Tiêu chuẩn quốc gia TCVN 10454:2014 về Da - Phép thử độ bền màu - Thay đổi màu với lão hóa gia tốc

• Số hiệu: TCVN10454:2014
• Loại văn bản: Tiêu chuẩn Việt Nam
• Nơi ban hành: ***
• Người ký: ***
• Ngày ban hành: Năm 2014

Phương pháp	Điều kiện lão hóa bằng nhiệt	Cách sử dụng được khuyến nghị
6A	24 h ± 1 h ở 60 ^oC ± 2 ^oC	Các điều kiện lão hóa đối với mục đích sử dụng chung
6B	24 h ± 1 h ở 100 ^oC ± 2 ^oC	Đặc biệt đối với sự ngả vàng của các sản phẩm riêng biệt trong da không nhuộm
6C	72 h ± 2 h ở 60 ^oC ± 2 ^oC	Lão hóa trong thời gian dài đối với mục đích sử dụng chung
6D	72 h ± 2 h ở 100 ^oC ± 2 ^oC	Lão hóa da dùng cho ô tô
6E	168 h ± 2 h ở 90 ^oC ± 2 ^oC	Lão hóa trong thời gian dài da dùng cho ô tô
6F	168 h ± 2 h ở 50 ^oC ± 2 ^oC	Lão hóa trong thời gian dài tại nhiệt độ vừa phải
6G	168 h ± 2 h ở 70 ^oC ± 2 ^oC	Lão hóa trong thời gian dài tại nhiệt độ cao

Các điều kiện được nêu trong Bảng 1 được lựa chọn để cung cấp một khoảng các điều kiện cho các ứng dụng khác nhau. Nếu sử dụng các điều kiện khác, thì phải ghi rõ trong báo cáo thử nghiệm.

6.2.4. Sau khi hết thời gian, lấy mẫu thử ra khỏi tủ sấy. Để nguội mẫu. Sau đó điều hòa lại cả mẫu thử và mẫu chuẩn ở điều kiện chuẩn trong 24 h.

6.2.5. Đánh giá bằng mắt thường sự khác nhau về màu sắc giữa mẫu được lão hóa và mẫu chuẩn bằng cách sử dụng thang xám phù hợp theo TCVN 5466 (ISO 105-A02) (4.4) hoặc TCVN 5467 (ISO 105-A03) (4.5), hoặc có thể đánh giá bằng thiết bị sự khác nhau về màu sắc trên thang xám theo ISO 105-A05 hoặc ISO 105-A04.

CHÚ THÍCH Trong trường hợp da không nhuộm, da thường ngả vàng. Chi tiết được nêu trong Phụ lục A.

6.2.6. Ghi lại bất kỳ sự thay đổi nào về ngoại quan, sắc độ, hoặc tính mềm dẻo và bất kỳ sự co ngót nào của mẫu lão hóa khi so sánh với mẫu chuẩn.

7. Lão hóa bằng nhiệt và độ ẩm cao

7.1. Nguyên tắc

Qui trình này tương tự với việc tác dụng nhiệt, nhưng sự có mặt của độ ẩm tác dụng như một tác nhân thủy phân nhẹ, do đó mô phỏng việc lão hóa trong thời gian dài tại điều kiện môi trường với một số mức độ ẩm. Ở độ ẩm cao, một số chất có thể thôi nhiễm ra bề mặt.

Do có thể sử dụng các mức độ ẩm khác nhau, và thời gian và nhiệt độ có thể thay đổi, nên qui trình này có thể được sử dụng cho các mục đích khác nhau, bao gồm việc chuẩn bị các mẫu cho các phép thử khác.

...

...

...

7.2.1. Điều chỉnh tủ điều hòa (4.2) đến nhiệt độ và độ ẩm mong muốn (xem 7.2.3).

7.2.2. Đặt một mẫu thử (mẫu chuẩn) vào vị trí tránh được ánh sáng và giữ ở điều kiện chuẩn [xem TCVN 7115 (ISO 2419)].

7.2.3. Treo mẫu thử khác bằng khung ghim, hoặc đặt vào trong hệ thống giữ mẫu thử (4.3) ở giữa tủ điều hòa sao cho không khí có thể tiếp xúc dễ dàng với các mặt của mẫu.

Trừ khi có quy định khác, lão hóa mẫu thử theo một trong các điều kiện được nêu trong Bảng 2.

Bảng 2 - Lão hóa bằng nhiệt và độ ẩm cao

Phương pháp

Điều kiện lão hóa bằng nhiệt và độ ẩm tương đối cao (r.h.)

Cách sử dụng được khuyến nghị

7A

...

...

...

Các điều kiện lão hóa đối với mục đích sử dụng chung

7B

96 h ± 2 h ở 50 ^oC ± 2 ^oC và 90 % r.h. ± 5 % r.h.

Lão hóa trong thời gian dài đối với mục đích sử dụng chung

7C

12 h ± 1 h ở 70 ^oC ± 2 ^oC và 90 % r.h. ± 5 % r.h.

Phép thử thôi nhiễm đối với da thành phẩm

7D

48 h ± 1 h ở 55 ^oC ± 2 ^oC và 80 % r.h. ± 5 % r.h.

...

...

...

7E

168 h ± 2 h ở 38 ^oC ± 2 ^oC và 95 % r.h. ± 5 % r.h.

Phép thử thời tiết trong thời gian dài đối với da dùng cho ô tô

Các điều kiện được nêu trong Bảng 2 được lựa chọn để cung cấp một khoảng các điều kiện để sử dụng cho các ứng dụng khác nhau. Nếu sử dụng các điều kiện khác, thì phải ghi rõ trong báo cáo thử nghiệm.

7.2.4. Sau khi hết thời gian, lấy mẫu thử ra khỏi tủ điều hòa. Để nguội mẫu. Sau đó điều hòa lại cả mẫu thử và mẫu chuẩn ở điều kiện chuẩn trong 24 h.

7.2.5. Đánh giá bằng mắt thường sự khác nhau về màu sắc giữa mẫu được lão hóa và mẫu chuẩn bằng cách sử dụng thang xám theo mô tả trong 6.2.5.

7.2.6. Ghi lại bất kỳ sự thay đổi nào về ngoại quan, sắc độ, hoặc tính mềm dẻo và bất kỳ sự co ngót nào của mẫu lão hóa khi so sánh với mẫu chuẩn.

8. Sự thay đổi theo chu kỳ của nhiệt độ và độ ẩm cao

8.1. Nguyên tắc

...

...

...

Do có thể sử dụng các mức độ ẩm khác nhau, và thời gian và nhiệt độ có thể bị thay đổi, nên qui trình này có thể được sử dụng đối với các mục đích khác nhau, bao gồm việc chuẩn bị các mẫu cho các phép thử khác.

8.2. Cách tiến hành

8.2.1. Điều chỉnh tủ điều hòa (4.2) đến nhiệt độ và độ ẩm mong muốn (xem 8.2.3).

8.2.2. Treo một mẫu thử (mẫu chuẩn) ở vị trí tránh được ánh sáng và giữ ở điều kiện chuẩn (xem TCVN 7115 (ISO 2419)).

8.2.3. Treo mẫu thử khác bằng khung ghim, hoặc đặt vào trong dụng cụ giữ mẫu (4.3) ở giữa tủ điều hòa sao cho không khí có thể tiếp xúc dễ dàng với các mặt của mẫu thử.

Trừ khi có quy định khác, lão hóa mẫu thử với số chu kỳ cho trước ở một trong các điều kiện được nêu trong Bảng 3.

Bảng 3 - Lão hóa dưới điều kiện nhiệt độ/độ ẩm theo chu kỳ

Phương pháp

Các điều kiện đối với sự thay đổi theo chu kỳ của nhiệt độ và độ ẩm tương đối (r.h.)

...

...

...

8A

1 chu kỳ bao gồm:

24 h ± 1 h ở 38 ^oC ± 2 ^oC và 95% r.h. ± 5 % r.h;

24 h ± 1 h ở 100 ^oC ± 2 ^oC.

Thực hiện 3 chu kỳ dưới các điều kiện này

Phép thử thời tiết cho mục đích sử dụng chung đối với da dùng cho ô tô

8B

1 chu kỳ bao gồm:

4,0 h ± 0,2 h ở 70 ^oC ± 2 ^oC và 20 % r.h. ± 5 % r.h;

...

...

...

4 h ± 0,2 h ở -30 ^oC ± 2 ^oC

Thực hiện 10 chu kỳ dưới các điều kiện này

Phép thử khí hậu trong thời gian dài đối với da dùng cho ô tô (bao gồm cả nhiệt độ dưới không)

8C

1 chu kỳ bao gồm:

4,0 h ± 0,2 h ở 40 ^oC ± 2 ^oC và 90 % r.h. ± 5 % r.h;

2,0 h ± 0,2 h gia nhiệt đến 120 ^oC (trên 90 ^oC, tắt điều khiển độ ẩm);

4 h ± 0,2 h ở 120 ^oC ± 2 ^oC

2,0 h ± 0,2 h được làm mát đến 40 ^oC và 90 % r.h. ±

...

...

...

Thực hiện 20 chu kỳ dưới các điều kiện này

Mô phỏng thời tiết nóng ẩm đối với da dùng cho ô tô.

Các điều kiện được nêu trong Bảng 3 được lựa chọn để cung cấp một khoảng các điều kiện cho các ứng dụng khác nhau. Nếu sử dụng các điều kiện khác, thì phải ghi rõ trong báo cáo thử nghiệm.

8.2.4. Sau khi hết thời gian, lấy mẫu thử ra khỏi tủ điều hòa. Để nguội mẫu. Sau đó điều hòa lại cả mẫu thử và mẫu chuẩn ở điều kiện chuẩn trong 24 h.

8.2.5. Đánh giá bằng mắt thường sự khác nhau về màu sắc giữa mẫu đã lão hóa và mẫu chuẩn theo mô tả trong 6.2.5.

8.2.6. Ghi lại bất kỳ sự thay đổi nào về ngoại quan, sắc độ, hoặc tính mềm dẻo và bất kỳ sự co ngót nào của mẫu lão hóa khi so sánh với mẫu chuẩn.

9. Báo cáo thử nghiệm

Báo cáo thử nghiệm phải bao gồm ít nhất các thông tin sau:

a) viện dẫn tiêu chuẩn này;

...

...

...

c) phương pháp lão hóa được lựa chọn và điều kiện lão hóa sử dụng, nghĩa là kiểu lão hóa, thời gian, nhiệt độ, độ ẩm và số chu kỳ (nếu liên quan);

d) cấp số nhận được đối với sự thay đổi màu của mẫu lão hóa, nêu rõ đã sử dụng phương pháp đánh giá bằng mắt thường hay bằng thiết bị;

e) bất kỳ sự thay đổi nào về ngoại quan, sắc độ hoặc tính mềm dẻo và sự co ngót bất kỳ của mẫu lão hóa;

f) chi tiết của bất kỳ sai khác nào so với qui trình quy định;

g) số ngày tiến hành qui trình lão hóa.

PHỤ LỤC A

(tham khảo)

GIẢI THÍCH CÁC ĐẶC TRƯNG CỦA QUI TRÌNH ĐO MÀU

...

...

...

Sự thay đổi màu thật của mẫu lão hóa so với mẫu thử chuẩn có thể đo được bằng thiết bị. Nên đo sự thay đổi màu sắc tại bốn vị trí khác nhau trên mẫu thử và tính giá trị trung bình của các giá trị đo này.

Chi tiết về việc đo màu bề mặt và sự khác nhau về màu được qui định trong ISO 105-J01 và ISO 105-J03.

A.2. Đánh giá sự ngả vàng

Một cách sử dụng điển hình của qui trình lão hóa là đánh giá khuynh hướng của các tác nhân hóa học được sử dụng trong quá trình thuộc da, thuộc lại và ăn dầu để thay đổi màu của nền da, thông thường dựa vào sự ngả vàng. Qui trình này sử dụng mẫu da đã được xử lý, chưa được nhuộm. Độ ngả vàng của da chưa được nhuộm thường được đánh giá bằng cách đo bằng thiết bị, sử dụng quang phổ phản xạ.

Số của công thức ngả vàng được nêu trong tài liệu. Hai ví dụ về cách sử dụng thông thường trong ngành công nghiệp da để đánh giá độ ngả vàng như sau:

VÍ DỤ 1 Sử dụng hệ thống CIELab

Việc thay đổi về sắc vàng được đánh giá từ giá trị khác biệt về màu sắc ∆∗, sử dụng ánh sáng D65 (bao gồm sự phản xạ phổ) và chuẩn 10 o quan sát được. ISO 105-J01và ISO 105-JO3 nêu chi tiết cách đo màu sắc bề mặt và sự khác biệt về màu sắc.

VÍ DỤ 2 Sử dụng DIN 6167.

Hệ số ngả vàng G được tính toán sử dụng ánh sáng D65 (bao gồm sự phản xạ phổ) và chuẩn 10^o quan sát được:

...

...

...

Trong đó

X,Y và Z là các giá trị của ba màu cơ bản chuẩn.

Trong cả hai trường hợp này, độ ngả vàng của mẫu chuẩn là cơ sở để đánh giá mẫu lão hóa.

THƯ MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

[1] ISO 105-J01, Textiles - Tests for colour fastness - Part J01: General principles for measurement of surface colour

[2] ISO 105-J03, Textiles - Tests for colour fastness - Part J03: Calculation of colour differences

[3] DIN 6167, Description of yellowness of near-colourless materials.