Tiêu chuẩn quốc gia TCVN 5855:1994 về Đá quý – Thuật ngữ và phân loại

• Số hiệu: TCVN5855:1994
• Loại văn bản: Tiêu chuẩn Việt Nam
• Nơi ban hành: Bộ Khoa học Công nghệ và Môi trường
• Người ký: ***
• Ngày ban hành: Năm 1994

Tên đá quý	Tên tiếng Anh	Tên gọi khác
1	2	3
Acroit	Achroite
Actinolit	Actinolite
Aganmalolit	Agalmatolite
Agat	Agate	Mã não
Agat dạng rêu	Moss agate
Agat đốm lửa	Blood agate
Alebast	Alabaster
Alexandril	Alexandrite
Amazonit	Amazonite
Ambligonit	Amblygonite
Ametit	Amethyst	Thạch anh tím
Andaluzit	Andalusite
Anbit	Anbite
Andradit	Andradite
Anmandin	Anmandite
Apatit	Apatite
Aquamarin	Aquamarine
Avanturin	Aventurine
Axinit	Axinite
Benitoit	Benitoite
Berilonit	Beryllonite
Berin	Beryl
Biruza	Turquoise	Ngọc lam
Brazilianit	Brazilianite
Cacnelian	Carnelian
Canxit	Caclite
Caxiterit	Cassiterite
Chanxedon	Chalcedony
Charoit	Charoite
Clinozoizit	Clinozoizite
Cocnerupin	Kornerupine
Cocdierit	Cordierite
Copan	Copal
Corindon	Corundum
Crizoberin	Chrysoberyl
Crizocola	Chrysocolla
Crizolit (Qlivin)	Chrysolite (Olivine)
Crizopra	Chrysoprase
Đanburit	Danburite
Đatolit	Datolite
Đá mặt trăng	Moonstone	Belomorit
Đá mặt trời (Oligocla)	Sunsione (Oligoclase)
Đá máu	Bloodstone
Đemaboit	Demantoid
Điopta	Dioptase
Điopxit	Diopside
Đravit	Dravite
Đumocterit	Dumortierite
Emorot	Emerald	Lục bảo ngọc
Enstalit	Enstatite
Epidot	Epidote
Eucla	Euclase
Fabulit (Titanal Stronxi)	Fabulite (Strontium Titanate)
Fenpat	Feldspar
Fenpat dạng avanturin	Aventurine feldspar
Fluorit (Fluorin)	Fluorite (Fluorine)
Gagat	Gagate
GGG (Granat gadolini gali)	GGQ (Gadolinium gallium garnet)
Gosenit (Rosterit)	Goshenite (Rosterite)
Gỗ hóa đá	Petrified wood	Than lâu hóa thạch
Granat	Garnet
Groxula	Grassularite, Grossular
Heliodo	Heliodor
Heliotrop	Heliotrope
Hematit	Hematite
Hexonit	Hessonite
Hidenit	Hiddenite
Hidrogroxula	Hydrogrossular
Hổ phách	Amber
idocra	idocrase
iolit	iolite
Jadeit	Jadeite
Jatpe	Jasper	Ngọc bích
Kianit	Kyanite
Kim cương	Diamond	Hạt xoàn
Kunzit	Kunzite
Labrado	Labradorite
Lazulit	Lazulite
Lazurit (Lapi lazuli)	Lazurite (Lapis lazuli)
Locosaphia	Leucosapphire
Lưu huỳnh	Sulphur
Malachit	Malachite
Malanit	Melanite
Microclin	Microcline
Mocganit	Mocganite
Mondavit	Moldavite
Morion	Morion
Mo-xit-xit	Maw-sit-sit
Naphrit	Nephrite
Ngọc Jat	Jade	Cẩm thạch
Ngọc trai	Pearl	Trân châu
Octocla	Orthoclase
Olivin	Olivina
Onic	Onyx
Opan	Opal
Opan den	Black opal
Opan Iửa	Fire opal
Opan quý	Precious opal	1
Opan trắng	White opal
Opxidan	Obxidian
Peridot (Crizolit)	Peridot (chrysolite)
Pha Lê	Rock crystal
Phenakit	Phenakite
Pirit	Pyrite
Pirophilit	Pyrophillite
Pirop	Pyrope
Prazeolit	Prassolite
Prenit	Prehnite
Rodocrozit	Rhodochrosite
Rodolit	Rhodolite
Rodonit	Rhodonite
Rubelit	Rubellite
Ruby	Ruby	Hồng ngọc
Ruby sao	Star ruby
Rubixen	Rubicelle	Spinen đỏ
Putin	Rutile
Sacdonic	Sardonyx
Saphia	Sapphire	Bích ngọc
Saphia sao	Star sapphire
Saphirin	Sapphirine
San hô	Coral
Scapolit	Scapolite
Secpentin	Serpentine
Sinhalit	Sinhalite
Silimanit	Sillimanite
Sphalerit	Sphalerite
Spinen	Sphene
Epinen	Spinel	Xetilen
Spinen qui	Precious spinel
Spodumen	Spodumene
Storolit	Staurolite
Tanzanit	Tanzanite
Thạch anh	Quartz
Thạch anh mắt hổ	Tiger's eye quartz
Thạch anh mắt mèo	Cat's eye quartz
Thủy tinh	Glass, paste
Tomxonit	Thomsonite
Topaz	Topaz	Hoàng ngọc
Topazolit	Topozolite
Tremolit	Tremolite
Tsavorit	Tsavorite
Tuamalin	Tourmaline
Uvarovit	Uvarovite
Vezuvian	Vezuvianite, vezuvian
Xeilonit	Ceylonite
Ximofan	Cymophane
Xitrin	Citrine
Xpexactin	Spessartine
Xương động vật	Ammal bones, ivory
YAQ (Granat Ytriatumini)	YAG (Ytrrium aluminium garnet)
Zircon	Zicon
Zirconia lập phương	Cubic zirconia (CZ)	Kim Mỹ
Zoizit	Zoizite

2. Phân loại

Tùy theo thành phần hóa học và giá trị sử dụng, đá quý được phân loại theo Bảng 2

Nguồn gốc

Nhóm hợp chất hóa học

Thuật ngữ

Công thức (thành phần) hóa học

Đá quý
(trang sức)

Đá bán quý (trang sức - trang trí)

...

...

...

Loại I

Loại II

Loại III

Loại IV

Loại I

Loại II

1

2

3

...

...

...

5

6

7

a

9

10

11

Vô cơ

Nguyên tố tự nhiên

...

...

...

Lưu huỳnh

C

S

+ + +

...

...

...

Sunfua

Sphaterit

Pirit

ZnS

FeS₂

...

...

...

+

+

Halogenua

Fluorit

CaF₂

...

...

...

+ +

Oxit và hidroxit

Corindon

Ruby

Sophia

Hematit

Spinen quý

...

...

...

Alexandrit

Xinophan (mắt mèo)

Thạch anh kết tinh

Pha Lê

Ametit

Al₂O₃

Fe₂O₃

...

...

...

BeAl₂O₄

SiO₂

+ + +

+ +

...

...

...

+ +

+ + +

...

...

...

+ +

+ + +

...

...

...

+ + +

...

...

...

+ + +

...

...

...

+ +

Thạch anh ám khói

+ +

...

...

...

Thạch anh hóng

+ +

...

...

...

Morion

+ +

...

...

...

+ +

Prazeolit

...

...

...

.

+ +

Avanturin

...

...

...

+ +

Thạch anh mắt mèo

...

...

...

+ +

Thạch anh mắt hổ

...

...

...

+ +

Thạch anh ẩn tinh

...

...

...

(Chanxedon)

SiO₂

...

...

...

Crizopra

+ +

...

...

...

Cacnelian

+

...

...

...

Heliotrop

+

...

...

...

+

Agat

...

...

...

+ +

+ + +

Onic

...

...

...

+ +

Opan

SiO₂.nH₂O

...

...

...

Opan đen

+ +

...

...

...

Opan lửa

+ +

...

...

...

Opan trắng

+ +

...

...

...

Opan thường

...

...

...

Gỗ hóa thạch

...

...

...

Silicat và Alumo - cilicat

Phenakrt

Be₂[SiO₄]

+

...

...

...

Crizolil (Peridot)

(Mg.Fe)₂ [SiO₄]

+ + +

...

...

...

Zr[SiSO₄]

+ + +

Granat

...

...

...

Pirop

Mg₃Al₂ [SO₄]₃

...

...

...

+ + +

Rodolit

(Mg, Fe)₃Al₂ [SiO₄]₃

...

...

...

+ + +

Anmanđin

Fe₃Al₂ [SiO₄]₃

...

...

...

+ + +

Xpexactin

Mn₃AI₂ [SiO₄]₃

...

...

...

Uvarovit

Ca₃Cr₂ [SiO₄]₃

+ + +

...

...

...

Groxula

Ca₃Al₂ [SiO₄]₃

+ + +

...

...

...

Anđrađit

Ca₃Fe₂ [SiO₄]₃

+ + +

...

...

...

Đemantoit

+ + +

...

...

...

+ +

Hidrogroxula

...

...

...

+ +

Topa

Al₂ [SiO₄] (F, OH)₂

...

...

...

+ + +

Andaluzit

Al₂ O [SiO₄]

...

...

...

+

Eucla

AlBe [SiO₄] (OH)

...

...

...

+

+

Cocnerupin

Mg₅ Al₉ Si₈ O₃₀

...

...

...

+

Vezuvian (Idocra)

Ca₁₉ FeAl₁₂ Si₁₈O₇ (OH)₈

...

...

...

+

Zoizit (Epidot)

Ca₂Al₃ [SiO₄] (Si₂O₇) O (OH)

...

...

...

Tanzanit

+

...

...

...

Tulit

+

+

...

...

...

Be₃Al₂ [Si₆O₁₈]

Emorot

...

...

...

+ + +

Aquamarin

...

...

...

+ + +

Heliodo

...

...

...

+ +

Mocganit

...

...

...

+ +

Gosenit

...

...

...

Cocitient (Đic - roit)

(Mg. Fe)₂Al₃[AlSi₅O₁₈]

+

...

...

...

Granat

...

...

...

Pirop

Mg₃Al₂ [SiO₄]₃

+ + +

...

...

...

Rodolit

(Mg, Fe)₃Al₂ [SiO₄]₁₃

+ + +

...

...

...

Fe₃ Al₂ [SiO₄]₃

+ + +

Xpexactin

...

...

...

+ + +

Uvarovit

Ca₃ Cr₂ [SiO₄]₃

...

...

...

+ + +

Groxula

Ca₃ Al₂ [SiO₄]₃

...

...

...

+ + +

Anđrađit

Ca₃ Fe₂ [SiO₄]₃

...

...

...

+ + +

Đemantoit

+ + +

...

...

...

Topazolit

+ +

...

...

...

Hidrogroxula

Ca₃Al₂ [SiO₄]₂ (OH)₄

+ +

...

...

...

Topa

Al₂ [SiO₄] (F, OH)₂

+ + +

...

...

...

Andaluzit

Al₂ O [SiO₄]

+

...

...

...

AlBe [SiO₄] (OH)

+

+

Cocnerupin

...

...

...

+

Vezuvian (Idocra)

Ca₁₉ FeAl₁₂ Si₁₈O₇₀ (OH)₈

...

...

...

+

+

Zoizit (Epidot)

Ca₂Al₃ [SiO₄] (Si₂O₇) O (OH)

...

...

...

Tanzanit

+

...

...

...

Tulit

...

...

...

+

+

Berin

Be₃Al₂ [Si₆O₁₈]

...

...

...

Emorot

+ + +

...

...

...

Aquamarin

+ + +

...

...

...

Heliodo

+ +

...

...

...

+ +

Gosenit

...

...

...

+ +

Cocdietit (Đic-roit)

(Mg, Fe)₂ Al₃ [AlSi₅O₁₈]

...

...

...

+

Tuamalin

(Na, Li, Ca) (Fe₂₊, Mg, Mn, Al)₃

...

...

...

Al₆ [Si₆O₁₈] (OH, F)₄ [BO₃]₃

...

...

...

Rubelit

...

...

...

Đravit

+ + +

...

...

...

Indigolit

+ + +

...

...

...

Beniloit

BaTi [Si₃O₉]

...

...

...

Điopta

Cu₆ [Si₆O₁₈] 6H₂O

 +

...

...

...

CaMg [Si₂O₆]

+

Spodumen

...

...

...

+ +

Kunzit

...

...

...

+ +

Hiđenit

...

...

...

+ +

Jadeit (Ngọc Jat)

NaAl [Si₂O₆]

+ + +

...

...

...

+ + +

Nephrit (Ngọc Jat)

Ca₂ (Mg, Fe)₅ [Si₄O₁₁]₂ (OH)₂

...

...

...

+ + +

Rodonit

(Mn, Ca)₅ [Si₅O₁₅]

...

...

...

+ +

Secpentin

Mg₆ [Si₄O₁₀] (OH)₈

...

...

...

+

Aganmatolit

Al₂ [Si₄O₁₀] (OH)₂

+

...

...

...

Crizocola

Cu₃ [Si₄O₁₀] (OH) 2H₂O

...

...

...

K₂NaC₅ [Si₄O₁₀]₃ F.3H₂O

Lazurit (Lapi - lazuli)

...

...

...

+ +

+ +

Fenpat

...

...

...

Amazonit

K [AlSi₃O₈]

...

...

...

+ +

Labrado

(Ca, Na) [AlSi₃O₈]

...

...

...

+ +

Đá mặt trăng

K [AlSi₃O₈]

...

...

...

Đá mặt trời

+ +

...

...

...

Scapolit

mNa₄ [AlSi₃O₈] Cl -

n Ca₄ [Al₂Si₂O₈] (CO)₄

+ +

...

...

...

Cacbonat

Rodocrozit

Malachit

Azurit

Mn [CO₃]

Cu₂ [CO₃] (OH)₂

Cu₃ [CO₃]₂ (OH)2

...

...

...

+ + +

+ +

+

...

...

...

Apatit

Brazilianit

Biruza

Ca₅ [PO₄]₃ F

Na₃Al₃ [PO₄]₂ (OH)₄

Cu₃Al₆ [PO₃] (OH)₈ 5H₂O

...

...

...

+

+ + +

+

Các tập hợp khoáng tự nhiên

Ngọc Bích

Onic cẩm thạch

Opxidian

...

...

...

+ +

+ +

+ +

...

...

...

Hổ phách

- C₁₀H₁₀O

+ + +

...

...

...

Ngọc trai

48 - 92% CaCO₃ (Aragonit)

+

+ + +

...

...

...

4 - 13% vật chất hữu cơ

...

...

...

3 - 4% nước

...

...

...

San hô

CaCO3 (Canxit) + 1% vật chất hữu cơ)

+ + +

...

...

...

Gagat

60 - 90% C + H₂O

...

...

...

Xương động vật, ngà voi

Ca₁₀ [PO₄]₆ (OH)₂

...

...

...

CHÚ THÍCH: +++ sử dụng phổ biến

++ thường được sử dụng

+ ít được sử dụng