TIÊU CHUẨN VIỆT
NAM
TCVN 6719:2000
(ISO 13850
: 1996)
AN
TOÀN MÁY – DỪNG KHẨN CẤP – NGUYÊN TẮC THIẾT KẾ
Safety
of machinery – Emergency stop – Principles for design
Lời nói đầu
TCVN 6719 : 2000 hoàn toàn tương đương với
ISO 13850 : 1996.
TCVN 6719 : 2000 do Ban kỹ thuật tiêu chuẩn
TCVN/SC1 Vấn đề chung về cơ khí biên soạn, Tổng cục Tiêu chuẩn Đo lường - Chất
lượng - đề nghị, Bộ Khoa học, Công nghệ và Môi trường ban hành.
AN TOÀN MÁY – DỪNG
KHẨN CẤP – NGUYÊN TẮC THIẾT KẾ
...
...
...
Bạn phải
đăng nhập hoặc
đăng ký Thành Viên
TVPL Pro để sử dụng được đầy đủ các tiện ích gia tăng liên quan đến nội dung TCVN.
Mọi chi tiết xin liên hệ:
ĐT: (028) 3930 3279 DĐ: 0906 22 99 66
1. Phạm vi áp dụng
Tiêu chuẩn này quy định các yêu cầu đối với
chức năng và nguyên tắc thiết kế cho việc dừng khẩn cấp, không phụ thuộc vào
các dạng năng lượng sử dụng để điều khiển chức năng này.
Các yêu cầu của tiêu chuẩn này áp dụng cho
tất cả các loại máy, trừ một số trường hợp sau:
- các máy có cơ cấu dừng khẩn cấp nhưng không
làm giảm ảnh hưởng;
- các máy xách tay và dẫn hướng bằng tay;
Tiêu chuẩn này không áp dụng cho các cơ cấu
có chức năng như đảo chiều hoặc giới hạn chuyển động, sự lệch hướng, che chắn
bảo vệ, phanh hoặc cơ cấu tháo rời mà các hoạt động này có thể là một phần của
chức năng dừng khẩn cấp.
2. Tiêu chuẩn trích
dẫn
ISO/TR 12100-1:1992 An toàn máy – Khái niệm
cơ bản, nguyên tắc chung trong thiết kế - Phần 1: Thuật ngữ cơ bản, phương pháp
luận
ISO/TR 12100-2:1992 An toàn máy – Khái niệm
cơ bản, nguyên tắc chung trong thiết kế - Phần 2: Nguyên tắc và đặc tính kỹ
thuật
...
...
...
Bạn phải
đăng nhập hoặc
đăng ký Thành Viên
TVPL Pro để sử dụng được đầy đủ các tiện ích gia tăng liên quan đến nội dung TCVN.
Mọi chi tiết xin liên hệ:
ĐT: (028) 3930 3279 DĐ: 0906 22 99 66
IEC 947-5-1 Cơ cấu đóng ngắt và điều khiển điện
áp thấp – Phần 5: Các thiết bị điều khiển mạch điện và cơ cấu đóng ngắt – Phần
1: Các cơ cấu điều khiển cơ điện tử.
3. Định nghĩa
Tiêu chuẩn này sử dụng các định nghĩa sau:
3.1. Chức năng dừng khẩn cấp (Emergency stop
function): Chức
năng dùng để
- tránh được tai nạn hoặc làm giảm sự nguy
hiểm cho con người, tránh được sự hỏng máy hoặc các công việc đang tiến hành;
- bằng tác động của một người.
Chú thích 1 – Sự nguy hiểm theo tiêu chuẩn
này có thể sinh ra do
- sự hoạt động của máy không theo quy luật
(ví dụ máy làm việc không đúng chức năng, tính chất của vật liệu gia công không
hợp quy cách, sự sai sót của con người);
- hoạt động bình thường.
...
...
...
Bạn phải
đăng nhập hoặc
đăng ký Thành Viên
TVPL Pro để sử dụng được đầy đủ các tiện ích gia tăng liên quan đến nội dung TCVN.
Mọi chi tiết xin liên hệ:
ĐT: (028) 3930 3279 DĐ: 0906 22 99 66
Hình 1- Biểu diễn đồ
thị chức năng dừng khẩn cấp
3.2. Cơ cấu dừng khẩn cấp (emergency stop
device)
Cơ cấu điều khiển bằng tay để bắt đầu một
chức năng dừng khẩn cấp
Chú thích 2 – Tiểu ban tiêu chuẩn IEC/SC 17B
đang biên soạn tiêu chuẩn cơ cấu dừng khẩn cấp điện năng bằng hãm cơ khí.
3.3. Cơ cấu khởi động (machine actuator): Cơ cấu truyền lực để
thực hiện chuyển động một máy
4. Yêu cầu an toàn
4.1. Yêu cầu chung
4.1.1. Chức năng dừng khẩn cấp phải quan
trọng hơn tất cả các chức năng khác trong toàn bộ chức năng hoạt động của máy
và không được làm giảm bất kỳ điều kiện thuận lợi nào đã được thiết kế để con người
tránh được sự căng thẳng. Không được có bất kỳ một lệnh khởi động nào được thực
hiện (có chủ định, không có chủ định hoặc ngẫu nhiên) cho đến khi chức năng
dừng khẩn cấp chưa được lắp đặt lại.
Chú thích 3 – Khi cơ cấu dừng khẩn cấp không nối
ghép (ví dụ các dây treo xách tay) hoặc khi máy có thể tách rời riêng biệt thì
nên cẩn thận để tránh nhầm lẫn giữa các cơ cấu điều khiển hoạt động và cơ cấu
điều khiển không hoạt động.
...
...
...
Bạn phải
đăng nhập hoặc
đăng ký Thành Viên
TVPL Pro để sử dụng được đầy đủ các tiện ích gia tăng liên quan đến nội dung TCVN.
Mọi chi tiết xin liên hệ:
ĐT: (028) 3930 3279 DĐ: 0906 22 99 66
4.1.3. Chức năng dừng khẩn cấp không được làm
giảm hiệu quả của các cơ cấu bảo vệ hoặc các cơ cấu có chức năng giới hạn an
toàn khác.
Chú thích 4 – Để thực hiện được yêu cầu này, phải
bảo đảm hoạt động liên tục của thiết bị trợ giúp như mâm cặp từ hoặc cơ cấu
phanh.
4.1.4. Chức năng dừng khẩn cấp phải được
thiết kế sao cho sau khi tác động vào cơ cấu dừng khẩn cấp hoạt động của máy
phải dừng lại một cách phù hợp không tạm thêm nguy hiểm theo sự đánh giá ảnh
hưởng.
Chú thích 5 – Trạng thái “dừng một cách phù
hợp” có thể bao gồm:
- lựa chọn hệ số giảm tốc tối ưu;
- chọn cấp dừng (xem 4.1.5);
- thực hiện quy trình dừng máy theo quy định.
4.1.5. Dừng khẩn cấp phải được làm việc theo
cấp dừng 0 và cấp 1 (xem 9.2.2 của IEC 204-1:1992), mà đó là việc ngắt nguồn
năng lượng cung cấp cho cơ cấu khởi động máy.
Chú thích 6 – Các ví dụ về ngắt năng lượng:
...
...
...
Bạn phải
đăng nhập hoặc
đăng ký Thành Viên
TVPL Pro để sử dụng được đầy đủ các tiện ích gia tăng liên quan đến nội dung TCVN.
Mọi chi tiết xin liên hệ:
ĐT: (028) 3930 3279 DĐ: 0906 22 99 66
- nhả khớp các chi tiết chuyển động khỏi
nguồn của cơ năng;
- chặn năng lượng chất lỏng cung cấp đến
pittông.
Sự lựa chọn cấp dừng khẩn cấp phải được xác
định bằng sự đánh giá ảnh hưởng của máy (xem 9.2.5.4 của IEC 204-1:1992).
4.2. Các yêu cầu riêng đối với thiết bị điện
Các yêu cầu riêng với thiết bị điện cho trong
9.2.2, 9.2.5.4 và 10.7 của IEC 204-1:1992.
4.3. Điều kiện làm việc và ảnh hưởng của môi
trường
Các bộ phận và chi tiết dùng cho chức năng
dừng khẩn cấp (xem phụ lục A) phải được lựa chọn, lắp ráp, liên kết với nhau và
được bảo vệ để có thể hoạt động chính xác trong điều kiện làm việc và ảnh hưởng
của môi trường đã dự tính. Quá trình này phải xem xét:
- tần suất hoạt động, trong trường hợp không
hoạt động thường xuyên phải được thử định kỳ;
- độ rung, va đập, nhiệt độ, bụi bẩn, các vật
lạ, vật liệu ăn mòn, chất lỏng v.v…
...
...
...
Bạn phải
đăng nhập hoặc
đăng ký Thành Viên
TVPL Pro để sử dụng được đầy đủ các tiện ích gia tăng liên quan đến nội dung TCVN.
Mọi chi tiết xin liên hệ:
ĐT: (028) 3930 3279 DĐ: 0906 22 99 66
4.4.1. Cơ cấu dừng khẩn cấp phải được thiết
kế để dễ khởi động với người thao tác và với những người khác cần thiết điều
khiển. Các dạng khởi động có thể được sử dụng:
- nút ấn;
- dây, cáp, thanh;
- tay cầm;
- trong trường hợp đặc biệt có thể dùng bàn
đạp không có bao che.
4.4.2. Cơ cấu dừng khẩn cấp phải được lắp đặt
tại mỗi trạm điều khiển và tại các nơi cần dừng khẩn cấp. Các cơ cấu này phải
được bố trí để người thao tác và những người khác cần sử dụng dễ tiếp cận và
vận hành an toàn
Chú thích 7 – Các phương tiện chống sự thao
tác vô ý phải dễ tiếp cận cho người thao tác.
4.4.3. Các cơ cấu dừng khẩn cấp phải áp dụng
nguyên lý tác động cơ học chủ động (xem 3.5 của ISO/TR 12100-2:1992).
Chú thích 8 – Ví dụ về áp dụng nguyên lý này
là một cơ cấu dừng khẩn cấp sử dụng công tắc điện có thao tác mở chủ động. Theo
IEC 947-5:1990 (điều 3.2.2) thao tác mở chủ động (của một tiếp điểm) đạt được
là nhờ sự tách rời công tắc theo hướng chuyển động xác định của dẫn động ngắt
mạch thông qua các chi tiết không đàn hồi (không phụ thuộc vào lò so).
...
...
...
Bạn phải
đăng nhập hoặc
đăng ký Thành Viên
TVPL Pro để sử dụng được đầy đủ các tiện ích gia tăng liên quan đến nội dung TCVN.
Mọi chi tiết xin liên hệ:
ĐT: (028) 3930 3279 DĐ: 0906 22 99 66
Trong trường hợp hư hỏng cơ cấu dừng khẩn cấp
(bao gồm các biện pháp ăn khớp) sự phát sinh lệnh dừng sẽ phải ưu tiên trên
biện pháp ăn khớp.
4.4.5. Việc khởi động lại (nhả khớp) cơ cấu
dừng khẩn cấp chỉ có thể thực hiện bằng tay vào chính cơ cấu này.
Sự khởi động lại cơ cấu dừng khẩn cấp không
được tạo bằng chính nó mà phải bằng lệnh khởi động lại.
Máy không thể khởi động lại cho đến khi toàn
bộ cơ cấu dừng khẩn cấp chưa được đặt lại vị trí ban đầu.
4.4.6. Bộ khởi động của cơ cấu dừng khẩn cấp
phải được sơn màu đỏ. Nền sơn màu vàng. Khi dùng dây kim loại hoặc dây cáp làm
khởi động từ có thể sử dụng cờ hiệu gắn trên dây để tăng khả năng nhìn thấy
Trong một số trường hợp, có thể sử dụng thêm
dấu hiệu như chỉ dẫn trên hình 2.
Chú thích 9 – Đối với thiết bị điện xem điều
10.2.1 của IEC 204-1:1994.
...
...
...
Bạn phải
đăng nhập hoặc
đăng ký Thành Viên
TVPL Pro để sử dụng được đầy đủ các tiện ích gia tăng liên quan đến nội dung TCVN.
Mọi chi tiết xin liên hệ:
ĐT: (028) 3930 3279 DĐ: 0906 22 99 66
(IEC 417-5638)
4.5. Các yêu cầu bổ sung cho dây kim loại và
dây cáp được sử dụng như bộ khởi động
4.5.1. Cần xem xét một số vấn đề sau:
- giá trị thực của sai lệch cần thiết để tạo
ra lệnh dừng khẩn cấp;
- độ lệch lớn nhất có thể;
- khe hở nhỏ nhất giữa dây kim loại hoặc dây
cáp và đối tượng gần nhất trong vùng lân cận;
- lực tác dụng đến dây kim loại hoặc dây cáp
để thao tác cơ cấu dừng khẩn cấp;
- các dây kim loại hoặc dây cáp phải dễ nhìn
thấy với người thao tác (ví dụ sử dụng các cờ hiệu).
4.5.2. Phải tự động phát ra lệnh dừng khẩn
cấp trong trường hợp dây kim loại hoặc dây cáp bị đứt hoặc tuột bởi các ứng
dụng ngoại tệ (ví dụ việc mở khuôn đúc) yêu cầu này khó thực hiện được. Trong
trường hợp như vậy, phải chuyển đổi biện pháp an toàn.
...
...
...
Bạn phải
đăng nhập hoặc
đăng ký Thành Viên
TVPL Pro để sử dụng được đầy đủ các tiện ích gia tăng liên quan đến nội dung TCVN.
Mọi chi tiết xin liên hệ:
ĐT: (028) 3930 3279 DĐ: 0906 22 99 66
Nếu điều này không thực hiện được thì hướng
dẫn sử dụng các vấn đề sau; sau khi khởi động và trước khi đặt lại cơ cấu dừng
khẩn cấp về vị trí ban đầu phải kiểm tra theo toàn bộ dây kim loại hoặc dây cáp
để phát hiện ra nguyên nhân hoạt động
PHỤ LỤC
A
(tham khảo)
CÁC
BỘ PHẬN VÀ CHI TIẾT SỬ DỤNG ĐỂ DỪNG KHẨN CẤP
1 Cơ cấu dừng khẩn cấp
2 Bộ phận của hệ thống điều kiển dùng để xử lý
lệnh dừng khẩn cấp
3 Các bộ phận điều khiển năng lượng (công tắc,
van, bộ điều khiển tốc độ) cơ cấu nhả (ly hợp...) và phanh dùng cho dừng khẩn cấp
cũng được dùng cho các vận hành thông thường của máy.
...
...
...
Bạn phải
đăng nhập hoặc
đăng ký Thành Viên
TVPL Pro để sử dụng được đầy đủ các tiện ích gia tăng liên quan đến nội dung TCVN.
Mọi chi tiết xin liên hệ:
ĐT: (028) 3930 3279 DĐ: 0906 22 99 66