹ mà lợi ích được tối đa hóa.

Thư mục tài liệu tham khảo

Tài liệu tham khảo

[1]  ISO 13065:2015, Sustainability criteria for bioenergy

...

...

...

[3]  ISO 14033:2019, Environmental management - Quantitative environmental information - Guidelines and examples

[4]  ISO Guide 51:2014, Safety aspects - Guidelines for their inclusion in standards

[5]  TCVN 11458:2016 (ISO Guide 82:2014), Hướng dẫn đề cập đến tính bền vững trong tiêu chuẩn

[6]  IPCC. Climate Change 2014: Impacts, Adaptation, and Vulnerability. Part B: Regional Aspects. Contribution of Working Group II to the Fifth Assessment Report of the Intergovernmental Panel on Climate Change. IPCC, 2014.

Tài liệu đọc thêm

[7]  Cosens B.A. Legitimacy, adaptation, and resilience in ecosystem management. Ecol. Soc. 2013, 18(1), p. 3. Available at: https://www.ecologyandsocietv.Org/voll87i.ssl/art3/

[8]  ASC. Adapting to climate change in the UK - Measuring progress. (Adaptation Sub-Committee Progress Report 2011). Adaptation Sub-Committee, London, UK, 2011

[9]  ASC. Managing the land in a changing climate. (Adaptation Sub-Committee Progress Report 2013). Adaptation Sub-Committee, London, UK, 2013

...

...

...

[11]  O'Connell D. et al. Designing projects in a rapidly changing world: Guidelines for embedding resilience, adaptation and transformation into sustainable development projects (Version 1.0). STAP. 2016. Available at: http://www.stapgef.org/the-resilience-adaptation-and-transformation-assessment-framework

[12]  Sanahuja H.E. A Framework for Monitoring and Evaluating Adaptation to Climate Change. Global Environment Facility, Washington D.C., USA, 2011

[13]  ISO 22316, Security and resilience - Organizational resilience - Principles and attributes

[14]  GIZ. A framework for Climate Change Vulnerability Assessments, 2014. Available at: https://www ■WRadapt.org/knowledge-base/vulnerability/climate-change-vulnerahility-assessments

[15]  Marteaux 0. Tomorrow's Railway and Climate Change Adaptation: Executive Report. Rail Safety and Standards Board Limited, London, 2016

[16]  BS 8001, Framework for implementing the principles of the circular economy in organization

[17]  Beckford J. Infrastructure, Interdependency and Systems. Beckford Consulting, 2015. Available at: http://beckfordconsulting.com/wp-content/uploads/2008/10/Systems-and-lnterdependencyVF.pdf

[18]  Beckford J. Systems Engineering: Necessary but not Sufficient for 21st Century Infrastructure? Beckford Consulting, 2013. Available at: http://beckfordconsulting.com/wp-content/uploads/2013/08/020813. Systems Engineering.pdf

[19]  Beckford J. Quality: A Critical Introduction. Taylor & Francis, London, Fourth Edition, 2016

...

...

...

[21]  RESIN Project. Available at: www.re.sin-cities.eu/home/

[22]  RAMSES. Transition Handbook and Training Package. RAMSES project, 2017. Available at: http: //www.ramses-cities.eu

[23]  UK CIP. Available at: https://www.ukcip.org.uk/

[24]  Bours D., McGinn C., Pringle P. Monitoring & evaluation for climate change adaptation: A synthesis of tools, frameworks and approaches. SEA Change CoP, Phnom Penh and UKCIP, Oxford, 2013

[25] UNFCCC. Methodologies for assessing adaptation needs with a view to assisting developing countries, without placing undue burden on them. Twelfth meeting of the Adaptation Committee Bonn, Germany, 19-22 September 2017. Available at: http://unfccc.int/files/adaptation/groups/committees/adaptationcommittee/application/pdf/acl2 5b assessing needs.pdf

[26]  Harley M., van Minnen J. Development of Adaptation Indicators. ETC/ACC Technical Paper 2009/6. Available at: http://acm.eionet.europa.eu/docs//ETCACC TP 2009 6 Adaptation lndicators.pdf