|
BỘ TÀI NGUYÊN VÀ
MÔI TRƯỜNG
--------
|
CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ
NGHĨA VIỆT NAM
Độc lập - Tự do - Hạnh phúc
---------------
|
|
Số: 21/2012/TT-BTNMT
|
Hà Nội, ngày 19
tháng 12 năm 2012
|
THÔNG TƯ
QUY
ĐỊNH VIỆC BẢO ĐẢM CHẤT LƯỢNG VÀ KIỂM SOÁT CHẤT LƯỢNG TRONG QUAN TRẮC MÔI TRƯỜNG
Căn cứ Luật Bảo vệ môi trường ngày 29 tháng
11 năm 2005;
Căn cứ Nghị định số 25/2008/NĐ-CP ngày 04 tháng
3 năm 2008 của Chính phủ quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ
chức của Bộ Tài nguyên và môi trường, đã được sửa đổi, bổ sung tại Nghị định số
19/2010/NĐ-CP ngày 08 tháng 3 năm 2010 và Nghị định 89/2010/NĐ-CP ngày 16 tháng
8 năm 2010 của Chính phủ;
Theo đề nghị của Tổng cục trưởng Tổng cục Môi
trường, Vụ trưởng Vụ Pháp chế và Vụ trưởng Vụ Khoa học và Công nghệ;
Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường ban
hành Thông tư quy định việc bảo đảm chất lượng và kiểm soát chất lượng trong
quan trắc môi trường,
Chương I
QUY ĐỊNH
CHUNG
Điều 1. Phạm vi điều
chỉnh
1. Thông tư này quy định việc bảo đảm chất lượng
và kiểm soát chất lượng trong hoạt động quan trắc môi trường.
2. Hoạt động quan trắc môi trường bằng các
thiết bị quan trắc tự động, liên tục không thuộc phạm vi điều chỉnh của Thông
tư này.
Điều 2. Đối tượng áp
dụng
Thông tư này áp dụng đối với cơ quan quản lý
Nhà nước về môi trường ở Trung ương và địa phương; các trạm và trung tâm quan
trắc môi trường và các tổ chức, cá nhân tham gia hoạt động quan trắc môi trường
để giao nộp báo cáo, số liệu cho cơ quan quản lý nhà nước về môi trường ở Trung
ương và địa phương.
Điều 3. Các thuật ngữ
và định nghĩa
Trong Thông tư này các thuật ngữ dưới đây
được hiểu như sau:
1. Bảo đảm chất lượng (quality assurance -
viết tắt là QA) trong quan trắc môi trường là một hệ thống tích hợp các hoạt
động quản lý và kỹ thuật trong một tổ chức nhằm bảo đảm cho hoạt động quan trắc
môi trường đạt được các tiêu chuẩn chất lượng đã quy định.
2. Kiểm soát chất lượng (quality control -
viết tắt là QC) trong quan trắc môi trường là việc thực hiện các biện pháp
để đánh giá, theo dõi và kịp thời điều chỉnh để đạt được độ tập trung, độ chính
xác của các phép đo nhằm bảo đảm cho hoạt động quan trắc môi trường đạt các
tiêu chuẩn chất lượng theo quy định.
3. Độ tập trung hoặc độ chụm (precision)
là mức độ tập trung của các giá trị đo lặp của cùng một thông số.
4. Độ chính xác (accuracy) là thước đo
độ tin cậy của phương pháp, mô tả độ gần tới giá trị thực của đại lượng đo
được.
5. Mẻ mẫu (sample batch) là nhóm các mẫu
được xử lý, phân tích theo một quy trình thực hiện, do một người phân tích,
trong cùng một lần hiệu chuẩn thiết bị và được xử lý, phân tích liên tục, đồng
thời trong một khoảng thời gian nhất định.
6. Mẫu trắng hiện trường (field blank
sample) là mẫu vật liệu sạch được sử dụng để kiểm soát sự nhiễm bẩn trong
quá trình lấy mẫu, đo và thử nghiệm tại hiện trường. Mẫu trắng hiện trường được
xử lý, bảo quản, vận chuyển và phân tích các thông số trong phòng thí nghiệm
tương tự như mẫu thực.
7. Mẫu lặp hiện trường (field replicate/
duplicate sample) là hai mẫu trở lên được lấy tại cùng một vị trí, cùng một
thời gian, sử dụng cùng một thiết bị lấy mẫu, được xử lý, bảo quản, vận chuyển và
phân tích các thông số trong phòng thí nghiệm tương tự như nhau. Mẫu lặp hiện
trường được sử dụng để kiểm soát độ tập trung của việc lấy mẫu, đo và thử
nghiệm tại hiện trường.
8. Mẫu trắng vận chuyển (trip blank
sample) là mẫu vật liệu sạch được sử dụng để kiểm soát sự nhiễm bẩn trong
quá trình vận chuyển mẫu. Mẫu trắng vận chuyển được vận chuyển cùng với mẫu
thực trong cùng một điều kiện, được bảo quản, phân tích các thông số trong
phòng thí nghiệm tương tự như mẫu thực.
9. Mẫu trắng thiết bị (equipment blank
sample) là mẫu vật liệu sạch được sử dụng để kiểm soát sự nhiễm bẩn của
thiết bị lấy mẫu, đánh giá sự ổn định và độ nhiễu của thiết bị. Mẫu trắng thiết
bị được xử lý như mẫu thật bằng thiết bị lấy mẫu, được bảo quản, vận chuyển và
phân tích các thông số trong phòng thí nghiệm như mẫu thực.
10. Mẫu trắng phương pháp (method blank
sample) là mẫu vật liệu sạch, thường là nước cất hai lần, được sử dụng để
kiểm tra sự nhiễm bẩn dụng cụ và hóa chất, chất chuẩn trong quá trình phân tích
mẫu. Mẫu trắng phương pháp được trải qua các bước xử lý, phân tích như mẫu
thực.
11. Mẫu chuẩn thẩm tra (hoặc chuẩn kiểm
tra)(control standard sample) là dung dịch chuẩn của chất cần phân tích có
nồng độ nằm trong khoảng đo của thiết bị hay khoảng làm việc của đường chuẩn được
sử dụng để kiểm tra quá trình hiệu chuẩn thiết bị, theo dõi quá trình đo mẫu
sau một khoảng thời gian đo mẫu nhất định.
12. Mẫu lặp phòng thí nghiệm (lab replicate/
duplicate sample) gồm hai hoặc nhiều hơn các phần của cùng một mẫu được
chuẩn bị, phân tích độc lập với cùng một phương pháp. Mẫu lặp phòng thí nghiệm
là mẫu được sử dụng để đánh giá độ chụm của kết quả phân tích.
13. Mẫu thêm chuẩn (spike sample/ matrix spike)
là mẫu được bổ sung thêm một lượng chất cần phân tích đã biết trước nồng độ trên
nền mẫu thực. Mẫu thêm chuẩn được chuẩn bị và phân tích như đối với các mẫu
thực để xem xét quá trình thực hiện của một phương pháp phân tích.
14. Mẫu chuẩn đối chứng (certified reference
materials - viết tắt là CRMs) là một lượng vật liệu hay loại chất có đầy đủ
các tính chất để hiệu chuẩn thiết bị, đánh giá một phép thử hoặc để xác định
giá trị đối với các vật liệu. Mỗi mẫu chuẩn đối chứng phải được kèm theo một
chứng nhận về giá trị tham khảo, độ không đảm bảo đo ở một mức độ tin cậy.
15. Kế hoạch bảo đảm chất lượng (quality
assurance project plan - viết tắt là QAPP) là bản kế hoạch mô tả toàn bộ
các thủ tục bảo đảm chất lượng cần thiết, các hoạt động kiểm soát chất lượng và
các hoạt động kỹ thuật khác cần được thực hiện của một chương trình quan trắc
môi trường, để bảo đảm các kết quả thu được đáp ứng các yêu cầu đề ra.
16. Giới hạn phát hiện của phương pháp
(method detection limit - viết tắt là MDL) là giá trị nồng độ thấp nhất của
một chất cần phân tích có độ chính xác đến 99%, nồng độ chất cần phân tích lớn
hơn 0.
17. Giới hạn phát hiện của thiết bị
(instrument detection limit - viết tắt là IDL) là giá trị thấp nhất của một
chất cần phân tích được phát hiện lớn hơn năm lần tín hiệu nhiễu của thiết bị.
Chương II
NHỮNG
QUY ĐỊNH CỤ THỂ
Mục 1. BẢO ĐẢM CHẤT
LƯỢNG TRONG THIẾT KẾ CHƯƠNG TRÌNH QUAN TRẮC MÔI TRƯỜNG
Điều 4. Bảo đảm chất lượng
trong xác định mục tiêu của chương trình quan trắc
Căn cứ vào các yêu cầu của cơ quan quản lý nhà
nước về bảo vệ môi trường, các trạm và trung tâm quan trắc môi trường, các tổ
chức và cá nhân tham gia hoạt động quan trắc môi trường để xác định mục tiêu cụ
thể của chương trình quan trắc. Việc xác định mục tiêu phải căn cứ vào chính
sách, pháp luật về bảo vệ môi trường hiện hành và các nhu cầu thông tin cần thu
thập.
Điều 5. Yêu cầu cơ
bản đối với một chương trình quan trắc
1. Phù hợp với chiến lược, chương trình, kế hoạch
bảo vệ môi trường quốc gia.
2. Thực hiện đầy đủ các quy định về thiết kế chương
trình quan trắc môi trường.
3. Bảo đảm đáp ứng mục đích sử dụng số liệu;
thời gian, tần suất, thành phần và thông số quan trắc hợp lý, tối ưu.
4. Tuân thủ các quy định về quy trình, phương
pháp cho từng thành phần và thông số môi trường cần quan trắc.
5. Thường xuyên được rà soát, điều chỉnh, bổ
sung.
Điều 6. Thiết kế
chương trình quan trắc môi trường
Việc thiết kế một chương trình quan trắc môi trường
được thực hiện như sau:
1. Xác định mục tiêu chương trình quan trắc theo
quy định tại Điều 4 Thông tư này.
2. Khảo sát thực tế khu vực cần quan trắc.
3. Xác định các nguồn gây tác động, chất gây
ô nhiễm chủ yếu của khu vực quan trắc; xác định vấn đề, đối tượng ảnh hưởng,
các tác động của khu vực quan trắc; xác định ranh giới khu vực quan trắc và dự báo
các tác động hoặc những biến đổi có thể xảy ra trong khu vực quan trắc.
4. Xác định rõ kiểu, loại quan trắc, thành
phần môi trường cần quan trắc.
5. Lập danh mục các thông số quan trắc theo
thành phần môi trường: các thông số đo và thử nghiệm tại hiện trường, các thông
số phân tích trong phòng thí nghiệm.
6. Thiết kế phương án lấy mẫu: xác định
tuyến, điểm lấy mẫu và đánh dấu trên bản đồ hoặc sơ đồ; mô tả vị trí địa lý,
tọa độ điểm quan trắc (kinh độ, vĩ độ) và ký hiệu các điểm quan trắc.
7. Xác định tần suất, thời gian quan trắc.
8. Xác định phương pháp lấy mẫu, đo và thử nghiệm
tại hiện trường và phương pháp phân tích trong phòng thí nghiệm.
9. Xác định quy trình lấy mẫu, thể tích mẫu
cần lấy, loại dụng cụ chứa mẫu, loại hóa chất bảo quản, thời gian lưu mẫu, loại
mẫu và số lượng mẫu kiểm soát chất lượng (mẫu QC).
10. Lập danh mục và kế hoạch bảo trì, bảo
dưỡng, hiệu chuẩn các thiết bị hiện trường và thiết bị phòng thí nghiệm, bao
gồm cả thiết bị, dụng cụ, phương tiện bảo đảm an toàn lao động.
11. Xác định các phương tiện phục vụ hoạt
động lấy mẫu, vận chuyển mẫu.
12. Lập kế hoạch thực hiện bảo đảm chất lượng
và kiểm soát chất lượng (QA/QC) trong quan trắc môi trường. Việc lập kế hoạch
bảo đảm chất lượng (QAPP) thực hiện theo hướng dẫn tại Phụ lục I Thông tư này.
13. Lập kế hoạch nhân lực thực hiện quan
trắc, trong đó nêu rõ nhiệm vụ cụ thể của từng cán bộ, nhân viên thực hiện các
hoạt động quan trắc môi trường.
14. Lập dự toán kinh phí thực hiện chương
trình quan trắc, bao gồm cả kinh phí thực hiện bảo đảm chất lượng và kiểm soát
chất lượng trong quan trắc môi trường.
15. Lập danh mục các tổ chức, cá nhân tham
gia thực hiện chương trình và trách nhiệm của các bên liên quan.
Mục 2. BẢO ĐẢM CHẤT
LƯỢNG VÀ KIỂM SOÁT CHẤT LƯỢNG TRONG QUAN TRẮC TẠI HIỆN TRƯỜNG
Điều 7. Bảo đảm chất
lượng trong quan trắc tại hiện trường
1. Xác định vị trí cần lấy mẫu.
2. Xác định các thông số cần quan trắc, bao
gồm: tên thông số, đơn vị đo, phương pháp quan trắc thông số đó.
3. Sử dụng phương pháp quan trắc phù hợp với mục
tiêu, thông số quan trắc. Phương pháp quan trắc thực hiện theo các văn bản, quy
định pháp luật hiện hành về quan trắc môi trường hoặc theo phương pháp theo
tiêu chuẩn quốc tế đã được cơ quan nhà nước có thẩm quyền của Việt Nam thừa
nhận. Thông tin về thông số và phương pháp quan trắc thực hiện theo quy định
tại Bảng 1 Phụ lục II Thông tư này.
4. Sử dụng trang thiết bị phù hợp với phương
pháp quan trắc đã được xác định, đáp ứng yêu cầu của phương pháp về kỹ thuật và
đo lường. Trang thiết bị phải có hướng dẫn sử dụng, thông tin chi tiết về ngày bảo
dưỡng, kiểm định, hiệu chuẩn và người sử dụng thiết bị quan trắc. Thông tin về
trang thiết bị quan trắc thực hiện theo quy định tại Bảng 2 Phụ lục II Thông tư
này.
5. Sử dụng phương pháp, cách thức bảo quản
mẫu phù hợp với các thông số quan trắc theo các quy định pháp luật hiện hành về
quan trắc môi trường hoặc phương pháp theo tiêu chuẩn quốc tế đã được cơ quan
nhà nước có thẩm quyền của Việt Nam thừa nhận. Thông tin về phương pháp bảo
quản mẫu thực hiện theo quy định tại Bảng 3 Phụ lục II Thông tư này.
6. Hóa chất, mẫu chuẩn được chuẩn bị đầy đủ theo
quy định của từng phương pháp quan trắc, được đựng trong các bình chứa phù hợp,
có dán nhãn thể hiện đầy đủ các thông tin về: tên hoặc loại hóa chất, mẫu
chuẩn; tên nhà sản xuất; nồng độ; ngày chuẩn bị; người chuẩn bị; thời gian sử
dụng và các thông tin khác (nếu có).
7. Dụng cụ chứa mẫu phải đáp ứng các yêu cầu
sau:
a) Phù hợp với từng thông số quan trắc;
b) Bảo đảm chất lượng, không làm ảnh hưởng
hoặc biến đổi chất lượng của mẫu;
c) Được dán nhãn trong suốt thời gian tồn tại
của mẫu. Nhãn thể hiện các thông tin về: thông số quan trắc; ký hiệu mẫu; thời
gian lấy mẫu; phương pháp bảo quản mẫu đã sử dụng và các thông tin khác (nếu
có).
8. Vận chuyển mẫu phải bảo toàn mẫu về chất
lượng và số lượng. Thời gian vận chuyển và nhiệt độ của mẫu thực hiện theo các
văn bản, quy định hiện hành về quan trắc môi trường đối với từng thông số quan
trắc.
9. Giao và nhận mẫu được thực hiện như sau:
a) Giao và nhận mẫu ngay tại hiện trường : do
cán bộ, nhân viên thực hiện quan trắc hiện trường bàn giao cho cán bộ, nhân viên
chịu trách nhiệm vận chuyển mẫu;
b) Giao và nhận mẫu tại phòng thí nghiệm: do
cán bộ, nhân viên thực hiện quan trắc hiện trường hoặc cán bộ, nhân viên chịu
trách nhiệm vận chuyển bàn giao cho cán bộ, nhân viên phòng thí nghiệm;
c) Việc giao và nhận mẫu quy định tại điểm a,
b khoản này phải có biên bản bàn giao, trong đó có đầy đủ tên, chữ ký của các
bên có liên quan theo các nội dung quy định tại Bảng 4 Phụ lục II Thông tư này.
10. Cán bộ, nhân viên thực hiện quan trắc tại
hiện trường phải có trình độ, chuyên môn phù hợp. Việc phân công nhiệm vụ cho
từng cán bộ, nhân viên thực hiện theo quy định tại Bảng 5 Phụ lục II Thông tư
này.
11. Báo cáo lấy mẫu được thực hiện và hoàn
thành ngay sau khi kết thúc thời gian lấy mẫu tại hiện trường. Nội dung báo cáo
tối thiểu phải gồm các thông tin quy định tại Bảng 6 Phụ lục II Thông tư này.
Điều 8. Kiểm soát
chất lượng trong quan trắc tại hiện trường
Khi thực hiện quan trắc tại hiện trường phải
sử dụng các mẫu QC để kiểm soát chất lượng. Các mẫu QC được sử dụng bảo đảm phù
hợp với từng thông số quan trắc. Số lượng mẫu QC được sử dụng như sau:
1. Không vượt quá 10% tổng số mẫu thực cần
quan trắc.
2. Trường hợp số lượng mẫu thực cần quan trắc
của một chương trình quan trắc nhỏ hơn 30 mẫu thì số lượng mẫu QC được sử dụng
ít nhất là 03 mẫu.
Mục 3. BẢO ĐẢM CHẤT
LƯỢNG VÀ KIỂM SOÁT CHẤT LƯỢNG TRONG PHÒNG THÍ NGHIỆM
Điều 9. Bảo đảm chất
lượng trong phòng thí nghiệm
1. Về cán bộ, nhân viên phòng thí nghiệm:
a) Có văn bản quy định cụ thể về trách nhiệm,
quyền hạn của các cán bộ phòng thí nghiệm do người có thẩm quyền quản lý, phụ
trách phòng thí nghiệm ký, ban hành;
b) Cán bộ quản lý phòng thí nghiệm phải trình
độ đại học trở lên;
c) Nhân viên chỉ được giao chính thức thực
hiện thử nghiệm khi lãnh đạo phòng thí nghiệm đánh giá là đạt được độ chính xác
theo yêu cầu theo các tiêu chí nội bộ.
2. Hệ thống quản lý chất lượng phòng thí
nghiệm: Phòng thí nghiệm phải thiết lập và duy trì hệ thống quản lý chất lượng
phù hợp với phạm vi hoạt động, bảo đảm tính khách quan và chính xác của các kết
quả thử nghiệm.
3. Kiểm soát tài liệu, hồ sơ phòng thí nghiệm:
Phòng thí nghiệm phải thực hiện phân loại, thống kê, lưu trữ, quản lý và kiểm
soát các tài liệu, hồ sơ thuộc hệ thống quản lý chất lượng của phòng.
4. Đánh giá nội bộ về hoạt động của phòng thí
nghiệm: Hàng năm, phòng thí nghiệm phải lập kế hoạch và tự đánh giá được các hoạt
động của phòng nhằm kiểm tra và xác nhận mức độ tuân thủ các yêu cầu của hệ
thống quản lý chất lượng đối với hoạt động của phòng thí nghiệm. Sau khi đánh
giá, phòng thí nghiệm phải có các biện pháp khắc phục, cải tiến các lỗi phát
hiện (nếu có).
5. Phương pháp thử nghiệm:
a) Lựa chọn phương pháp thử nghiệm:
Các phương pháp thử nghiệm được sử dụng là các
phương pháp tiêu chuẩn đã được ban hành: tiêu chuẩn Việt Nam hoặc tiêu chuẩn quốc
tế, tiêu chuẩn khu vực có độ chính xác tương đương hoặc cao hơn. Ưu tiên sử
dụng các phương pháp được tiêu chuẩn hoá mới nhất. Các phương pháp nội bộ do
phòng thí nghiệm tự xây dựng phải được phê chuẩn theo quy định tại điểm b khoản
5 Điều 9 Thông tư này.
b) Phê chuẩn phương pháp thử nghiệm
Phòng thí nghiệm phải có kế hoạch phê chuẩn phương
pháp thử nghiệm. Trưởng phòng thí nghiệm chịu trách nhiệm đánh giá kế hoạch, quá
trình thực hiện và kết quả phê chuẩn phương pháp theo các tiêu chí nội bộ,
trình lãnh đạo cấp trên ký ban hành và áp dụng phương pháp thử nghiệm trong
phòng thí nghiệm;
Phòng thí nghiệm phải có bằng chứng bằng văn bản
về việc lựa chọn phương pháp, xác nhận giá trị sử dụng của phương pháp.
6. Trang thiết bị phòng thí nghiệm: Phòng thí
nghiệm phải lập kế hoạch kiểm tra, bảo trì, bảo dưỡng và hiệu chuẩn các thiết
bị theo định kỳ. Các thiết bị không đáp ứng yêu cầu về kỹ thuật theo nhà sản
xuất khuyến cáo thì phải được khắc phục sửa chữa, hiệu chỉnh trước khi đưa vào
hoạt động, nếu thiết bị chưa thể sửa chữa và hiệu chỉnh được thì phải ngừng sử dụng
cho đến khi sửa chữa, hiệu chỉnh xong.
7. Điều kiện và môi trường phòng thí nghiệm: Phòng
thí nghiệm phải kiểm soát các điều kiện và môi trường của phòng thí nghiệm, bảo
đảm không ảnh hưởng đến kết quả thử nghiệm hoặc không ảnh hưởng bất lợi đến
chất lượng của các phép thử nghiệm.
8. Quản lý mẫu thử nghiệm:
a) Các quy trình quản lý mẫu phải thích hợp
với từng thông số phân tích cụ thể;
b) Hệ thống mã hóa mẫu của phòng thí nghiệm phải
được xây dựng và được duy trì tại phòng thí nghiệm trong suốt thời gian mẫu
được lưu tại phòng thí nghiệm. Hệ thống mã hóa mẫu phải bảo đảm mẫu không bị
nhầm lẫn;
c) Khi tiếp nhận mẫu, phòng thí nghiệm phải
ghi lại các sai lệch so với các điều kiện bảo quản mẫu đã quy định. Khi có bất cứ
nghi ngờ nào về sự không phù hợp, phòng thí nghiệm phải trao đổi ý kiến với
khách hàng;
d) Các mẫu sau khi được phân tích xong cần phải
được lưu giữ và bảo quản trong một thời gian theo các quy định hiện hành để sử
dụng trong trường hợp cần kiểm tra và phân tích lại.
9. Bảo đảm chất lượng số liệu: Phòng thí
nghiệm phải xây dựng các thủ tục kiểm soát chất lượng để kiểm tra tính đúng, độ
lặp lại của phép thử cũng như sự thành thạo của nhân viên thực hiện phép thử.
Điều 10. Kiểm soát
chất lượng trong phòng thí nghiệm
1. Để kiểm soát chất lượng trong phòng thí nghiệm,
phòng thí nghiệm phải sử dụng mẫu QC như: mẫu trắng thiết bị, mẫu trắng phương
pháp, mẫu lặp, mẫu thêm, mẫu chuẩn đối chứng, chuẩn thẩm tra hoặc mẫu QC khác
do chương trình quan trắc yêu cầu hoặc chương trình bảo đảm chất lượng của phòng
thí nghiệm đề ra.
2. Số lượng mẫu QC tối thiểu cần thực hiện
trong mỗi mẻ mẫu phải đủ để kiểm tra sự nhiễm bẩn của dụng cụ, hóa chất, thuốc
thử, các yếu tố ảnh hưởng và đánh giá độ chụm, độ chính xác của kết quả phân tích
nhưng không được vượt quá 15% tổng số mẫu cần phân tích của một chương trình
quan trắc.
3. Tiêu chí chấp nhận của kiểm soát chất
lượng: kết quả phân tích các mẫu QC chỉ có giá trị khi đưa ra được các giới hạn
để so sánh và xác định được sai số chấp nhận theo yêu cầu của chương trình quan
trắc hoặc theo tiêu chí thống kê mà phòng thí nghiệm xác định được quá trình
phê chuẩn phương pháp. Tiêu chí chấp nhận các mẫu kiểm soát chất lượng trong
phòng thí nghiệm được quy định tại Phụ lục III Thông tư này.
Mục 4. BẢO ĐẢM CHẤT
LƯỢNG VÀ KIỂM SOÁT CHẤT LƯỢNG TRONG QUẢN LÝ SỐ LIỆU VÀ LẬP BÁO CÁO
Điều 11. Yêu cầu cơ
bản trong quản lý số liệu và lập báo cáo quan trắc môi trường
1. Quản lý và đánh giá số liệu:
a) Tài liệu, hồ sơ có liên quan đến quá trình
quan trắc tại hiện trường và phân tích trong phòng thí nghiệm phải được lập đầy
đủ, trung thực, kịp thời và được lưu giữ, quản lý theo quy định;
Số liệu trong hoạt động quan trắc tại hiện
trường phải bảo đảm đầy đủ, thống nhất với hồ sơ quan trắc tại hiện trường; phù
hợp, thống nhất với thời gian và vị trí lấy mẫu; phù hợp, thống nhất với phương
pháp, thiết bị quan trắc;
Số liệu trong hoạt động phân tích trong phòng
thí nghiệm phải bảo đảm đầy đủ, thống nhất với hồ sơ phân tích trong phòng thí
nghiệm; phù hợp, thống nhất với thời gian, thông số phân tích, các loại mẫu,
các phương pháp và thiết bị phân tích; phù hợp với tiêu chí chấp nhận kết quả
phép đo.
b) Số liệu quan trắc tại hiện trường và phân
tích trong phòng thí nghiệm phải được kiểm tra, tính toán và xử lý. Trường hợp,
cán bộ, nhân viên quan trắc và phân tích phát hiện các sai sót trong các hoạt
động quan trắc môi trường phải báo cáo lãnh đạo để có quyết định xử lý hoặc huỷ
bỏ những số liệu đó, không dùng cho mục đích xử lý số liệu và viết báo cáo kết
quả quan trắc. Tuy nhiên, các tài liệu, số liệu ban đầu trước khi xử lý hoặc
hủy bỏ vẫn phải được lưu giữ coi như hồ sơ gốc, dùng trong các trường hợp cần
tra cứu lại;
c) Kết quả đo, thử nghiệm tại hiện trường,
kết quả phân tích trong phòng thí nghiệm phải chính xác, rõ ràng, khách quan;
không suy đoán, sửa chữa hoặc tự ý bổ sung số liệu. Khi phát hiện hoặc nghi ngờ
về kết quả quan trắc, có thể cần tiến hành quan trắc, phân tích lại và các cán
bộ, nhân viên có liên quan phải chịu trách nhiệm thực hiện việc ghi chú trong
tài liệu, hồ sơ quan trắc để báo cáo lãnh đạo xem xét, xử lý.
2. Lập báo cáo quan trắc:
a) Tổ chức thực hiện quan trắc môi trường
phải lập Báo cáo kết quả quan trắc môi trường sau mỗi đợt quan trắc và Báo cáo
tổng hợp kết quả quan trắc môi trường hàng năm. Các Báo cáo kết quả quan trắc
phải bao gồm kết quả việc thực hiện QA/QC trong quan trắc môi trường;
b) Báo cáo kết quả quan trắc phải bám sát và
đáp ứng mục tiêu của chương trình quan trắc; bảo đảm tính trung thực, kịp thời,
chính xác và khách quan.
Điều 12. Kiểm soát
chất lượng trong xử lý số liệu
Số liệu quan trắc cần được đánh giá chất
lượng theo mục tiêu chất lượng số liệu. Việc đánh giá ít nhất phải bao gồm:
1. Đánh giá độ chụm của phép phân tích
Mẫu lặp được sử dụng để đánh giá độ chụm của
kết quả phân tích. Đối với hai lần lặp, độ chụm được đánh giá dựa trên việc
đánh giá RPD, được tính toán như sau:
Trong đó:
RPD: phần trăm sai khác tương đối của mẫu
lặp;
LD1: kết quả phân tích lần thứ nhất;
LD2: kết quả phân tích lần thứ hai.
Giới hạn RPD được tổ chức thực hiện quan trắc
thiết lập dựa trên kết quả phê duyệt phương pháp phân tích nhưng không vượt quá
30%.
2. Đánh giá tính hoàn thiện của số liệu
a) Tính hoàn thiện của số liệu được xác định
thông qua phần trăm đầy đủ của số liệu, là phép đo số lượng mẫu cần quan trắc,
được so sánh với số lượng mẫu quan trắc dự kiến lấy ban đầu.
b) Cách tính: Công thức sau đây được sử dụng
để xác định phần trăm đầy đủ của số liệu (%):
Trong đó:
C: Phần trăm đầy đủ của số liệu (%);
v: số lượng phép đo mẫu quan trắc theo kế
hoạch được chấp nhận hợp lệ;
T: tổng số mẫu cần quan trắc theo dự kiến ban
đầu.
C phải bảo đảm đạt từ 95% trở lên thì số liệu
quan trắc bảo đảm nhu cầu cung cấp và sử dụng thông tin.
Điều 13. Bảo đảm chất
lượng trong lập báo cáo
1. Báo cáo kết quả quan trắc môi trường phải
được lãnh đạo của các tổ chức thực hiện quan trắc môi trường ký, đóng dấu xác
nhận trước khi giao nộp cho cơ quan có thẩm quyền.
2. Các Báo cáo kết quả quan trắc môi trường
được lập theo các nội dung quy định tại Phụ lục IV Thông tư này.
Chương III
ĐIỀU
KHOẢN THI HÀNH
Điều 14. Tổ chức thực
hiện
1. Tổng cục Môi trường có trách nhiệm hướng dẫn,
kiểm tra việc thực hiện Thông tư này.
2. Căn cứ quy trình, phương pháp, định mức
kinh tế - kỹ thuật và chế độ chi tiêu hiện hành có liên quan, các tổ chức tham
gia hoạt động quan trắc môi trường trong quá trình lập dự toán kinh phí thực
hiện quan trắc phải lập dự toán kinh phí thực hiện bảo đảm chất lượng và kiểm
soát chất lượng.
Điều 15. Điều khoản
thi hành
1. Thông tư này có hiệu lực thi hành, kể từ
ngày 03 tháng 02 năm 2013.
2. Thông tư số 10/2007/TT-BTNMT ngày 22 tháng
10 năm 2007 của Bộ Tài nguyên và Môi trường hướng dẫn bảo đảm chất lượng và kiểm
soát chất lượng trong quan trắc môi trường hết hiệu lực thi hành kể từ ngày
Thông tư này có hiệu lực thi hành.
3. Trong quá trình thực hiện, nếu có khó
khăn, vướng mắc đề nghị phản ánh về Bộ Tài nguyên và Môi trường (thông qua Tổng
cục Môi trường) để kịp thời xem xét, giải quyết./.
|
Nơi nhận:
-
Thủ tướng Chính phủ và các Phó Thủ tướng Chính phủ;
- Văn phòng Quốc hội;
- Văn phòng Chủ tịch nước;
- Văn phòng Chính phủ;
- Tòa án nhân dân tối cao;
- Viện Kiểm sát nhân dân tối cao;
- Các Bộ, cơ quan ngang Bộ, cơ quan thuộc Chính phủ;
- Kiểm toán Nhà nước;
- Cơ quan Trung ương của các đoàn thể;
- HĐND, UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương;
- Cục kiểm tra văn bản QPPL (Bộ Tư pháp);
- Các Thứ trưởng Bộ TN&MT;
- Các đơn vị trực thuộc Bộ TN&MT, Website của Bộ;
- Sở TN&MT các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương;
- Các đơn vị trong mạng lưới quan trắc môi trường quốc gia;
- Công báo, Cổng Thông tin điện tử Chính phủ;
- Lưu: VT, KHCN, PC, TCMT(QTMT). 300
|
KT. BỘ TRƯỞNG
THỨ TRƯỞNG
Bùi Cách Tuyến
|
PHỤ LỤC I
HƯỚNG
DẪN XÂY DỰNG KẾ HOẠCH BẢO ĐẢM CHẤT LƯỢNG (QAPP)
(Ban
hành kèm theo Thông tư số 21/2012/TT-BTNMT ngày 19 tháng 12 năm 2012 của Bộ
trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường)
I. Các bước chuẩn bị
1. Xác định mục đích và các mục tiêu cụ thể
của chương trình quan trắc.
2. Xác định đúng loại dữ liệu cần thu thập:
a) Xác định mục đích sử dụng dữ liệu (đánh
giá hiện trạng, giám sát chất lượng môi trường, bổ sung dữ liệu cho cơ quan
quản lý hay làm cơ sở cho việc ra các quyết định về môi trường…);
b) Thiết kế chương trình đáp ứng đúng nhu cầu
của từng đối tượng sử dụng số liệu quan trắc: nhà quản lý, người lập kế hoạch của
địa phương hay trung ương…;
c) Thiết kế chương trình bảo đảm sự phù hợp
giữa mục tiêu chất lượng dữ liệu cần đạt được và các nguồn lực sẵn có.
3. Thu thập các thông tin cơ bản để thiết kế
chương trình quan trắc:
a) Khảo sát thực tế tại khu vực tiến hành
quan trắc;
b) Thu thập thông tin về các chương trình
quan trắc đã từng thực hiện trên địa bàn khu vực quan trắc;
c) Thu thập thông tin về các dữ liệu sẵn có, có
thể được tham khảo để thiết kế chương trình quan trắc.
4. Điều chỉnh mục tiêu chương trình quan
trắc: Dựa vào các thông tin thu thập được và các thông tin, dữ liệu sẵn có,
tiến hành điều chỉnh, đánh giá lại mục đích và các mục tiêu cụ thể của chương
trình thiết kế ban đầu.
5. Thiết kế chương trình quan trắc:
a) Việc thiết kế chương trình quan trắc phải
tuân thủ các yêu cầu và các bước được trình bày chi tiết tại Điều 5 và Điều 6
Thông tư này;
b) Các lưu ý đối với việc xác định mục tiêu
chất lượng dữ liệu như sau:
Mục tiêu chất lượng dữ liệu mang tính định tính
và định lượng, mô tả mức độ chấp nhận của dữ liệu hoặc tiện ích cho người khai
thác, sử dụng dữ liệu. Mục tiêu chất lượng dữ liệu chỉ ra chất lượng cần có của
dữ liệu nhằm đáp ứng các mục tiêu của chương trình quan trắc;
Mục tiêu chất lượng phải xác định được một
hoặc một số chỉ số sau: xác định độ chính xác, độ tập trung hay độ chụm, và
tính hoàn thiện.
6. Xây dựng một kế hoạch thực hiện bao gồm cả
công tác hậu cần của chương trình quan trắc.
7. Xây dựng các quy trình thao tác chuẩn (SOPs):
Quy trình thao tác chuẩn mô tả chi tiết các quá trình thực hiện, các phương
pháp áp dụng như một dạng sổ tay giúp các quan trắc viên thực hiện quan trắc
một cách dễ dàng và bài bản. Có thể sử dụng các tiêu chuẩn hoặc hướng dẫn có sẵn
và điều chỉnh cho phù hợp với chương trình quan trắc.
8. Thu thập thông tin phản hồi về dự thảo
SOPs, dự thảo QAPP.
9. Hoàn thiện QAPP dựa trên các ý kiến đánh
giá:
a) Cụ thể hóa phương pháp sử dụng và thủ tục
kiểm soát chất lượng;
b) Điều chỉnh các thủ tục cho phù hợp với yêu
cầu;
c) Trình cấp có thẩm quyền phê duyệt chính
thức.
10. Sau khi QAPP được cấp có thẩm quyền phê
duyệt, tiến hành thực hiện chương trình quan trắc theo các thủ tục mô tả trong
QAPP về sử dụng nhân lực, lấy mẫu, đo và thử nghiệm tại hiện trường, phân tích
trong phòng thí nghiệm, xử lý số liệu và viết báo cáo.
11. Đánh giá và hoàn thiện chương trình qun
trắc theo thời gian và phản ánh bất kỳ sự thay đổi nào trong QAPP:
a) Việc hoàn thiện chương trình quan trắc nên
tiến hành đồng thời với quá trình thực hiện chương trình quan trắc;
b) Nếu có những thay đổi trong QAPP thì phải
thông báo cho nhà quản lý và luôn sẵn sàng cho việc kiểm tra của nhà quản lý và
người sử dụng dữ liệu.
II. Các nội dung cơ bản của QAPP
1. Các nội dung cơ bản của một QAPP như sau:
a) Đối tượng sẽ sử dụng dữ liệu quan trắc;
b) Mục đích/các mục tiêu/vấn đề của chương
trình quan trắc;
c) Những quyết định, chính sách có thể được
đưa ra từ các dữ liệu quan trắc;
d) Những vấn đề có thể phát sinh và những
hành động giảm thiểu, khắc phục tác động của những vấn đề này;
đ) Mục tiêu chất lượng dữ liệu;
e) Cách thức, thời gian và địa điểm thực hiện
chương trình quan trắc;
g) Phương pháp phân tích, đánh giá và báo
cáo.
2. QAPP được xây dựng và phê duyệt trước khi bắt
đầu chương trình quan trắc.
3. Các nội dung của QAPP phụ thuộc vào các mục
tiêu của chương trình quan trắc, quy mô và cách thức sử dụng dữ liệu.
PHỤ LỤC
II
BIỂU
MẪU, NHẬT KÝ QUAN TRẮC VÀ PHÂN TÍCH MÔI TRƯỜNG
(Ban
hành kèm theo Thông tư số 21/2012/TT-BTNMT ngày 19 tháng 12 năm 2012 của Bộ
trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường)
Bảng 1: Thông tin về thông số và phương pháp
quan trắc
|
STT
|
Thông số cần quan
trắc
|
Đơn vị đo
|
Phương pháp quan
trắc
|
Ghi chú
|
|
1.
|
|
|
|
|
|
2.
|
|
|
|
|
|
3.
|
|
|
|
|
|
...
|
|
|
|
|
Bảng 2: Thông tin về trang thiết bị quan trắc
|
STT
|
Tên, ký hiệu, mã
hiệu trang thiết bị
|
Thông số kỹ thuật
chính
|
Thông số quan trắc
tương ứng
|
Ghi chú
|
|
1.
|
|
|
|
|
|
2.
|
|
|
|
|
|
3.
|
|
|
|
|
|
...
|
|
|
|
|
Bảng 3: Thông tin về phương pháp bảo quản mẫu
|
STT
|
Tên mẫu hoặc ký
hiệu mẫu
|
Thông số cần phân
tích
|
Phương pháp bảo
quản
|
Ghi chú
|
|
1.
|
|
|
|
|
|
2.
|
|
|
|
|
|
3.
|
|
|
|
|
|
...
|
|
|
|
|
Bảng 4: Biên bản giao và nhận mẫu
- Bên/Người giao mẫu:
- Bên/Người nhận mẫu:
- Địa điểm giao và nhận mẫu:
|
TT
|
Tên mẫu
|
Dạng/ Loại mẫu
|
Lượng mẫu
|
Tình trạng mẫu khi
bàn giao
|
Ghi chú
|
|
1.
|
|
|
|
|
|
|
2.
|
|
|
|
|
|
|
3.
|
|
|
|
|
|
|
...
|
|
|
|
|
|
- Việc bàn giao mẫu hoàn thành lúc
.....giờ......phút, ngày.....tháng.....năm 20....
- Biên bản được lập thành 2 bản có giá trị
như nhau, mỗi bên giữ một bản
|
Bên giao
(Ký, họ tên)
|
Bên nhận
(Ký, họ tên)
|
Bảng 5: Bảng phân công nhiệm vụ
|
STT
|
Họ và tên
|
Trình độ, chuyên
ngành đào tạo
|
Nhiệm vụ trong
chương trình quan trắc
|
|
1.
|
|
|
|
|
2.
|
|
|
|
|
3.
|
|
|
|
|
...
|
|
|
|
Bảng 6: Báo cáo lấy mẫu
|
Tên mẫu hoặc ký hiệu mẫu
|
|
|
Loại hoặc dạng mẫu
|
|
|
Vị trí quan trắc
|
|
|
Toạ độ điểm quan trắc
|
|
|
Ngày quan trắc
|
|
|
Giờ quan trắc
|
|
|
Tên người lấy mẫu
|
|
|
Đặc điểm thời tiết lúc quan trắc
|
|
|
Thiết bị quan trắc
|
|
|
Phương pháp quan trắc
|
|
|
Phương pháp bảo quản
|
|
|
Ghi chú (nếu có)
|
|
|
Người lấy mẫu
(Ký, họ tên)
|
Trưởng nhóm quan
trắc hiện trường
(Ký, họ tên)
|
* Chú thích:
Vị trí quan trắc: tên hoặc mô tả chính
xác điểm quan trắc hoặc lấy mẫu.
Tọa độ điểm quan trắc: tọa độ chính xác của
vị trí quan trắc hoặc lấy mẫu, sử dụng hệ tọa độ kinh độ/vĩ độ (Long/Lat).
Ngày quan trắc: nhập đầy đủ dưới
dạng ngày/tháng/năm (dd/mm/yyyy).
Giờ quan trắc: nhập dưới dạng:
07h00, 17h30.
Thiết bị quan trắc: tên các thiết bị sử
dụng để quan trắc hoặc lấy mẫu tại hiện trường kèm theo ký hiệu, model và nước
sản xuất.
Phương pháp quan trắc: phương pháp dùng để
quan trắc hoặc lấy mẫu hiện trường (TCVN, ISO, Tiêu chuẩn quốc tế khác được
công nhận...).
PHỤ LỤC
III
TIÊU
CHÍ CHẤP NHẬN CỦA KIỂM SOÁT CHẤT LƯỢNG VÀ BIỆN PHÁP KHẮC PHỤC
(Ban
hành kèm theo Thông tư số 21/2012/TT-BTNMT ngày 19 tháng 12 năm 2012 của Bộ
trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường)
Phòng thí nghiệm cần phải có thủ tục kiểm
soát chất lượng để bảo đảm độ tin cậy của kết quả phân tích. Tất cả các dữ liệu
liên quan tới quá trình phân tích, kết quả phân tích cần phải được ghi chép,
lưu giữ. Phòng thí nghiệm có thể áp dụng đồng thời nhiều biện pháp để kiểm soát
chất lượng nội bộ. Kết quả phân tích là tin cậy và được chấp nhận nếu phù hợp
với tiêu chí đưa ra của phòng thí nghiệm hoặc của chương trình quan trắc. Bên
cạnh đó, kiểm soát chất lượng để phát hiện nhưng vấn đề ngoài những tiêu chí đã
định, đưa ra kế hoạch hành động và hiệu chỉnh ngăn ngừa việc báo cáo kết quả
sai.
1. Kiểm soát chất lượng hàng ngày
Mỗi mẻ mẫu, phòng thí nghiệm cần phải thực
hiện phân tích tối thiểu một trong các mẫu kiểm soát sau đây: (1) mẫu trắng
phương pháp (để kiểm soát khả năng nhiễm bẩn của hóa chất, dụng cụ, thiết bị), (2)
mẫu lặp (để đánh giá độ chụm của kết quả phân tích), (3) mẫu thêm chuẩn (để
đánh giá độ chính xác của kết quả phân tích), (4) mẫu chuẩn thẩm tra ... hoặc có
thể phân tích các mẫu chuẩn đối chứng.
1.1. Mẫu trắng phương pháp: được phân tích
đầu tiên trong mỗi mẻ mẫu. Khoảng giá trị của mẫu trắng phương pháp được chấp
nhận nếu giá trị đo được nằm trong khoảng 0 ± MDL (giới hạn phát hiện của
phương pháp).
1.2. Mẫu lặp: Đối với hai lần lặp, đánh giá
độ chụm dựa trên đánh giá RPD tương tự như quy định tại khoản 1, Điều 12 của
Thông tư.
a) Nếu RPD nằm trong khoảng giới hạn, kết quả
phân tích được chấp nhận;
b) Nếu RPD nằm ngoài khoảng giới hạn, và kết
quả phân tích được báo cáo, thì người phân tích phải báo cáo với trưởng nhóm để
có quyết định đánh giá cuối cùng về kết quả phân tích;
c) Nếu RPD nằm ngoài khoảng giới hạn, nhưng
các kết quả phân tích mẫu lặp gần với giá trị giới hạn phát hiện của phương
pháp, tính toán độ sai khác tuyệt đối như sau:
Trong đó:
∆ = LD1 – LD2
∆ : Độ sai khác tuyệt đối
Giới hạn ∆ được chính phòng thí nghiệm thiết lập
dựa trên kết quả phê duyệt phương pháp phân tích. Nếu ∆ nằm ngoài khoảng giới hạn,
và kết quả phân tích được báo cáo, người phân tích phải báo cáo với trưởng nhóm
để có quyết định đánh giá cuối cùng về kết quả phân tích.
1.3. Mẫu thêm chuẩn: để kiểm tra sự ảnh hưởng
của nền mẫu tới kết quả phân tích thông qua việc đánh giá phần trăm độ thu hồi
(%R) của mẫu thêm chuẩn:
Trong đó:
R: % Độ thu hồi;
Cs: Nồng độ mẫu thêm chuẩn;
C: Nồng độ của mẫu nền;
S: Nồng độ đương lượng của chất phân tích
thêm vào mẫu.
Kết quả phân tích được chấp nhận khi % R của mẫu
thêm chuẩn nằm trong khoảng kiểm soát do chính phòng thí nghiệm thiết lập dựa
trên kết quả phê duyệt phương pháp.
1.4. Ngoài việc đánh giá kết quả phân tích
của các mẫu kiểm soát theo các tiêu chí nêu trên, phòng thí nghiệm cần phải
kiểm soát xu hướng, diễn biến của kết quả phân tích dựa trên phương pháp thống kê
theo biểu đồ kiểm soát chất lượng.
Ví dụ minh họa: biểu đồ kiểm soát chất lượng
Trong đó:
CL: là đường trung tâm của biểu đồ kiểm soát,
là giá trị trung bình của các giá trị kiểm soát hoặc giá trị được chứng nhận;
CL ± 2s: là giới hạn cảnh báo (nghĩa là 95% kết
quả được phân bố trong khoảng giới hạn này);
CL ± 3s: là giới hạn kiểm soát (nghĩa là
99,7% kết quả được phân bố trong khoảng giới hạn này);
s: độ lệch chuẩn, được tính toán dựa trên bộ số
liệu xác định giá trị đường trung tâm.
|
Giả thiết
|
Kết luận
|
Biện pháp
|
|
- Giá trị kiểm soát nằm trong giới hạn cảnh
báo, hoặc:
- Giá trị kiểm soát nằm trong khoảng giữa
giới hạn cảnh báo và giới hạn kiểm soát và hai giá trị kiểm soát trước đó đều
nằm trong giới hạn cảnh báo
|
Phương pháp được kiểm soát
|
Kết quả phân tích được báo cáo
|
|
- Giá trị kiểm soát nằm ngoài giới hạn kiểm
soát, hoặc:
- Giá trị kiểm soát nằm giữa giới hạn cảnh
báo và giới hạn kiểm soát và ít nhất một trong hai giá trị kiểm soát trước đó
cũng nằm giữa giới hạn kiểm soát và giới hạn cảnh báo.
|
Phương pháp nằm ngoài phạm vi kiểm soát
|
Kết quả phân tích không được báo cáo. Kể từ
giá trị kiểm soát cuối cùng được phát hiện, tất cả mẫu phải phân tich lại.
|
|
- 7 giá trị kiểm soát theo trật tự từ từ
tăng hoặc từ từ giảm liên tục, hoặc:
- 10/11 giá trị kiểm soát liên tục nằm về
cùng một phía của đường trung tâm.
|
Phương pháp vẫn được kiểm soát nhưng có thể
có xu hướng ra ngoài kiểm soát thống kê nếu tất cả các giá trị kiểm soát nằm
trong giới hạn cảnh báo.
|
Kêt quả phân tích có thể được báo cáo,
nhưng cần phải xem xét để phát hiện sớm vấn đề đang phát sinh
|
2. Kiểm soát chất lượng kết quả phân tích
định kỳ
2.1. Để kiểm soát chất lượng kết quả phân tích
định kỳ, trước hết phải xem xét lại các giới hạn kiểm soát thống kê và đường trung
tâm của biểu đồ kiểm soát. Sự đánh giá bao gồm việc xem xét lại 60 giá trị kiểm
soát liên tục cập nhật gần đây nhất trên biểu đồ kiểm soát chất lượng.
2.2. Việc xem xét theo trình tự như sau
a) Đếm số giá trị kiểm soát nằm ngoài khoảng
giới hạn cảnh báo (của 60 giá trị kiểm soát). Nếu số lượng giá trị kiểm soát lớn
hơn 6 hoặc nhỏ hơn 1, chứng tỏ phạm vi của phép phân tích đã bị thay đổi;
b) Tính toán giá trị trung bình của 60 giá
trị kiểm soát đã nêu tại khoản
2.1, và so sánh với giá trị của đường trung
tâm được thiết lập trước đó. Nếu sự khác nhau lớn hơn 0,35s, chứng tỏ giá trị
trung bình đã bị thay đổi.
2.3. Nếu xem xét thấy các sự vi phạm nêu tại mục
b thì cần phải tiến hành kiểm soát thống kê để xác định mức độ các thay đổi.
Tuy nhiên, trong trường hợp có sự thay đổi lớn thì cũng không nhất thiết phải
thay đổi đường trung tâm.
PHỤ LỤC
IV
NỘI
DUNG BÁO CÁO
(Ban
hành kèm theo Thông tư số 21/2012/TT-BTNMT ngày 19 tháng 12 năm 2012 của Bộ
trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường)
Mẫu 1:
BÁO
CÁO KẾT QUẢ QUAN TRẮC MÔI TRƯỜNG
ĐỢT ….
MỤC LỤC
Danh mục từ viết tắt
Danh mục bảng biểu
Danh mục hình vẽ
Danh sách những người tham gia
- Người chịu trách nhiệm chính
- Những người thực hiện
I. MỞ ĐẦU
Giới thiệu chung về nhiệm vụ (căn cứ thực
hiện, phạm vi và nội dung các công việc, thời gian cần thực hiện)
II. CHƯƠNG TRÌNH QUAN TRẮC
1. Vị trí quan trắc
Giới thiệu sơ lược về địa điểm và vị trí thực
hiện quan trắc.
Bản đồ minh họa điểm lấy mẫu.
2. Thông số quan trắc
Giới thiệu các thông số quan trắc trong đợt
3. Thiết bị quan trắc:
4. Phương pháp lấy mẫu:
Giới thiệu phương pháp lấy mẫu quan trắc
trong đợt
5. Phương pháp phân tích:
Giới thiệu phương pháp phân tích các thông số
được quy định trong đợt quan trắc
6. Địa điểm, vị trí lấy mẫu
Mô tả vắn tắt về các địa điểm lấy mẫu
7. Điều kiện lấy mẫu
Giới thiệu sơ lược về điều kiện lấy mẫu. Mô
tả đặc điểm thời tiết và khí tượng đợt lấy mẫu.
III. NHẬN XÉT VÀ ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ QUAN TRẮC
Đánh giá về các số liệu và kết quả quan trắc
của đợt theo từng khu vực và từng thành phần môi trường quy định trong chương
trình quan trắc đã được phê duyệt so sánh với các QCVN và TCVN hiện hành.
Vẽ biểu đồ và nhận xét sơ bộ về chiều hướng
tăng/ giảm giá trị từng thông số tương ứng với từng khu vực và từng thành phần
môi trường (các biểu đồ có dạng cơ bản như dạng cột, dạng đường…).
So sánh chất lượng môi trường với cùng thời điểm
của những năm trước (nếu có).
IV. NHẬN XÉT VÀ ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ VIỆC THỰC HIỆN
QA/QC TRONG QUAN TRẮC MÔI TRƯỜNG
V. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
Đánh giá chung về chất lượng môi trường theo
từng thành phần quan trắc
Đánh giá chất lượng môi trường tại khu vực
quan trắc
PHỤ LỤC
Phụ lục 1: Danh mục thiết bị quan trắc;
Phụ lục 2: Danh mục phương pháp phân tích;
Phụ lục 3: Biểu tổng hợp kết quả quan trắc.
Mẫu 2:
BÁO
CÁO TỔNG HỢP KẾT QUẢ QUAN TRẮC MÔI TRƯỜNG
NĂM ...
MỤC LỤC
Danh mục từ viết tắt
Danh mục bảng biểu
Danh mục hình vẽ
Danh sách những người tham gia
- Người chịu trách nhiệm chính
- Những người thực hiện
I. MỞ ĐẦU
1. Giới thiệu chung về nhiệm vụ quan trắc
Mục tiêu nhiệm vụ
Sơ lược phạm vi thực hiện của nhiệm vụ (địa
bàn thực hiện quan trắc)
Kế hoạch thực hiện, tần suất quan trắc
Vị trí quan trắc:
- Giới thiệu sơ lược về điều kiện tự nhiên,
kinh tế xã hội, địa điểm và vị trí thực hiện quan trắc.
- Bản đồ minh họa điểm lấy mẫu.
2. Thuyết minh tóm tắt về tình hình thực hiện
nhiệm vụ quan trắc của cả năm
Giới thiệu vắn tắt về địa điểm và đặc điểm
thời điểm tiến hành quan trắc.
II. THÔNG TIN VỀ CHƯƠNG TRÌNH QUAN TRẮC CẢ
NĂM
1. Địa điểm, vị trí quan trắc
Mô tả vắn tắt về các địa điểm, vị trí quan
trắc, đặc điểm thời tiết và khí tượng đợt lấy mẫu.
2. Thông số quan trắc
Dựa trên kế hoạch quan trắc đã được phê
duyệt, các thông số quan trắc được lựa chọn mang tính đặc trưng chỉ thị ô nhiễm
của các loại môi trường tương ứng, đồng thời đây là những thông số đặc trưng đã
được quy định trong các QCVN và TCVN hiện hành đang có hiệu lực.
Các thông số quan trắc được tiến hành tại
trạm theo các đợt quan trắc
3. Thiết bị và phương pháp quan trắc
Nêu phương pháp quan trắc ngoài hiện trường
và trong phòng thí nghiệm được áp dụng theo các Tiêu chuẩn và Quy chuẩn hiện
hành.
III. NHẬN XÉT VÀ ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ QUAN TRẮC
MÔI TRƯỜNG
1. Xây dựng các biểu đồ để đánh giá diễn biến
chất lượng môi trường theo các thông số, theo thời gian và không gian.
2. Nhận xét và đánh giá chung về chất lượng
từng thành phần môi trường theo từng thông số của từng khu vực trong năm đó.
3. Nêu diễn biến hoặc đánh giá sự khác biệt
giữa các đợt quan trắc.
4. So sánh giữa các địa phương hoặc điểm quan
trắc và so sánh các kết quả quan trắc của các năm trước nhằm đánh giá diễn biến
chất lượng của từng thành phần môi trường.
IV. NHẬN XÉT VÀ ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ VIỆC THỰC HIỆN
QA/QC TRONG QUAN TRẮC MÔI TRƯỜNG
V. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ
Đánh giá chung về chất lượng môi trường theo
từng thành phần quan trắc
Đánh giá chung về chất lượng môi trường theo
từng khu vực quan trắc
Nhận định chung về chất lượng môi trường tại
khu vực thực hiện quan trắc
Đề xuất các kiến nghị liên quan đến chương
trình quan trắc được thực hiện.
PHỤ LỤC
Phụ lục 1: Danh mục thiết bị quan trắc;
Phụ lục 2: Danh mục phương pháp phân tích;
Phụ lục 3: Biểu tổng hợp kết quả quan trắc.