|
BỘ
LAO ĐỘNG - THƯƠNG BINH VÀ XÃ HỘI
******
|
CỘNG
HOÀ XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
Độc lập - Tự do - Hạnh phúc
********
|
|
Số:
1000/2005/QĐ-BLĐTBXH
|
Hà
Nội, ngày 07 tháng 6 năm 2005
|
QUYẾT ĐỊNH
CỦA BỘ TRƯỞNG BỘ LAO ĐỘNG - THƯƠNG BINH VÀ XÃ HỘI SỐ
1000/2005/QĐ-BLĐTBXH NGÀY 07 THÁNG 6 NĂM 2005 VỀ VIỆC PHÊ DUYỆT ĐỀ ÁN “PHÁT TRIỂN
XÃ HỘI HOÁ DẠY NGHỀ ĐẾN NĂM 2010”
BỘ
TRƯỞNG BỘ LAO ĐỘNG - THƯƠNG BINH VÀ XÃ HỘI
Căn cứ Nghị định số
86/2002/NĐ-CP ngày 05 tháng 11 năm 2002 của Chính
phủ quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của bộ, cơ
quan ngang bộ;
Căn cứ Nghị định số 29/2003/NĐ-CP ngày 31 tháng 3 năm 2003 của Chính phủ quy định
chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của Bộ Lao động – Thương binh
và Xã hội;
Căn cứ Nghị quyết số 05/2005/NQ-CP ngày 18 tháng 4 năm 2005 của Chính phủ về đẩy
mạnh xã hội hoá các hoạt động giáo dục, y tế, văn hoá và thể dục thể thao;
Xét đề nghị của Tổng cục trưởng Tổng cục Dạy
nghề,
QUYẾT
ĐỊNH:
Điều 1.
Phê duyệt Đề án “Phát triển xã hội hoá dạy nghề đến năm 2010” kèm theo Quyết định
này với các nội dung chủ yếu sau:
1. Mục tiêu:
1.1. Số lượng học sinh học nghề
vào năm 2010 là 1.500.000 người. Trong đó, tỷ lệ học sinh học nghề ngoài công lập
là 60%.
1.2. Phát triển nhanh số lượng
và chất lượng các trường cao đẳng nghề, trường trung cấp nghề, trung tâm dạy
nghề và các lớp dạy nghề (sau đây gọi chung là cơ sở dạy nghề). Chú trọng thành
lập cơ sở dạy nghề ngoài công lập. Đến năm 2010, chuyển phần lớn cơ sở dạy nghề
công lập sang hoạt động theo cơ chế cung ứng dịch vụ; chuyển một số cơ sở dạy
nghề công lập sang loại hình ngoài công lập; chuyển tất cả cơ sở dạy nghề bán
công sang loại hình dân lập hoặc tư thục. Thực hiện cổ phần hoá đối với các cơ
sở dạy nghề thuộc các doanh nghiệp nhà nước theo tiến độ cổ phần hoá doanh nghiệp.
1.3. Huy động nguồn lực của các
ngành, các cấp, các tổ chức kinh tế - xã hội và cá nhân để phát triển dạy nghề;
huy động trí tuệ, nguồn lực của toàn ngành, toàn xã hội vào việc đổi mới nội
dung, chương trình dạy nghề.
2. Các giải pháp chủ yếu:
2.1. Tổ chức tuyên truyền vận động,
nâng cao nhận thức về xã hội hoá dạy nghề
Phối hợp giữa cơ quan quản lý
nhà nước, các cơ quan thông tin đại
chúng, các tổ chức chính trị - xã hội, các tổ chức xã hội nghề nghiệp và các cơ
sở dạy nghề tuyên truyền, nâng cao nhận thức về xã hội hoá dạy nghề và trách
nhiệm thực hiện của các cấp, các ngành, các tổ chức xã hội và nhân dân. Phát động
phong trào thi đua, xây dựng và nhân rộng các điển hình tiên tiến về xã hội hoá
dạy nghề.
2.2. Tiếp tục đổi mới chính sách
và cơ chế quản lý
Bổ sung, sửa đổi, hoàn thiện cơ
chế chính sách về xã hội hoá dạy nghề:
a) Quy chế hoạt động, chế độ tài
chính và trách nhiệm của các cơ sở dạy nghề ngoài
công lập; quy chế chuyển cơ sở dạy nghề công lập sang ngoài công lập, cơ
chế hoạt động của các cơ sở dạy nghề
công lập chuyển sang cơ chế cung ứng dịch vụ;
b) Chính sách huy động vốn của các cơ sở dạy nghề; chính
sách bảo đảm lợi ích của các cá nhân, tập thể tham gia xã hội hóa; chính sách
ưu đãi tín dụng từ Quỹ hỗ trợ phát triển của Nhà nước; chính sách ưu đãi thuế;
chính sách đất đai; chính sách nhân lực;
c) Thực hiện đơn giản các thủ tục
hành chính trong việc thành lập và đăng ký hoạt động của các cơ sở dạy nghề;
d) Đổi mới cơ chế sử dụng ngân
sách nhà nước dành cho dạy nghề. Thí điểm, tiến tới xây dựng cơ chế
đấu thầu chỉ tiêu đào tạo do Nhà nước
đặt hàng; chính sách hỗ trợ có thời hạn cho các cơ sở dạy nghề công lập chuyển
sang loại hình ngoài công lập;
đ) Thành lập Quỹ Hỗ trợ học nghề.
2.3. Quy hoạch phát triển xã hội
hoá dạy nghề
a) Xây dựng và tổ chức thực hiện
quy hoạch chuyển đổi các cơ sở dạy nghề công lập sang hoạt động theo cơ chế
cung ứng dịch vụ hoặc sang loại hình ngoài công lập với bước đi thích hợp.
b) Tạo điều kiện thuận lợi để
các tổ chức cá nhân đầu tư thành lập các cơ sở dạy nghề ngoài công lập; Nhà nước
tập trung đầu tư phát triển cơ sở dạy nghề trọng điểm và hỗ trợ phát triển các
cơ sở dạy nghề ở những vùng khó khăn.
c) Phổ biến rộng rãi quy hoạch
phát triển mạng lưới cơ sở dạy nghề, nhu cầu huy động nguồn lực thực hiện quy
hoạch để thu hút các nhà đầu tư trong và ngoài nước.
2.4. Đổi mới cơ bản chế độ học
phí, lệ phí và trợ cấp xã hội
a) Nghiên cứu xây dựng và ban
hành cơ chế thu và sử dụng học phí học nghề; mức thu học phí và lệ phí tuyển
sinh học nghề theo hướng ngoài phần hỗ trợ của Nhà nước theo khả năng ngân
sách, học phí cần bảo đảm trang trải chi phí cần thiết cho giảng dạy, học tập
và có tích lũy để đầu tư phát triển nhà trường; bước đầu đủ bù đắp chi phí thường
xuyên. Xóa bỏ mọi khoản thu ngòai học phí.
b) Trình Chính phủ ban hành
chính sách trợ cấp học phí hoặc học bổng cho người học là đối tượng chính sách,
những người ở vùng khó khăn, những người nghèo và những người học xuất sắc,
không phân biệt học ở trường công lập hay ngòai công lập.
2.5. Tăng cường quản lý nhà nước
về xã hội hoá dạy nghề; đổi mới công tác thanh tra, kiểm tra dạy nghề. Thực hiện
kiểm định chất lượng dạy nghề và cấp phát văn bằng chứng chỉ nghề.
Điều 2. Tổng cục trưởng Tổng cục Dạy nghề
chủ trì phối hợp với các đơn vị có liên quan và các tỉnh, thành phố trực thuộc
Trung ương xây dựng kế hoạch chi tiết và hướng dẫn thực hiện Đề án này; theo
dõi, kiểm tra tình hình thực hiện định kỳ báo cáo Bộ.
Điều 3.
Quyết định này có hiệu lực sau 15 ngày kể từ ngày đăng Công báo.
Điều 4.
Chánh Văn phòng Bộ, Tổng cục trưởng Tổng cục Dạy nghề, Giám đốc Sở lao động,
Thương binh và Xã hội các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương, Thủ trưởng các
cơ quan, đơn vị liên quan có trách nhiệm thi hành Quyết định này.
ĐỀ ÁN
PHÁT TRIỂN XÃ HỘI HOÁ DẠY NGHỀ ĐẾN NĂM 2010
(Ban hành kèm theo Quyết định số 1000/2005/QĐ-BLĐTBXH ngày 07 tháng 6 năm
2005 của Bộ trưởng Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội)
MỞ ĐẦU
Trong những năm qua, được sự
quan tâm của Đảng, Nhà nước, sự nghiệp
dạy nghề đã được phục hồi, ổn định và có bước phát triển, đáp ứng tốt hơn nhu cầu
nhân lực kỹ thuật của thị trường lao động. Tuy nhiên, dạy nghề vẫn còn nhiều
khó khăn, tồn tại, bức xúc và là mối quan tâm của toàn xã hội. Một trong những
nguyên nhân của tình hình trên là do xã hội hoá dạy nghề (XHHDN) chưa được nhận
thức đầy đủ và triển khai còn chậm.
Thực hiện Nghị quyết số
05/2005/NQ-CP ngày 18 tháng 4 năm 2005 của Chính
phủ về việc đẩy mạnh xã hội hoá các hoạt
động giáo dục, y tế, văn hoá
và thể dục thể thao (sau đây gọi tắt là Nghị quyết số 05/2005 của Chính phủ), Bộ
Lao động – Thương binh và Xã hội xây dựng Đề án xã hội hoá dạy nghề đến năm
2010. Đề án được xây dựng dựa trên các căn cứ sau đây:
Nghị quyết Trung ương lần thứ
hai (Khoá VIII) về giáo dục đào tạo;
Kết luận của Hội nghị Trung ương
6 (Khoá IX) về việc tiếp tục thực hiện Nghị quyết Trung ương hai (Khoá VIII);
Luật Giáo dục (sửa đổi);
Nghị quyết số 05/2005 của Chính
phủ;
Quyết định số 201/2001/QĐ-TTg
ngày 28/12/2001 của Thủ tướng Chính phủ về phê duyệt Chiến lược phát triển giáo
dục 2001 - 2010;
Quyết định số 48/2002/QĐ-TTg
ngày 11/4/2002 của Thủ tướng Chính phủ về phê duyệt quy hoạch mạng lưới trường
dạy nghề giai đoạn 2002 - 2010;
Những kinh nghiệm và kết quả hoạt
động thực tiễn của các Bộ, ngành, địa phương và cơ sở trong quá trình thực hiện
XHHDN.
Đề án phát triển XHHDN gồm có 3
phần:
Phần I: Tình hình thực hiện XHHDN
từ năm 2000 đến nay.
Phần II: Quan điểm, mục tiêu và
giải pháp phát triển XHHDN đến năm 2010.
Phần III: Tổ chức thực hiện đề
án.
Phần 1:
TÌNH HÌNH THỰC HIỆN XÃ HỘI HOÁ DẠY NGHỀ TỪ NĂM 2000 ĐẾN
NAY
1. Kết quả đạt được
Trong thời gian qua XHHDN đã đạt
được những kết quả cụ thể là:
1.1. Về nhận thức: Sau khi có
Nghị quyết số 90/1997/NQ-CP ngày 21/8/1997 của Chính phủ, nhận thức về XHHDN của
các cấp, các ngành và xã hội bước đầu có chuyển biến tích cực, Nhà nước và xã hội
đã quan tâm hơn đến phát triển sự nghiệp dạy nghề và XHHDN.
1.2. Về chỉ đạo, điều hành: Hệ
thống văn bản quy phạm pháp luật, cơ chế, chính sách về dạy nghề được xây dựng,
điều chỉnh và đổi mới. Những văn bản đó thể hiện nhận thức mới về XHHDN, góp phần
tạo nên sự chuyển biến tích cực trong điều hành, chỉ đạo, tổ chức thực hiện ở
các cấp, các ngành, các địa phương và các cơ sở dạy nghề. Các thành phần kinh tế,
các tổ chức quần chúng, các doanh nghiệp và người dân đã được khuyến khích, tạo
điều kiện tham gia phát triển dạy nghề. Các cơ chế, chính sách về tài chính như
chế độ tài chính áp dụng cho đơn vị sự nghiệp có thu; chính sách đất đai; quy định
về hợp tác đầu tư với nước ngoài trong lĩnh vực dạy nghề được ban hành đã tác động
mạnh vào sự phát triển dạy nghề. Trong chỉ đạo, một số bộ, ngành, địa
phương đã chủ động tổ chức thực hiện các chương trình dạy nghề cho nông dân,
cho thanh niên dân tộc, cho bộ đội xuất ngũ…
1.3. Về phát triển mạng lưới cơ
sở dạy nghề: Ngày 11/4/2002 Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt Quy hoạch mạng lưới
trường dạy nghề giai đoạn 2002-2010. Tính đến tháng 5 năm 2005 đã có gần 1.700
cơ sở dạy nghề (CSDN), trong đó CSDN ngoài công lập (NCL) phát triển nhanh, chiếm
hơn 40%; đã hình thành mạng lưới các trường dạy nghề theo các vùng kinh tế.
Trong mạng lưới có 233 trường dạy nghề (37 trường ngoài công lập), 212 CSDN
trong các trường đại học, cao đẳng và trung học chuyên nghiệp (16 cơ sở NCL),
404 Trung tâm dạy nghề (155 trung tâm NCL), 365 trung tâm khác có dạy nghề (39
NCL) và gần 500 lớp dạy nghề tại các doanh nghiệp và làng nghề (gần 450 NCL).
Đáng chú ý là trong 5 năm qua đã phát triển mạnh các trường thuộc doanh nghiệp
(chiếm hơn 20%). Các trường dạy nghề trong quân đội phát triển nhanh để đào tạo
nghề cho bộ đội xuất ngũ và tham gia đào tạo cho xã hội (năm 1999 có 3 trường,
đến nay đã có 17 trường của các quân khu, quân chủng, binh chủng). Hầu hết các
tỉnh, thành phố đã có trường dạy nghề, trừ Lai Châu và Hậu Giang là hai tỉnh mới
thành lập. Trong mạng lưới đã và đang hình thành các trường dạy nghề trọng điểm
(năm 2005 dự kiến sẽ công nhận 25 trường), một số quận, huyện đã có trường dạy
nghề (như ở TP Hồ Chí Minh), nhiều huyện đã có trung tâm dạy nghề.
1.4. Về quy mô đào tạo: Việc đa
dạng hoá các loại hình cơ sở dạy nghề (công lập, bán công, dân lập, tư thục);
đa dạng hoá các trình độ đào tạo (dài hạn, ngắn hạn), đa dạng hoá hình thức dạy
nghề (tại trường lớp, tại doanh nghiệp, tại làng nghề, thôn bản…) đã làm cho
quy mô tuyển sinh vào học nghề tăng nhanh (năm 1998 là 525.000 người đến năm
2004 là 1.153.000 người, tăng hơn 2 lần). Bình quân giai đoạn 2001-2004 mỗi năm
đào tạo được 1.017.000 người và dự kiến năm 2005 sẽ đào tạo được 1.184.000 người, trong đó tỷ lệ học sinh ngoài công lập
hơn 30%.
1.5. Về nguồn lực: Nguồn lực đầu
tư cho dạy nghề đã bước đầu phát triển theo xu hướng xã hội hoá. Trong giai đoạn
2001-2004 ngân sách nhà nước chi cho dạy nghề đã tăng từ 4,7% lên hơn 6% trong
tổng ngân sách nhà nước chi cho giáo dục - đào tạo. Cơ cấu bình quân nguồn lực
tài chính chi cho dạy nghề giai đoạn 2001-2004 là: ngân sách nhà nước chiếm
63%; ngoài ngân sách nhà nước chiếm 37% gồm: đóng góp của người dân chiếm 21%;
đóng góp của các doanh nghiệp chiếm khoảng 10%; cơ sở tự đầu tư 3%; viện trợ
không hoàn lại của quốc tế chiếm khoảng 3%. Nhiều tổ chức, cá nhân đã đầu tư
xây dựng trường, trung tâm dạy nghề với trang thiết bị hiện đại; các doanh nghiệp
đã tham gia cùng cơ quan quản lý nhà nước,
các CSDN xây dựng chương trình, giáo trình dạy nghề sát với thị trường lao động.
Đã có nhiều dự án trong và ngoài nước trực tiếp đầu tư hỗ trợ kỹ thuật cải cách
hệ thống dạy nghề, xây dựng chương trình, nội dung, phương pháp giáo dục, đào
tạo cán bộ quản lý, giáo viên.
1.6. Xuất hiện một số mô hình mới:
Trong thực tiễn đã xuất hiện những mô hình mới, những điển hình tốt về hoạt động
dạy nghề theo hướng XHH như các CSDN thuộc Bộ Quốc phòng, Tổng công ty Bưu
chính viễn thông, Tổng công ty Dầu khí Việt Nam, Tổng công ty Dệt may, Tổng
công ty VINACONEX, Tổng công ty công nghiệp Tàu thuỷ, Tổng công ty Than và một
số địa phương như: Vĩnh Phúc, Bắc Giang, Nghệ An, Thành phố Hồ Chí Minh, Đồng
Nai, Cần thơ, Cà Mau, Tây Ninh… Nhiều bộ, ngành, địa phương đã chủ động xây dựng
và thực hiện chương trình dạy nghề cho
nông dân, thanh niên dân tộc thiểu số, bộ đội xuất ngũ với nhiều hình thức,
phương thức đa dạng phong phú. Trong một số dự án xây dựng các khu công nghiệp,
khu chế xuất, vùng kinh tế động lực, Chủ đầu tư đã có phương án xây dựng trường
dạy nghề (như Khu công nghiệp Singapore, Khu công nghiệp Dung quất).
2. Một số tồn tại và nguyên
nhân
2.1. Tồn tại:
Mặc dù XHHDN đã đạt được nhiều kết
quả bước đầu, nhưng trong quá trình thực hiện, vẫn còn bộc lộ một số khó khăn
và hạn chế sau đây:
a) Tốc độ XHH chậm so với tiềm
năng của xã hội và chỉ tiêu định hướng của Nghị quyết số 90/1997/NQ-CP ngày
21/8/1997 của Chính phủ về phương hướng
và chủ trương XHH; mức độ phát triển XHH không đồng đều giữa các vùng, miền, địa
phương. CSDN NCL còn quá nhỏ bé, cơ sở vật chất, trang thiết bị học nghề và dạy
nghề còn đơn sơ và nghèo nàn, đội ngũ cán bộ, giáo viên thiếu về số lượng và hạn
chế cả về trình độ kỹ thuật và nghiệp vụ sư phạm. Chất lượng và hiệu quả hoạt động
chưa cao. Các cơ sở dạy nghề công lập (CSDN CL) vẫn áp dụng cơ chế quản lý như cơ quan hành chính nên đã không
phát huy được tính năng động, tự chủ và tự chịu trách nhiệm.
b) Công tác quản lý triển khai còn chậm và lúng túng,
thiếu sự phối, kết hợp chặt chẽ giữa các bộ, ngành và địa phương. Các lực lượng
xã hội chưa được tổ chức và phối hợp tốt để chủ động tích cực tham gia vào quá
trình xã hội hoá.
c) Một số cơ chế, chính sách chậm
đổi mới, thiếu đồng bộ, chưa phát huy tác dụng trong cuộc sống, chưa phù hợp với
cơ chế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, nhất là chính sách về đất đai,
tín dụng, học phí, học bổng:
- Về chính sách đất đai: Quy định
hiện hành cho phép các CSDN NCL được giao đất, không thu tiền để xây dựng trường
học nhưng trong thực tế các CSDN NCL còn gặp nhiều khó khăn để được giao đất
theo yêu cầu xây dựng trường sở, phần lớn các CSDN NCL phải thuê nhà, đất của
tư nhân.
- Về tín dụng: Việc huy động vốn
và vay vốn của các CSDN CL để đầu tư còn gặp nhiều khó khăn: Cơ chế về tín dụng
ưu đãi đối với đơn vị thực hiện XHH chưa đủ sức khuyến khích, nhất là tỷ lệ lãi
suất vốn vay cho các cơ sở để đầu tư cơ sở vật chất còn quá cao. Mức vốn vay
quy định hiện nay tối đa là 50% tổng mức vốn đầu tư, trong khi loại hình này tổng
mức đầu tư lớn, nhất là đối với cơ sở dạy nghề kỹ thuật thời gian thu hồi vốn
dài, gây khó khăn đối với các chủ dự án trong việc huy động nguồn vốn và hoàn
thành nghĩa vụ trả nợ gốc và lãi của dự án. Việc thế chấp tài sản, theo các văn
bản hiện hành thì các cơ sở ngoài công lập khi vay vốn tín dụng đầu tư phát triển
của Nhà nước phải thế chấp tối thiểu 30% giá trị vốn vay, trong khi đó hầu hết
các CSDN NCL không đủ tài sản để thế chấp vay vốn.
- Về học phí và lệ phí: Với mức
thu học phí như hiện nay các CSDN chỉ bảo đảm hoạt động thường xuyên, chưa đảm
bảo trang trải chi phí cần thiết và không thể có tích luỹ đầu tư phát triển,
nâng cao chất lượng đào tạo. Mặt khác, đối với dạy nghề ở các vùng có điều kiện
kinh tế-xã hội đặc biệt khó khăn phần lớn là con em lao động nghèo, việc thu học
phí khó khăn, do đó cần phải có chính sách hỗ trợ của nhà nước. Về chính sách học
bổng và trợ cấp xã hội cho học sinh đối tượng chính sách học trong các CSDN NCL
chưa được quy định cụ thể.
2.2. Nguyên nhân tồn tại:
- Nguyên nhân của những hạn chế
trước hết là do nhận thức của các cấp, các ngành về XHHDN chưa đầy đủ, xem xã hội
hoá chỉ là biện pháp huy động sự đóng góp của nhân dân trong điều kiện ngân
sách nhà nước còn hạn hẹp, chưa coi dạy
nghề là lĩnh vực ưu tiên trong chiến lược phát triển nguồn nhân lực, nên chưa
có sự quan tâm đầy đủ; tư tưởng coi dạy nghề đơn thuần là một phúc lợi do Nhà
nước đầu tư, trông chờ, ỷ lại vào Nhà nước chưa được khắc phục.
- Trong chính sách XHH, chưa quy
định rành mạch về sở hữu của các CSDN NCL; chưa phân định rõ sự khác biệt giữa
các hoạt động có bản chất lợi nhuận và phi lợi nhuận trong các CSDN, giữa phúc
lợi cho người dân và việc bao cấp cho các cơ sở công lập.
- Đầu tư cho dạy nghề lớn nhưng
khả năng thu hồi vốn chậm nên chưa hấp dẫn các nhà đầu tư, việc huy động nguồn
lực còn hạn chế, việc quản lý và sử dụng nguồn lực chưa đạt hiệu qủa như mong
muốn.
- Niềm tin và sự ủng hộ đối với
các CSDN NCL còn hạn chế trên nhiều mặt: cả đầu vào (chất lượng tuyển sinh),
quá trình đào tạo (còn thiếu các điều
kiện để đảm bảo ổn định và nâng cao chất lượng dạy và học của CSDN NCL) và đầu
ra (chính sách tuyển dụng của người sử dụng lao động).
Phần 2:
QUAN ĐIỂM, MỤC TIÊU VÀ GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN XÃ HỘI HOÁ
DẠY NGHỀ ĐẾN NĂM 2010
1. Quan điểm
- Phát triển sự nghiệp dạy nghề
gắn liền với XHHDN nhằm phát huy tiềm năng trí tuệ và vật chất trong nhân dân,
xây dựng cộng đồng trách nhiệm của toàn xã hội chăm lo sự nghiệp dạy nghề. Nhà nước tạo cơ hội bình đẳng để mọi
thành phần kinh tế và mọi người dân tham gia dạy nghề. Phát huy và khuyến khích
tối đa sự tham gia của người dân, của xã hội vào phát triển dạy nghề theo hướng:
lĩnh vực nào nhân dân làm được thì Nhà nước tạo điều kiện thuận lợi để nhân dân
làm.
- Tạo điều kiện để toàn xã hội,
mọi người dân có cơ hội để học tập nghề nghiệp suốt đời và được thụ hưởng các
thành quả dạy nghề ở mức độ ngày càng cao,
đặc biệt là các đối tượng chính sách, người nghèo, con em đồng bào dân tộc thiểu
số.
- Nhà nước tiếp tục tăng tỷ lệ
chi ngân sách cho sự nghiệp phát triển dạy nghề. Ưu tiên đầu tư vào những
ngành, nghề mũi nhọn, trọng điểm đòi hỏi kỹ thuật và công nghệ cao, những nghề
đào tạo khó huy động nguồn lực từ xã hội; ưu tiên đầu tư cho những vùng khó
khăn, vùng đồng bào dân tộc ít người.
- Xã hội hoá phải có bước đi
thích hợp đối với từng vùng (đẩy mạnh XHHDN tại các thành phố, đô thị, vùng
kinh tế động lực, các khu công nghiệp tập trung), trong từng lĩnh vực (phát triển
mạnh XHH đối với các nghề đào tạo ngắn hạn, nghề truyền thống các lĩnh vực dịch
vụ), bảo đảm tính hệ thống trong đào tạo nguồn nhân lực và hội nhập quốc tế.
- Nhà nước tăng cường hoạt động
thanh tra, kiểm tra việc thực hiện luật pháp; phát huy vai trò của các đoàn thể,
tổ chức quần chúng, các hội nghề nghiệp trong việc giám sát các hoạt động dạy
nghề. Nhà nước tạo môi trường phát triển,
môi trường cạnh tranh lành mạnh, bình đẳng theo pháp luật giữa các cơ sở công lập
và ngoài công lập. Mỗi cơ sở NCL đều có thể hoạt động theo cơ chế phi lợi nhuận
hoặc theo cơ chế lợi nhuận theo quy định của pháp luật.
2. Mục tiêu phát triển XHHDN
đến năm 2010
2.1. Số lượng học sinh học nghề
vào năm 2010 là 1.500.000 người. Trong đó, tỷ lệ học sinh học nghề ngoài công lập
là 60%.
2.2. Phát triển nhanh số lượng
và chất lượng các trường cao đẳng nghề, trường trung cấp nghề, trung tâm dạy
nghề và các lớp dạy nghề (gọi chung là cơ sở dạy nghề). Chú trọng thành lập cơ
sở dạy nghề ngoài công lập. Đến năm 2010, chuyển phần lớn cơ sở dạy nghề công lập
sang hoạt động theo cơ chế cung ứng dịch vụ; chuyển một số cơ sở dạy nghề công
lập sang loại hình ngoài công lập; chuyển tất cả cơ sở dạy nghề bán công sang
loại hình dân lập hoặc tư thục. Thực hiện cổ phần hoá đối với các cơ sở dạy nghề
thuộc các doanh nghiệp nhà nước theo tiến độ cổ phần hoá doanh nghiệp.
2.3. Huy động nguồn lực của các
ngành, các cấp, các tổ chức kinh tế xã hội và cá nhân để phát triển dạy nghề; huy động trí tuệ, nguồn lực của
toàn ngành, toàn xã hội vào việc đổi mới nội dung, chương trình dạy nghề.
3. Các giải pháp và cơ chế
chính sách lớn.
Để đạt được các mục tiêu và định
hướng phát triển XHHDN, cần thực hiện đồng bộ nhiều giải pháp trong đó tập
trung vào một số giải pháp chủ yếu sau:
3.1. Tổ chức tuyên truyền,
nghiên cứu lý luận, nâng cao nhận thức về XHHDN
- Phối hợp giữa cơ quan quản lý
nhà nước các cấp về dạy nghề với các
cơ quan thông tin đại chúng, các tổ chức chính trị - xã hội, các tổ chức xã hội
nghề nghiệp và các CSDN tuyên truyền sâu rộng chủ trương, chính sách về XHHDN để
các cấp uỷ Đảng, chính quyền các cấp, các đơn vị công lập, ngoài công lập và nhân
dân có nhận thức đúng, đầy đủ, thực hiện có hiệu quả chủ trương XHH trong lĩnh
vực dạy nghề.
- Trên cơ sở tổng kết đánh giá
thực tiễn hoạt động dạy nghề để làm rõ về sở hữu, về tính chất hoạt động lợi
nhuận và hoạt động phi lợi nhuận trong hoạt động dạy nghề.
- Phát động phong trào thi đua,
xây dựng và nhân rộng các điển hình tiên tiến về XHHDN.
3.2. Tiếp tục đổi mới chính sách
và cơ chế quản lý
a) Hoàn thiện các quy chế:
- Hoàn thiện các quy định về mô
hình, quy chế hoạt động của các CSDN NCL, quy định chế độ tài chính và trách
nhiệm của các CSDN hoạt động theo cơ chế phi lợi nhuận và áp dụng cơ chế doanh
nghiệp đối với các CSDN hoạt động theo cơ chế lợi nhuận. Quy định điều kiện, thủ
tục chuyển từ loại hình công lập sang các loại hình NCL, thủ tục cổ phần hoá
các cơ sở dạy nghề thuộc doanh nghiệp
nhà nước.
- Thực hiện đơn giản các thủ tục
hành chính trong việc thành lập các CSDNNCL trên cơ sở quy định chặt chẽ, hướng
dẫn chi tiết điều kiện thành lập, điều kiện đăng ký hoạt động và thực hiện cơ
chế hậu kiểm.
- Xây dựng và ban hành các chuẩn
đánh giá chất lượng; hệ thống kiểm tra, đánh giá và cấp văn bằng chứng chỉ nghề.
b) Chuyển cơ chế hoạt động của
các CSDN CL sang cơ chế cung ứng dịch vụ:
Xây dựng quy chế chuyển các
CSDNCL đang hoạt động theo cơ chế sự nghiệp mang nặng tính hành chính bao cấp
sang cơ chế tự chủ cung ứng dịch vụ công ích không bao cấp tràn lan và không nhằm
lợi nhuận (gọi tắt là cơ chế cung ứng dịch vụ), có đầy đủ quyền tự chủ về tổ chức
và quản lý, thực hiện đúng mục tiêu và
nhiệm vụ; hạch toán đầy đủ chi phí, cân đối thu chi.
c) Đổi mới cơ chế sử dụng ngân
sách nhà nước dành cho dạy nghề:
- Nghiên cứu xây dựng và từng bước
thực hiện chính sách đấu thầu chỉ tiêu đào tạo do nhà nước đặt hàng; khuyến khích các CSDN thuộc mọi thành phần kinh tế
nếu có đủ điều kiện, được bình đẳng tham gia đấu thầu.
- Xây dựng cơ chế Nhà nước hỗ trợ ban đầu có thời hạn cho các
CSDN CL chuyển sang loại hình NCL, hỗ trợ khuyến khích các CSDN NCL đăng ký hoạt
động theo cơ chế phi lợi nhuận.
- Phần kinh phí nhà nước hỗ trợ
cho người học nghề để thực hiện chính sách xã hội như: trợ cấp xã hội, học bổng
chính sách, hỗ trợ tiền ăn, ở, đi lại không chuyển cho CSDN mà chuyển về cho
các Sở Lao động - Thương binh và Xã hội thống nhất quản lý để chi trả cho đối
tượng học nghề trong các CSDN thuộc mọi thành phần kinh tế trên địa bàn. Trên
tinh thần đó, áp dụng chế độ học bổng, trợ cấp xã hội và miễn giảm học phí đối
với học sinh trong các CSDNNCL như học sinh trong các CSDNCL và do ngân sách
nhà nước cấp trực tiếp.
d) Chính sách huy động vốn, tín
dụng và thuế:
- Trên cơ sở bảo đảm vai trò chủ
đạo của ngân sách Nhà nước đầu tư cho
dạy nghề, có chính sách và biện pháp huy động sự đóng góp từ phía người sử dụng
lao động thông qua việc thành lập Quỹ Hỗ trợ học nghề do các tổ chức, cá
nhân, các doanh nghiệp đóng góp.
- Ban hành quy định về việc các
CSDNCL hợp tác, liên kết với địa phương, doanh nghiệp, cá nhân trong việc xây dựng
cơ sở vật chất; và việc huy động vốn của các CSDNNCL.
- Xây dựng chính sách bảo đảm lợi
ích chính đáng, hợp pháp của các cá nhân, tập thể tham gia xã hội hóa; chính
sách ưu đãi tín dụng từ Quỹ Hỗ trợ phát triển của Nhà nước; có chính sách ưu
đãi thuế đối với các CSDN NCL, nhất là với các cơ sở hoạt động theo cơ chế phi
lợi nhuận.
- Có chính sách tạo điều kiện
thuận lợi cho các tổ chức, cá nhân người nước ngoài và người Việt sống ở nước
ngoài đầu tư mở trường dạy nghề tại Việt Nam.
e) Về chính sách đất đai:
- Các địa phương trong quy hoạch
phát triển kinh tế xã hội cũng như quy hoạch phát triển dạy nghề phải có kế hoạch bố trí và ưu tiên tạo điều kiện về đất
đai để xây dựng các CSDNCL và NCL trên địa bàn ở những vị trí thuận lợi
phù hợp với yêu cầu xây dựng CSDN và yêu cầu phát triển của địa phương. Theo tính
toán chuẩn, diện tích đất cần khoảng 2.000 ha để xây dựng mới và mở rộng
trường và trung tâm dạy nghề.
- Thực hiện việc miễn tiền sử dụng
đất, thuê đất cho các CSDN NCL hoạt động theo cơ chế phi lợi nhuận. Công khai
hoá, đơn giản hoá thủ tục giao đất, cho thuê đất.
g) Chính sách nhân lực:
- Thực hiện chính sách bình đẳng
về thi đua khen thưởng, về công nhận các danh hiệu nhà nước, về đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, tiếp nhận, thuyên chuyển cán
bộ từ CSDN CL sang NCL và ngược lại. Từng bước xoá bỏ khái niệm “biên chế”
trong các CSDN CL, chuyển dần sang chế độ “hợp đồng” lao động dài hạn.
- Ban hành chính sách đối với
cán bộ giáo viên và cán bộ, viên chức nhà nước
tham gia hành nghề trong các CSDN NCL; quy định trách nhiệm của các CSDN NCL bảo
đảm chất lượng và số lượng cán bộ, giáo viên cơ hữu, cán bộ, giáo viên kiêm nhiệm
phù hợp với quy mô và ngành nghề đào tạo, bảo đảm chế độ bảo hiểm xã hội, bảo
hiểm y tế, chế độ đào tạo, bồi dưỡng cho cán bộ, viên chức.
- Nhà nước có chính sách hỗ trợ
việc đào tạo, bồi dưỡng cán bộ, giáo viên của các CSDN NCL, chính sách hỗ trợ
các CSDN NCL tự đào tạo phát triển nhân lực, kể cả đào tạo ở nước ngoài và thu
hút nhân tài, chuyên gia, nhà quản lý
nước ngoài đến làm việc tại Việt Nam.
3.3. Quy hoạch phát triển XHHDN
a) Tăng quy mô đào tạo:
- Để đạt được quy mô đào tạo đã
xác định trên, một mặt, từ nay đến năm 2010 phải mở rộng, nâng cao năng lực của
các trường, trung tâm dạy nghề hiện có lên 1,5 đến 1,8 lần so với năm 2000 (tuỳ
theo điều kiện của mỗi trường, mỗi địa phương), mặt khác, phải xây dựng mới một
số trường, trung tâm dạy nghề cả công lập và ngoài công lập.
- Đa dạng hoá hình thức đào tạo,
bao gồm đào tạo dài hạn, ngắn hạn, kèm cặp, truyền nghề, đào tạo lại, đào tạo bổ
sung; đào tạo tại chỗ, đào tạo lưu động, đào tạo từ xa.
- Thực hiện tốt chính sách dạy
nghề cho bộ đội xuất ngũ, cho lao động nông thôn, cho thanh niên đồng bào dân tộc
thiểu số và các đối tượng ở vùng khó khăn khác.
b) Tăng số lượng trường, trung
tâm dạy nghề NCL:
- Thành lập mới các trường và
trung tâm dạy nghề dân lập, tư thục là giải pháp quan trọng để phát triển hệ thống
CSDN NCL. Căn cứ vào mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội, nhu cầu thị trường
lao động và khả năng, tiềm lực trong nhân dân ở mỗi vùng, mỗi địa phương, Nhà
nước khuyến khích và tạo điều kiện thuận lợi để các tổ chức, cá nhân mở các
CSDN NCL, các lớp dạy nghề tại các làng nghề, phố nghề; phát triển mạnh CSDN
trong các doanh nghiệp thuộc mọi thành phần kinh tế, trong các khu công nghiệp,
khu chế xuất. Đến năm 2010, khuyến khích các tổ chức, cá nhân thành lập mới khoảng
50 trường cao đẳng nghề, trường trung cấp nghề và 300 trung tâm dạy nghề ngoài
công lập.
- Chuyển một số CSDN CL sang
CSDN NCL. Đến năm 2010, theo tiến trình cổ phần hoá doanh nghiệp, chuyển 30 trường
nghề thuộc doanh nghiệp nhà nước sang hình thức
cổ phần hoá. Chuyển phần lớn CSDN CL sang hoạt động theo cơ chế cung ứng
dịch vụ.
- Khuyến khích việc hợp tác,
liên kết đào tạo với các cơ sở đào tạo có chất lượng cao của nước ngoài; khuyến
khích mở các CSDN có chất lượng cao, có uy tín bằng 100% vốn nước ngoài. Có
chính sách để các CSDN NCL được thu hút vốn đầu tư trong nước và nước ngoài để
phát triển.
- Nhà nước có chương trình hỗ trợ
để xây dựng và phát triển một số CSDN ở những tỉnh miền núi, một số tỉnh khó
khăn và thực hiện thí điểm đầu tư xây dựng một số CSDN cho các cá nhân, tổ chức
thuê với giá ưu đãi nhằm hỗ trợ quá trình xã hội hoá, trước hết là và những nơi
kinh tế chưa phát triển.
c) Nâng cao chất lượng dạy nghề:
- Tiếp tục phát triển chương
trình giảng dạy theo môđun và đưa chương trình, giáo trình cải tiến vào giảng dạy
tại các CSDN NCL.
- Xây dựng đội ngũ giáo viên dạy
nghề đủ về số lượng, phù hợp về cơ cấu ngành nghề đào tạo, đảm bảo chất lượng,
có khả năng tiếp thu và ứng dụng khoa học và công nghệ mới.
- Có chính sách huy động giáo
viên là các nghệ nhân, các thợ lành nghề bậc cao từ các cơ sở sản xuất, các
doanh nghiệp, các làng nghề nhất là đối với giáo viên dạy thực hành vào giảng dạy
tại các CSDN NCL.
- Xây dựng hệ thống trường sư phạm
kỹ thuật đào tạo giáo viên dạy nghề cho toàn ngành, các trường đào tạo giáo
viên cũng đồng thời là các trường trọng điểm Quốc gia nhằm đáp ứng nhu cầu về lực
lượng giáo viên cho hệ thống, kể cả các CSDN NCL.
3.4. Đổi mới cơ bản chế độ học
phí, lệ phí và trợ cấp xã hội
- Chế độ học phí được đổi mới cơ
bản theo hướng, ngoài phần hỗ trợ của nhà nước
theo khả năng ngân sách, học phí cần bảo đảm trang trải chi phí cần thiết cho
giảng dạy, học tập và có tích luỹ đầu tư phát triển cơ sở; bước đầu đủ bù đắp
chi phí đào tạo. Xoá bỏ mọi khoản thu ngoài học phí. Việc quy định cơ chế thu,
sử dụng học phí và mức thu học phí, thực hiện theo quy định tại Điều 105 của Luật
Giáo dục (sửa đổi).
- Nhà nước có chính sách trợ cấp
học phí hoặc học bổng cho học sinh là đối tượng chính sách, những người ở vùng
khó khăn, những người nghèo và những người học xuất sắc, không phân biệt học ở
CSDN CL hay NCL.
3.5. Tăng cường quản lý nhà nước
về XHHDN
- Nhà nước thống nhất quản lý nhà nước đối với các CSDN CL và CSDN NCL
theo phân cấp quản lý, gắn phân cấp nhiệm vụ dạy nghề với phân cấp quản lý tài
chính tổ chức nhân sự và đảm bảo các điều kiện vật chất khác.
- Hoàn thiện cơ chế phân cấp quản lý về hoạt động dạy nghề giữa Bộ
LĐTBXH, các bộ, ngành, địa phương và giữa các bộ, ngành, địa phương với các cơ sở
dạy nghề. Tạo điều kiện cho các CSDN thuộc mọi thành phần kinh tế thực hiện đẩy
đủ quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm về mọi hoạt động của CSDN.
- Đẩy mạnh công tác thanh tra, kiểm tra, quy định chế độ và trách nhiệm
thanh tra, kiểm tra, xử lý vi phạm của các cấp, đồng thời phát huy dân chủ ở cơ
sở để giám sát công việc quản lý của các cấp.
- Thực hiện kiểm định chất lượng dạy nghề; kiểm tra, đánh giá và cấp văn
bằng chứng chỉ nghề.
Phần 3:
TỔ CHỨC THỰC HIỆN ĐỀ ÁN
1. Bộ Lao động - Thương binh
và Xã hội
Thành lập Ban Chỉ đạo để trực tiếp
chỉ đạo, điều hành thực hiện Đề án, bao gồm:
- Trưởng Ban là một đồng chí
lãnh đạo Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội;
- Các thành viên là lãnh đạo Bộ
Kế hoạch và Đầu tư, Bộ Tài chính, một số bộ, ngành liên quan khác và Tổng cục
trưởng Tổng cục Dạy nghề - Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội.
- Tổng cục Dạy nghề - Bộ Lao động
- Thương binh và Xã hội là cơ quan thường trực giúp Ban Chỉ đạo trong việc chỉ
đạo, điều hành, tổng hợp và tổ chức tổng kết đánh giá kết quả thực hiện Đề án,
định kỳ báo cáo Bộ trưởng Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội để báo cáo Chính
phủ.
- Đề án thực hiện theo cơ chế lồng
ghép phối hợp với Chương trình mục tiêu Quốc gia về dạy nghề và các Đề án khác
của Nghị quyết số 05/2005 của Chính phủ. Hàng năm, Tổng cục Dạy nghề phối
hợp với các đơn vị liên quan lập kế hoạch kinh phí cho việc triển khai thực hiện
Đề án.
Bộ Lao động - Thương binh và Xã
hội phối hợp với Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Bộ Tài chính chủ trì thực hiện các hoạt
động kiểm tra, giám sát, đánh giá việc thực hiện Đề án; xem xét các báo cáo định
kỳ 6 tháng, 1 năm về thực hiện Đề án; thành lập các đoàn kiểm tra, giám sát thực
hiện Đề án ở địa phương.
2. Bộ, ngành, địa phương và
các cơ sở dạy nghề
Các bộ, ngành và địa phương có
trách nhiệm chủ động xây dựng kế hoạch triển khai thực hiện Đề án này theo thẩm
quyền.
Trong kế hoạch triển khai thực
hiện Đề án, cần đánh giá thực trạng hoạt động dạy nghề, sự phát triển mạng lưới
và năng lực hiện có của các loại hình cơ sở dạy nghề thuộc mọi thành phần kinh
tế thuộc phạm vi trách nhiệm quản lý.
Trên cơ sở đó, rà soát, bổ sung
quy hoạch mạng lưới theo hướng XHH, có giải pháp điều chỉnh quy mô, cơ cấu
ngành nghề, cơ cấu trình độ đào tạo phù hợp với năng lực đào tạo của các cơ sở dạy nghề ở địa phương mình; xác định rõ các
chỉ tiêu, giải pháp, lộ trình đến 2010 và hàng năm về việc chuyển đổi các CSDN
công lập sang hoạt động theo cơ chế cung ứng dịch vụ hoặc chuyển sang loại hình
ngoài công lập; chỉ tiêu, giải pháp và lộ trình huy động nguồn lực và phát triển
mạng lưới theo hướng XHH. Đồng thời có kế hoạch đầu tư nâng cấp cơ sở vật chất
và thiết bị dạy nghề mở rộng quy mô và nâng cao chất lượng của các cơ sở công lập.
Thường xuyên giám sát việc thực
thi pháp luật, kịp thời chấn chỉnh lệch lạc, tiêu cực, xử lý nghiêm các trường
hợp sai phạm. Định kỳ tổng kết rút kinh nghiệm, kịp thời biểu dương điển hình tốt.
Đề xuất với Chính phủ, các bộ, ngành liên quan các cơ chế chính sách cần điều
chỉnh, bổ sung, các giải pháp mới, các mô hình tốt cần nhân rộng.
Định kỳ 6 tháng và hàng năm báo
cáo về Bộ Lao động, Thương binh và Xã hội.
Các CSDN CL và NCL có trách nhiệm
nghiêm chỉnh thực hiện các chủ trương, chính sách, pháp luật và các quy định của
nhà nước, nâng cao chất lượng dạy nghề, tuân thủ các mục tiêu hoạt động của
CSDN đã được quy định trong Điều lệ.
3. Tiến độ thực hiện
3.1. Năm 2005:
- Thành lập Ban Chỉ đạo và bộ phận
thường trực giúp việc Ban Chỉ đạo ở Trung ương, phân công nhiệm vụ cho các
thành viên Ban Chỉ đạo, xây dựng và hoàn thiện kế hoạch cụ thể thực hiện Đề án.
- Tổ chức hội nghị hướng dẫn triển
khai thực hiện Đề án đối với các địa phương trong toàn quốc.
- Các bộ, ngành, địa phương xây
dựng kế hoạch triển khai thực hiện Đề án xã hội hoá dạy nghề đến năm 2010.
- Tổng cục Dạy nghề tham gia phối hợp với các cơ quan chức năng của
Bộ Giáo duc- Đào tạo xây dựng trình
ban hành Đề án học phí dạy nghề.
- Kiểm tra, đánh giá và công nhận
25 trường dạy nghề trọng điểm.
3.2. Giai đoạn 2006 - 2010:
- Từng bước hoàn thành việc xây
dựng đồng bộ các chính sách và cơ chế quản lý.
- Bộ Lao động, Thương binh và Xã
hội phối hợp với các bộ, ngành, địa phương xây dựng, đổi công nghiệp theo mới nội
dung, chương trình đào tạo và phương pháp dạy nghề; hướng dẫn xây thành lập các
trường, trung tâm dạy nghề ở một số địa phương, bộ, ngành, khu nhu cầu phát triển
kinh tế - xã hội, phù hợp với quy hoạch.
- Nâng cấp 3 trường cao đẳng sư
phạm kỹ thuật lên đại học sư phạm kỹ thuật và thành lập mới 2 trường cao đẳng
sư phạm kỹ thuật ở miền Trung và vùng núi phía Bắc ; đầu tư nâng cấp 15
trường cao đẳng nghề, trung cấp nghề thành trường trọng điểm quốc gia.
- Các bộ, ngành, địa phương có
cơ chế chính sách khuyến khích, tạo điều kiện, hướng dẫn để các tổ chức, cá
nhân xây dựng CSDN NCL theo định hướng của quy hoạch.
- Chuyển các CSDN CL sang hoạt động theo cơ chế cung ứng dịch vụ hoặc
sang NCL; sơ kết đánh giá quá trình thực hiện Nghị định số 10/2002/NĐ-CP của
Chính phủ và đề xuất phương hướng bổ sung theo hướng phát huy tính tự chủ và tự
chịu trách nhiệm hơn nữa của các CSDN.
- Từng bước chuyển giao cho cấp tỉnh quản lý các trường trung cấp
nghề và trung tâm dạy nghề hiện nay
đang do các bộ, ngành quản lý theo phân cấp quản
lý và đề án cải cách hành chính.
- Thí điểm và nhân rộng mô hình Nhà nước xây dựng trường và trung tâm dạy
nghề cho các thành phần kinh tế thuê để tổ chức dạy nghề.
- Tổng kết thực hiện XHHDN theo tinh thần Nghị quyết số 05/2005 của Chính
phủ ở các bộ, ngành, địa phương và trên phạm vi toàn quốc./.