TIÊU CHUẨN
NGÀNH
10 TCN
583:2003
QUI
TRÌNH
GIÁM
ĐỊNH TUYẾN TRÙNG BÀO NANG LÀ ĐỐI TƯỢNG KIỂM DỊCH THỰC VẬT CỦA VIỆT NAM
The procedure of
identification for cyst Nematodes - Plant Quarantine Pests of Vietnam
1.1. Phạm vi
Quy trình này áp dụng
thống nhất trên phạm vi toàn quốc.
1.2. Đối tượng
Quy trình này áp dụng
cho việc giám định tuyến trùng bào nang thuộc danh mục đối tượng KDTV của Việt Nam ban hành kèm theo Quyết định số 117/2000/QĐ-BNN-BVTV ngày 20/11/2000 của Bộ trưởng Bộ
Nông nghiệp và Phát triển nông thôn.
...
...
...
Bạn phải
đăng nhập hoặc
đăng ký Thành Viên
TVPL Pro để sử dụng được đầy đủ các tiện ích gia tăng liên quan đến nội dung TCVN.
Mọi chi tiết xin liên hệ:
ĐT: (028) 3930 3279 DĐ: 0906 22 99 66
1. Tiêu chuẩn Việt
Nam TCVN 4731 - 89 “Kiểm dịch thực vật - Phương pháp lấy mẫu”, 1989.
2. Tiêu chuẩn Việt
Nam TCVN 3937 - 2000 “Kiểm dịch thực vật - Thuật ngữ và Định nghĩa”, 1999.
3. Tiêu chuẩn ngành
10 TCN 336 - 98 “Kiểm dịch thực vật - Phương pháp kiểm tra củ, quả xuất, nhập
khẩu và quá cảnh”, 1998.
4.
Tiêu chuẩn ngành 10 TCN 337 - 98 “Kiểm dịch thực vật - Phương pháp kiểm tra các
loại hạt xuất, nhập khẩu và quá cảnh”, 1998.
5. Tiêu chuẩn ngành
10 TCN 336 - 98 “Kiểm dịch thực vật - Phương pháp kiểm tra cây xuất, nhập khẩu
và quá cảnh”, 1998.
3.
Thuật ngữ và định nghĩa
Trong tiêu chuẩn này
những thuật ngữ dưới đây được hiểu như sau:
3.1. Đối tượng kiểm
dịch thực vật là loài sinh vật có tiềm năng gây tác hại nghiêm trọng tài nguyên
thực vật trong một vùng mà ở đó loài sinh vật này chưa xuất hiện hoặc xuất hiện
có phân bố hẹp.
3.2. Thực vật là cây
và những bộ phận của cây còn sống bao gồm cả hạt giống.
...
...
...
Bạn phải
đăng nhập hoặc
đăng ký Thành Viên
TVPL Pro để sử dụng được đầy đủ các tiện ích gia tăng liên quan đến nội dung TCVN.
Mọi chi tiết xin liên hệ:
ĐT: (028) 3930 3279 DĐ: 0906 22 99 66
3.4. Dịch hại thực
vật là loài, dòng, dạng sinh học của thực vật, động vật hoặc tác nhân gây hại
cho thực vật hoặc sản phẩm thực vật.
3.5. Lô vật thể là
một lượng nhất định của vật thể có các điều kiện và yếu tố giống nhau về khả
năng nhiễm dịch.
3.6. Mẫu là khối
lượng thực vật, sản phẩm thực vật hoặc đất được lấy ra theo một qui tắc nhất
định.
3.7. Mẫu ban đầu là
khối lượng mẫu thực vật, sản phẩm thực vật hoặc đất được lấy ra từ một vị trí
trong lô vật thể.
3.8. Mẫu chung là mẫu
gộp các mẫu ban đầu.
3.9. Mẫu trung bình
là khối lượng thực vật, sản phẩm thực vật hoặc đất được lấy từ mẫu chung theo
một qui tắc nhất định, dùng để làm mẫu lưu và mẫu phân tích.
3.10. Mẫu phân tích
là khối lượng thực vật, sản phẩm thực vật hoặc đất được dùng để phân tích tuyến
trùng trong phòng thí nghiệm.
3.11. Tiêu bản là mẫu
vật điển hình tiêu biểu của tuyến trùng bào nang được dùng cho việc định loại,
nghiên cứu, giảng dạy, phổ biến kỹ thuật và bảo tàng.
3.12. Tuyến trùng bào
nang là loài tuyến trùng ký sinh thuộc Họ phụ Heteroderinae, Họ Heteroderidae,
Bộ Tylenchida. Trong quá trình phát triển, tuyến trùng cái phình to dần thành
hình cầu, hình quả lê hoặc hình hạt chanh. Đẻ trứng ngay trong cơ thể, đến thời
điểm nhất định, tuyến trùng cái chết trở thành bào nang bảo vệ trứng trước tác
động bất lợi của điều kiện ngoại cảnh.
...
...
...
Bạn phải
đăng nhập hoặc
đăng ký Thành Viên
TVPL Pro để sử dụng được đầy đủ các tiện ích gia tăng liên quan đến nội dung TCVN.
Mọi chi tiết xin liên hệ:
ĐT: (028) 3930 3279 DĐ: 0906 22 99 66
4.1. Thu thập mẫu
- Đối với thực vật,
sản phẩm thực vật xuất, nhập khẩu, quá cảnh hoặc vận chuyển trong nước: Tiến
hành lấy mẫu theo phương pháp của tiêu chuẩn Việt Nam TCVN 4731 - 89: Kiểm dịch
thực vật - Phương pháp lấy mẫu.
- Đối với cây trồng
ngoài đồng ruộng: Lấy mẫu theo Phương pháp của Tiêu chuẩn ngành số 10 TCN 224 -
2003.
4.2. Bảo quản mẫu
- Mẫu rễ và củ thu
được để trong các túi polyethylen bảo quản trong tủ lạnh ở nhiệt độ 5 - 10oC
hoặc ở nhiệt độ phòng.
- Mẫu đất thu được để
khô tự nhiên ở điều kiện nhiệt độ phòng hoặc sấy ở nhiệt độ 35 - 40oC
cho đến khi đất khô để bào nang dễ dàng tách rời khỏi đất.
5.
Phương pháp tách lọc tuyến trùng và làm tiêu bản giám định
5.1. Tách tuyến trùng
bào nang ra khỏi đất và rễ
5.1.1. Tách tuyến
trùng bào nang ra khỏi đất: Có ba phương pháp tách lọc tuyến trùng ra khỏi đất.
...
...
...
Bạn phải
đăng nhập hoặc
đăng ký Thành Viên
TVPL Pro để sử dụng được đầy đủ các tiện ích gia tăng liên quan đến nội dung TCVN.
Mọi chi tiết xin liên hệ:
ĐT: (028) 3930 3279 DĐ: 0906 22 99 66
- Cho đất vào cốc
chứa 0,5 lít nước, cho thêm vào 3 - 5 giọt dung dịch kiềm bão hoà (NaOH hoặc
KOH), khuấy đều.
- Đổ hỗn hợp dịch qua
rây có đường kính mắt lỗ 2mm để lọc đá, rác.
- Lấy giấy lọc cuốn
xung quanh mặt trong của cốc thuỷ tinh sao cho hai mép giấy chồng lên nhau 1
cm, đổ dịch lọc vào rồi khuấy đều theo một chiều trong 3 phút sau đó dừng lại
cho bào nang bám vào mép trên giấy lọc.
-
Lấy giấy lọc ra và quan sát trực tiếp bào nang hoặc rửa giấy lọc vào một cốc
nước sạch rồi đổ nước đó lên rây có đường kính mắt lỗ 0,05 - 0,1 mm, quan sát
bằng kính lúp cầm tay có độ phóng đại 10 lần (10 X).
5.1.1.2. Dùng dung
dịch NaCl: khối lượng mẫu đất từ 10 - 100gam.
- Pha dung dịch NaCl
ở nồng độ 10%.
- Cho đất vào dung
dịch NaCl trên, khuấy đều cho bào nang nổi lên.
- Đổ hỗn hợp dịch nói
trên qua rây có đường kính mắt lỗ 2mm để lọc đá, rác.
- Đổ hỗn hợp dịch
trên qua rây có đường kính mắt lỗ 0,05 - 0,1 mm để giữ lại bào nang.
...
...
...
Bạn phải
đăng nhập hoặc
đăng ký Thành Viên
TVPL Pro để sử dụng được đầy đủ các tiện ích gia tăng liên quan đến nội dung TCVN.
Mọi chi tiết xin liên hệ:
ĐT: (028) 3930 3279 DĐ: 0906 22 99 66
5.1.1.3. Dùng bình
lọc Fenwick (hình 1): khối lượng mẫu đất từ 100 - 250 gam.

Hình 1. Bình Fenwick để tách
bào nang trong đất
Ghi chú:
1. Mẫu đất giám định 6.
Máng thu bào nang
2. Phễu lọc 7.
Đường ra của máng thu bào nang
3. Bình lọc 8.
Rây thu bào nang
4. Đáy phễu lọc 9.
Đáy bình lọc
5. Vòi nước 10.
Vòi bình
...
...
...
Bạn phải
đăng nhập hoặc
đăng ký Thành Viên
TVPL Pro để sử dụng được đầy đủ các tiện ích gia tăng liên quan đến nội dung TCVN.
Mọi chi tiết xin liên hệ:
ĐT: (028) 3930 3279 DĐ: 0906 22 99 66
- Mở vòi bình lọc với
tốc độ chảy vừa phải sao cho các hạt đất tiếp tục chìm xuống còn bào nang nổi
lên trên mặt nước và tràn qua miệng bình theo một máng dẫn xuống rây thu bào
nang có đường kính mắt lỗ 0,05 - 0,1 mm phía dưới.
- Hong khô rây thu
bào nang rồi quan sát và đếm.
5.1.2. Tách tuyến
trùng bào nang ra khỏi rễ:
- Rửa rễ dưới vòi
nước, thu phần nước rửa và lọc qua rây có đường kính mắt lỗ 0.05 - 0,1 mm. Hong
khô rây và đưa lên kính lúp soi nổi có độ phóng đại từ 40 - 70 lần để quan sát
và đếm bào nang.
- Cắt rễ đã rửa, ngâm
trong đĩa petri có chứa nước. Sau 24giờ, đưa đĩa petri lên kính lúp soi nổi có
độ phóng đại từ 40 - 70 lần để quan sát bào nang tuyến trùng.
5.2.
Làm tiêu bản lỗ hậu môn của tuyến trùng:
- Ngâm tuyến trùng
bào nang đã tách lọc trong nước 24giờ.
- Vớt ra, quan sát
dưới kính lúp soi nổi có độ phóng đại từ 40 - 70 lần và dùng dao lam cắt lấy
phần thân có hậu môn (xem hình 2).
Phần bỏ đi
...
...
...
Bạn phải
đăng nhập hoặc
đăng ký Thành Viên
TVPL Pro để sử dụng được đầy đủ các tiện ích gia tăng liên quan đến nội dung TCVN.
Mọi chi tiết xin liên hệ:
ĐT: (028) 3930 3279 DĐ: 0906 22 99 66
Phần thân có hậu môn

- Đặt phần thân có
hậu môn lên lam kính, nhỏ vài giọt glyxerin để quan sát dưới kính hiển vi.
6.
Trình tự
giám định
Quan sát tiêu bản
dưới kính hiển vi các chỉ tiêu sau
- Hình dạng và đo
chiều dài kim hút, đếm số vòng ở vùng môi, quan sát gai giao hợp và đuôi của
tuyến trùng đực.
- Hình dạng và đo
kích thước của tuyến trùng cái.
- Hình dạng và đo
kích thước trứng.
- Màu sắc, nếp nhăn
hoặc các đường vân, vị trí lỗ sinh dục của bào nang.
...
...
...
Bạn phải
đăng nhập hoặc
đăng ký Thành Viên
TVPL Pro để sử dụng được đầy đủ các tiện ích gia tăng liên quan đến nội dung TCVN.
Mọi chi tiết xin liên hệ:
ĐT: (028) 3930 3279 DĐ: 0906 22 99 66
7.
Đặc điểm hình thái, giải phẫu của tuyến trùng bào nang ánh vàng khoai tây
Heterodera rostochiensis Wollenweber và tuyến trùng bào nang
khoai tây Heterodera pallida Stone được trình bày ở phụ
lục 1.
8.
Thẩm định kết quả giám định và báo cáo
Sau khi khẳng định
kết quả giám định tuyến trùng bào nang là đối tượng kiểm dịch thực vật của Việt
Nam, đơn vị giám định phải báo cáo Cục Bảo vệ thực vật (kèm phiếu kết quả giám
định), đồng thời gửi tiêu bản hoặc mẫu tuyến trùng bào nang về Trung tâm Phân
tích giám định và thí nghiệm KDTV để phúc tra .
Đơn vị lần đầu tiên
giám định và phát hiện được tuyến trùng bào nang là đối tượng KDTV của Việt Nam phải gửi mẫu hoặc tiêu bản về Trung tâm Phân tích giám định và thí nghiệm KDTV để thẩm
định trước khi ra quyết định công bố dịch và xử lý.
Đơn vị giám định phải
lưu mẫu trong thời hạn ít nhất là 3 tháng để giải quyết khiếu nại kết quả giám
định (nếu có).
Mẫu phiếu kết quả
giám định như phụ lục 2.
PHỤ LỤC 1
1.
Đặc điểm nhận dạng tuyến trùng bào nang ánh vàng khoai tây Heterodera
rostochiensis Wollenweber - Đối tượng kiểm dịch thực vật nhóm I của Việt Nam.
...
...
...
Bạn phải
đăng nhập hoặc
đăng ký Thành Viên
TVPL Pro để sử dụng được đầy đủ các tiện ích gia tăng liên quan đến nội dung TCVN.
Mọi chi tiết xin liên hệ:
ĐT: (028) 3930 3279 DĐ: 0906 22 99 66
- Trứng: Hình bầu dục
dài, kích thước 102 x 42 m
- Bào nang: Hình cầu,
màu nâu đỏ, nhỏ như đầu đinh ghim, trên bề mặt có những đường vân do những chấm
con hợp lại. Lỗ sinh dục và lỗ hậu môn bé. Lỗ sinh dục nằm trên một giao điểm
của các đường vân tạo thành hình chữ V (nhìn như mảnh vòng cung).
- Con đực: Hình giun,
dài 1mm, kim hút khỏe, dài 27 - 28 m.
Gốc chân kim hút nhỏ và tròn (hình 3). Đầu tuyến trùng thuôn múp, vùng môi có 6
- 8 vòng, có gai giao hợp, đuôi tròn ngắn.
2. Đặc điểm nhận dạng
tuyến trùng bào nang khoai tây Heterodera pallida Stone - Đối tượng kiểm
dịch thực vật nhóm I của Việt Nam.
- Con cái hình cầu,
đường kính 0,5 - 0,8 mm
- Trứng hình bầu dục
dài, kích thước 102 x 42 m
-
Bào nang hình cầu, màu nâu, nhỏ như đầu đinh ghim, trên bề mặt có những đường
vân do những chấm con hợp lại. Lỗ sinh dục và lỗ hậu môn bé. Lỗ sinh dục nằm
trên một giao điểm của các đường vân không tạo thành hình chữ V.
- Con đực hình giun,
dài 1mm, kim hút khỏe, dài 27 - 28 m.
Gốc chân kim hút to, thô và nhô về phía trước (hình 3). Đầu tuyến trùng thuôn
múp, vùng môi có 6 – 8 vòng, có gai giao hợp, đuôi tròn ngắn.

...
...
...
Bạn phải
đăng nhập hoặc
đăng ký Thành Viên
TVPL Pro để sử dụng được đầy đủ các tiện ích gia tăng liên quan đến nội dung TCVN.
Mọi chi tiết xin liên hệ:
ĐT: (028) 3930 3279 DĐ: 0906 22 99 66
Heterodera pallida Stone Heterodera
rostochiensis Wollenweber
Hình 3: Hình dạng kim hút
của tuyến trùng bào nang
Heterodera
rostochiensis
Wollenweber và Heterodera pallida Stone
Lưu ý: Thông thường, số
lượng cá thể nghiên cứu phải đảm bảo là 30 (n = 30). Trong trường hợp số lượng
cá thể ít hơn hoặc chỉ phát hiện được một cá thể tuyến trùng cái có các đặc
điểm nhận dạng như trên cho phép kết luận là loài Heterodera rostochiensis
Wollenweber hoặc Heterodera pallida Stone (chỉ áp
dụng đối với các đơn vị đã từng giám định được tuyến trùng Heterodera
rostochiensis Wollenweber hoặc Heterodera pallida
Stone).
PHIẾU KẾT QUẢ GIÁM
ĐỊNH
TUYẾN TRÙNG BÀO NANG
LÀ ĐỐI TƯỢNG KDTV CỦA VIỆT NAM
1. Tên lô hàng hoặc
cây trồng:
2. Nước xuất khẩu
hoặc địa điểm gieo trồng trong nước:
3. Nước xuất xứ:
...
...
...
Bạn phải
đăng nhập hoặc
đăng ký Thành Viên
TVPL Pro để sử dụng được đầy đủ các tiện ích gia tăng liên quan đến nội dung TCVN.
Mọi chi tiết xin liên hệ:
ĐT: (028) 3930 3279 DĐ: 0906 22 99 66
5. Địa điểm lấy mẫu:
6. Ngày lấy mẫu:
7. Người lấy mẫu:
8. Tình trạng mẫu
hoặc cây trồng bị hại:
9. Ký hiệu mẫu:
10. Số mẫu lưu:
11. Người giám định:
12. Phương pháp giám
định: Theo tiêu chuẩn ngành số 10 TCN 583- 2003 “Quy trình giám định tuyến
trùng bào nang là đối tượng kiểm dịch thực vật của Việt Nam”
13. Kết quả giám
định:
...
...
...
Bạn phải
đăng nhập hoặc
đăng ký Thành Viên
TVPL Pro để sử dụng được đầy đủ các tiện ích gia tăng liên quan đến nội dung TCVN.
Mọi chi tiết xin liên hệ:
ĐT: (028) 3930 3279 DĐ: 0906 22 99 66
Họ: Heteroderidae
Bộ: Tylenchida
Là đối tượng KDTV nhóm .... thuộc Danh mục đối tượng kiểm
dịch thực vật của Việt Nam.
Thủ trưởng Đơn vị
(Ký tên đóng dấu)
Trưởng phòng kỹ
thuật
(hoặc người giám
định)
...
...
...
Bạn phải
đăng nhập hoặc
đăng ký Thành Viên
TVPL Pro để sử dụng được đầy đủ các tiện ích gia tăng liên quan đến nội dung TCVN.
Mọi chi tiết xin liên hệ:
ĐT: (028) 3930 3279 DĐ: 0906 22 99 66
1. Pháp lệnh Bảo
vệ và Kiểm dịch thực vật được công bố bởi Lệnh của Chủ tịch nước số
11/2001/LCTN ngày 08 tháng 08 năm 2001.
2. Điều lệ về kiểm
dịch thực vật
ban hành kèm theo Nghị định số 58/2002/NĐ-CP của Chính phủ ngày 03 tháng 06 năm
2002.
3. Đường Hồng Dật -
Chủ biên (1996)
Từ điển bách khoa Bảo
vệ thực vật,
Nhà xuất bản Nông nghiệp.
4. Viện Bảo vệ thực
vật (1997)
Phương pháp nghiên
cứu Bảo vệ thực vật,
tập 1, Nhà xuất bản Nông nghiệp.
5. Gooch , P.S;
Siddiqui, M.R., Sheila, W., Mary Franklin (1973)
C.I.H. Desriptions of
Plant – parasitic Nematodes, Commonwealth Institute of Helminthology st. Albans
herts, England.
6. William, R. N.
(1991)
...
...
...
Bạn phải
đăng nhập hoặc
đăng ký Thành Viên
TVPL Pro để sử dụng được đầy đủ các tiện ích gia tăng liên quan đến nội dung TCVN.
Mọi chi tiết xin liên hệ:
ĐT: (028) 3930 3279 DĐ: 0906 22 99 66
7. Decker, H.H.
(1969)
Phytonematologie -
Biologie und Bekọmpfung Planzenparasitọrer Nematoden,Deutschcr
Landwirtschaftsverlag - Berlin.