BỘ TÀI
CHÍNH
-------
|
CỘNG HÒA XÃ
HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
Độc lập - Tự do - Hạnh phúc
---------------
|
Số: 133/2016/TT-BTC
|
Hà Nội,
ngày 26 tháng 8 năm 2016
|
THÔNG
TƯ
HƯỚNG
DẪN CHẾ ĐỘ KẾ TOÁN DOANH NGHIỆP NHỎ VÀ VỪA
Căn cứ Luật
Kế toán số 88/2015/QH13 ngày 20 tháng 11 năm 2015;
Căn cứ Nghị định số 215/2013/NĐ-CP ngày 13 tháng 12 năm 2013 của
Chính phủ quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của Bộ Tài
chính;
Theo đề nghị của Vụ trưởng Vụ Chế độ kế
toán và kiểm toán,
Bộ trưởng Bộ Tài chính ban hành Thông
tư hướng dẫn Chế độ kế toán doanh nghiệp nhỏ và vừa.
Chương I
QUY
ĐỊNH CHUNG
Điều 1. Phạm vi điều
chỉnh
Thông tư này hướng dẫn nguyên tắc ghi sổ
kế toán, lập và trình bày Báo cáo tài chính của doanh nghiệp nhỏ và vừa, không
áp dụng cho việc xác định nghĩa vụ thuế của doanh nghiệp đối với ngân sách Nhà
nước.
Điều 2. Đối tượng áp
dụng
1. Thông tư này áp dụng đối với các
doanh nghiệp nhỏ và vừa (bao gồm cả doanh nghiệp siêu nhỏ) thuộc mọi lĩnh vực,
mọi thành phần kinh tế theo quy định của pháp luật về hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ
và vừa trừ doanh nghiệp Nhà nước, doanh nghiệp do Nhà nước sở hữu trên 50% vốn điều
lệ, công ty đại chúng theo quy định của pháp luật về chứng khoán, các hợp tác
xã, liên hiệp hợp tác xã theo quy định tại Luật Hợp
tác xã.
2. Doanh nghiệp có quy mô nhỏ và vừa
thuộc lĩnh vực đặc thù như điện lực, dầu khí, bảo hiểm, chứng khoán ... đã được
Bộ Tài chính ban hành hoặc chấp thuận áp dụng chế độ kế toán đặc thù.
Điều 3. Nguyên tắc
chung
1. Doanh nghiệp nhỏ và vừa có thể lựa
chọn áp dụng Chế độ kế toán doanh nghiệp ban hành theo Thông tư số 200/2014/TT-BTC ngày 22/12/2015 của Bộ Tài chính
và các văn bản sửa đổi, bổ sung hoặc thay thế nhưng phải thông báo cho cơ quan
thuế quản lý doanh nghiệp và phải thực hiện nhất quán trong năm tài chính. Trường
hợp chuyển đổi trở lại áp dụng chế độ kế toán doanh nghiệp nhỏ và vừa theo Thông
tư này thì phải thực hiện từ đầu năm tài chính và phải thông báo lại cho cơ
quan Thuế.
2. Doanh nghiệp vừa và nhỏ căn cứ vào
nguyên tắc kế toán, nội dung và kết cấu của các tài khoản kế toán quy định tại Thông
tư này để phản ánh và hạch toán các giao dịch kinh tế phát sinh phù hợp với đặc
điểm hoạt động và yêu cầu quản lý của đơn vị.
3. Trường hợp trong năm tài chính
doanh nghiệp có những thay đổi dẫn đến không còn thuộc đối tượng áp dụng theo
quy định tại Điều 2 Thông tư này thì được áp dụng Thông tư
này cho đến hết năm tài chính hiện tại và phải áp dụng Chế độ kế toán phù hợp với
quy định của pháp luật kể từ năm tài chính kế tiếp.
Điều 4. Áp dụng chuẩn
mực kế toán
Doanh nghiệp nhỏ và vừa thực hiện Chế
độ kế toán ban hành theo Thông tư này và các Chuẩn mực kế toán Việt Nam có liên
quan, ngoại trừ các Chuẩn mực kế toán Việt Nam sau:
STT
|
Số hiệu và
tên chuẩn mực
|
1
|
CM số 11 - Hợp nhất kinh doanh
|
2
|
CM số 19 - Hợp đồng bảo hiểm
|
3
|
CM số 22 - Trình bày bổ sung báo cáo
tài chính của các ngân hàng và tổ chức tài chính tương tự
|
4
|
CM số 25 - Báo cáo tài chính hợp nhất
và kế toán khoản đầu tư vào công ty con
|
5
|
CM số 27 - Báo cáo tài chính giữa
niên độ
|
6
|
CM số 28 - Báo cáo bộ phận
|
7
|
CM số 30 - Lãi trên cổ phiếu
|
Điều 5. Đơn vị tiền tệ
trong kế toán
“Đơn vị tiền tệ trong kế toán” là Đồng
Việt Nam (ký hiệu quốc gia là “đ”; ký hiệu quốc tế là “VND”) được dùng để ghi sổ
kế toán, lập và trình bày Báo cáo tài chính của doanh nghiệp. Trường hợp đơn vị
kế toán chủ yếu thu, chi bằng ngoại tệ, đáp ứng được các tiêu chuẩn quy định tại
Điều 6 Thông tư này thì được chọn một loại ngoại tệ làm đơn
vị tiền tệ để ghi sổ kế toán.
Điều 6. Lựa chọn đơn
vị tiền tệ trong kế toán
1. Doanh nghiệp có nghiệp vụ thu, chi
chủ yếu bằng ngoại tệ căn cứ vào quy định của Luật
Kế toán, để xem xét, quyết định lựa chọn đơn vị tiền tệ trong kế toán và chịu
trách nhiệm về quyết định đó trước pháp luật. Khi lựa chọn đơn vị tiền tệ trong
kế toán, doanh nghiệp phải thông báo cho cơ quan thuế quản lý trực tiếp.
2. Đơn vị tiền tệ trong kế toán là đơn
vị tiền tệ:
a) Được sử dụng chủ yếu trong các giao
dịch bán hàng, cung cấp dịch vụ của đơn vị, có ảnh hưởng lớn đến giá bán hàng
hóa và cung cấp dịch vụ, thông thường chính là đơn vị tiền tệ dùng để niêm yết
giá bán và được thanh toán; và
b) Được sử dụng chủ yếu trong việc mua
hàng hóa, dịch vụ, có ảnh hưởng lớn đến chi phí nhân công, nguyên vật liệu và
các chi phí sản xuất, kinh doanh khác, thông thường chính là đơn vị tiền tệ
dùng để thanh toán cho các chi phí đó.
3. Các yếu tố sau đây cũng được xem
xét và cung cấp bằng chứng về đơn vị tiền tệ trong kế toán của đơn vị:
a) Đơn vị tiền tệ sử dụng để huy động
các nguồn lực tài chính (như phát hành cổ phiếu, trái phiếu);
b) Đơn vị tiền tệ thường xuyên thu được
từ các hoạt động kinh doanh và được tích trữ lại.
4. Đơn vị tiền tệ trong kế toán phản
ánh các giao dịch, sự kiện, điều kiện liên quan đến hoạt động của đơn vị. Sau
khi xác định được đơn vị tiền tệ trong kế toán thì đơn vị không được thay đổi
trừ khi có sự thay đổi trọng yếu trong các giao dịch, sự kiện và điều kiện đó.
Điều 7. Chuyển đổi
Báo cáo tài chính sang Đồng Việt Nam
1. Doanh nghiệp sử dụng đồng tiền khác
với Đồng Việt Nam làm đơn vị tiền tệ trong kế toán thì Báo cáo tài chính mang
tính pháp lý để công bố ra công chúng và nộp cho các cơ quan có thẩm quyền tại
Việt Nam là Báo cáo tài chính được trình bày bằng Đồng Việt Nam. Trường hợp
doanh nghiệp thuộc đối tượng bắt buộc phải kiểm toán báo cáo tài chính thì Báo
cáo tài chính nộp cho cơ quan quản lý Nhà nước và công bố ra công chúng phải được
kiểm toán.
2. Việc chuyển đổi Báo cáo tài chính
sang Đồng Việt Nam được thực hiện theo quy định tại Điều 78 Thông
tư này.
3. Khi chuyển đổi Báo cáo tài chính
sang Đồng Việt Nam, doanh nghiệp phải trình bày rõ trên Bản thuyết minh Báo cáo
tài chính những ảnh hưởng (nếu có) đối với Báo cáo tài chính do việc chuyển đổi
Báo cáo tài chính sang Đồng Việt Nam.
Điều 8. Thay đổi đơn
vị tiền tệ trong kế toán
Khi có sự thay đổi lớn về hoạt động quản
lý và kinh doanh dẫn đến đơn vị tiền tệ kế toán được sử dụng trong các giao dịch
kinh tế không còn thỏa mãn các tiêu chuẩn tại khoản 2, 3 Điều 6 Thông
tư này thì doanh nghiệp được thay đổi đơn vị tiền tệ trong kế toán. Việc
thay đổi từ một đơn vị tiền tệ ghi sổ kế toán này sang một đơn vị tiền tệ ghi sổ
kế toán khác chỉ được thực hiện tại thời điểm bắt đầu niên độ kế toán mới.
Doanh nghiệp phải thông báo cho cơ
quan thuế quản lý trực tiếp về việc thay đổi đơn vị tiền tệ trong kế toán chậm
nhất là sau 10 ngày làm việc kể từ ngày thay đổi đơn vị tiền tệ.
Điều 9. Quyền và
trách nhiệm của doanh nghiệp đối với việc tổ chức kế toán tại các đơn vị trực
thuộc không có tư cách pháp nhân hạch toán phụ thuộc (gọi tắt là đơn vị hạch
toán phụ thuộc)
1. Doanh nghiệp có trách nhiệm tổ chức
bộ máy kế toán và phân cấp hạch toán ở các đơn vị hạch toán phụ thuộc phù hợp với
đặc điểm hoạt động, yêu cầu quản lý của mình và không trái với quy định của
pháp luật.
2. Doanh nghiệp quyết định việc kế
toán tại đơn vị hạch toán phụ thuộc có tổ chức bộ máy kế toán riêng đối với:
a) Việc ghi nhận khoản vốn kinh doanh
được doanh nghiệp cấp: Doanh nghiệp quyết định đơn vị hạch toán phụ thuộc ghi
nhận là nợ phải trả hoặc vốn chủ sở hữu;
b) Đối với các giao dịch mua, bán, điều
chuyển sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ nội bộ, việc ghi nhận doanh thu, giá vốn tại
từng đơn vị hạch toán phụ thuộc do doanh nghiệp quyết định, không phụ thuộc vào
hình thức của chứng từ kế toán (hóa đơn hay chứng từ luân chuyển nội bộ).
Trường hợp sự luân chuyển sản phẩm,
hàng hóa, dịch vụ giữa các khâu trong nội bộ về bản chất tạo ra giá trị gia
tăng trong sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ thì doanh nghiệp nên ghi nhận doanh thu,
giá vốn tại các đơn vị hạch toán phụ thuộc.
c) Việc phân cấp kế toán tại đơn vị hạch
toán phụ thuộc: Tùy thuộc mô hình tổ chức kế toán tập trung hay phân tán, doanh
nghiệp có thể giao đơn vị hạch toán phụ thuộc phản ánh đến lợi nhuận sau thuế
chưa phân phối hoặc chỉ phản ánh đến doanh thu, chi phí.
Điều 10. Đăng ký sửa
đổi Chế độ kế toán
1. Đối với hệ thống tài khoản kế toán
a) Trường hợp doanh nghiệp cần bổ sung
tài khoản cấp 1, cấp 2 hoặc sửa đổi tài khoản cấp 1, cấp 2 về tên, ký hiệu, nội
dung và phương pháp hạch toán các nghiệp vụ kinh tế phát sinh đặc thù phải được
sự chấp thuận bằng văn bản của Bộ Tài chính trước khi thực hiện.
b) Doanh nghiệp có thể mở thêm các tài
khoản cấp 2 và các tài khoản cấp 3 đối với những tài khoản không có qui định
tài khoản cấp 2, tài khoản cấp 3 tại danh mục Hệ thống tài khoản kế toán doanh nghiệp
quy định tại Phụ lục 1 ban hành kèm theo Thông tư này
nhằm phục vụ yêu cầu quản lý của doanh nghiệp mà không phải đề nghị Bộ Tài
chính chấp thuận.
2. Đối với Báo cáo tài chính
a) Doanh nghiệp nhỏ và vừa căn cứ biểu
mẫu và nội dung của các chỉ tiêu của Báo cáo tài chính tại Phụ
lục 2 ban hành kèm theo Thông tư này để chi tiết các chỉ tiêu (có sẵn) của
hệ thống Báo cáo tài chính phù hợp với đặc điểm sản xuất, kinh doanh, yêu cầu
quản lý của từng đơn vị.
b) Trường hợp doanh nghiệp cần bổ sung
mới hoặc sửa đổi biểu mẫu, tên và nội dung các chỉ tiêu của Báo cáo tài chính
phải được sự chấp thuận bằng văn bản của Bộ Tài chính trước khi thực hiện.
3. Đối với chứng từ và sổ kế toán
a) Các chứng từ kế toán đều thuộc loại
hướng dẫn (không bắt buộc), doanh nghiệp được tự thiết kế mẫu chứng từ kế toán
phù hợp với đặc điểm hoạt động và yêu cầu quản lý của đơn vị nhưng phải đảm bảo
các nội dung chủ yếu và phải đảm bảo cung cấp những thông tin theo quy định của
Luật Kế toán và các văn bản hướng dẫn Luật Kế toán.
b) Tất cả các biểu mẫu sổ kế toán (kể
cả các loại Sổ Cái, sổ Nhật ký) đều thuộc loại hướng dẫn (không bắt buộc).
Doanh nghiệp phải tuân thủ quy định của Luật Kế
toán và các văn bản hướng dẫn Luật Kế toán.
Doanh nghiệp được tự thiết kế biểu mẫu sổ, thẻ kế toán phù hợp với đặc điểm hoạt
động và yêu cầu quản lý nhưng phải đảm bảo trình bày thông tin đầy đủ, rõ ràng,
dễ kiểm tra, kiểm soát.
Chương II
TÀI
KHOẢN KẾ TOÁN
Điều 11. Nguyên tắc kế
toán tiền
1. Kế toán phải mở sổ kế toán ghi chép
hàng ngày liên tục theo trình tự phát sinh các khoản thu, chi, nhập, xuất các
loại tiền và tính ra số tồn tại quỹ và từng tài khoản ở Ngân hàng tại mọi thời điểm
để tiện cho việc kiểm tra, đối chiếu.
2. Các khoản tiền do tổ chức và cá
nhân ký cược, ký quỹ tại doanh nghiệp được quản lý và hạch toán như tiền của
doanh nghiệp.
3. Khi thu, chi tiền mặt phải có phiếu
thu, phiếu chi và có đủ chữ ký theo quy định về chứng từ kế toán. Khi hạch toán
tiền gửi ngân hàng phải có giấy báo Nợ, giấy báo Có hoặc bảng sao kê của ngân
hàng.
4. Kế toán phải theo dõi chi tiết tiền
theo nguyên tệ. Khi phát sinh các giao dịch bằng ngoại tệ, kế toán phải quy đổi
ngoại tệ ra đồng tiền ghi sổ kế toán (đơn vị tiền tệ kế toán) theo nguyên tắc:
- Bên Nợ các tài khoản tiền áp dụng tỷ
giá giao dịch thực tế;
- Bên Có các tài khoản tiền được lựa
chọn áp dụng tỷ giá ghi sổ bình quân gia quyền hoặc tỷ giá giao dịch thực tế.
Việc xác định tỷ giá ghi sổ bình quân
gia quyền, tỷ giá giao dịch thực tế thực hiện theo quy định tại Điều
52 Thông tư này.
5. Trường hợp doanh nghiệp sử dụng tỷ
giá giao dịch thực tế để hạch toán bên Có các tài khoản tiền, khoản chênh lệch
tỷ giá hối đoái phát sinh trong kỳ được ghi nhận đồng thời tại thời điểm chi tiền
hoặc ghi nhận định kỳ tùy theo đặc điểm hoạt động kinh doanh và yêu cầu quản lý
của doanh nghiệp. Đồng thời, nếu tại thời điểm cuối kỳ kế toán:
- Các TK tiền không còn số dư nguyên tệ
thì doanh nghiệp phải kết chuyển toàn bộ chênh lệch tỷ giá hối đoái phát sinh
trong kỳ vào doanh thu hoạt động tài chính hoặc chi phí tài chính của kỳ báo
cáo.
- Các TK tiền còn số dư nguyên tệ thì
doanh nghiệp phải đánh giá lại theo quy định tại Điều 52 Thông
tư này.
6. Tại thời điểm lập Báo cáo tài chính
theo quy định của pháp luật doanh nghiệp phải đánh giá lại số dư ngoại tệ theo
tỷ giá chuyển khoản trung bình cuối kỳ của ngân hàng thương mại nơi doanh nghiệp
thường xuyên có giao dịch.
Việc xác định tỷ giá chuyển khoản
trung bình và xử lý chênh lệch tỷ giá do đánh giá lại các TK tiền bằng ngoại tệ
được thực hiện theo quy định tại Điều 52 Thông tư này.
Điều 12. Tài khoản
111 - Tiền mặt
1. Nguyên tắc kế toán
a) Tài khoản này dùng để phản ánh tình
hình thu, chi, tồn tiền mặt tại quỹ của doanh nghiệp bao gồm: Tiền Việt Nam,
ngoại tệ. Chỉ phản ánh vào TK 111 “Tiền mặt” số tiền Việt Nam, ngoại tệ thực tế
nhập, xuất, tồn quỹ.
b) Khi tiến hành nhập, xuất quỹ tiền mặt
phải có phiếu thu, phiếu chi và có đủ chữ ký của người nhận, người giao, người
có thẩm quyền cho phép nhập, xuất quỹ,... theo quy định về chứng từ kế toán. Một
số trường hợp đặc biệt phải có lệnh nhập quỹ, xuất quỹ đính kèm.
c) Kế toán quỹ tiền mặt phải có trách
nhiệm mở sổ kế toán quỹ tiền mặt, ghi chép hàng ngày liên tục theo trình tự
phát sinh các khoản thu, chi, nhập, xuất quỹ tiền mặt và tính ra số tồn quỹ tại
mọi thời điểm.
d) Thủ quỹ chịu trách nhiệm quản lý và
nhập, xuất quỹ tiền mặt. Hàng ngày thủ quỹ phải kiểm kê số tồn quỹ tiền mặt thực
tế, đối chiếu số liệu sổ quỹ tiền mặt và sổ kế toán tiền mặt. Nếu có chênh lệch,
kế toán và thủ quỹ phải kiểm tra lại để xác định nguyên nhân và kiến nghị biện
pháp xử lý chênh lệch.
2. Kết cấu và nội dung phản ánh của
Tài khoản 111 - Tiền mặt
Bên Nợ:
- Các khoản tiền Việt Nam, ngoại tệ nhập
quỹ;
- Số tiền Việt Nam, ngoại tệ thừa ở quỹ
phát hiện khi kiểm kê;
- Chênh lệch tỷ giá hối đoái do đánh
giá lại số dư tiền mặt là ngoại tệ tại thời điểm báo cáo (trường hợp tỷ giá ngoại
tệ tăng so với tỷ giá ghi sổ kế toán).
Bên Có:
- Các khoản tiền Việt Nam, ngoại tệ xuất
quỹ;
- Số tiền Việt Nam, ngoại tệ thiếu hụt
quỹ phát hiện khi kiểm kê;
- Chênh lệch tỷ giá hối đoái do đánh
giá lại số dư tiền mặt là ngoại tệ tại thời điểm báo cáo (trường hợp tỷ giá ngoại
tệ giảm so với tỷ giá ghi sổ kế toán).
Số dư bên Nợ:
Các khoản tiền Việt Nam, ngoại tệ còn
tồn quỹ tiền mặt tại thời điểm báo cáo.
Tài khoản 111 - Tiền
mặt, có 2 tài khoản cấp 2:
- Tài khoản 1111 - Tiền Việt Nam: Phản ánh tình
hình thu, chi, tồn quỹ tiền Việt Nam tại quỹ tiền mặt.
- Tài khoản 1112 - Ngoại tệ: Phản ánh tình
hình thu, chi, chênh lệch tỷ giá và số dư ngoại tệ tại quỹ tiền mặt theo giá trị
quy đổi ra đồng tiền ghi sổ kế toán.
Điều 13. Tài khoản
112 - Tiền gửi ngân hàng
1. Nguyên tắc kế toán
a) Tài khoản này dùng để phản ánh số
hiện có và tình hình biến động tăng, giảm các khoản tiền gửi không kỳ hạn tại
ngân hàng của doanh nghiệp. Căn cứ để hạch toán trên Tài khoản 112 - Tiền gửi
ngân hàng là các giấy báo Có, báo Nợ hoặc bản sao kê của ngân hàng kèm theo các
chứng từ gốc (ủy nhiệm chi, ủy nhiệm thu, séc chuyển khoản, séc bảo chi,…).
b) Khi nhận được chứng từ của ngân
hàng gửi đến, kế toán phải kiểm tra, đối chiếu với chứng từ gốc kèm theo. Nếu
có sự chênh lệch giữa số liệu trên sổ kế toán của doanh nghiệp, số liệu ở chứng
từ gốc với số liệu trên chứng từ của ngân hàng thì doanh nghiệp phải thông báo
cho ngân hàng để cùng đối chiếu, xác minh và xử lý kịp thời. Cuối tháng, chưa
xác định được nguyên nhân chênh lệch thì kế toán ghi sổ theo số liệu của ngân
hàng trên giấy báo Nợ, báo Có hoặc bản sao kê. Số chênh lệch (nếu có) ghi vào
bên Nợ TK 138 “Phải thu khác” (1381) (nếu số liệu của kế toán lớn hơn số liệu của
ngân hàng) hoặc ghi vào bên Có TK 338 “Phải trả, phải nộp khác” (3381) (nếu số
liệu của kế toán nhỏ hơn số liệu của ngân hàng). Sang tháng sau, tiếp tục kiểm
tra, đối chiếu, xác định nguyên nhân để điều chỉnh số liệu ghi sổ.
c) Phải tổ chức hạch toán chi tiết số
tiền gửi theo từng tài khoản ở từng ngân hàng để tiện cho việc kiểm tra, đối
chiếu.
d) Khoản thấu chi ngân hàng không được
ghi âm trên tài khoản tiền gửi ngân hàng mà được phản ánh tương tự như khoản vay
ngân hàng.
2. Kết cấu và nội dung phản ánh của
Tài khoản 112 - Tiền gửi ngân hàng
Bên Nợ:
- Các khoản tiền Việt Nam, ngoại tệ gửi
vào ngân hàng;
- Chênh lệch tỷ giá hối đoái do đánh
giá lại số dư tiền gửi ngân hàng là ngoại tệ tại thời điểm báo cáo (trường hợp
tỷ giá ngoại tệ tăng so với tỷ giá ghi sổ kế toán).
Bên Có:
- Các khoản tiền Việt Nam, ngoại tệ
rút ra từ ngân hàng;
- Chênh lệch tỷ giá hối đoái do đánh
giá lại số dư tiền gửi ngân hàng là ngoại tệ tại thời điểm báo cáo (trường hợp
tỷ giá ngoại tệ giảm so với tỷ giá ghi sổ kế toán).
Số dư bên Nợ:
Số tiền Việt Nam, ngoại tệ hiện còn gửi
tại ngân hàng tại thời điểm báo cáo.
Tài khoản 112 - Tiền
gửi Ngân hàng, có 2 tài khoản cấp 2:
- Tài khoản 1121 - Tiền Việt Nam: Phản ánh số
tiền gửi vào, rút ra và hiện đang gửi tại ngân hàng bằng Đồng Việt Nam.
- Tài khoản 1122 - Ngoại tệ: Phản ánh số
tiền gửi vào, rút ra và hiện đang gửi tại ngân hàng bằng ngoại tệ các loại đã
quy đổi ra đồng tiền ghi sổ kế toán.
Điều 14. Tài khoản
121 - Chứng khoán kinh doanh
1. Nguyên tắc kế toán
a) Tài khoản này dùng để phản ánh tình
hình mua, bán và thanh toán các loại chứng khoán theo quy định của pháp luật nắm
giữ vì mục đích kinh doanh (kể cả chứng khoán có thời gian đáo hạn trên 12
tháng mua vào, bán ra để kiếm lời). Chứng khoán kinh doanh bao gồm:
- Cổ phiếu, trái phiếu niêm yết trên thị
trường chứng khoán;
- Các loại chứng khoán và công cụ tài
chính khác.
Tài khoản này không phản ánh các khoản
đầu tư nắm giữ đến ngày đáo hạn, như: Các khoản cho vay theo khế ước giữa 2
bên, tiền gửi ngân hàng, trái phiếu, thương phiếu, tín phiếu, kỳ phiếu,... nắm
giữ đến ngày đáo hạn.
b) Chứng khoán kinh doanh phải được
ghi sổ kế toán theo giá gốc, bao gồm: Giá mua cộng (+) các chi phí mua (nếu có)
như chi phí môi giới, giao dịch, cung cấp thông tin, thuế, lệ phí và phí ngân
hàng. Giá gốc của chứng khoán kinh doanh được xác định theo giá trị hợp lý của
các khoản thanh toán tại thời điểm giao dịch phát sinh. Thời điểm ghi nhận các khoản
chứng khoán kinh doanh là thời điểm nhà đầu tư có quyền sở hữu, cụ thể như sau:
- Chứng khoán niêm yết được ghi nhận tại
thời điểm khớp lệnh (T+0);
- Chứng khoán chưa niêm yết được ghi
nhận tại thời điểm chính thức có quyền sở hữu theo quy định của pháp luật.
c) Cuối niên độ kế toán, nếu giá trị
thị trường của chứng khoán kinh doanh bị giảm xuống thấp hơn giá gốc, kế toán được
lập dự phòng giảm giá chứng khoán kinh doanh.
d) Doanh nghiệp phải hạch toán đầy đủ,
kịp thời các khoản thu nhập từ hoạt động đầu tư chứng khoán kinh doanh. Trường
hợp nhận lãi đầu tư bao gồm cả khoản lãi đầu tư dồn tích trước khi mua lại khoản
đầu tư đó thì phải phân bổ số tiền lãi này. Chỉ ghi nhận là doanh thu hoạt động
tài chính phần tiền lãi của các kỳ sau khi doanh nghiệp mua khoản đầu tư này. Khoản
tiền lãi dồn tích trước khi doanh nghiệp mua lại khoản đầu tư được ghi giảm giá
trị của chính khoản đầu tư đó.
Khi nhà đầu tư nhận được thêm cổ phiếu
mà không phải trả tiền do công ty cổ phần sử dụng thặng dư vốn cổ phần, các quỹ
thuộc vốn chủ sở hữu và lợi nhuận sau thuế chưa phân phối (chia cổ tức bằng cổ
phiếu) để phát hành thêm cổ phiếu, nhà đầu tư chỉ theo dõi số lượng cổ phiếu
tăng thêm trên thuyết minh Báo cáo tài chính, không ghi nhận giá trị cổ phiếu
được nhận, không ghi nhận doanh thu hoạt động tài chính và không ghi nhận tăng
giá trị khoản đầu tư vào công ty cổ phần.
đ) Mọi trường hợp hoán đổi cổ phiếu đều
phải xác định giá trị cổ phiếu theo giá trị hợp lý tại ngày trao đổi. Phần
chênh lệch (nếu có) giữa giá trị hợp lý của cổ phiếu nhận về và giá trị ghi sổ
của cổ phiếu mang đi trao đổi được kế toán là doanh thu hoạt động tài chính (nếu
lãi) hoặc chi phí tài chính (nếu lỗ). Việc xác định giá trị hợp lý của cổ phiếu
được thực hiện như sau:
- Đối với cổ phiếu của công ty niêm yết,
giá trị hợp lý của cổ phiếu là giá đóng cửa niêm yết trên thị trường chứng
khoán tại ngày trao đổi. Trường hợp tại ngày trao đổi thị trường chứng khoán
không giao dịch thì giá trị hợp lý của cổ phiếu là giá đóng cửa phiên giao dịch
trước liền kề với ngày trao đổi.
- Đối với cổ phiếu chưa niêm yết được
giao dịch trên sàn UPCOM, giá trị hợp lý của cổ phiếu là giá giao dịch đóng cửa
trên sàn UPCOM tại ngày trao đổi. Trường hợp tại ngày trao đổi sàn UPCOM không
giao dịch thì giá trị hợp lý của cổ phiếu là giá đóng cửa phiên giao dịch trước
liền kề với ngày trao đổi.
- Đối với cổ phiếu chưa niêm yết khác,
giá trị hợp lý của cổ phiếu là giá do các bên thỏa thuận theo hợp đồng hoặc giá
trị sổ sách tại thời điểm trao đổi.
e) Kế toán phải mở sổ chi tiết để theo
dõi chi tiết từng mã, từng loại chứng khoán kinh doanh mà doanh nghiệp đang nắm
giữ (theo từng loại chứng khoán; theo từng đối tượng, mệnh giá, giá mua thực tế,
từng loại nguyên tệ sử dụng để đầu tư…).
g) Khi thanh lý, nhượng bán chứng
khoán kinh doanh (tính theo từng loại chứng khoán) giá vốn chứng khoán kinh
doanh được xác định theo phương pháp bình quân gia quyền hoặc nhập trước xuất
trước. Chi phí bán chứng khoán được phản ánh vào chi phí tài chính trong kỳ. Khoản
lãi hoặc lỗ khi thanh lý, nhượng bán chứng khoán kinh doanh được phản ánh vào
doanh thu hoạt động tài chính hoặc chi phí tài chính trong kỳ báo cáo.
h) Cuối niên độ kế toán doanh nghiệp
phải đánh giá lại tất cả các loại chứng khoán kinh doanh là khoản mục tiền tệ
có gốc ngoại tệ theo tỷ giá chuyển khoản trung bình cuối kỳ của ngân hàng
thương mại nơi doanh nghiệp thường xuyên có giao dịch. Việc xác định tỷ giá chuyển
khoản trung bình và xử lý chênh lệch tỷ giá do đánh giá lại chứng khoán kinh
doanh là khoản mục tiền tệ có gốc ngoại tệ được thực hiện theo quy định tại Điều 52 Thông tư này.
2. Kết cấu và nội dung phản ánh của
Tài khoản 121 - Chứng khoán kinh doanh
Bên Nợ: Giá trị chứng khoán
kinh doanh mua vào.
Bên Có: Giá trị ghi sổ chứng
khoán kinh doanh khi bán.
Số dư bên Nợ: Giá trị chứng
khoán kinh doanh tại thời điểm báo cáo.
Điều 15. Tài khoản
128 - Đầu tư nắm giữ đến ngày đáo hạn
1. Nguyên tắc kế toán
a) Tài khoản này dùng để phản ánh số
hiện có và tình hình biến động tăng, giảm của các khoản đầu tư nắm giữ đến ngày
đáo hạn (ngoài các khoản chứng khoán kinh doanh) như: Các khoản tiền gửi ngân
hàng có kỳ hạn (bao gồm cả các loại trái phiếu, tín phiếu, kỳ phiếu), các khoản
cho vay nắm giữ đến ngày đáo hạn với mục đích thu lãi hàng kỳ và các khoản đầu
tư nắm giữ đến ngày đáo hạn khác.
Tài khoản này không phản ánh các công
cụ nợ nắm giữ vì mục đích mua bán để kiếm lời (phản ánh trong Tài khoản 121 -
Chứng khoán kinh doanh).
b) Khoản đầu tư nắm giữ đến ngày đáo hạn
phải được ghi sổ kế toán theo giá gốc, bao gồm: Giá mua cộng (+) các chi phí
mua (nếu có) như chi phí môi giới, giao dịch, cung cấp thông tin, thuế, lệ phí
và phí ngân hàng.
c) Kế toán phải mở sổ chi tiết theo
dõi từng khoản đầu tư nắm giữ đến ngày đáo hạn theo từng kỳ hạn, từng đối tượng,
từng loại nguyên tệ, từng số lượng... Khi lập Báo cáo tài chính, kế toán căn cứ
vào kỳ hạn còn lại (dưới 12 tháng hay từ 12 tháng trở lên kể từ thời điểm lập
báo cáo) để trình bày là tài sản ngắn hạn hoặc dài hạn.
d) Doanh nghiệp phải hạch toán đầy đủ,
kịp thời doanh thu hoạt động tài chính phát sinh từ các khoản đầu tư như lãi tiền
gửi, lãi cho vay, lãi, lỗ khi thanh lý, nhượng bán các khoản đầu tư nắm giữ đến
ngày đáo hạn…
đ) Doanh nghiệp phải hạch toán đầy đủ,
kịp thời các khoản thu nhập từ hoạt động đầu tư nắm giữ đến ngày đáo hạn. Trường
hợp nhận lãi đầu tư bao gồm cả khoản lãi đầu tư dồn tích trước khi mua lại khoản
đầu tư đó thì phải phân bổ số tiền lãi này. Chỉ ghi nhận là doanh thu hoạt động
tài chính phần tiền lãi của các kỳ sau khi doanh nghiệp mua khoản đầu tư này. Khoản
tiền lãi dồn tích trước khi doanh nghiệp mua lại khoản đầu tư được ghi giảm giá
trị của chính khoản đầu tư đó.
e) Đối với các khoản đầu tư nắm giữ đến
ngày đáo hạn khác ngoài khoản cho vay, kế toán phải đánh giá khả năng thu hồi. Trường
hợp có bằng chứng chắc chắn cho thấy một phần hoặc toàn bộ khoản đầu tư có thể
không thu hồi được, kế toán phải ghi nhận số tổn thất vào chi phí tài chính
trong kỳ. Trường hợp số tổn thất không thể xác định được một cách đáng tin cậy,
kế toán có thể không ghi giảm khoản đầu tư nhưng phải thuyết minh trên Báo cáo
tài chính về khả năng thu hồi của khoản đầu tư.
g) Tại thời điểm lập Báo cáo tài
chính, kế toán phải đánh giá lại tất cả các khoản đầu tư nắm giữ đến ngày đáo hạn
được phân loại là các khoản mục tiền tệ có gốc ngoại tệ theo tỷ giá chuyển khoản
trung bình cuối kỳ của ngân hàng nơi doanh nghiệp thường xuyên có giao dịch.
Việc xác định tỷ giá chuyển khoản
trung bình và xử lý chênh lệch tỷ giá do đánh giá lại khoản mục tiền tệ có gốc
ngoại tệ được thực hiện theo quy định tại Điều 52 Thông tư này.
2. Kết cấu và nội dung phản ánh của
Tài khoản 128 - Đầu tư nắm giữ đến ngày đáo hạn
Bên Nợ:
Giá trị các khoản đầu tư nắm giữ đến
ngày đáo hạn tăng.
Bên Có:
Giá trị các khoản đầu tư nắm giữ đến
ngày đáo hạn giảm.
Số dư bên Nợ:
Giá trị các khoản đầu tư nắm giữ đến
ngày đáo hạn hiện có tại thời điểm báo cáo.
Tài khoản 128 - Đầu
tư nắm giữ đến ngày đáo hạn có 2 tài khoản cấp 2:
- Tài khoản 1281 - Tiền gửi có kỳ hạn: Phản ánh tình
hình tăng, giảm và số hiện có của tiền gửi có kỳ hạn.
- Tài khoản 1288 - Các khoản đầu tư
khác nắm giữ đến ngày đáo hạn: Phản ánh tình hình tăng, giảm và số hiện có của
các khoản đầu tư khác nắm giữ đến ngày đáo hạn như cổ phiếu ưu đãi bắt buộc bên
bán phải mua lại tại một thời điểm nhất định trong tương lai, thương phiếu,
trái phiếu và các khoản cho vay nắm giữ đến ngày đáo hạn.
Điều 16. Nguyên tắc kế
toán nợ phải thu
1. Các khoản phải thu được theo dõi
chi tiết theo kỳ hạn phải thu, đối tượng phải thu, loại nguyên tệ phải thu và
các yếu tố khác theo nhu cầu quản lý của doanh nghiệp.
2. Việc phân loại các khoản phải thu
là phải thu của khách hàng, phải thu nội bộ, phải thu khác được thực hiện theo
nguyên tắc:
a) Phải thu của khách hàng gồm các khoản
phải thu mang tính chất thương mại phát sinh từ giao dịch có tính chất mua -
bán, như: Phải thu về bán hàng, cung cấp dịch vụ, thanh lý, nhượng bán tài sản
(TSCĐ, BĐSĐT, các khoản đầu tư tài chính) giữa doanh nghiệp và người mua (là
đơn vị độc lập với người bán, gồm cả các đơn vị mà doanh nghiệp đầu tư góp vốn
vào). Khoản phải thu này gồm cả các khoản phải thu về tiền bán hàng xuất khẩu của
bên giao ủy thác với khách hàng thông qua bên nhận ủy thác;
b) Phải thu nội bộ gồm các khoản phải
thu giữa đơn vị cấp trên với đơn vị cấp dưới trực thuộc không có tư cách pháp
nhân hạch toán phụ thuộc (sau đây gọi là đơn vị hạch toán phụ thuộc).
c) Phải thu khác gồm các khoản phải
thu không có tính chất thương mại, không liên quan đến giao dịch mua - bán,
như:
- Các khoản phải thu tạo ra doanh thu
hoạt động tài chính, như: khoản phải thu về lãi cho vay, tiền gửi, cổ tức và lợi
nhuận được chia;
- Các khoản chi hộ bên thứ ba được quyền
nhận lại; Các khoản bên nhận ủy thác xuất khẩu phải thu hộ cho bên giao ủy
thác;
- Các khoản phải thu không mang tính
thương mại như cho mượn tài sản phi tiền tệ, phải thu về tiền phạt, bồi thường,
tài sản thiếu chờ xử lý…
3. Khi lập Báo cáo tài chính, kế toán
căn cứ kỳ hạn còn lại của các khoản phải thu để phân loại là dài hạn hoặc ngắn
hạn. Các chỉ tiêu phải thu của Báo cáo tình hình tài chính còn bao gồm cả các khoản
được phản ánh ở các tài khoản khác ngoài các tài khoản phải thu, như: Khoản cho
vay được phản ánh ở TK 1288; Khoản ký quỹ, ký cược phản ánh ở TK 1386, khoản tạm
ứng được phản ánh ở TK 141… Việc xác định các khoản cần lập dự phòng phải thu
khó đòi được căn cứ vào các khoản mục được phân loại là phải thu ngắn hạn, dài
hạn của Báo cáo tình hình tài chính.
4. Đối với các khoản phải thu bằng ngoại
tệ, doanh nghiệp phải theo dõi chi tiết các khoản nợ phải thu theo từng loại
nguyên tệ, từng đối tượng công nợ và thực hiện theo nguyên tắc:
- Khi phát sinh các khoản nợ phải thu
(bên Nợ các TK phải thu), kế toán phải quy đổi ra đồng tiền ghi sổ kế toán theo
tỷ giá giao dịch thực tế tại thời điểm phát sinh.
Riêng trường hợp nhận trước tiền của
người mua bằng ngoại tệ thì khi đủ điều kiện ghi nhận doanh thu, thu nhập, bên
Nợ Tài khoản 131 tương ứng với số tiền nhận trước được ghi nhận theo tỷ giá ghi
sổ thực tế đích danh tại thời điểm nhận ứng trước.
- Khi thu hồi nợ phải thu (bên Có Tài khoản
phải thu), doanh nghiệp được lựa chọn tỷ giá ghi sổ bình quân gia quyền của các
khoản nợ phải thu đối với từng đối tượng công nợ hoặc tỷ giá giao dịch thực tế
tại thời điểm thu hồi nợ.
Riêng trường hợp nhận trước của người
mua thì bên Có Tài khoản 131 áp dụng tỷ giá giao dịch thực tế tại thời điểm nhận
ứng trước.
5. Trường hợp doanh nghiệp sử dụng tỷ
giá giao dịch thực tế để hạch toán bên Có các tài khoản phải thu, khoản chênh lệch
tỷ giá hối đoái phát sinh trong kỳ được ghi nhận ngay tại thời điểm phát sinh
giao dịch hoặc ghi nhận định kỳ tùy theo đặc điểm hoạt động sản xuất kinh doanh
và yêu cầu quản lý của doanh nghiệp. Đồng thời, nếu tại thời điểm cuối kỳ kế
toán:
- Các tài khoản phải thu không còn số
dư nguyên tệ thì doanh nghiệp phải kết chuyển toàn bộ chênh lệch tỷ giá hối đoái
phát sinh trong kỳ vào doanh thu hoạt động tài chính hoặc chi phí tài chính của
kỳ báo cáo.
- Các tài khoản phải thu còn số dư nguyên
tệ thì doanh nghiệp phải đánh giá lại theo quy định tại Điều 52 Thông
tư này.
6. Tại thời điểm lập Báo cáo tài
chính, doanh nghiệp phải đánh giá lại các khoản phải thu là khoản mục tiền tệ
có gốc ngoại tệ theo tỷ giá chuyển khoản trung bình cuối kỳ của ngân hàng
thương mại nơi doanh nghiệp thường xuyên có giao dịch.
Việc xác định tỷ giá chuyển khoản
trung bình và xử lý chênh lệch tỷ giá do đánh giá lại khoản nợ phải thu là khoản
mục tiền tệ có gốc ngoại tệ được thực hiện theo quy định tại Điều
52 Thông tư này.
7. Các khoản nợ phải thu là khoản mục
tiền tệ có gốc ngoại tệ nếu khó có khả năng thu hồi tại thời điểm cuối kỳ thì vẫn
phải lập dự phòng phải thu khó đòi theo quy định.
Điều 17. Tài khoản
131 - Phải thu của khách hàng
1. Nguyên tắc kế toán
a) Tài khoản này dùng để phản ánh các khoản
nợ phải thu và tình hình thanh toán các khoản nợ phải thu của doanh nghiệp với
khách hàng về tiền bán sản phẩm, hàng hóa, BĐSĐT, TSCĐ, các khoản đầu tư tài
chính, cung cấp dịch vụ. Tài khoản này còn dùng để phản ánh các khoản phải thu
của người nhận thầu XDCB với người giao thầu về khối lượng công tác XDCB đã
hoàn thành. Không phản ánh vào tài khoản này các nghiệp vụ thu tiền ngay.
b) Khoản phải thu của khách hàng cần
được hạch toán chi tiết cho từng đối tượng, từng nội dung phải thu, theo dõi
chi tiết kỳ hạn thu hồi (trên 12 tháng hay không quá 12 tháng kể từ thời điểm lập
báo cáo) và ghi chép theo từng lần thanh toán. Đối tượng phải thu là các khách
hàng có quan hệ kinh tế với doanh nghiệp về mua sản phẩm, hàng hóa, nhận cung cấp
dịch vụ, kể cả TSCĐ, bất động sản đầu tư, các khoản đầu tư tài chính.
c) Bên giao ủy thác xuất khẩu ghi nhận
trong tài khoản này đối với các khoản phải thu từ bên nhận ủy thác xuất khẩu về
tiền bán hàng xuất khẩu như các giao dịch bán hàng, cung cấp dịch vụ thông thường.
d) Trong hạch toán chi tiết tài khoản này,
kế toán phải tiến hành phân loại các khoản nợ, loại nợ có thể trả đúng hạn, khoản
nợ khó đòi hoặc có khả năng không thu hồi được, để có căn cứ xác định số trích
lập dự phòng phải thu khó đòi hoặc có biện pháp xử lý đối với khoản nợ phải thu
không đòi được. Khoản thiệt hại về nợ phải thu khó đòi sau khi trừ dự phòng đã
trích lập được ghi nhận vào chi phí quản lý doanh nghiệp trong kỳ báo cáo. Khoản
nợ khó đòi đã xử lý khi đòi được, hạch toán vào thu nhập khác.
đ) Trong quan hệ bán sản phẩm, hàng
hóa, cung cấp dịch vụ theo thỏa thuận giữa doanh nghiệp với khách hàng, nếu sản
phẩm, hàng hóa, TSCĐ, BĐSĐT đã giao, dịch vụ đã cung cấp không đúng theo thỏa thuận
trong hợp đồng kinh tế thì người mua có thể yêu cầu doanh nghiệp giảm giá hàng
bán hoặc trả lại số hàng đã giao.
2. Kết cấu và nội dung phản ánh của
Tài khoản 131 - Phải thu của khách hàng
Bên Nợ:
- Số tiền phải thu của khách hàng phát
sinh trong kỳ khi bán sản phẩm, hàng hóa, BĐSĐT, TSCĐ, dịch vụ, các khoản đầu
tư tài chính;
- Số tiền thừa trả lại cho khách hàng;
- Đánh giá lại các khoản phải thu của
khách hàng là khoản mục tiền tệ có gốc ngoại tệ tại thời điểm lập BCTC (trường
hợp tỷ giá ngoại tệ tăng so với tỷ giá ghi sổ kế toán).
Bên Có:
- Số tiền khách hàng đã trả nợ;
- Số tiền đã nhận ứng trước, trả trước
của khách hàng;
- Khoản giảm giá hàng bán trừ vào nợ
phải thu của khách hàng;
- Doanh thu của số hàng đã bán bị người
mua trả lại (có thuế GTGT hoặc không có thuế GTGT);
- Số tiền chiết khấu thanh toán và chiết
khấu thương mại cho người mua;
- Đánh giá lại các khoản phải thu của
khách hàng là khoản mục tiền tệ có gốc ngoại tệ tại thời điểm lập BCTC (trường
hợp tỷ giá ngoại tệ giảm so với tỷ giá ghi sổ kế toán).
Số dư bên Nợ:
Số tiền còn phải thu của khách hàng.
Tài khoản này có thể
có số dư bên Có: Số dư bên Có phản ánh số tiền nhận
trước hoặc số đã thu nhiều hơn số phải thu của khách hàng chi tiết theo từng
đối tượng cụ thể. Khi lập Báo cáo tình hình tài chính, phải lấy số dư chi tiết
theo từng đối tượng phải thu của tài khoản này để ghi cả hai chỉ tiêu bên
"Tài sản" và bên "Nguồn vốn".
Điều
18. Tài khoản 133 - Thuế GTGT được khấu trừ
1. Nguyên tắc kế toán
a) Tài khoản này dùng
để phản ánh số thuế GTGT đầu vào được khấu trừ, đã khấu trừ và còn được khấu
trừ của doanh nghiệp.
b) Kế toán phải hạch
toán riêng thuế GTGT đầu vào được khấu trừ và thuế GTGT đầu vào không được khấu
trừ. Trường hợp không thể hạch toán riêng được 15 thì số thuế GTGT đầu vào được
hạch toán vào Tài khoản 133. Cuối kỳ, kế toán phải xác định số thuế GTGT được
khấu trừ và không được khấu trừ theo quy định của pháp luật về thuế GTGT.
c) Số thuế GTGT đầu
vào không được khấu trừ được tính vào giá trị tài sản được mua, giá vốn của
hàng bán hoặc chi phí sản xuất, kinh doanh tùy theo từng trường hợp cụ thể.
d) Việc xác định số
thuế GTGT đầu vào được khấu trừ, kê khai, quyết toán, nộp thuế phải tuân thủ
theo đúng quy định của pháp luật về thuế GTGT.
2. Kết cấu và nội
dung phản ánh của Tài khoản 133 - Thuế GTGT được khấu trừ
Bên Nợ:
Số thuế GTGT đầu vào
được khấu trừ.
Bên Có:
- Số thuế GTGT đầu
vào đã khấu trừ;
- Kết chuyển số thuế
GTGT đầu vào không được khấu trừ;
- Thuế GTGT đầu vào
của vật tư, hàng hóa mua vào nhưng đã trả lại, được chiết khấu, giảm giá;
- Số thuế GTGT đầu
vào đã được hoàn lại.
Số dư bên Nợ:
Số thuế GTGT đầu vào
còn được khấu trừ, số thuế GTGT đầu vào được hoàn lại nhưng NSNN chưa hoàn trả.
Tài khoản
133 - Thuế GTGT được khấu trừ, có 2 tài khoản cấp 2:
- Tài khoản 1331 -
Thuế GTGT được khấu trừ của hàng hóa, dịch vụ:
Phản ánh thuế GTGT đầu vào được khấu trừ của vật tư, hàng hóa, dịch vụ mua
ngoài dùng vào sản xuất, kinh doanh hàng hóa, dịch vụ thuộc đối tượng chịu thuế
GTGT tính theo phương pháp khấu trừ thuế.
- Tài khoản 1332 -
Thuế GTGT được khấu trừ của tài sản cố định:
Phản ánh thuế GTGT đầu vào của quá trình đầu tư, mua sắm tài sản cố định, bất
động sản đầu tư dùng vào hoạt động sản xuất, kinh doanh hàng hóa, dịch vụ thuộc
đối tượng chịu thuế GTGT tính theo phương pháp khấu trừ thuế.
Điều
19. Tài khoản 136 - Phải thu nội bộ
1. Nguyên tắc kế
toán:
a) Tài khoản này dùng
để phản ánh các khoản nợ phải thu và tình hình thanh toán các khoản nợ phải thu
của doanh nghiệp (đơn vị cấp trên) với đơn vị hạch toán phụ thuộc (đơn vị cấp
dưới) hoặc giữa các đơn vị hạch toán phụ thuộc với nhau. Các đơn vị cấp dưới là
đơn vị hạch toán phụ thuộc nhưng có tổ chức công tác kế toán như chi nhánh, xí nghiệp,
nhà máy...
b) Nội dung các khoản
phải thu nội bộ phản ánh vào tài khoản 136 bao gồm:
- Ở đơn vị cấp trên:
+ Vốn, quỹ hoặc kinh
phí đã giao, đã cấp cho cấp dưới;
+ Các khoản cấp dưới
phải nộp lên cấp trên theo quy định;
+ Các khoản nhờ cấp
dưới thu hộ;
+ Các khoản đã chi,
đã trả hộ cấp dưới;
+ Các khoản đã giao
cho đơn vị cấp dưới để thực hiện khối lượng giao khoán nội bộ và nhận lại giá
trị giao khoán nội bộ;
+ Các khoản phải thu vãng
lai khác.
- Ở đơn vị cấp dưới
hạch toán phụ thuộc:
+ Các khoản được đơn
vị cấp trên cấp nhưng chưa nhận được;
+ Giá trị sản phẩm,
hàng hóa dịch vụ chuyển cho đơn vị cấp trên hoặc các đơn vị nội bộ khác để bán;
+ Doanh thu bán hàng
hóa, cung cấp dịch vụ cho các đơn vị nội bộ;
+ Các khoản nhờ đơn
vị cấp trên hoặc đơn vị nội bộ khác thu hộ;
+ Các khoản đã chi,
đã trả hộ đơn vị cấp trên và đơn vị nội bộ khác;
+ Các khoản phải thu
nội bộ vãng lai khác.
c) Tài khoản 136 phải
hạch toán chi tiết theo từng đơn vị cấp dưới có quan hệ thanh toán và theo dõi
riêng từng khoản phải thu nội bộ. Doanh nghiệp cần có biện pháp đôn đốc giải
quyết dứt điểm các khoản nợ phải thu nội bộ trong kỳ kế toán.
d) Cuối kỳ kế toán,
phải kiểm tra, đối chiếu và xác nhận số phát sinh, số dư Tài khoản 136
"Phải thu nội bộ", Tài khoản 336 "Phải trả nội bộ" với từng
đơn vị cấp dưới có quan hệ theo từng nội dung thanh toán. Tiến hành thanh toán
bù trừ theo từng khoản của từng đơn vị cấp dưới hạch toán phụ thuộc hoặc đơn vị
nội bộ khác, đồng thời hạch toán bù trừ trên 2 Tài khoản 136 “Phải thu nội
bộ" và Tài khoản 336 "Phải trả nội bộ" (theo chi tiết từng đối
tượng). Khi đối chiếu, nếu có chênh lệch, phải tìm nguyên nhân và điều chỉnh
kịp thời.
2. Kết cấu và nội
dung phản ánh của Tài khoản 136 - Phải thu nội bộ
Bên Nợ:
- Số vốn kinh doanh
đã giao cho đơn vị cấp dưới;
- Các khoản đã chi hộ,
trả hộ đơn vị cấp trên hoặc các đơn vị nội bộ khác;
- Số tiền đơn vị cấp
trên phải thu về, các khoản đơn vị cấp dưới phải nộp lên;
- Số tiền đơn vị cấp
dưới phải thu về các khoản cấp trên phải giao xuống;
- Số tiền phải thu về
bán sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ giữa các đơn vị nội bộ với nhau;
- Các khoản phải thu
nội bộ khác.
Bên Có:
- Thu hồi vốn, quỹ ở
đơn vị cấp dưới;
- Số tiền đã thu về
các khoản phải thu trong nội bộ;
- Bù trừ phải thu với
phải trả trong nội bộ với cùng một đối tượng.
Số dư bên Nợ:
Số nợ còn phải thu ở các đơn vị nội bộ.
Tài khoản
136 - Phải thu nội bộ, có 2 tài khoản cấp 2:
- Tài khoản 1361 -
Vốn kinh doanh ở đơn vị trực thuộc: Tài khoản này chỉ mở
ở đơn vị cấp trên để phản ánh số vốn kinh doanh hiện có ở các đơn vị cấp dưới
hạch toán phụ thuộc do đơn vị cấp trên giao.
- Tài khoản 1368 -
Phải thu nội bộ khác: Phản ánh tất cả các khoản
phải thu khác giữa các đơn vị nội bộ ngoài vốn kinh doanh ở đơn vị trực thuộc.
Điều
20. Tài khoản 138 - Phải thu khác
1. Nguyên tắc kế toán
1.1. Tài khoản này
dùng để phản ánh các khoản nợ phải thu ngoài phạm vi đã phản ánh ở Tài khoản
131 - Phải thu của khách hàng, Tài khoản 136 - Phải thu nội bộ và tình hình
thanh toán các khoản nợ phải thu này, gồm những nội dung chủ yếu sau:
- Giá trị tài sản thiếu
đã được phát hiện nhưng chưa xác định được nguyên nhân, phải chờ xử lý;
- Các khoản phải thu
về bồi thường vật chất do cá nhân, tập thể (trong và ngoài doanh nghiệp) gây ra
như mất mát, hư hỏng vật tư, hàng hóa, tiền vốn,... đã được xử lý bắt bồi
thường;
- Các khoản cho bên
khác mượn bằng tài sản phi tiền tệ (nếu cho mượn bằng tiền thì phải kế toán là
cho vay trên TK 1288);
- Các khoản chi đầu
tư XDCB, chi phí sản xuất, kinh doanh nhưng không được cấp có thẩm quyền phê
duyệt phải thu hồi;
- Các khoản chi hộ
phải thu hồi, như các khoản bên nhận ủy thác xuất, nhập khẩu chi hộ cho bên
giao ủy thác xuất, nhập khẩu về phí ngân hàng, phí giám định hải quan, phí vận
chuyển, bốc vác, các khoản thuế, ...
- Tiền lãi cho vay,
cổ tức, lợi nhuận phải thu từ các hoạt động đầu tư tài chính;
- Số tiền hoặc giá
trị tài sản mà doanh nghiệp đem đi cầm cố, thế chấp, ký quỹ, ký cược tại các
doanh nghiệp, tổ chức khác trong các quan hệ kinh tế theo quy định của pháp luật;
- Các khoản phải thu
khác ngoài các khoản trên.
1.2. Nguyên tắc kế
toán đối với các khoản cầm cố, thế chấp, ký quỹ, ký cược:
a) Các khoản tiền,
tài sản đem cầm cố, thế chấp ký quỹ, ký cược phải được theo dõi chặt chẽ và kịp
thời thu hồi khi hết thời hạn cầm cố, thế chấp, ký quỹ, ký cược. Trường hợp các
khoản ký quỹ, ký cược doanh nghiệp được quyền nhận lại nhưng quá hạn thu hồi
thì doanh nghiệp được trích lập dự phòng như đối với các khoản nợ phải thu khó
đòi.
b) Doanh nghiệp phải
theo dõi chi tiết các khoản cầm cố, thế chấp ký cược, ký quỹ theo từng loại,
từng đối tượng, kỳ hạn, nguyên tệ. Khi lập Báo cáo tài chính, những khoản có kỳ
hạn còn lại dưới 12 tháng được phân loại là tài sản ngắn hạn; Những khoản có kỳ
hạn còn lại từ 12 tháng trở lên được phân loại là tài sản dài hạn.
c) Đối với tài sản
đưa đi cầm cố, thế chấp, ký quỹ, ký cược được phản ánh theo giá đã ghi sổ kế
toán của doanh nghiệp. Khi xuất tài sản phi tiền tệ mang đi cầm cố ghi theo giá
nào thì khi thu về ghi theo giá đó. Các tài sản thế chấp bằng giấy chứng nhận
quyền sở hữu (như bất động sản) thì không ghi giảm tài sản mà theo dõi chi tiết
trên sổ kế toán (chi tiết tài sản đang thế chấp) và thuyết minh trên Báo cáo
tài chính.
d) Trường hợp có các khoản
ký cược, ký quỹ bằng tiền hoặc tương đương tiền được quyền nhận lại bằng ngoại
tệ thì phải đánh giá lại theo tỷ giá chuyển khoản trung bình cuối kỳ của ngân
hàng thương mại nơi doanh nghiệp thường xuyên có giao dịch.
1.3. Về nguyên tắc
trong mọi trường hợp phát hiện thiếu tài sản, phải truy tìm nguyên nhân và
người phạm lỗi để có biện pháp xử lý cụ thể. Chỉ hạch toán vào Tài khoản 1381 trường
hợp chưa xác định được nguyên nhân về thiếu, mất mát, hư hỏng tài sản của doanh
nghiệp phải chờ xử lý. Trường hợp tài sản thiếu đã xác định được nguyên nhân và
đã có biên bản xử lý ngay trong kỳ thì ghi vào các tài khoản liên quan, không
hạch toán qua Tài khoản 1381.
Giá trị hàng tồn kho
bị hao hụt, mất mát (trừ hao hụt trong định mức trong quá trình thu mua được
hạch toán vào giá trị hàng tồn kho) sau khi trừ số thu bồi thường được hạch
toán vào giá vốn hàng bán.
Giá trị tài sản thiếu
chờ xử lý đối với phần giá trị còn lại của TSCĐ thiếu qua kiểm kê sau khi trừ
đi phần bồi thường của các tổ chức, cá nhân có liên quan được hạch toán vào chi
phí khác của doanh nghiệp.
1.4. Khoản tổn thất
về nợ phải thu khác khó đòi sau khi trừ số dự phòng đã trích lập được hạch toán
vào chi phí quản lý doanh nghiệp.
2. Kết cấu và nội
dung phản ánh của Tài khoản 138 - Phải thu khác
Bên Nợ:
- Giá trị tài sản thiếu
chờ giải quyết;
- Phải thu của cá
nhân, tập thể (trong và ngoài doanh nghiệp) đối với tài sản thiếu đã xác định
rõ nguyên nhân và có biên bản xử lý ngay;
- Phải thu về tiền
lãi cho vay, lãi tiền gửi, cổ tức, lợi nhuận được chia từ các hoạt động đầu tư
tài chính;
- Các khoản chi hộ
bên thứ ba phải thu hồi, các khoản nợ phải thu khác;
- Giá trị tài sản
mang đi cầm cố hoặc số tiền đã ký quỹ, ký cược;
- Đánh giá lại các khoản
phải thu khác là khoản mục tiền tệ có gốc ngoại tệ (trường hợp tỷ giá ngoại tệ
tăng so với tỷ giá ghi sổ kế toán).
Bên Có:
- Kết chuyển giá trị
tài sản thiếu vào các tài khoản liên quan theo quyết định ghi trong biên bản xử
lý;
- Số tiền đã thu được
về các khoản nợ phải thu khác;
- Giá trị tài sản cầm
cố hoặc số tiền ký quỹ, ký cược đã nhận lại hoặc đã thanh toán;
- Khoản khấu trừ
(phạt) vào tiền ký quỹ, ký cược tính vào chi phí khác;
- Đánh giá lại các khoản
phải thu khác là khoản mục tiền tệ có gốc ngoại tệ (trường hợp tỷ giá ngoại tệ
giảm so với tỷ giá ghi sổ kế toán).
Số dư bên Nợ:
Các khoản nợ phải thu
khác chưa thu được.
Tài khoản này có thể
có số dư bên Có: Số dư bên Có phản ánh số đã thu nhiều
hơn số phải thu (trường hợp cá biệt và trong chi tiết của từng đối tượng cụ
thể).
Tài khoản
138 - Phải thu khác, có 3 tài khoản cấp 2:
- Tài khoản 1381 -
Tài sản thiếu chờ xử lý: Phản ánh giá trị tài sản thiếu
chưa xác định rõ nguyên nhân, còn chờ quyết định xử lý.
- Tài khoản 1386 -
Cầm cố, thế chấp, ký quỹ, ký cược: Phản ánh số tiền
hoặc giá trị tài sản mà doanh nghiệp đem đi cầm cố, ký quỹ, ký cược tại các
doanh nghiệp, tổ chức khác trong các quan hệ kinh tế theo quy định của pháp luật.
- Tài khoản 1388 -
Phải thu khác: Phản ánh các khoản phải thu của doanh nghiệp
ngoài phạm vi các khoản phải thu phản ánh ở các TK 131, 133, 136, 1381, 1386
như: Phải thu các khoản cổ tức, lợi nhuận, tiền lãi; Phải thu các khoản phải
bồi thường do làm mất tiền, tài sản;...
Điều
21. Tài khoản 141 - Tạm ứng
1. Nguyên tắc kế toán
a) Tài khoản này dùng
để phản ánh các khoản tạm ứng của doanh nghiệp cho người lao động trong doanh nghiệp
và tình hình thanh toán các khoản tạm ứng đó.
b) Khoản tạm ứng là
một khoản tiền hoặc vật tư do doanh nghiệp giao cho người nhận tạm ứng để thực
hiện nhiệm vụ sản xuất, kinh doanh hoặc giải quyết một công việc nào đó được
phê duyệt. Người nhận tạm ứng phải là người lao động làm việc tại doanh nghiệp.
Đối với người nhận tạm ứng thường xuyên (thuộc các bộ phận cung ứng vật tư,
quản trị, hành chính) phải được Giám đốc (Tổng giám đốc) chỉ định bằng văn bản.
c) Người nhận tạm ứng
(có tư cách cá nhân hay tập thể) phải chịu trách nhiệm với doanh nghiệp về số
đã nhận tạm ứng và chỉ được sử dụng tạm ứng theo đúng mục đích và nội dung công
việc đã được phê duyệt. Nếu số tiền nhận tạm ứng không sử dụng hoặc không sử
dụng hết phải nộp lại quỹ. Người nhận tạm ứng không được chuyển số tiền tạm ứng
cho người khác sử dụng.
Khi hoàn thành, kết thúc
công việc được giao, người nhận tạm ứng phải lập bảng thanh toán tạm ứng (kèm
theo chứng từ gốc) để thanh toán toàn bộ, dứt điểm (theo từng lần, từng khoản)
số tạm ứng đã nhận, số tạm ứng đã sử dụng và khoản chênh lệch giữa số đã nhận
tạm ứng với số đã sử dụng (nếu có). Khoản tạm ứng sử dụng không hết nếu không
nộp lại quỹ thì phải tính trừ vào lương của người nhận tạm ứng. Trường hợp chi
quá số nhận tạm ứng thì doanh nghiệp sẽ chi bổ sung số còn thiếu.
d) Phải thanh toán
dứt điểm khoản tạm ứng kỳ trước mới được nhận tạm ứng kỳ sau. Kế toán phải mở sổ
kế toán chi tiết theo dõi cho từng người nhận tạm ứng và ghi chép đầy đủ tình
hình nhận, thanh toán tạm ứng theo từng lần tạm ứng.
2. Kết cấu và nội
dung phản ánh của Tài khoản 141 - Tạm ứng
Bên Nợ:
Các khoản tiền, vật
tư đã tạm ứng cho người lao động của doanh nghiệp.
Bên Có:
- Các khoản tạm ứng
đã được thanh toán;
- Số tiền tạm ứng
dùng không hết nhập lại quỹ hoặc tính trừ vào lương;
- Các khoản vật tư đã
tạm ứng sử dụng không hết nhập lại kho.
Số dư bên Nợ:
Số tạm ứng chưa thanh
toán.
Điều
22. Nguyên tắc kế toán hàng tồn kho
1. Nhóm tài khoản
hàng tồn kho được dùng để phản ánh trị giá hiện có và tình hình biến động hàng
tồn kho của doanh nghiệp (nếu doanh nghiệp thực hiện kế toán hàng tồn kho theo
phương pháp kê khai thường xuyên) hoặc được dùng để phản ánh giá trị hàng tồn
kho đầu kỳ và cuối kỳ kế toán của doanh nghiệp (nếu doanh nghiệp thực hiện kế
toán hàng tồn kho theo phương pháp kiểm kê định kỳ).
2. Hàng tồn kho của
doanh nghiệp là những tài sản được mua vào để sản xuất hoặc để bán trong kỳ sản
xuất, kinh doanh bình thường, gồm:
- Hàng mua đang đi
trên đường;
- Nguyên liệu, vật
liệu;
- Công cụ, dụng cụ;
- Sản phẩm dở dang;
- Thành phẩm;
- Hàng hóa;
- Hàng gửi bán.
3. Các loại sản phẩm,
hàng hóa, vật tư, tài sản nhận giữ hộ, nhận ký gửi, nhận ủy thác xuất nhập
khẩu, nhận gia công... không thuộc quyền sở hữu và kiểm soát của doanh nghiệp
thì không được phản ánh là hàng tồn kho.
4. Kế toán hàng tồn
kho phải được thực hiện theo quy định của Chuẩn mực kế toán “Hàng tồn kho” khi
xác định giá gốc hàng tồn kho, phương pháp tính giá trị hàng tồn kho, xác định
giá trị thuần có thể thực hiện được, lập dự phòng giảm giá hàng tồn kho và ghi
nhận chi phí.
5. Nguyên tắc xác
định giá gốc hàng tồn kho được quy định cụ thể cho từng loại vật tư, hàng hóa,
theo nguồn hình thành và thời điểm tính giá.
6. Các khoản thuế
không được hoàn lại được tính vào giá trị hàng tồn kho như: Thuế GTGT đầu vào
của hàng tồn kho không được khấu trừ, thuế tiêu thụ đặc biệt, thuế nhập khẩu,
thuế bảo vệ môi trường phải nộp khi mua hàng tồn kho.
- Các khoản chiết
khấu thương mại, giảm giá nhận được sau khi mua hàng tồn kho (kể cả khoản vi
phạm hợp đồng kinh tế) phải được phân bổ cho số hàng tồn kho trong kho, hàng đã
bán, đã sử dụng cho sản xuất kinh doanh, xây dựng cơ bản để hạch toán cho phù
hợp:
+ Nếu hàng tồn kho
còn tồn trong kho ghi giảm giá trị hàng tồn kho;
+ Nếu hàng tồn kho đã
bán thì ghi giảm giá vốn hàng bán;
+ Nếu hàng tồn kho đã
sử dụng cho hoạt động xây dựng cơ bản thì ghi giảm chi phí xây dựng cơ bản.
- Khoản chiết khấu
thanh toán khi mua hàng tồn kho được hạch toán vào doanh thu hoạt động tài
chính.
7. Khi bán hàng tồn
kho, giá gốc của hàng tồn kho đã bán được ghi nhận là chi phí sản xuất, kinh
doanh trong kỳ phù hợp với doanh thu liên quan đến chúng được ghi nhận và phù
hợp với bản chất giao dịch. Trường hợp xuất hàng tồn kho để khuyến mại, quảng
cáo thì thực hiện theo nguyên tắc:
a) Trường hợp xuất
hàng tồn kho để khuyến mại, quảng cáo không thu tiền, không kèm theo các điều
kiện khác như phải mua sản phẩm, hàng hóa...., kế toán ghi nhận giá trị hàng
tồn kho vào chi phí bán hàng (chi tiết hàng khuyến mại, quảng cáo);
b) Trường hợp xuất
hàng tồn kho để khuyến mại, quảng cáo nhưng khách hàng chỉ được nhận hàng
khuyến mại, quảng cáo kèm theo các điều kiện khác như phải mua sản phẩm, hàng
hóa (ví dụ như mua 2 sản phẩm được tặng 1 sản phẩm....) thì kế toán phải phân
bổ số tiền thu được để tính doanh thu cho cả hàng khuyến mại, giá trị hàng
khuyến mại được tính vào giá vốn (trường hợp này bản chất giao dịch là giảm giá
hàng bán).
c) Trường hợp dùng
hàng tồn kho biếu tặng cho người lao động được trang trải bằng quỹ khen thưởng,
phúc lợi hoặc trả lương cho người lao động thì kế toán ghi nhận doanh thu, giá
vốn như giao dịch bán hàng thông thường. Giá trị hàng tồn kho biếu tặng được
ghi giảm quỹ khen thưởng, phúc lợi.
d) Khoản chiết khấu
thanh toán cho khách hàng khi bán hàng tồn kho hạch toán vào chi phí tài chính.
8. Khi xác định giá
trị hàng tồn kho xuất trong kỳ, doanh nghiệp áp dụng theo một trong các phương
pháp sau:
a) Phương pháp tính
theo giá đích danh: Phương pháp tính theo giá đích danh được áp dụng dựa trên
giá trị thực tế của từng lần nhập hàng hóa mua vào, từng thứ sản phẩm sản xuất
ra nên chỉ áp dụng cho các doanh nghiệp có ít mặt hàng hoặc mặt hàng ổn định và
nhận diện được chi tiết về giá nhập của từng lô hàng tồn kho.
b) Phương pháp bình
quân gia quyền: Theo phương pháp bình quân gia quyền, giá trị của từng loại
hàng tồn kho được tính theo giá trị trung bình của từng loại hàng tồn kho đầu
kỳ và giá trị từng loại hàng tồn kho được mua hoặc sản xuất trong kỳ. Giá trị
trung bình có thể được tính theo từng kỳ hoặc sau từng lô hàng nhập về, phụ
thuộc vào điều kiện cụ thể của mỗi doanh nghiệp.
c) Phương pháp nhập
trước, xuất trước (FIFO): Phương pháp nhập trước, xuất trước áp dụng dựa trên
giả định là giá trị hàng tồn kho được mua hoặc được sản xuất trước thì được
xuất trước và giá trị hàng tồn kho còn lại cuối kỳ là giá trị hàng tồn kho được
mua hoặc sản xuất gần thời điểm cuối kỳ. Theo phương pháp này thì giá trị hàng
xuất kho được tính theo giá của lô hàng nhập kho ở thời điểm đầu kỳ hoặc gần
đầu kỳ, giá trị của hàng tồn kho cuối kỳ được tính theo giá của hàng nhập kho ở
thời điểm cuối kỳ hoặc gần cuối kỳ còn tồn kho.
Mỗi phương pháp tính
giá trị hàng tồn kho đều có những ưu, nhược điểm nhất định. Mức độ chính xác và
độ tin cậy của mỗi phương pháp tùy thuộc vào yêu cầu quản lý, trình độ, năng
lực nghiệp vụ và trình độ trang bị công cụ tính toán, phương tiện xử lý thông
tin của doanh nghiệp. Đồng thời cũng tùy thuộc vào yêu cầu bảo quản, tính phức
tạp về chủng loại, quy cách và sự biến động của vật tư, hàng hóa ở doanh nghiệp.
9. Đối với hàng tồn
kho mua vào bằng ngoại tệ, giá mua hàng tồn kho phải căn cứ vào tỷ giá giao
dịch thực tế phát sinh để ghi nhận. Trường hợp doanh nghiệp ứng trước tiền cho
người bán thì phần giá trị hàng tồn kho tương ứng với số tiền ứng trước được
ghi nhận theo tỷ giá giao dịch thực tế tại thời điểm ứng trước, phần giá trị
hàng tồn kho tương ứng với số tiền còn lại được ghi nhận theo tỷ giá giao dịch
thực tế tại thời điểm ghi nhận hàng tồn kho.
Kế toán hàng tồn kho
liên quan đến các giao dịch bằng ngoại tệ và xử lý chênh lệch tỷ giá được thực
hiện theo quy định tại Điều 52 Thông tư này.
10. Đến cuối niên độ
kế toán, nếu xét thấy giá trị hàng tồn kho không thu hồi đủ do bị hư hỏng, lỗi
thời, giá bán bị giảm hoặc chi phí hoàn thiện, chi phí bán hàng tăng lên thì
phải ghi giảm giá gốc hàng tồn kho cho bằng giá trị thuần có thể thực hiện được
của hàng tồn kho. Giá trị thuần có thể thực hiện được là giá bán ước tính của
hàng tồn kho trong kỳ sản xuất, kinh doanh bình thường trừ (-) chi phí ước tính
để hoàn thiện sản phẩm và chi phí ước tính cần thiết cho việc tiêu thụ chúng.
Việc ghi giảm giá gốc
hàng tồn kho cho bằng giá trị thuần có thể thực hiện được được thực hiện bằng
cách lập dự phòng giảm giá hàng tồn kho. Số dự phòng giảm giá hàng tồn kho được
lập là số chênh lệch giữa giá gốc của hàng tồn kho lớn hơn giá trị thuần có thể
thực hiện được của chúng.
Khoản tổn thất hoặc thiệt
hại về hàng tồn kho do hư hỏng, lỗi thời không có khả năng thu hồi được sau khi
trừ số dự phòng giảm giá hàng tồn kho đã trích lập (nếu có) được ghi vào giá
vốn hàng bán trong kỳ.
Tất cả các khoản
chênh lệch giữa khoản dự phòng giảm giá hàng tồn kho phải lập ở cuối kỳ kế toán
này lớn hơn khoản dự phòng giảm giá hàng tồn kho đã lập ở cuối kỳ kế toán
trước, các khoản hao hụt, mất mát của hàng tồn kho, sau khi đã trừ (-) phần bồi
thường do trách nhiệm cá nhân gây ra và chi phí sản xuất chung không phân bổ
được ghi nhận vào giá vốn hàng bán trong kỳ. Trường hợp khoản dự phòng giảm giá
hàng tồn kho được lập ở cuối kỳ kế toán này nhỏ hơn khoản dự phòng giảm giá
hàng tồn kho đã lập ở cuối kỳ kế toán trước thì số chênh lệch nhỏ hơn phải được
hoàn nhập ghi giảm giá vốn hàng bán trong kỳ.
11. Kế toán hàng tồn
kho phải đồng thời kế toán chi tiết cả về giá trị và hiện vật theo từng thứ,
từng loại, quy cách vật tư, hàng hóa theo từng địa điểm quản lý và sử dụng,
luôn phải đảm bảo sự khớp, đúng cả về giá trị và hiện vật giữa thực tế về vật
tư, hàng hóa với sổ kế toán tổng hợp và sổ kế toán chi tiết.
Trường hợp hàng tồn
kho thừa phát hiện khi kiểm kê nếu xác định được là của doanh nghiệp khác thì
không ghi tăng hàng tồn kho tương ứng với khoản phải trả khác.
12. Trong một doanh nghiệp
chỉ được áp dụng một trong hai phương pháp kế toán hàng tồn kho: Phương pháp kê
khai thường xuyên hoặc phương pháp kiểm kê định kỳ. Việc lựa chọn phương pháp
kế toán hàng tồn kho áp dụng tại doanh nghiệp phải căn cứ vào đặc điểm, tính
chất, số lượng, chủng loại vật tư, hàng hóa và yêu cầu quản lý để có sự vận
dụng thích hợp và phải được thực hiện nhất quán trong niên độ kế toán.
Các phương pháp kế
toán hàng tồn kho.
a) Phương pháp kê
khai thường xuyên: Phương pháp kê khai thường xuyên là phương pháp theo dõi và
phản ánh thường xuyên, liên tục, có hệ thống tình hình nhập, xuất, tồn vật tư,
hàng hóa trên sổ kế toán. Trong trường hợp áp dụng phương pháp kê khai thường
xuyên, các tài khoản kế toán hàng tồn kho được dùng để phản ánh số hiện có, tình
hình biến động tăng, giảm của vật tư, hàng hóa. Vì vậy, giá trị hàng tồn kho
trên sổ kế toán có thể được xác định ở bất kỳ thời điểm nào trong kỳ kế toán.
Cuối kỳ kế toán, căn
cứ vào số liệu kiểm kê thực tế hàng tồn kho, so sánh, đối chiếu với số liệu
hàng tồn kho trên sổ kế toán. Về nguyên tắc số tồn kho thực tế phải luôn phù
hợp với số tồn kho trên sổ kế toán. Nếu có chênh lệch phải truy tìm nguyên nhân
và có giải pháp xử lý kịp thời. Phương pháp kê khai thường xuyên thường áp dụng
cho các doanh nghiệp sản xuất (công nghiệp, xây lắp...) và các doanh nghiệp
thương mại kinh doanh các mặt hàng có giá trị lớn như máy móc, thiết bị, hàng
có kỹ thuật, chất lượng cao...
b) Phương pháp kiểm
kê định kỳ:
- Phương pháp kiểm kê
định kỳ là phương pháp hạch toán căn cứ vào kết quả kiểm kê thực tế để phản ánh
giá trị tồn kho cuối kỳ vật tư, hàng hóa trên sổ kế toán tổng hợp và từ đó tính
giá trị của hàng hóa, vật tư đã xuất trong kỳ theo công thức:
Trị
giá hàng xuất kho trong kỳ
|
=
|
Trị giá hàng tồn kho đầu kỳ
|
+
|
Tổng trị giá hàng nhập kho trong kỳ
|
-
|
Trị giá hàng tồn kho cuối kỳ
|
- Theo phương pháp
kiểm kê định kỳ, mọi biến động của vật tư, hàng hóa (nhập kho, xuất kho) không
theo dõi, phản ánh trên các tài khoản kế toán hàng tồn kho. Giá trị của vật tư,
hàng hóa mua và nhập kho trong kỳ được theo dõi, phản ánh trên Tài khoản 611
“Mua hàng”.
- Công tác kiểm kê
vật tư, hàng hóa được tiến hành cuối mỗi kỳ kế toán để xác định trị giá vật tư,
hàng hóa tồn kho thực tế, trị giá vật tư, hàng hóa xuất kho trong kỳ (tiêu dùng
cho sản xuất hoặc xuất bán) làm căn cứ ghi sổ kế toán của Tài khoản 611 “Mua
hàng”. Như vậy, khi áp dụng phương pháp kiểm kê định kỳ, các tài khoản kế toán
hàng tồn kho chỉ sử dụng ở đầu kỳ kế toán (để kết chuyển số dư đầu kỳ) và cuối
kỳ kế toán (để phản ánh giá trị thực tế hàng tồn kho cuối kỳ).
- Phương pháp kiểm kê
định kỳ thường áp dụng ở các doanh nghiệp có nhiều chủng loại hàng hóa, vật tư
với quy cách, mẫu mã rất khác nhau, giá trị thấp, hàng hóa, vật tư xuất dùng
hoặc xuất bán thường xuyên (cửa hàng bán lẻ...). Phương pháp kiểm kê định kỳ
hàng tồn kho có ưu điểm là đơn giản, giảm nhẹ khối lượng công việc hạch toán.
Nhưng độ chính xác về giá trị vật tư, hàng hóa xuất dùng, xuất bán bị ảnh hưởng
của chất lượng công tác quản lý tại kho, quầy, bến bãi.
13. Việc phân loại
hàng tồn kho là vật tư hay thiết bị, phụ tùng thay thế tùy thuộc vào đặc điểm
kinh doanh của doanh nghiệp.
14. Chi phí vận
chuyển, bảo quản hàng tồn kho phát sinh trong quá trình mua hàng hoặc tiếp tục
quá trình sản xuất, chế biến thì được ghi nhận vào giá gốc hàng tồn kho. Chi
phí vận chuyển, bảo quản hàng tồn kho liên quan đến việc tiêu thụ hàng tồn kho
thì được tính vào chi phí bán hàng.
Điều
23. Tài khoản 151 - Hàng mua đang đi đường
1.
Nguyên tắc kế toán
a) Tài khoản này dùng
để phản ánh trị giá của các loại hàng hóa, vật tư (nguyên liệu, vật liệu; công
cụ, dụng cụ; hàng hóa) mua ngoài đã thuộc quyền sở hữu của doanh nghiệp nhưng
đến cuối kỳ vẫn còn đang trên đường vận chuyển, ở bến cảng, bến bãi hoặc đã về
đến doanh nghiệp nhưng đang chờ kiểm nhận nhập kho.
b) Hàng hóa, vật tư
được coi là thuộc quyền sở hữu của doanh nghiệp nhưng chưa nhập kho, bao gồm:
- Hàng hóa, vật tư
mua ngoài đã thanh toán tiền hoặc đã chấp nhận thanh toán nhưng còn để ở kho
người bán, ở bến cảng, bến bãi hoặc đang trên đường vận chuyển;
- Hàng hóa, vật tư
mua ngoài đã về đến doanh nghiệp nhưng đang chờ kiểm nghiệm, kiểm nhận nhập kho.
c) Kế toán hàng mua
đang đi đường được ghi nhận trên Tài khoản 151 theo nguyên tắc giá gốc.
d) Hàng ngày, khi
nhận được hóa đơn mua hàng nhưng hàng chưa về nhập kho, kế toán chưa ghi sổ mà
tiến hành đối chiếu với hợp đồng kinh tế và lưu hóa đơn vào tập hồ sơ riêng:
“Hàng mua đang đi đường”.
Trong kỳ, nếu hàng về
nhập kho, kế toán căn cứ vào phiếu nhập kho và hóa đơn mua hàng ghi sổ trực
tiếp vào các Tài khoản 152 “Nguyên liệu, vật liệu”, Tài khoản 153 “Công cụ, dụng
cụ”, Tài khoản 156 “Hàng hóa”.
đ) Nếu cuối kỳ hàng
vẫn chưa về thì căn cứ hóa đơn mua hàng ghi vào Tài khoản 151 “Hàng mua đang đi
đường”. Kế toán phải mở chi tiết để theo dõi hàng mua đang đi đường theo từng
chủng loại hàng hóa, vật tư, từng lô hàng, từng hợp đồng kinh tế.
2.
Kết cấu và nội dung phản ánh của Tài khoản 151 - Hàng mua đang đi đường
Bên
Nợ:
- Trị giá hàng hóa,
vật tư đã mua đang đi đường;
- Kết chuyển trị giá
thực tế của hàng hóa, vật tư mua đang đi đường cuối kỳ (trường hợp doanh nghiệp
hạch toán hàng tồn kho theo phương pháp kiểm kê định 26 kỳ).
Bên
Có:
- Trị giá hàng hóa,
vật tư đã mua đang đi đường đã về nhập kho hoặc đã chuyển giao thẳng cho khách
hàng;
- Kết chuyển trị giá
thực tế của hàng hóa, vật tư đã mua đang đi đường đầu kỳ (trường hợp doanh nghiệp
hạch toán hàng tồn kho theo phương pháp kiểm kê định kỳ).
Số
dư bên Nợ: Trị giá hàng hóa, vật tư đã mua nhưng
còn đang đi đường (chưa về nhập kho doanh nghiệp).
Điều
24. Tài khoản 152 - Nguyên liệu, vật liệu
1.
Nguyên tắc kế toán
a) Tài khoản này dùng
để phản ánh trị giá hiện có và tình hình biến động tăng, giảm của các loại
nguyên liệu, vật liệu trong kho của doanh nghiệp. Nguyên liệu, vật liệu của
doanh nghiệp là những đối tượng lao động mua ngoài hoặc tự chế biến dùng cho mục
đích sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp. Nguyên liệu, vật liệu phản ánh vào
tài khoản này được phân loại như sau:
-
Nguyên liệu, vật liệu chính: Là những loại nguyên liệu
và vật liệu khi tham gia vào quá trình sản xuất thì cấu thành thực thể vật
chất, thực thể chính của sản phẩm. Vì vậy khái niệm nguyên liệu, vật liệu chính
gắn liền với từng doanh nghiệp sản xuất cụ thể. Trong các doanh nghiệp kinh
doanh thương mại, dịch vụ... không đặt ra khái niệm vật liệu chính, vật liệu
phụ. Nguyên liệu, vật liệu chính cũng bao gồm cả nửa thành phẩm mua ngoài với mục
đích tiếp tục quá trình sản xuất, chế tạo ra thành phẩm.
-
Vật liệu phụ: Là những loại vật liệu khi tham gia vào
quá trình sản xuất, không cấu thành thực thể chính của sản phẩm nhưng có thể
kết hợp với vật liệu chính làm thay đổi màu sắc, mùi vị, hình dáng bề ngoài,
tăng thêm chất lượng của sản phẩm hoặc tạo điều kiện cho quá trình chế tạo sản
phẩm được thực hiện bình thường, hoặc phục vụ cho nhu cầu công nghệ, kỹ thuật,
bảo quản đóng gói; phục vụ cho quá trình lao động.
-
Nhiên liệu: Là những thứ có tác dụng cung cấp nhiệt
lượng trong quá trình sản xuất, kinh doanh tạo điều kiện cho quá trình chế tạo
sản phẩm diễn ra bình thường. Nhiên liệu có thể tồn tại ở thể lỏng, thể rắn và
thể khí.
-
Vật tư thay thế: Là những vật tư dùng để thay thế, sửa
chữa máy móc thiết bị, phương tiện vận tải, công cụ, dụng cụ sản xuất...
-
Vật liệu và thiết bị xây dựng cơ bản: Là
những loại vật liệu và thiết bị được sử dụng cho công việc xây dựng cơ bản. Đối
với thiết bị xây dựng cơ bản bao gồm cả thiết bị cần lắp, không cần lắp, công
cụ, khí cụ và vật kết cấu dùng để lắp đặt vào công trình xây dựng cơ bản.
b) Kế toán nhập,
xuất, tồn kho nguyên liệu, vật liệu trên Tài khoản 152 phải được thực hiện theo
nguyên tắc giá gốc. Nội dung giá gốc của nguyên liệu, vật liệu được xác định tùy
theo từng nguồn nhập.
-
Giá gốc của nguyên liệu, vật liệu mua ngoài, bao gồm:
Giá mua ghi trên hóa đơn, các khoản thuế không được hoàn lại, chi phí vận
chuyển, bốc xếp, bảo quản, phân loại, bảo hiểm,... nguyên liệu, vật liệu từ nơi
mua về đến kho của doanh nghiệp, công tác phí của cán bộ thu mua, chi phí của
bộ phận thu mua độc lập, các chi phí khác có liên quan trực tiếp đến việc thu
mua nguyên vật liệu và số hao hụt tự nhiên trong định mức (nếu có):
+ Trường hợp thuế
GTGT hàng nhập khẩu được khấu trừ thì giá trị của nguyên liệu, vật liệu mua vào
được phản ánh theo giá mua chưa có thuế GTGT.
+ Trường hợp thuế
GTGT hàng nhập khẩu không được khấu trừ thì giá trị của nguyên liệu, vật liệu
mua vào bao gồm cả thuế GTGT.
-
Giá gốc của nguyên liệu, vật liệu tự chế biến, bao gồm:
Giá thực tế của nguyên liệu xuất chế biến và chi phí chế biến.
-
Giá gốc của nguyên liệu, vật liệu thuê ngoài gia công chế biến, bao gồm:
Giá thực tế của nguyên liệu, vật liệu xuất thuê ngoài gia công chế biến, chi
phí vận chuyển vật liệu đến nơi chế biến và từ nơi chế biến về doanh nghiệp,
tiền thuê ngoài gia công chế biến.
-
Giá gốc của nguyên liệu nhận góp vốn liên doanh, cổ phần
là giá trị được các bên tham gia góp vốn liên doanh thống nhất đánh giá chấp
thuận.
c) Việc tính trị giá
của nguyên liệu, vật liệu xuất kho trong kỳ, được thực hiện theo một trong các
phương pháp sau:
- Phương pháp giá
thực tế đích danh;
- Phương pháp bình
quân gia quyền sau mỗi lần nhập hoặc cuối kỳ;
- Phương pháp nhập
trước, xuất trước.
Doanh nghiệp lựa chọn
phương pháp tính giá nào thì phải đảm bảo tính nhất quán trong cả niên độ kế
toán.
d) Kế toán chi tiết
nguyên liệu, vật liệu phải thực hiện theo từng kho, từng loại, từng nhóm, thứ
nguyên liệu, vật liệu. Trường hợp doanh nghiệp sử dụng giá hạch toán trong kế
toán chi tiết nhập, xuất nguyên liệu, vật liệu, thì cuối kỳ kế toán phải tính
hệ số chênh lệch giữa giá thực tế và giá hạch toán của nguyên liệu, vật liệu để
tính giá thực tế của nguyên liệu, vật liệu xuất dùng trong kỳ theo công thức:
Hệ số chênh lệch giữa giá thực tế và giá hạch toán của NVL
(1)
|
=
|
Giá thực tế của NVL tồn kho đầu kỳ
|
+
|
Giá thực tế của NVL nhập kho trong kỳ
|
Giá hạch toán của NVL tồn kho đầu kỳ
|
+
|
Giá hạch toán của NVL nhập kho trong kỳ
|
Giá thực tế của NVL xuất dùng trong kỳ
|
=
|
Giá hạch toán của NVL xuất dùng trong kỳ
|
x
|
Hệ số chênh lệch giữa giá thực tế và giá hạch toán của NVL
(1)
|
đ) Không phản ánh vào
tài khoản này đối với nguyên vật liệu không thuộc quyền sở hữu của doanh nghiệp
như nguyên vật liệu nhận giữ hộ, nguyên vật liệu nhận để gia công, nguyên vật
liệu nhận từ bên giao ủy thác xuất nhập khẩu...
2.
Kết cấu và nội dung phản ánh của Tài khoản 152 - Nguyên liệu, vật liệu
Bên
Nợ:
- Trị giá thực tế của
nguyên liệu, vật liệu nhập kho do mua ngoài, tự chế, thuê ngoài gia công, chế
biến, nhận góp vốn hoặc từ các nguồn khác;
- Trị giá nguyên
liệu, vật liệu thừa phát hiện khi kiểm kê;
- Kết chuyển trị giá
thực tế của nguyên liệu, vật liệu tồn kho cuối kỳ (trường hợp doanh nghiệp kế
toán hàng tồn kho theo phương pháp kiểm kê định kỳ).
Bên
Có:
- Trị giá thực tế của
nguyên liệu, vật liệu xuất kho dùng vào sản xuất, kinh doanh, để bán, thuê
ngoài gia công chế biến hoặc đưa đi góp vốn;
- Trị giá nguyên
liệu, vật liệu trả lại người bán hoặc được giảm giá hàng mua;
- Chiết khấu thương
mại được hưởng khi mua nguyên liệu, vật liệu;
- Trị giá nguyên
liệu, vật liệu hao hụt, mất mát phát hiện khi kiểm kê;
- Kết chuyển trị giá
thực tế của nguyên liệu, vật liệu tồn kho đầu kỳ (trường hợp doanh nghiệp kế
toán hàng tồn kho theo phương pháp kiểm kê định kỳ).
Số
dư bên Nợ:
Trị giá thực tế của
nguyên liệu, vật liệu tồn kho cuối kỳ.
Điều
25. Tài khoản 153 - Công cụ, dụng cụ
1.
Nguyên tắc kế toán
a) Tài khoản này dùng
để phản ánh trị giá hiện có và tình hình biến động tăng, giảm các loại công cụ,
dụng cụ của doanh nghiệp. Công cụ, dụng cụ là những tư liệu lao động không có
đủ các tiêu chuẩn về giá trị và thời gian sử dụng quy định đối với TSCĐ. Vì vậy
công cụ, dụng cụ được quản lý và hạch toán như nguyên liệu, vật liệu. Theo quy
định hiện hành, những tư liệu lao động sau đây nếu không đủ tiêu chuẩn ghi nhận
TSCĐ thì được ghi nhận là công cụ, dụng cụ:
- Các đà giáo, ván
khuôn, công cụ, dụng cụ gá lắp chuyên dùng cho sản xuất xây lắp;
- Các loại bao bì bán
kèm theo hàng hóa có tính tiền riêng, nhưng trong quá trình bảo quản hàng hóa
vận chuyển trên đường và dự trữ trong kho có tính giá trị hao mòn để trừ dần
giá trị của bao bì;
- Những dụng cụ, đồ
nghề bằng thủy tinh, sành, sứ;
- Phương tiện quản
lý, đồ dùng văn phòng;
- Quần áo, giày dép chuyên
dùng để làm việc,...
b) Kế toán nhập,
xuất, tồn kho công cụ, dụng cụ trên Tài khoản 153 được thực hiện theo giá gốc.
Nguyên tắc xác định giá gốc nhập kho công cụ, dụng cụ được thực hiện như quy
định đối với nguyên liệu, vật liệu (xem giải thích ở TK 152).
c) Việc tính giá trị
công cụ, dụng cụ xuất kho cũng được thực hiện theo một trong ba phương pháp
sau:
- Phương pháp Nhập
trước - Xuất trước;
- Phương pháp giá
thực tế đích danh;
- Phương pháp bình
quân gia quyền sau mỗi lần nhập hoặc cuối kỳ.
d) Kế toán chi tiết
công cụ, dụng cụ phải thực hiện theo từng kho, từng loại, từng nhóm, từng thứ
công cụ, dụng cụ. Công cụ, dụng cụ xuất dùng cho sản xuất, kinh doanh, cho thuê
phải được theo dõi về hiện vật và giá trị trên sổ kế toán chi tiết theo nơi sử
dụng, theo đối tượng thuê và người chịu trách nhiệm vật chất. Đối với công cụ,
dụng cụ có giá trị lớn, quý hiếm phải có thể thức bảo quản đặc biệt.
đ) Đối với các công
cụ, dụng cụ có giá trị nhỏ khi xuất dùng cho sản xuất, kinh doanh phải ghi nhận
toàn bộ một lần vào chi phí sản xuất, kinh doanh.
e) Trường hợp công
cụ, dụng cụ, bao bì luân chuyển, đồ dùng cho thuê xuất dùng hoặc cho thuê liên
quan đến hoạt động sản xuất, kinh doanh trong nhiều kỳ kế toán thì được ghi
nhận vào Tài khoản 242 “Chi phí trả trước” và phân bổ dần vào giá vốn hàng bán
hoặc chi phí sản xuất kinh doanh theo từng bộ phận sử dụng.
2.
Kết cấu và nội dung phản ánh của Tài khoản 153 - Công cụ, dụng cụ
Bên
Nợ:
- Trị giá thực tế của
công cụ, dụng cụ nhập kho do mua ngoài, tự chế, thuê ngoài gia công chế biến,
nhận góp vốn;
- Trị giá công cụ,
dụng cụ cho thuê nhập lại kho;
- Trị giá thực tế của
công cụ, dụng cụ thừa phát hiện khi kiểm kê;
- Kết chuyển trị giá
thực tế của công cụ, dụng cụ tồn kho cuối kỳ (trường hợp doanh nghiệp kế toán
hàng tồn kho theo phương pháp kiểm kê định kỳ).
Bên
Có:
- Trị giá thực tế của
công cụ, dụng cụ xuất kho sử dụng cho sản xuất, kinh doanh, cho thuê hoặc góp
vốn;
- Chiết khấu thương
mại được hưởng khi mua công cụ, dụng cụ;
- Trị giá công cụ,
dụng cụ trả lại cho người bán hoặc được người bán giảm giá;
- Trị giá công cụ,
dụng cụ thiếu phát hiện khi kiểm kê;
- Kết chuyển trị giá
thực tế của công cụ, dụng cụ tồn kho đầu kỳ (trường hợp doanh nghiệp kế toán
hàng tồn kho theo phương pháp kiểm kê định kỳ).
Số
dư bên Nợ: Trị giá thực tế của công cụ, dụng cụ tồn
kho cuối kỳ.
Điều
26. Tài khoản 154 - Chi phí sản xuất, kinh doanh dở dang
1.
Nguyên tắc kế toán
a) Tài khoản này dùng
để phản ánh tổng hợp chi phí sản xuất, kinh doanh phục vụ cho việc tính giá
thành sản phẩm, dịch vụ ở doanh nghiệp hạch toán hàng tồn kho theo phương pháp
kê khai thường xuyên. Ở những doanh nghiệp hạch toán hàng tồn kho theo phương
pháp kiểm kê định kỳ, Tài khoản 154 chỉ phản ánh giá trị thực tế của sản phẩm,
dịch vụ dở dang đầu kỳ và cuối kỳ.
b) Tài khoản 154
"Chi phí sản xuất, kinh doanh dở dang" phản ánh chi phí sản xuất,
kinh doanh phát sinh trong kỳ; chi phí sản xuất, kinh doanh của khối lượng sản
phẩm, dịch vụ hoàn thành trong kỳ; chi phí sản xuất, kinh doanh dở dang đầu kỳ,
cuối kỳ của các hoạt động sản xuất, kinh doanh chính, phụ và thuê ngoài gia
công chế biến ở các doanh nghiệp sản xuất hoặc ở các doanh nghiệp kinh doanh
dịch vụ. Tài khoản 154 cũng phản ánh chi phí sản xuất, kinh doanh của các hoạt
động sản xuất, gia công chế biến, hoặc cung cấp dịch vụ của các doanh nghiệp
thương mại, nếu có tổ chức các loại hình hoạt động này.
c) Chi phí sản xuất,
kinh doanh hạch toán trên Tài khoản 154 phải được chi tiết theo địa điểm phát
sinh chi phí (phân xưởng, bộ phận sản xuất, đội sản xuất, công trường,...);
theo loại, nhóm sản phẩm, hoặc chi tiết, bộ phận sản phẩm; theo từng loại dịch
vụ hoặc theo từng công đoạn dịch vụ.
d) Chi phí sản xuất,
kinh doanh phản ánh trên Tài khoản 154 gồm những chi phí sau:
- Chi phí nguyên
liệu, vật liệu trực tiếp;
- Chi phí nhân công
trực tiếp;
- Chi phí sử dụng máy
thi công (đối với hoạt động xây lắp);
- Chi phí sản xuất
chung.
đ) Chi phí nguyên
liệu, vật liệu, chi phí nhân công vượt trên mức bình thường và chi phí sản xuất
chung cố định không phân bổ thì không được tính vào giá trị hàng tồn kho mà
phải tính vào giá vốn hàng bán của kỳ kế toán.
e) Cuối kỳ, phân bổ
chi phí sản xuất chung cố định và chi phí sản xuất chung biến đổi vào chi phí
chế biến cho mỗi đơn vị sản phẩm theo chi phí thực tế phát sinh.
g) Không hạch toán
vào Tài khoản 154 những chi phí sau:
- Chi phí bán hàng;
- Chi phí quản lý
doanh nghiệp;
- Chi phí tài chính;
- Chi phí khác;
- Chi phí thuế thu
nhập doanh nghiệp;
- Chi đầu tư xây dựng
cơ bản;
- Các khoản chi được trang
trải bằng nguồn khác.
2.
Phương pháp vận dụng Tài khoản 154 trong ngành công nghiệp
a) Tài khoản 154 “Chi
phí sản xuất, kinh doanh dở dang" áp dụng trong ngành công nghiệp dùng để
tập hợp, tổng hợp chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm của các phân
xưởng, hoặc bộ phận sản xuất, chế tạo sản phẩm. Đối với các doanh nghiệp sản
xuất có thuê ngoài gia công, chế biến, cung cấp lao vụ, dịch vụ cho bên ngoài
hoặc phục vụ cho việc sản xuất sản phẩm thì chi phí của những hoạt động này
cũng được tập hợp vào Tài khoản 154.
b) Chỉ được phản ánh
vào Tài khoản 154 những nội dung chi phí sau:
- Chi phí nguyên
liệu, vật liệu trực tiếp cho việc sản xuất, chế tạo sản phẩm;
- Chi phí nhân công
trực tiếp cho việc sản xuất, chế tạo sản phẩm;
- Chi phí sản xuất
chung phục vụ trực tiếp cho việc sản xuất, chế tạo sản phẩm.
c) Tài khoản 154 ở
các doanh nghiệp sản xuất công nghiệp được hạch toán chi tiết theo địa điểm
phát sinh chi phí (phân xưởng, bộ phận sản xuất), theo loại, nhóm sản phẩm, sản
phẩm, hoặc chi tiết bộ phận sản phẩm.
d) Phần chênh lệch
giữa chi phí sản xuất thử và số thu hồi từ việc thanh lý, nhượng bán sản phẩm
sản xuất thử được hạch toán tăng hoặc giảm giá trị xây dựng cơ bản.
3.
Phương pháp vận dụng Tài khoản 154 trong ngành nông nghiệp
a) Tài khoản 154
"Chi phí sản xuất, kinh doanh dở dang" áp dụng trong ngành nông nghiệp
dùng để tập hợp tổng chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm của các hoạt
động nuôi trồng, chế biến sản phẩm hoặc dịch vụ nông nghiệp. Tài khoản này phải
được hạch toán chi tiết theo ngành kinh doanh nông nghiệp (trồng trọt, chăn
nuôi, chế biến,...), theo địa điểm phát sinh chi phí (phân xưởng, đội sản xuất,...),
chi tiết theo từng loại cây con và từng loại sản phẩm, từng sản phẩm hoặc dịch
vụ.
b) Giá thành sản xuất
thực tế của sản phẩm nông nghiệp được xác định vào cuối vụ thu hoạch hoặc cuối
năm. Sản phẩm thu hoạch năm nào thì tính giá thành trong năm đó nghĩa là chi
phí chi ra trong năm nay nhưng năm sau mới thu hoạch sản phẩm thì năm sau mới
tính giá thành.
c) Đối với ngành
trồng trọt, chi phí phải được hạch toán chi tiết theo 3 loại cây:
- Cây ngắn ngày (lúa,
khoai, sắn,...);
- Cây trồng một lần
thu hoạch nhiều lần (dứa, chuối,...);
- Cây lâu năm (chè,
cà phê, cao su, hồ tiêu, cây ăn quả,...).
Đối với các loại cây
trồng 2, 3 vụ trong một năm, hoặc trồng năm nay, năm sau mới thu hoạch, hoặc
loại cây vừa có diện tích trồng mới, vừa có diện tích chăm sóc thu hoạch trong
cùng một năm,... thì phải căn cứ vào tình hình thực tế để ghi chép, phản ánh rõ
ràng chi phí của vụ này với vụ khác, của diện tích này với diện tích khác, của
năm trước với năm nay và năm sau,...
d) Không phản ánh vào
tài khoản này chi phí khai hoang, trồng mới và chăm sóc cây lâu năm đang trong
thời kỳ XDCB, chi phí bán hàng, chi phí quản lý doanh nghiệp, chi phí hoạt động
tài chính và chi phí khác.
đ) Về nguyên tắc, chi
phí sản xuất ngành trồng trọt được hạch toán chi tiết vào bên Nợ Tài khoản 154
"Chi phí sản xuất, kinh doanh dở dang" theo từng đối tượng tập hợp
chi phí. Đối với một số loại chi phí có liên quan đến nhiều đối tượng hạch
toán, hoặc liên quan đến nhiều vụ, nhiều thời kỳ thì phải phản ánh trên các tài
khoản riêng, sau đó phân bổ vào giá thành của các loại sản phẩm liên quan như:
Chi phí tưới tiêu nước, chi phí chuẩn bị đất và trồng mới năm đầu của những cây
trồng một lần, thu hoạch nhiều lần (chi phí này không thuộc vốn đầu tư XDCB),...
e) Trên cùng một diện
tích canh tác, nếu trồng xen từ hai loại cây nông nghiệp ngắn ngày trở lên thì
những chi phí phát sinh có liên quan trực tiếp đến loại cây nào thì tập hợp
riêng cho loại cây đó (như: Hạt giống, chi phí gieo trồng, thu hoạch,...), chi
phí phát sinh chung cho nhiều loại cây (chi phí cày bừa, tưới tiêu nước,...)
thì được tập hợp riêng và phân bổ cho từng loại cây theo diện tích gieo trồng,
hoặc theo một tiêu thức phù hợp.
g) Đối với cây lâu
năm, quá trình từ khi làm đất, gieo trồng, chăm sóc đến khi bắt đầu có sản phẩm
(thu, bói) thì được hạch toán như quá trình đầu tư XDCB để hình thành nên TSCĐ
được tập hợp chi phí ở TK 241 “XDCB dở dang". Chi phí cho vườn cây lâu năm
trong quá trình sản xuất, kinh doanh bao gồm các chi phí cho khâu chăm sóc, khâu
thu hoạch.
h) Khi hạch toán chi
phí ngành chăn nuôi trên Tài khoản 154 cần chú ý một số điểm sau:
- Hạch toán chi phí
chăn nuôi phải chi tiết cho từng loại hoạt động chăn nuôi (như chăn nuôi trâu
bò, chăn nuôi lợn,...), theo từng nhóm hoặc từng loại gia súc, gia cầm;
- Súc vật con của đàn
súc vật cơ bản hay nuôi béo đẻ ra sau khi tách mẹ được mở sổ chi tiết theo dõi
riêng theo giá thành thực tế;
- Đối với súc vật cơ
bản khi đào thải chuyển thành súc vật nuôi lớn, nuôi béo được hạch toán vào Tài
khoản 154 theo giá trị còn lại của súc vật cơ bản;
- Đối tượng tính giá
thành trong ngành chăn nuôi là: 1 kg sữa tươi, 1 con bò con tiêu chuẩn, giá
thành 1 kg thịt tăng, giá thành 1 kg thịt hơi, giá thành 1 ngày/con chăn nuôi,...
i) Phần chi phí
nguyên vật liệu, chi phí nhân công trực tiếp vượt trên mức bình thường, chi phí
sản xuất chung cố định không phân bổ thì không được tính vào giá thành sản phẩm
mà được hạch toán vào giá vốn hàng bán của kỳ kế toán.
4.
Phương pháp vận dụng Tài khoản 154 trong ngành dịch vụ
a) Tài khoản 154 “Chi
phí sản xuất, kinh doanh dở dang" áp dụng trong các doanh nghiệp kinh
doanh dịch vụ như: Giao thông vận tải, bưu điện, du lịch, dịch vụ,... Tài khoản
này dùng để tập hợp chi phí (nguyên liệu, vật liệu trực tiếp, nhân công trực
tiếp, chi phí sản xuất chung) và tính giá thành của khối lượng dịch vụ đã thực
hiện.
b) Đối với ngành giao
thông vận tải, tài khoản này dùng để tập hợp chi phí và tính giá thành về vận
tải đường bộ (ô tô, tàu điện, vận tải bằng phương tiện thô sơ khác...) vận tải
đường sắt, đường thủy, đường hàng không, vận tải đường ống,... Tài khoản 154 áp
dụng cho ngành giao thông vận tải phải được mở chi tiết cho từng loại hoạt động
(vận tải hành khách, vận tải hàng hóa,...) theo từng doanh nghiệp hoặc bộ phận
kinh doanh dịch vụ.
c) Trong quá trình
vận tải, săm lốp bị hao mòn với mức độ nhanh hơn mức khấu hao đầu xe nên thường
phải thay thế nhiều lần nhưng giá trị săm lốp thay thế không tính vào giá thành
vận tải ngay một lúc khi xuất dùng thay thế mà phải phân bổ dần theo từng kỳ.
Vì vậy, hàng kỳ các doanh nghiệp vận tải ôtô được trích trước chi phí săm lốp
vào giá thành vận tải (chi phí phải trả) theo quy định của chế độ tài chính
hiện hành.
d) Phần chi phí
nguyên liệu, vật liệu, chi phí nhân công trực tiếp vượt trên mức bình thường và
phần chi phí sản xuất chung cố định không phân bổ thì không được tính vào giá
thành sản phẩm mà được hạch toán vào giá vốn hàng bán của kỳ kế toán.
đ) Đối với hoạt động
kinh doanh du lịch, tài khoản này được mở chi tiết theo từng loại hoạt động
như: Hướng dẫn du lịch, kinh doanh khách sạn, kinh doanh vận tải du lịch,...
e) Trong hoạt động
kinh doanh khách sạn, Tài khoản 154 phải mở chi tiết theo từng loại dịch vụ
như: dịch vụ ăn uống, dịch vụ buồng nghỉ, dịch vụ vui chơi giải trí, phục vụ
khác (giặt, là, cắt tóc, điện tín, thể thao,...).
5.
Phương pháp vận dụng Tài khoản 154 trong ngành xây dựng
a) Đối với hoạt động
kinh doanh xây lắp quy định chỉ áp dụng phương pháp hạch toán hàng tồn kho theo
phương pháp kê khai thường xuyên, không áp dụng phương pháp hạch toán hàng tồn
kho theo phương pháp kiểm kê định kỳ nên Tài khoản 154 dùng để tập hợp chi phí
sản xuất, kinh doanh, phục vụ cho việc tính giá thành sản xuất sản phẩm xây lắp
công nghiệp, dịch vụ của doanh nghiệp xây lắp.
b) Phần chi phí
nguyên liệu, vật liệu trực tiếp, chi phí nhân công trực tiếp vượt trên mức bình
thường không được tính vào giá thành công trình xây lắp mà được hạch toán vào
giá vốn hàng bán của kỳ kế toán.
c) Tài khoản này
trong ngành Xây lắp có thể theo dõi chi tiết theo các hoạt động sau:
-
Xây lắp: Dùng để tập hợp chi phí, tính giá thành sản xuất sản phẩm
xây lắp và phản ánh giá trị sản phẩm xây lắp dở dang cuối kỳ;
-
Sản phẩm khác: Dùng để tập hợp chi phí, tính giá thành
sản xuất sản phẩm khác và phản ánh giá trị sản phẩm khác dở dang cuối kỳ (thành
phẩm, cấu kiện xây lắp,...);
-
Dịch vụ: Dùng để tập hợp chi phí, tính giá thành dịch vụ và phản ánh
chi phí dịch vụ dở dang cuối kỳ;
-
Chi phí bảo hành xây lắp: Dùng để tập hợp chi phí bảo
hành công trình xây dựng, lắp đặt thực tế phát sinh trong kỳ và giá trị công
trình bảo hành xây lắp còn dở dang cuối kỳ.
d) Việc tập hợp chi
phí sản xuất, tính giá thành sản phẩm xây lắp phải theo từng công trình, hạng mục
công trình và theo khoản mục giá thành quy định trong giá trị dự toán xây lắp,
gồm:
- Chi phí vật liệu;
- Chi phí nhân công;
- Chi phí sử dụng máy
thi công;
- Chi phí chung.
Riêng chi phí chung
được tập hợp chi phí "Xây lắp": Chỉ bao gồm chi phí chung phát sinh ở
đội nhận thầu hoặc công trường xây lắp. Còn chi phí quản lý doanh nghiệp xây
lắp (là một bộ phận của chi phí chung) được tập hợp bên Nợ Tài khoản 642
"Chi phí quản lý kinh doanh". Chi phí này sẽ được kết chuyển vào bên
Nợ Tài khoản 911 "Xác định kết quả kinh doanh" tham gia vào giá thành
toàn bộ sản phẩm xây lắp hoàn thành và bán ra trong kỳ.
đ) Chủ đầu tư xây
dựng bất động sản sử dụng tài khoản này để tập hợp chi phí xây dựng thành phẩm
bất động sản. Trường hợp bất động sản xây dựng sử dụng cho nhiều mục đích (làm
văn phòng, cho thuê hoặc để bán, ví dụ như tòa nhà chung cư hỗn hợp) thì thực
hiện theo nguyên tắc:
- Nếu đủ căn cứ để
hạch toán riêng hoặc xác định được tỷ trọng của phần chi phí xây dựng bất động
sản để bán (thành phẩm bất động sản) và phần chi phí xây dựng bất động sản để
cho thuê hoặc làm văn phòng (TSCĐ hoặc bất động sản đầu tư) thì phải hạch toán
riêng trên TK 154 phần chi phí xây dựng thành phẩm bất động sản. Phần chi phí
xây dựng TSCĐ hoặc bất động sản đầu tư được phản ánh riêng trên TK 241 - Xây
dựng cơ bản dở dang.
- Trường hợp không
hạch toán riêng hoặc xác định được tỷ trọng chi phí xây dựng cho các cấu phần
thành phẩm bất động sản, TSCĐ hoặc bất động sản đầu tư thì kế toán tập hợp chi
phí phát sinh liên quan trực tiếp tới việc đầu tư xây dựng trên TK 241. Khi
công trình, dự án hoàn thành bàn giao đưa vào sử dụng, kế toán căn cứ cách thức
sử dụng tài sản trong thực tế để kết chuyển chi phí đầu tư xây dựng phù hợp với
bản chất của từng loại tài sản.
e) Khoản dự phòng chi
phí bảo hành công trình xây lắp được hạch toán vào chi phí sản xuất kinh doanh
từng kỳ, hết thời hạn bảo hành nếu số bảo hành đã trích lập lớn hơn chi phí
thực tế đã phát sinh thì ghi tăng thu nhập khác trong kỳ. Trường hợp ngược lại
thì hạch toán vào giá vốn hàng bán trong kỳ.
g) Các khoản chi phí
của hợp đồng xây lắp không thể thu hồi (ví dụ: Không đủ tính thực thi về mặt
pháp lý như có sự nghi ngờ về hiệu lực của nó, hoặc hợp đồng mà khách hàng
không thể thực thi nghĩa vụ của mình...) phải được ghi nhận ngay là giá vốn
hàng bán trong kỳ.
h) Các khoản thu từ
việc bán nguyên liệu, vật liệu thừa và thanh lý máy móc, thiết bị thi công khi
kết thúc hợp đồng xây dựng được ghi giảm chi phí sản xuất kinh doanh.
i) Hạch toán khoản mục
nguyên liệu, vật liệu trực tiếp:
- Khoản mục chi phí
nguyên liệu, vật liệu trực tiếp bao gồm: Giá trị thực tế của vật liệu chính,
vật liệu phụ, các cấu kiện hoặc các bộ phận rời, vật liệu luân chuyển tham gia
cấu thành thực thể sản phẩm xây, lắp hoặc giúp cho việc thực hiện và hoàn thành
khối lượng xây, lắp (không kể vật liệu phụ cho máy móc, phương tiện thi công và
những vật liệu tính trong chi phí chung).
- Nguyên tắc hạch
toán khoản mục nguyên liệu, vật liệu trực tiếp: Nguyên liệu, vật liệu sử dụng
cho xây dựng hạng mục công trình nào phải tính trực tiếp cho sản phẩm hạng mục
công trình đó trên cơ sở chứng từ gốc theo số lượng thực tế đã sử dụng và theo
giá thực tế xuất kho (giá bình quân gia quyền; Giá nhập trước, xuất trước, thực
tế đích danh).
- Cuối kỳ hạch toán
hoặc khi công trình hoàn thành, tiến hành kiểm kê số vật liệu còn lại tại nơi
sản xuất (nếu có) để ghi giảm trừ chi phí nguyên liệu, vật liệu trực tiếp xuất
sử dụng cho công trình.
- Trong điều kiện
thực tế sản xuất xây lắp không cho phép tính chi phí nguyên liệu, vật liệu trực
tiếp cho từng công trình, hạng mục công trình thì doanh nghiệp có thể áp dụng
phương pháp phân bổ vật liệu cho đối tượng sử dụng theo tiêu thức hợp lý (tỷ lệ
với định mức tiêu hao nguyên liệu, vật liệu,...).
k) Hạch toán khoản mục
chi phí sử dụng máy thi công:
- Khoản mục chi phí
sử dụng máy thi công bao gồm: Chi phí cho các máy thi công nhằm thực hiện khối
lượng công tác xây lắp bằng máy. Máy móc thi công là loại máy trực tiếp phục vụ
xây lắp công trình. Đó là những máy móc chuyển động bằng động cơ hơi nước,
diezen, xăng, điện,... (kể cả loại máy phục vụ xây, lắp).
- Chi phí sử dụng máy
thi công bao gồm: Chi phí thường xuyên và chi phí tạm thời. Chi phí thường
xuyên cho hoạt động của máy thi công, gồm: Chi phí nhân công điều khiển máy,
phục vụ máy,...; Chi phí vật liệu; Chi phí công cụ, dụng cụ; Chi phí khấu hao
TSCĐ; Chi phí dịch vụ mua ngoài (chi phí sửa chữa nhỏ, điện, nước, bảo hiểm xe,
máy,...); Chi phí khác bằng tiền.
- Chi phí tạm thời
cho hoạt động của máy thi công, gồm: Chi phí sửa chữa lớn máy thi công (đại tu,
trung tu,...) không đủ điều kiện ghi tăng nguyên giá máy thi công; Chi phí công
trình tạm thời cho máy thi công (lều, lán, bệ, đường ray chạy máy,...). Chi phí
tạm thời của máy có thể phát sinh trước (được hạch toán vào bên Nợ Tài khoản
242) sau đó sẽ phân bổ dần vào Nợ Tài khoản 154 "Chi phí sản xuất kinh
doanh dở dang"; Hoặc phát sinh sau, nhưng phải tính trước vào chi phí sản
xuất xây lắp trong kỳ (do liên quan tới việc sử dụng thực tế máy móc thi công
trong kỳ). Trường hợp này phải tiến hành trích trước chi phí, ghi Có Tài khoản
352 "Dự phòng phải trả", Nợ Tài khoản 154 chi tiết chi phí sử dụng
máy thi công.
l) Hạch toán khoản mục
chi phí sản xuất chung:
Chi phí sản xuất
chung phản ánh chi phí sản xuất của đội, công trường xây dựng gồm: Lương nhân
viên quản lý phân xưởng, tổ, đội xây dựng; Khoản trích bảo hiểm xã hội, bảo
hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp, bảo hiểm tai nạn lao động, kinh phí công đoàn
được tính theo tỉ lệ quy định trên tiền lương phải trả của nhân viên sử dụng
máy thi công và nhân viên quản lý phân xưởng, tổ, đội; Khấu hao tài sản cố định
dùng chung cho hoạt động của đội và những chi phí khác liên quan đến hoạt động
của đội,...
6.
Kết cấu và nội dung phản ánh của Tài khoản 154 - Chi phí sản xuất, kinh doanh
dở dang
Bên
Nợ:
- Các chi phí nguyên
liệu, vật liệu trực tiếp, chi phí nhân công trực tiếp, chi phí sử dụng máy thi
công, chi phí sản xuất chung phát sinh trong kỳ liên quan đến sản xuất sản phẩm
và chi phí thực hiện dịch vụ;
- Các chi phí nguyên
liệu, vật liệu trực tiếp, chi phí nhân công trực tiếp, chi phí sử dụng máy thi
công, chi phí sản xuất chung phát sinh trong kỳ liên quan đến giá thành sản
phẩm xây lắp công trình hoặc giá thành xây lắp theo giá khoán nội bộ;
- Kết chuyển chi phí
sản xuất, kinh doanh dở dang cuối kỳ (trường hợp doanh nghiệp hạch toán hàng
tồn kho theo phương pháp kiểm kê định kỳ).
Bên
Có:
- Giá thành sản xuất
thực tế của sản phẩm đã chế tạo xong nhập kho, chuyển đi bán, tiêu dùng nội bộ ngay
hoặc sử dụng ngay vào hoạt động XDCB;
- Giá thành sản xuất
sản phẩm xây lắp hoàn thành bàn giao từng phần, hoặc toàn bộ tiêu thụ trong kỳ;
hoặc bàn giao cho doanh nghiệp nhận thầu chính xây lắp (cấp trên hoặc nội bộ);
hoặc giá thành sản phẩm xây lắp hoàn thành chờ tiêu thụ;
- Chi phí thực tế của
khối lượng dịch vụ đã hoàn thành cung cấp cho khách hàng;
- Trị giá phế liệu
thu hồi, giá trị sản phẩm hỏng không sửa chữa được;
- Trị giá nguyên
liệu, vật liệu, hàng hóa gia công xong nhập lại kho;
- Phản ánh chi phí
nguyên vật liệu, chi phí nhân công vượt trên mức bình thường không được tính
vào trị giá hàng tồn kho mà phải tính vào giá vốn hàng bán của kỳ kế toán. Đối
với doanh nghiệp sản xuất theo đơn đặt hàng, hoặc doanh nghiệp có chu kỳ sản
xuất sản phẩm dài mà hàng kỳ kế toán đã phản ánh chi phí sản xuất chung cố định
vào TK 154 đến khi sản phẩm hoàn thành mới xác định được chi phí sản xuất chung
cố định không được tính vào trị giá hàng tồn kho thì phải hạch toán vào giá vốn
hàng bán (Có TK 154, Nợ TK 632);
- Kết chuyển chi phí
sản xuất, kinh doanh dở dang đầu kỳ (trường hợp doanh nghiệp hạch toán hàng tồn
kho theo phương pháp kiểm kê định kỳ).
Số
dư bên Nợ: Chi phí sản xuất, kinh doanh còn dở dang cuối kỳ.
Điều
27. Tài khoản 155 - Thành phẩm
1.
Nguyên tắc kế toán
a) Tài khoản này dùng
để phản ánh giá trị hiện có và tình hình biến động của các loại thành phẩm của
doanh nghiệp. Thành phẩm là những sản phẩm đã kết thúc quá trình chế biến do
các bộ phận sản xuất của doanh nghiệp sản xuất hoặc thuê ngoài gia công xong đã
được kiểm nghiệm phù hợp với tiêu chuẩn kỹ thuật và nhập kho.
Trong giao dịch xuất
khẩu ủy thác, tài khoản này chỉ sử dụng tại bên giao ủy thác, không sử dụng tại
bên nhận ủy thác (bên nhận giữ hộ).
b) Thành phẩm do các
bộ phận sản xuất chính và sản xuất phụ của doanh nghiệp sản xuất ra phải được
đánh giá theo giá thành sản xuất (giá gốc), bao gồm: Chi phí nguyên liệu, vật
liệu trực tiếp, chi phí nhân công trực tiếp, chi phí sản xuất chung và những
chi phí khác có liên quan trực tiếp đến việc sản xuất sản phẩm.
c) Không được tính
vào giá gốc thành phẩm các chi phí sau:
- Chi phí nguyên
liệu, vật liệu, chi phí nhân công và các chi phí sản xuất, kinh doanh khác phát
sinh trên mức bình thường;
- Chi phí vận chuyển,
bảo quản hàng tồn kho trừ các khoản chi phí vận chuyển, bảo quản hàng tồn kho
cần thiết cho quá trình sản xuất tiếp theo và chi phí bảo quản trong quá trình
mua hàng;
- Chi phí bán hàng;
- Chi phí quản lý
doanh nghiệp.
d) Thành phẩm thuê
ngoài gia công chế biến được đánh giá theo giá thành thực tế gia công chế biến
bao gồm: Chi phí nguyên liệu, vật liệu trực tiếp, chi phí thuê gia công và các
chi phí khác có liên quan trực tiếp đến quá trình gia công.
đ) Việc tính giá trị
thành phẩm xuất kho được thực hiện theo một trong ba phương pháp: Phương pháp
giá thực tế đích danh; Phương pháp bình quân gia quyền sau mỗi lần nhập hoặc
cuối kỳ; Phương pháp Nhập trước - Xuất trước.
e) Trường hợp doanh nghiệp
kế toán hàng tồn kho theo phương pháp kê khai thường xuyên, nếu kế toán chi tiết
nhập, xuất kho thành phẩm hàng ngày được ghi sổ theo giá hạch toán (có thể là
giá thành kế hoạch hoặc giá nhập kho được quy định thống nhất). Cuối kỳ, kế
toán phải tính giá thành thực tế của thành phẩm nhập kho và xác định hệ số
chênh lệch giữa giá thành thực tế và giá hạch toán của thành phẩm (tính cả số
chênh lệch của thành phẩm đầu kỳ) làm cơ sở xác định giá thành thực tế của
thành phẩm nhập, xuất kho trong kỳ (sử dụng công thức tính đã nêu ở phần giải
thích Tài khoản 152 “Nguyên liệu, vật liệu”).
g) Kế toán chi tiết
thành phẩm phải thực hiện theo từng kho, từng loại, nhóm, thứ thành phẩm.
2.
Kết cấu và nội dung phản ánh của Tài khoản 155 - Thành phẩm
Bên
Nợ:
- Trị giá của thành
phẩm nhập kho;
- Trị giá của thành
phẩm thừa khi kiểm kê;
- Kết chuyển trị giá
thực tế của thành phẩm tồn kho cuối kỳ (trường hợp doanh nghiệp hạch toán hàng
tồn kho theo phương pháp kiểm kê định kỳ).
Bên
Có:
- Trị giá thực tế của
thành phẩm xuất kho;
- Trị giá của thành
phẩm thiếu hụt khi kiểm kê;
- Kết chuyển trị giá
thực tế của thành phẩm tồn kho đầu kỳ (trường hợp doanh nghiệp hạch toán hàng
tồn kho theo phương pháp kiểm kê định kỳ).
Số
dư bên Nợ: Trị giá thực tế của thành phẩm tồn kho
cuối kỳ.
Điều
28. Tài khoản 156 - Hàng hóa
1.
Nguyên tắc kế toán
a) Tài khoản này dùng
để phản ánh trị giá hiện có và tình hình biến động tăng, giảm các loại hàng hóa
của doanh nghiệp bao gồm hàng hóa tại các kho hàng, quầy hàng, hàng hóa bất
động sản. Hàng hóa là các loại vật tư, sản phẩm do doanh nghiệp mua về với mục
đích để bán (bán buôn và bán lẻ). Trường hợp hàng hóa mua về vừa dùng để bán,
vừa dùng để sản xuất, kinh doanh không phân biệt rõ ràng giữa hai mục đích bán lại
hay để sử dụng thì vẫn phản ánh vào Tài khoản 156 “Hàng hóa”.
Trong giao dịch xuất
nhập khẩu ủy thác, tài khoản này chỉ sử dụng tại bên giao ủy thác, không sử
dụng tại bên nhận ủy thác (bên nhận giữ hộ).
b) Những trường hợp
sau đây không phản ánh vào Tài khoản 156 “Hàng hóa”:
- Hàng hóa nhận bán hộ,
nhận giữ hộ cho các doanh nghiệp khác;
- Nguyên vật liệu,
công cụ dụng cụ mua về dùng cho hoạt động sản xuất, kinh doanh (ghi vào các Tài
khoản 152 “Nguyên liệu, vật liệu”, hoặc Tài khoản 153 “Công cụ, dụng cụ”);
- Thành phẩm do doanh
nghiệp sản xuất ra (ghi vào Tài khoản 155 “Thành phẩm”).
c) Kế toán nhập,
xuất, tồn kho hàng hóa trên Tài khoản 156 được phản ánh theo nguyên tắc giá gốc.
Giá gốc hàng hóa mua vào, bao gồm: Giá mua, chi phí thu mua (vận chuyển, bốc
xếp, bảo quản hàng từ nơi mua về kho doanh nghiệp, chi phí bảo hiểm,...), thuế
nhập khẩu, thuế tiêu thụ đặc biệt, thuế bảo vệ môi trường (nếu có), thuế GTGT
hàng nhập khẩu (nếu không được khấu trừ). Trường hợp doanh nghiệp mua hàng hóa
về để bán lại nhưng vì lý do nào đó cần phải gia công, sơ chế, tân trang, phân
loại chọn lọc để làm tăng thêm giá trị hoặc khả năng bán của hàng hóa thì trị
giá hàng mua gồm cả chi phí gia công, sơ chế.
- Giá gốc của hàng
hóa mua vào được tính theo từng nguồn nhập.
- Để tính giá trị
hàng hóa xuất kho, kế toán có thể áp dụng một trong các phương pháp sau:
+ Phương pháp nhập
trước - xuất trước;
+ Phương pháp giá
thực tế đích danh;
+ Phương pháp bình
quân gia quyền sau mỗi lần nhập hoặc cuối kỳ.
- Một số đơn vị có
đặc thù (ví dụ như các đơn vị kinh doanh siêu thị hoặc tương tự) có thể áp dụng
kỹ thuật xác định giá trị hàng tồn kho cuối kỳ theo phương pháp giá bán lẻ.
Theo phương pháp này, giá trị xuất kho của hàng hóa được xác định căn cứ vào
giá bán của hàng tồn kho trừ đi lợi nhuận biên (do doanh nghiệp tự xác định)
theo tỷ lệ phần trăm hợp lý. Tỷ lệ phần trăm này có tính việc các mặt hàng có
thể bị hạ giá xuống thấp hơn giá bán ban đầu. Thông thường mỗi bộ phận bán lẻ
sẽ sử dụng một tỷ lệ phần trăm bình quân riêng.
- Chi phí thu mua
hàng hóa trong kỳ có thể được hạch toán trực tiếp vào giá gốc hàng tồn kho hoặc
được phân bổ cho hàng hóa tiêu thụ trong kỳ và hàng hóa tồn kho cuối kỳ. Việc
lựa chọn tiêu thức phân bổ chi phí thu mua hàng hóa tùy thuộc tình hình cụ thể
của từng doanh nghiệp nhưng phải thực hiện theo nguyên tắc nhất quán.
d) Trường hợp mua
hàng hóa được nhận kèm theo sản phẩm, hàng hóa, phụ tùng thay thế (đề phòng
hỏng hóc), kế toán phải xác định và ghi nhận riêng sản phẩm, hàng hóa, phụ tùng
thay thế theo giá trị hợp lý. Giá trị hàng hóa nhập kho là giá đã trừ giá trị
sản phẩm, hàng hóa, thiết bị, phụ tùng thay thế.
đ) Kế toán chi tiết
hàng hóa phải thực hiện theo từng kho, từng loại, từng nhóm hàng hóa.
e) Trường hợp doanh nghiệp
là nhà phân phối hoạt động thương mại được nhận hàng hóa (không phải trả tiền)
từ nhà sản xuất để quảng cáo, khuyến mại cho khách hàng mua hàng của nhà sản
xuất, nhà phân phối
- Khi nhận hàng của
nhà sản xuất (không phải trả tiền) dùng để khuyến mại, quảng cáo cho khách
hàng, doanh nghiệp phải theo dõi chi tiết số lượng hàng trong hệ thống quản trị
nội bộ của mình và thuyết minh trên Bản thuyết minh Báo cáo tài chính đối với
hàng nhận được và số hàng đã dùng để khuyến mại cho người mua.
- Khi hết chương
trình khuyến mại, nếu không phải trả lại nhà sản xuất số hàng khuyến mại chưa
sử dụng hết, kế toán ghi nhận giá trị số hàng khuyến mại không phải trả lại là
thu nhập khác.
2.
Kết cấu và nội dung phản ánh của Tài khoản 156 - Hàng hóa
Bên
Nợ:
- Trị giá mua vào của
hàng hóa theo hóa đơn mua hàng (bao gồm các loại thuế không được hoàn lại);
- Chi phí thu mua
hàng hóa;
- Trị giá của hàng
hóa thuê ngoài gia công (gồm giá mua vào và chi phí gia công);
- Trị giá hàng hóa đã
bán bị người mua trả lại;
- Trị giá hàng hóa phát
hiện thừa khi kiểm kê;
- Trị giá hàng hóa
bất động sản mua vào hoặc chuyển từ bất động sản đầu tư sang;
- Kết chuyển giá trị
hàng hóa tồn kho cuối kỳ (trường hợp doanh nghiệp kế toán hàng tồn kho theo
phương pháp kiểm kê định kỳ).
Bên
Có:
- Trị giá của hàng
hóa xuất kho để bán, giao đại lý, giao cho đơn vị hạch toán phụ thuộc; thuê
ngoài gia công hoặc sử dụng cho sản xuất, kinh doanh;
- Chi phí thu mua phân
bổ cho hàng hóa đã bán trong kỳ;
- Chiết khấu thương
mại hàng mua được hưởng;
- Các khoản giảm giá
hàng mua được hưởng;
- Trị giá hàng hóa
trả lại cho người bán;
- Trị giá hàng hóa
phát hiện thiếu khi kiểm kê;
- Trị giá hàng hóa
bất động sản đã bán hoặc chuyển thành bất động sản đầu tư, bất động sản chủ sở
hữu sử dụng hoặc tài sản cố định;
- Kết chuyển giá trị
hàng hóa tồn kho đầu kỳ (trường hợp doanh nghiệp kế toán hàng tồn kho theo
phương pháp kiểm kê định kỳ).
Số
dư bên Nợ: Giá gốc của hàng hóa tồn kho.
Điều
29. Tài khoản 157 - Hàng gửi đi bán
1.
Nguyên tắc kế toán
a) Hàng gửi đi bán
phản ánh trên Tài khoản 157 được thực hiện theo nguyên tắc giá gốc. Chỉ phản
ánh vào Tài khoản 157 “Hàng gửi đi bán” trị giá của hàng hóa, thành phẩm đã gửi
đi cho khách hàng, gửi bán đại lý, ký gửi, dịch vụ đã hoàn thành bàn giao cho
khách hàng theo hợp đồng kinh tế hoặc đơn đặt hàng, nhưng chưa được xác định là
đã bán (chưa được tính là doanh thu bán hàng trong kỳ đối với số hàng hóa,
thành phẩm đã gửi đi, dịch vụ đã cung cấp cho khách hàng).
b) Hàng hóa, thành
phẩm phản ánh trên tài khoản này vẫn thuộc quyền sở hữu của doanh nghiệp, kế
toán phải mở sổ chi tiết theo dõi từng loại hàng hóa, thành phẩm, từng lần gửi
hàng từ khi gửi đi cho đến khi được xác định là đã bán.
c) Không phản ánh vào
tài khoản này chi phí vận chuyển, bốc xếp,... chi hộ khách hàng. Tài khoản 157
có thể mở chi tiết để theo dõi từng loại hàng hóa, thành phẩm gửi đi bán, dịch
vụ đã cung cấp cho từng khách hàng, cho từng cơ sở nhận đại lý.
2.
Kết cấu và nội dung phản ánh của Tài khoản 157 - Hàng gửi đi bán
Bên
Nợ:
- Trị giá hàng hóa,
thành phẩm đã gửi cho khách hàng, gửi bán đại lý, ký gửi;
- Trị giá dịch vụ đã
cung cấp cho khách hàng nhưng chưa được xác định là đã bán;
- Cuối kỳ kết chuyển
trị giá hàng hóa, thành phẩm đã gửi đi bán chưa được xác định là đã bán cuối kỳ
(trường hợp doanh nghiệp kế toán hàng tồn kho theo phương pháp kiểm kê định kỳ).
Bên
Có:
- Trị giá hàng hóa,
thành phẩm gửi đi bán, dịch vụ đã cung cấp được xác định là đã bán;
- Trị giá hàng hóa,
thành phẩm, dịch vụ đã gửi đi bị khách hàng trả lại;
- Đầu kỳ kết chuyển
trị giá hàng hóa, thành phẩm đã gửi đi bán, dịch vụ đã cung cấp chưa được xác
định là đã bán đầu kỳ (trường hợp doanh nghiệp kế toán hàng tồn kho theo phương
pháp kiểm kê định kỳ).
Số
dư bên Nợ:
Trị giá hàng hóa,
thành phẩm đã gửi đi, dịch vụ đã cung cấp chưa được xác định là đã bán trong kỳ.
Điều
30. Nguyên tắc kế toán tài sản cố định, bất động sản đầu tư và chi phí đầu tư
xây dựng cơ bản dở dang
1. Tài sản cố định,
bất động sản đầu tư và chi phí đầu tư xây dựng cơ bản dở dang phải được theo
dõi, quyết toán, quản lý và sử dụng theo đúng quy định của pháp luật hiện hành.
2. Kế toán phải theo
dõi chi tiết nguồn hình thành TSCĐ để phân bổ hao mòn một cách phù hợp theo
nguyên tắc:
- Đối với TSCĐ hình
thành từ nguồn vốn vay hoặc vốn chủ sở hữu phục vụ cho sản xuất, kinh doanh thì
hao mòn được tính vào chi phí sản xuất, kinh doanh;
- Đối với TSCĐ hình
thành từ các Quỹ phúc lợi, Quỹ phát triển khoa học và công nghệ thì hao mòn
được ghi giảm các quỹ đó.
3. Kế toán phân loại
TSCĐ và BĐSĐT theo mục đích sử dụng. Trường hợp một tài sản được sử dụng cho
nhiều mục đích, ví dụ một tòa nhà hỗn hợp vừa dùng để làm văn phòng làm việc
vừa để cho thuê và một phần để bán thì kế toán phải thực hiện ước tính giá trị
hợp lý của từng bộ phận để ghi nhận một cách phù hợp với mục đích sử dụng.
- Trường hợp một bộ
phận trọng yếu của tài sản được sử dụng cho một mục đích cụ thể nào đó khác với
mục đích sử dụng của các bộ phận còn lại thì kế toán căn cứ vào mức độ trọng
yếu có thể phân loại toàn bộ tài sản theo bộ phận trọng yếu đó;
- Trường hợp có sự
thay đổi về chức năng sử dụng của các bộ phận của tài sản thì kế toán được tái phân
loại tài sản theo mục đích sử dụng theo quy định về từng tài sản có liên quan.
4. Kế toán TSCĐ,
BĐSĐT và chi phí đầu tư XDCB liên quan đến ngoại tệ được thực hiện theo quy
định tại Điều 52 Thông tư này.
Điều
31. Tài khoản 211 - Tài sản cố định
1.
Nguyên tắc kế toán:
Tài khoản này dùng để
phản ánh giá trị hiện có và tình hình biến động tăng, giảm nguyên giá của toàn
bộ tài sản cố định hữu hình, tài sản cố định vô hình thuộc quyền sở hữu của
doanh nghiệp và TSCĐ thuê tài chính.
1.1. Tài sản cố định
là những tư liệu lao động được biểu hiện dưới hình thái vật chất hoặc phi vật
chất, có đủ tiêu chuẩn TSCĐ theo qui định (Trừ trường hợp có qui định riêng đối
với 1 số tài sản đặc thù).
a) Tài sản cố định
hữu hình là những tài sản có hình thái vật chất do doanh nghiệp nắm giữ để sử
dụng cho hoạt động sản xuất, kinh doanh hoặc hoạt động khác phù hợp với tiêu
chuẩn ghi nhận TSCĐ hữu hình.
Những tài sản hữu
hình có kết cấu độc lập hoặc nhiều bộ phận tài sản riêng lẻ liên kết với nhau
thành một hệ thống để cùng thực hiện một hay một số chức năng nhất định, nếu thiếu
bất kỳ một bộ phận nào trong đó thì cả hệ thống không thể hoạt động được, nếu thỏa
mãn đồng thời cả bốn tiêu chuẩn dưới đây thì được coi là tài sản cố định:
- Chắc chắn thu được
lợi ích kinh tế trong tương lai từ việc sử dụng tài sản đó;
- Nguyên giá tài sản
phải được xác định một cách tin cậy;
- Có thời gian sử
dụng từ 1 năm trở lên;
- Có giá trị theo quy
định hiện hành.
Trường hợp một hệ
thống gồm nhiều bộ phận tài sản riêng lẻ liên kết với nhau, trong đó mỗi bộ
phận cấu thành có thời gian sử dụng khác nhau và nếu thiếu một bộ phận nào đó
mà cả hệ thống vẫn thực hiện được chức năng hoạt động chính của nó nhưng do yêu
cầu quản lý, sử dụng tài sản cố định đòi hỏi phải quản lý riêng từng bộ phận
tài sản và mỗi bộ phận tài sản đó nếu cùng thỏa mãn đồng thời bốn tiêu chuẩn
của tài sản cố định thì được coi là một tài sản cố định hữu hình độc lập.
Đối với súc vật làm
việc hoặc cho sản phẩm, nếu từng con súc vật thỏa mãn đồng thời bốn tiêu chuẩn
của tài sản cố định đều được coi là một tài sản cố định hữu hình.
Đối với vườn cây lâu
năm, nếu từng mảnh vườn cây, hoặc cây thỏa mãn đồng thời bốn tiêu chuẩn của tài
sản cố định thì cũng được coi là một tài sản cố định hữu hình.
b) TSCĐ vô hình là
những tài sản không có hình thái vật chất nhưng xác định được giá trị, do doanh
nghiệp nắm giữ sử dụng trong sản xuất, kinh doanh, cung cấp dịch vụ hoặc cho
các đối tượng khác thuê và phù hợp với tiêu chuẩn ghi nhận TSCĐ vô hình.
Khi một tài sản vô
hình được thỏa mãn đồng thời 4 tiêu chuẩn quy định tại điểm a nêu trên thì được
coi là TSCĐVH.
c) TSCĐ thuê tài
chính
- Thuê tài chính: Là
hình thức thuê tài sản mà bên cho thuê có sự chuyển giao phần lớn rủi ro và lợi
ích gắn liền với quyền sở hữu tài sản cho bên thuê. Quyền sở hữu tài sản có thể
chuyển giao vào cuối thời hạn thuê.
- Các trường hợp
thường dẫn đến hợp đồng thuê tài chính là:
+ Bên cho thuê chuyển
giao quyền sở hữu tài sản cho bên thuê khi hết thời hạn thuê;
+ Tại thời điểm khởi
đầu thuê tài sản, bên thuê có quyền lựa chọn mua lại tài sản thuê với mức giá
ước tính thấp hơn giá trị hợp lý vào cuối thời hạn thuê;
+ Thời hạn thuê tài
sản tối thiểu phải chiếm phần lớn thời gian sử dụng kinh tế của tài sản cho dù
không có sự chuyển giao quyền sở hữu;
+ Tại thời điểm khởi
đầu thuê tài sản, giá trị hiện tại của khoản thanh toán tiền thuê tối thiểu
chiếm phần lớn (tương đương) giá trị hợp lý của tài sản thuê;
+ Tài sản thuê thuộc
loại chuyên dùng mà chỉ có bên thuê có khả năng sử dụng không cần có sự thay
đổi, sửa chữa lớn nào.
- Hợp đồng thuê tài
sản được coi là hợp đồng thuê tài chính nếu thỏa mãn ít nhất một trong ba (3) điều
kiện sau:
+ Nếu bên thuê hủy
hợp đồng và đền bù tổn thất phát sinh liên quan đến việc hủy hợp đồng cho bên
cho thuê;
+ Thu nhập hoặc tổn
thất do sự thay đổi giá trị hợp lý của giá trị còn lại của tài sản thuê gắn với
bên thuê;
+ Bên thuê có khả
năng tiếp tục thuê lại tài sản sau khi hết hạn hợp đồng thuê với tiền thuê thấp
hơn giá thuê thị trường. Riêng trường hợp thuê tài sản là quyền sử dụng đất thì
thường được phân loại là thuê hoạt động.
- TSCĐ thuê tài chính
là những TSCĐ chưa thuộc quyền sở hữu của doanh nghiệp nhưng doanh nghiệp có
nghĩa vụ và trách nhiệm quản lý và sử dụng như tài sản của doanh nghiệp.
1.2. Giá trị TSCĐ
phản ánh trên TK 211 theo nguyên giá. Kế toán phải theo dõi chi tiết nguyên giá
của từng loại và từng TSCĐ. Tùy thuộc vào nguồn hình thành, nguyên giá TSCĐ
được xác định như sau:
1.2.1. TSCĐ hữu hình
a) Nguyên giá TSCĐ hữu
hình do mua sắm bao gồm: Giá mua (trừ các khoản được chiết khấu thương mại,
giảm giá), các khoản thuế (không bao gồm các khoản thuế được hoàn lại) và các
chi phí liên quan trực tiếp đến việc đưa tài sản vào trạng thái sẵn sàng sử
dụng như chi phí chuẩn bị mặt bằng, chi phí vận chuyển và bốc xếp ban đầu, chi
phí lắp đặt, chạy thử (trừ (-) các khoản thu hồi về sản phẩm, phế liệu do chạy
thử), chi phí chuyên gia và các chi phí liên quan trực tiếp khác. Chi phí lãi vay
phát sinh khi mua sắm TSCĐ đã hoàn thiện (TSCĐ sử dụng được ngay mà không cần
qua quá trình lắp đặt, chạy thử đầu tư xây dựng) không được vốn hóa vào nguyên
giá TSCĐ.
- Nguyên giá TSCĐ hữu
hình mua sắm được thanh toán theo phương thức trả chậm: Là giá mua trả tiền ngay
tại thời điểm mua cộng các chi phí liên quan trực tiếp tính đến thời điểm đưa
tài sản vào trạng thái sẵn sàng sử dụng (không bao gồm các khoản thuế được hoàn
lại). Khoản chênh lệch giữa giá mua trả chậm và giá mua trả tiền ngay được phân
bổ dần vào chi phí sản xuất, kinh doanh theo kỳ hạn thanh toán.
- Nguyên giá TSCĐ là
bất động sản: Khi mua sắm bất động sản, đơn vị phải tách riêng giá trị quyền sử
dụng đất và tài sản trên đất theo quy định của pháp luật. Phần giá trị tài sản
trên đất được ghi nhận là TSCĐ hữu hình; Giá trị quyền sử dụng đất được hạch
toán là TSCĐ vô hình hoặc chi phí trả trước tùy từng trường hợp theo quy định
của pháp luật.
b) Nguyên giá TSCĐ
hữu hình hình thành do đầu tư xây dựng cơ bản hoàn thành
- Nguyên giá TSCĐ
theo phương thức giao thầu: Là giá quyết toán công trình xây dựng theo quy
định, các chi phí khác có liên quan trực tiếp và lệ phí trước bạ (nếu có). Đối
với tài sản cố định là con súc vật làm việc hoặc cho sản phẩm, vườn cây lâu năm
thì nguyên giá là toàn bộ các chi phí thực tế đã chi ra cho con súc vật, vườn
cây đó từ lúc hình thành cho tới khi đưa vào khai thác, sử dụng và các chi phí
khác trực tiếp có liên quan.
- TSCĐ hữu hình tự
xây dựng hoặc tự sản xuất:
Nguyên giá TSCĐ hữu
hình tự xây dựng là giá trị quyết toán công trình khi đưa vào sử dụng. Trường
hợp TSCĐ đã đưa vào sử dụng nhưng chưa thực hiện quyết toán thì doanh nghiệp
căn cứ vào chi phí đầu tư xây dựng thực tế để hạch toán tăng nguyên giá TSCĐ
theo giá tạm tính. Sau khi quyết toán vốn đầu tư xây dựng cơ bản được duyệt,
nếu có chênh lệch so với giá trị TSCĐ đã tạm tính thì kế toán điều chỉnh tăng,
giảm vào nguyên giá TSCĐ.
Nguyên giá TSCĐ hữu
hình tự sản xuất là giá thành thực tế của TSCĐ hữu hình cộng (+) các chi phí
trực tiếp liên quan đến việc đưa TSCĐ vào trạng thái sẵn sàng sử dụng.
- Trong cả hai trường
hợp trên, nguyên giá TSCĐ bao gồm cả chi phí lắp đặt, chạy thử trừ giá trị sản
phẩm thu hồi trong quá trình chạy thử, sản xuất thử. Doanh nghiệp không được
tính vào nguyên giá TSCĐ hữu hình các khoản lãi nội bộ và các khoản chi phí
không hợp lý như nguyên liệu, vật liệu lãng phí, lao động hoặc các khoản chi
phí khác sử dụng vượt quá mức bình thường trong quá trình tự xây dựng hoặc tự
sản xuất.
c) Nguyên giá TSCĐ
hữu hình mua dưới hình thức trao đổi với một TSCĐ hữu hình không tương tự hoặc
tài sản khác, được xác định theo giá trị hợp lý của TSCĐ hữu hình nhận về hoặc
giá trị hợp lý của tài sản đem trao đổi, sau khi điều chỉnh các khoản tiền hoặc
tương đương tiền trả thêm hoặc thu về cộng các chi phí liên quan trực tiếp đến
việc đưa tài sản vào trạng thái sẵn sàng sử dụng (không bao gồm các khoản thuế
được hoàn lại).
Nguyên giá TSCĐ hữu
hình mua dưới hình thức trao đổi với một TSCĐ hữu hình tương tự, hoặc có thể
hình thành do được bán để đổi lấy quyền sở hữu một tài sản tương tự (tài sản tương
tự là tài sản có công dụng tương tự, trong cùng lĩnh vực kinh doanh và có giá
trị tương đương). Trong trường hợp này không có bất kỳ khoản lãi hay lỗ nào
được ghi nhận trong quá trình trao đổi. Nguyên giá TSCĐ nhận về được tính bằng
giá trị còn lại của TSCĐ đem trao đổi.
d) Nguyên giá TSCĐ
hữu hình được cấp, được điều chuyển đến bao gồm: Giá trị còn lại trên sổ kế
toán tài sản cố định ở doanh nghiệp cấp, doanh nghiệp điều chuyển hoặc giá trị
theo đánh giá thực tế của Hội đồng giao nhận hoặc tổ chức định giá chuyên nghiệp
theo quy định của pháp luật và các chi phí liên quan trực tiếp như vận chuyển,
bốc dỡ, chi phí nâng cấp, lắp đặt, chạy thử, lệ phí trước bạ (nếu có)... mà bên
nhận tài sản phải chi ra tính đến thời điểm đưa TSCĐ vào trạng thái sẵn sàng sử
dụng.
đ) Nguyên giá tài sản
cố định hữu hình nhận góp vốn, nhận lại vốn góp là giá trị do các thành viên,
cổ đông sáng lập định giá nhất trí hoặc doanh nghiệp và người góp vốn thỏa
thuận hoặc do tổ chức chuyên nghiệp định giá theo quy định của pháp luật và
được các thành viên, cổ đông sáng lập chấp thuận.
e) Nguyên giá tài sản
cố định do phát hiện thừa, được tài trợ, biếu, tặng: Là giá trị theo đánh giá
thực tế của Hội đồng giao nhận hoặc tổ chức định giá chuyên nghiệp; Các chi phí
mà bên nhận phải chi ra tính đến thời điểm đưa TSCĐ vào trạng thái sẵn sàng sử
dụng như: Chi phí vận chuyển, bốc dỡ, lắp đặt, chạy thử, lệ phí trước bạ (nếu
có).
1.2.2. Tài sản cố
định thuê tài chính
a) Nguyên giá của
TSCĐ thuê tài chính được ghi nhận bằng giá trị hợp lý của tài sản thuê hoặc là
giá trị hiện tại của khoản thanh toán tiền thuê tối thiểu (trường hợp giá trị
hợp lý cao hơn giá trị hiện tại của khoản thanh toán tiền thuê tối thiểu) cộng
với các chi phí trực tiếp phát sinh ban đầu liên quan đến hoạt động thuê tài
chính. Nếu thuế GTGT đầu vào được khấu trừ thì giá trị hiện tại của khoản thanh
toán tiền thuê tối thiểu không bao gồm số thuế GTGT phải trả cho bên cho thuê.
Khi tính giá trị hiện
tại của khoản thanh toán tiền thuê tối thiểu cho việc thuê tài sản, doanh nghiệp
có thể sử dụng tỷ lệ lãi suất ngầm định, tỷ lệ lãi suất được ghi trong hợp đồng
thuê hoặc tỷ lệ lãi suất biên đi vay của bên thuê.
b) Số thuế GTGT đầu
vào của tài sản thuê tài chính không được khấu trừ được hạch toán như sau:
- Nếu thuế GTGT đầu
vào được thanh toán một lần ngay tại thời điểm ghi nhận tài sản thuê thì nguyên
giá tài sản thuê bao gồm cả thuế GTGT;
- Nếu thuế GTGT đầu
vào được thanh toán từng kỳ thì được ghi vào chi phí SXKD trong kỳ phù hợp với khoản
mục chi phí khấu hao của tài sản thuê tài chính.
c) Khoản nợ thuê tài
chính phản ánh trên TK 3412 không bao gồm thuế GTGT đầu vào.
d) Không phản ánh vào
tài khoản này giá trị của TSCĐ thuê hoạt động.
1.2.3. TSCĐ vô hình
Nguyên giá của TSCĐ
vô hình là toàn bộ các chi phí mà doanh nghiệp phải bỏ ra để có được TSCĐ vô
hình tính đến thời điểm đưa tài sản đó vào sử dụng theo dự kiến.
a) Nguyên giá của
TSCĐ vô hình do mua sắm trả tiền ngay, mua dưới hình thức thanh toán trả chậm,
trả góp, mua dưới hình thức trao đổi, TSCĐ vô hình được cho, được biếu, tặng,
nhận vốn góp liên doanh, nhận lại vốn góp, do phát hiện thừa.... được xác định
như quy định tại điểm 1.2.1 TSCĐ hữu hình.
b) TSCĐ vô hình hình
thành từ việc trao đổi, thanh toán bằng chứng từ liên quan đến quyền sở hữu vốn
của đơn vị, thì nguyên giá TSCĐ của nó là giá trị hợp lý của các công cụ được
phát hành liên quan đến quyền sở hữu vốn của đơn vị.
c) Nguyên giá TSCĐ vô
hình là quyền sử dụng đất là số tiền đã trả để có được quyền sử dụng đất hợp
pháp (gồm chi phí đã trả cho tổ chức, cá nhân chuyển nhượng hoặc chi phí đền
bù, giải phóng mặt bằng, san lấp mặt bằng, lệ phí trước bạ...) hoặc theo thỏa
thuận của các bên khi góp vốn. Việc xác định TSCĐ vô hình là quyền sử dụng đất
phải tuân thủ các quy định của pháp luật có liên quan.
d) Đối với chi phí thực
tế phát sinh liên quan đến giai đoạn triển khai TSCĐ vô hình: Trường hợp xét
thấy kết quả triển khai thỏa mãn được định nghĩa và tiêu chuẩn ghi nhận TSCĐ vô
hình thì các chi phí giai đoạn triển khai được tập hợp vào TK 241 "Xây
dựng cơ bản dở dang" (2412). Khi kết thúc giai đoạn triển khai các chi phí
hình thành nguyên giá TSCĐ vô hình trong giai đoạn triển khai phải được kết
chuyển vào bên Nợ tài khoản 2113 “TSCĐ vô hình", nếu không đủ điều kiện
ghi nhận là TSCĐ vô hình thì toàn bộ chi phí thực tế phát sinh được kết chuyển
vào chi phí sản xuất kinh doanh trong kỳ hoặc được phân bổ theo quy định của
pháp luật.
đ) Chi phí phát sinh
đem lại lợi ích kinh tế trong tương lai cho doanh nghiệp gồm: chi phí thành lập
doanh nghiệp, chi phí đào tạo nhân viên, chi phí quảng cáo phát sinh trong giai
đoạn trước hoạt động của doanh nghiệp mới thành lập, chi phí chuyển dịch địa điểm
được ghi nhận là chi phí SXKD trong kỳ theo quy định hiện hành.
e) Chi phí liên quan
đến tài sản vô hình đã được doanh nghiệp ghi nhận là chi phí để xác định kết
quả hoạt động kinh doanh trong kỳ trước đó thì không được tái ghi nhận vào
nguyên giá TSCĐ vô hình.
g) Các nhãn hiệu, tên
thương mại, quyền phát hành, danh sách khách hàng và các khoản mục tương tự
được hình thành trong nội bộ doanh nghiệp không được ghi nhận là TSCĐ vô hình.
1.3. Việc tính và
trích khấu hao tài sản cố định được thực hiện theo quy định của pháp luật hiện
hành.
Đối với TSCĐ thuê tài
chính, định kỳ, bên thuê có trách nhiệm tính, trích khấu hao tài sản cố định
vào chi phí sản xuất, kinh doanh tùy theo bộ phận sử dụng tài sản cố định trên
cơ sở áp dụng chính sách khấu hao nhất quán với chính sách khấu hao của tài sản
cùng loại thuộc sở hữu của mình. Nếu không chắc chắn là bên thuê sẽ có quyền sở
hữu tài sản thuê khi hết hạn hợp đồng thuê thì tài sản thuê sẽ được khấu hao
theo thời hạn thuê nếu thời hạn thuê ngắn hơn thời gian sử dụng hữu ích của tài
sản thuê.
1.4. Chi phí liên
quan đến TSCĐ vô hình phát sinh sau khi ghi nhận ban đầu phải được ghi nhận là
chi phí sản xuất, kinh doanh trong kỳ, trừ khi thỏa mãn đồng thời 2 điều kiện
sau thì được ghi tăng nguyên giá TSCĐ vô hình:
- Chi phí phát sinh
có khả năng làm cho TSCĐ tạo ra lợi ích kinh tế trong tương lai nhiều hơn mức
hoạt động được đánh giá ban đầu;
- Chi phí được xác định
một cách chắc chắn và gắn liền với TSCĐ vô hình cụ thể.
Riêng đối với chi phí
phát sinh sau ghi nhận ban đầu liên quan đến các tài sản mua ngoài là nhãn hiệu
hàng hóa, quyền phát hành, danh sách khách hàng và các khoản mục tương tự về
bản chất luôn được ghi nhận là chi phí sản xuất, kinh doanh trong kỳ.
1.5. Trường hợp mua
TSCĐ gồm có nhà cửa, vật kiến trúc gắn liền với quyền sử dụng đất thì phải xác
định tách biệt giá trị nhà cửa, vật kiến trúc để ghi nhận vào nguyên giá TSCĐ
hữu hình (TK 2111) và giá trị quyền sử dụng đất để ghi nhận vào nguyên giá TSCĐ
vô hình (TK 2113)
1.6. Doanh nghiệp chỉ
thay đổi nguyên giá TSCĐ theo quy định của cơ chế tài chính hiện hành.
1.7. Mọi trường hợp
tăng, giảm TSCĐ đều phải lập biên bản giao nhận, biên bản thanh lý TSCĐ và phải
thực hiện các thủ tục quy định.
1.8. TSCĐ phải được
theo dõi chi tiết cho từng đối tượng ghi TSCĐ, theo từng loại TSCĐ và địa điểm
bảo quản, sử dụng, quản lý TSCĐ trên “Sổ Tài sản cố định”, cụ thể:
- TSCĐ hữu hình, gồm:
Nhà cửa, vật kiến trúc, máy móc, thiết bị, phương tiện truyền tải, truyền dẫn, thiết
bị dụng cụ quản lý, cây lâu năm, súc vật làm việc và cho sản phẩm, các TSCĐ hữu
hình khác.
- TSCĐ vô hình, gồm:
Quyền phát hành; Bản quyền, bằng sáng chế; Nhãn hiệu hàng hóa; Phần mềm máy
tính; Giấy phép và giấy phép nhượng quyền; TSCĐ vô hình khác.
1.9. Tài sản cố định
của doanh nghiệp giảm, do nhượng bán, thanh lý, mất mát, phát hiện thiếu khi
kiểm kê, điều chuyển cho doanh nghiệp khác, tháo dỡ một hoặc một số bộ phận...
Trong mọi trường hợp giảm TSCĐ, kế toán phải làm đầy đủ thủ tục, xác định đúng
những khoản thiệt hại và thu nhập (nếu có). Căn cứ các chứng từ liên quan, kế
toán ghi sổ theo từng trường hợp cụ thể như sau:
- Trường hợp nhượng
bán TSCĐ dùng vào sản xuất, kinh doanh: TSCĐ nhượng bán thường là những TSCĐ
không cần dùng hoặc xét thấy sử dụng không có hiệu quả. Khi nhượng bán TSCĐ
phải làm đầy đủ các thủ tục cần thiết theo quy định của pháp luật.
- TSCĐ thanh lý là
những TSCĐ hư hỏng không thể tiếp tục sử dụng được, những TSCĐ lạc hậu về kỹ
thuật hoặc không phù hợp với yêu cầu sản xuất, kinh doanh. Khi có TSCĐ thanh
lý, doanh nghiệp phải ra quyết định thanh lý, thành lập Hội đồng thanh lý TSCĐ.
Hội đồng thanh lý TSCĐ có nhiệm vụ tổ chức thực hiện việc thanh lý TSCĐ theo đúng
trình tự, thủ tục quy định và lập “Biên bản thanh lý TSCĐ".
Căn cứ vào Biên bản
thanh lý và các chứng từ có liên quan đến các khoản thu, chi thanh lý TSCĐ,...
kế toán ghi sổ như trường hợp nhượng bán TSCĐ.
1.10. Mọi trường hợp
phát hiện thừa hoặc thiếu TSCĐ đều phải truy tìm nguyên nhân. Căn cứ vào "Biên
bản kiểm kê TSCĐ" và kết luận của Hội đồng kiểm kê để hạch toán chính xác,
kịp thời, theo từng nguyên nhân cụ thể:
a) TSCĐ phát hiện
thừa:
- Nếu TSCĐ phát hiện
thừa do để ngoài sổ sách (chưa ghi sổ), kế toán phải căn cứ vào hồ sơ TSCĐ để
ghi tăng TSCĐ theo từng trường hợp cụ thể.
- Nếu TSCĐ phát hiện
thừa được xác định là TSCĐ của doanh nghiệp khác thì phải báo ngay cho doanh nghiệp
chủ tài sản đó biết. Trong thời gian chờ xử lý, kế toán phải căn cứ vào tài
liệu kiểm kê, tạm thời theo dõi và giữ hộ.
- Nếu TSCĐ thừa không
xác định được chủ sở hữu thì ghi tăng thu nhập khác theo giá trị hợp lý của tài
sản.
b) TSCĐ phát hiện thiếu
phải được truy cứu nguyên nhân, xác định người chịu trách nhiệm và xử lý theo
quy định.
Căn cứ "Biên bản
xử lý TSCĐ thiếu" đã được duyệt và hồ sơ TSCĐ, kế toán phải xác định
nguyên giá, giá trị hao mòn của TSCĐ đó làm căn cứ ghi giảm TSCĐ và xử lý vật
chất phần giá trị còn lại của TSCĐ. Tùy thuộc vào quyết định xử lý để hạch toán
vào các tài khoản có liên quan.
2.
Kết cấu và nội dung phản ánh của Tài khoản 211 - Tài sản cố định
Bên
Nợ:
- Nguyên giá của TSCĐ
tăng do mua sắm, do trao đổi TSCĐ, do XDCB hoàn thành bàn giao đưa vào sử dụng,
do các đơn vị tham gia liên doanh góp vốn, do được tặng biếu, viện trợ...
- Điều chỉnh tăng
nguyên giá của TSCĐ do xây lắp, trang bị thêm hoặc do cải tạo nâng cấp, do đánh
giá lại.
Bên
Có:
- Nguyên giá của TSCĐ
giảm do điều chuyển cho đơn vị khác, do đem đi trao đổi để lấy TSCĐ, do nhượng
bán, thanh lý hoặc đem đi góp vốn vào đơn vị khác ...
- Nguyên giá của TSCĐ
giảm do tháo bớt một hoặc một số bộ phận do đánh giá lại giảm nguyên giá.
Số
dư bên Nợ:
Nguyên giá TSCĐ hiện
có cuối kỳ ở doanh nghiệp.
Tài khoản
211 - Tài sản cố định có 3 tài khoản cấp 2:
-
Tài khoản 2111 - TSCĐ hữu hình: Dùng để phản ánh giá
trị hiện có và tình hình biến động của toàn bộ TSCĐ hữu hình thuộc quyền sở hữu
của doanh nghiệp theo nguyên giá.
-
Tài khoản 2112 - TSCĐ thuê tài chính:
Dùng để phản ánh nguyên giá TSCĐ doanh nghiệp đi thuê dài hạn theo phương thức thuê
tài chính.
-
Tài khoản 2113 - TSCĐ vô hình: Dùng để phản ánh giá trị hiện có và tình
hình biến động của toàn bộ TSCĐ vô hình thuộc quyền sở hữu của doanh nghiệp
theo nguyên giá.
Điều
32. Tài khoản 214 - Hao mòn tài sản cố định
1.
Nguyên tắc kế toán
a) Tài khoản này dùng
để phản ánh tình hình tăng, giảm giá trị hao mòn và giá trị hao mòn lũy kế của
các loại TSCĐ và bất động sản đầu tư (BĐSĐT) trong quá trình sử dụng do trích
khấu hao TSCĐ, BĐSĐT và những khoản tăng, giảm hao mòn khác của TSCĐ, BĐSĐT.
b) Về nguyên tắc, mọi
TSCĐ, BĐSĐT dùng để cho thuê của doanh nghiệp có liên quan đến sản xuất, kinh
doanh (gồm cả tài sản chưa dùng, không cần dùng, chờ thanh lý) đều phải trích
khấu hao theo quy định hiện hành. Khấu hao TSCĐ dùng trong sản xuất, kinh doanh
và khấu hao BĐSĐT được hạch toán vào chi phí sản xuất, kinh doanh trong kỳ;
khấu hao TSCĐ, BĐSĐT chưa dùng, không cần dùng, chờ thanh lý thực hiện theo quy
định của pháp luật hiện hành. Đối với TSCĐ dùng cho mục đích phúc lợi thì không
phải trích khấu hao tính vào chi phí sản xuất, kinh doanh mà chỉ tính hao mòn
TSCĐ và hạch toán giảm nguồn hình thành TSCĐ đó.
c) Căn cứ vào quy
định của pháp luật và yêu cầu quản lý của doanh nghiệp để lựa chọn 1 trong các
phương pháp tính, trích khấu hao theo quy định của pháp luật phù hợp cho từng
TSCĐ, BĐSĐT nhằm kích thích sự phát triển sản xuất, kinh doanh, đảm bảo việc
thu hồi vốn nhanh, đầy đủ và phù hợp với khả năng trang trải chi phí của doanh nghiệp.
Phương pháp khấu hao
được áp dụng cho từng TSCĐ, BĐSĐT phải được thực hiện nhất quán và có thể được
thay đổi khi có sự thay đổi đáng kể cách thức thu hồi lợi ích kinh tế của TSCĐ
và BĐSĐT.
d) Thời gian khấu hao
và phương pháp khấu hao TSCĐ phải được xem xét lại ít nhất là vào cuối mỗi năm
tài chính. Nếu thời gian sử dụng hữu ích ước tính của tài sản khác biệt lớn so
với các ước tính trước đó thì thời gian khấu hao phải được thay đổi tương ứng.
Phương pháp khấu hao TSCĐ được thay đổi khi có sự thay đổi đáng kể cách thức
ước tính thu hồi lợi ích kinh tế của TSCĐ. Trường hợp này, phải điều chỉnh chi
phí khấu hao cho năm hiện hành, các năm tiếp theo và phải thuyết minh trong Báo
cáo tài chính.
đ) Đối với các TSCĐ
đã khấu hao hết (đã thu hồi đủ vốn) nhưng vẫn còn sử dụng vào hoạt động sản
xuất, kinh doanh thì không được tiếp tục trích khấu hao. Các TSCĐ chưa tính đủ
khấu hao (chưa thu hồi đủ vốn) mà đã hư hỏng, cần thanh lý thì phải xác định
nguyên nhân, trách nhiệm của tập thể, cá nhân để xử lý bồi thường và phần giá
trị còn lại của TSCĐ chưa thu hồi, không được bồi thường phải được bù đắp bằng
số thu do thanh lý của chính TSCĐ đó, số tiền bồi thường do lãnh đạo doanh nghiệp
quyết định. Nếu số thu thanh lý và số thu bồi thường không đủ bù đắp phần giá
trị còn lại của TSCĐ chưa thu hồi, hoặc giá trị TSCĐ bị mất thì chênh lệch còn lại
được coi là lỗ về thanh lý TSCĐ và kế toán vào chi phí khác.
e) Đối với TSCĐ vô
hình, phải tùy thời gian phát huy hiệu quả để trích khấu hao tính từ khi TSCĐ
được đưa vào sử dụng (theo hợp đồng, cam kết hoặc theo quyết định của cấp có
thẩm quyền).
g) Đối với TSCĐ thuê
tài chính, trong quá trình sử dụng bên đi thuê phải trích khấu hao trong thời
gian thuê theo hợp đồng tính vào chi phí sản xuất, kinh doanh, đảm bảo thu hồi
đủ vốn.
h) Đối với BĐSĐT cho thuê
hoạt động phải trích khấu hao và ghi nhận vào giá vốn hàng bán trong kỳ. Doanh nghiệp
có thể dựa vào các BĐS chủ sở hữu sử dụng (TSCĐ) cùng loại để ước tính thời
gian trích khấu hao và xác định phương pháp khấu hao BĐSĐT. Trường hợp BĐSĐT
nắm giữ chờ tăng giá, doanh nghiệp không trích khấu hao mà xác định tổn thất do
giảm giá trị. Khi có bằng chứng chắc chắn cho thấy BĐSĐT tăng giá trở lại thì
doanh nghiệp được điều chỉnh tăng nguyên giá BĐSĐT nhưng tối đa không vượt quá
nguyên giá ban đầu của BĐSĐT.
2.
Kết cấu và nội dung phản ánh của tài khoản 214 - Hao mòn TSCĐ
Bên
Nợ: Giá trị hao mòn TSCĐ, BĐSĐT giảm do TSCĐ, BĐSĐT thanh lý,
nhượng bán, điều động cho đơn vị hạch toán phụ thuộc, góp vốn đầu tư vào đơn vị
khác,...
Bên
Có: Giá trị hao mòn TSCĐ, BĐSĐT tăng do trích khấu hao TSCĐ,
BĐSĐT,...
Số
dư bên Có: Giá trị hao mòn lũy kế của TSCĐ, BĐSĐT hiện có cuối kỳ ở
doanh nghiệp.
Tài khoản
214 - Hao mòn TSCĐ, có 4 tài khoản cấp 2:
-
Tài khoản 2141 - Hao mòn TSCĐ hữu hình:
Phản ánh giá trị hao mòn của TSCĐ hữu hình trong quá trình sử dụng do trích khấu
hao TSCĐ và những khoản tăng, giảm hao mòn khác của TSCĐ hữu hình.
-
Tài khoản 2142 - Hao mòn TSCĐ thuê tài chính: Phản
ánh giá trị hao mòn của TSCĐ thuê tài chính trong quá trình sử dụng do trích
khấu hao TSCĐ thuê tài chính và những khoản tăng, giảm hao mòn khác của TSCĐ thuê
tài chính.
-
Tài khoản 2143 - Hao mòn TSCĐ vô hình: Phản
ánh giá trị hao mòn của TSCĐ vô hình trong quá trình sử dụng do trích khấu hao
TSCĐ vô hình và những khoản làm tăng, giảm hao mòn khác của TSCĐ vô hình.
-
Tài khoản 2147 - Hao mòn BĐSĐT: Tài khoản này phản
ánh giá trị hao mòn BĐSĐT trong quá trình cho thuê hoạt động và những khoản làm
tăng, giảm hao mòn khác của BĐSĐT.
Điều
33. Tài khoản 217 - Bất động sản đầu tư
1.
Nguyên tắc kế toán
1.1. Tài khoản này
dùng để phản ánh số hiện có và tình hình biến động tăng, giảm bất động sản đầu
tư (BĐSĐT) của doanh nghiệp theo nguyên giá, được theo dõi chi tiết theo từng
đối tượng tương tự như TSCĐ. BĐSĐT gồm: Quyền sử dụng đất, nhà hoặc một phần
của nhà hoặc cả nhà và đất, cơ sở hạ tầng do người chủ sở hữu hoặc người đi thuê
tài sản theo hợp đồng thuê tài chính nắm giữ nhằm mục đích thu lợi từ việc cho thuê
hoặc chờ tăng giá mà không phải để:
- Sử dụng trong sản
xuất, cung cấp hàng hóa, dịch vụ hoặc sử dụng cho các mục đích quản lý; hoặc
- Bán trong kỳ sản
xuất, kinh doanh thông thường.
1.2. Tài khoản này
dùng để phản ánh giá trị BĐS đủ tiêu chuẩn ghi nhận là BĐSĐT. Không phản ánh
vào tài khoản này giá trị bất động sản mua về để bán trong kỳ hoạt động kinh
doanh bình thường hoặc xây dựng để bán trong tương lai gần, bất động sản chủ sở
hữu sử dụng, bất động sản trong quá trình xây dựng chưa hoàn thành với mục đích
để sử dụng trong tương lai dưới dạng BĐSĐT.
Bất động sản đầu tư
được ghi nhận là tài sản phải thỏa mãn đồng thời hai điều kiện sau:
- Chắc chắn thu được
lợi ích kinh tế trong tương lai;
- Nguyên giá phải
được xác định một cách đáng tin cậy.
1.3. Bất động sản đầu
tư được ghi nhận trên tài khoản này theo nguyên giá. Nguyên giá của BĐSĐT là
toàn bộ các chi phí (tiền hoặc tương đương tiền) mà doanh nghiệp bỏ ra hoặc giá
trị hợp lý của các khoản khác đưa đi trao đổi để có được BĐSĐT tính đến thời điểm
mua hoặc xây dựng hoàn thành BĐSĐT đó.
- Tùy thuộc vào từng trường
hợp, nguyên giá của BĐSĐT được xác định như sau:
+ Nguyên giá của
BĐSĐT được mua bao gồm giá mua và các chi phí liên quan trực tiếp đến việc mua,
như: Phí dịch vụ tư vấn, lệ phí trước bạ và chi phí giao dịch liên quan khác,...
+ Trường hợp mua
BĐSĐT thanh toán theo phương thức trả chậm, nguyên giá của BĐSĐT được phản ánh
theo giá mua trả tiền ngay tại thời điểm mua. Khoản chênh lệch giữa giá mua trả
chậm và giá mua trả tiền ngay được hạch toán vào chi phí tài chính theo kỳ hạn
thanh toán, trừ khi số chênh lệch đó được tính vào nguyên giá BĐSĐT;
+ Nguyên giá của
BĐSĐT tự xây dựng là giá thành thực tế và các chi phí liên quan trực tiếp của
BĐSĐT tính đến ngày hoàn thành công việc xây dựng;
- Các chi phí sau
không được tính vào nguyên giá của BĐSĐT:
+ Chi phí phát sinh
ban đầu (trừ trường hợp các chi phí này là cần thiết để đưa BĐSĐT vào trạng
thái sẵn sàng sử dụng);
+ Các chi phí khi mới
đưa BĐSĐT vào hoạt động lần đầu trước khi BĐSĐT đạt tới trạng thái hoạt động
bình thường theo dự kiến.
1.4. Các chi phí liên
quan đến BĐSĐT phát sinh sau ghi nhận ban đầu phải được ghi nhận là chi phí sản
xuất, kinh doanh trong kỳ, trừ khi chi phí này có khả năng chắc chắn làm cho
BĐSĐT tạo ra lợi ích kinh tế trong tương lai nhiều hơn mức hoạt động được đánh
giá ban đầu thì được ghi tăng nguyên giá BĐSĐT.
1.5. Trong quá trình
cho thuê hoạt động phải tiến hành trích khấu hao BĐSĐT và ghi nhận vào giá vốn
hàng bán trong kỳ (kể cả trong thời gian ngừng cho thuê). Doanh nghiệp có thể
dựa vào các bất động sản chủ sở hữu sử dụng cùng loại để ước tính thời gian
trích khấu hao và xác định phương pháp khấu hao của BĐSĐT.
- Trường hợp doanh nghiệp
ghi nhận doanh thu đối với toàn bộ số tiền nhận trước từ việc cho thuê BĐSĐT,
kế toán phải ước tính đầy đủ giá vốn tương ứng với doanh thu được ghi nhận (bao
gồm cả số khấu hao được tính trước).
- Giá vốn của BĐSĐT
cho thuê bao gồm: Chi phí khấu hao BĐSĐT và các chi phí liên quan trực tiếp
khác tới việc cho thuê, như: Chi phí dịch vụ mua ngoài, chi phí tiền lương nhân
viên trực tiếp quản lý bất động sản cho thuê, chi phí khấu hao các công trình
phụ trợ phục vụ việc cho thuê BĐSĐT.
1.6. Doanh nghiệp
không trích khấu hao đối với BĐSĐT nắm giữ chờ tăng giá. Trường hợp có bằng
chứng chắc chắn cho thấy BĐSĐT bị giảm giá so với giá thị trường và khoản giảm
giá được xác định một cách đáng tin cậy thì doanh nghiệp được đánh giá giảm
nguyên giá BĐSĐT và ghi nhận khoản tổn thất vào giá vốn hàng bán (tương tự như
việc lập dự phòng đối với hàng hóa bất động sản).
1.7. Đối với những
BĐSĐT được mua vào nhưng phải tiến hành xây dựng, cải tạo, nâng cấp trước khi
sử dụng cho mục đích đầu tư thì giá trị bất động sản, chi phí mua sắm và chi
phí cho quá trình xây dựng, cải tạo, nâng cấp BĐSĐT được phản ánh trên TK 241
“Xây dựng cơ bản dở dang”. Khi quá trình xây dựng, cải tạo, nâng cấp hoàn thành
phải xác định nguyên giá BĐSĐT hoàn thành để kết chuyển vào TK 217 “Bất động
sản đầu tư”.
1.8. Việc chuyển từ
bất động sản chủ sở hữu sử dụng thành BĐSĐT hoặc từ BĐSĐT sang bất động sản chủ
sở hữu sử dụng hay hàng tồn kho chỉ khi có sự thay đổi về mục đích sử dụng như
các trường hợp sau:
- BĐSĐT chuyển thành
bất động sản chủ sở hữu sử dụng khi chủ sở hữu bắt đầu sử dụng tài sản này;
- BĐSĐT chuyển thành
hàng tồn kho khi chủ sở hữu bắt đầu triển khai cho mục đích bán;
- Bất động sản chủ sở
hữu sử dụng chuyển thành BĐSĐT khi chủ sở hữu kết thúc sử dụng tài sản đó và
khi bên khác thuê hoạt động;
- Hàng tồn kho chuyển
thành BĐSĐT khi chủ sở hữu bắt đầu cho bên khác thuê hoạt động;
- Bất động sản xây
dựng chuyển thành BĐSĐT khi kết thúc giai đoạn xây dựng, bàn giao đưa vào đầu
tư.
Việc chuyển đổi mục
đích sử dụng giữa BĐSĐT với bất động sản chủ sở hữu sử dụng hoặc hàng tồn kho
không làm thay đổi giá trị ghi sổ của tài sản được chuyển đổi và không làm thay
đổi nguyên giá của bất động sản trong việc xác định giá trị hay để lập Báo cáo
tài chính.
1.9. Khi doanh nghiệp
quyết định bán một BĐSĐT mà không có giai đoạn sửa chữa, cải tạo nâng cấp thì
doanh nghiệp vẫn tiếp tục ghi nhận là BĐSĐT trên TK 217 "Bất động sản đầu
tư" cho đến khi BĐSĐT đó được bán mà không chuyển thành hàng tồn kho.
1.10. Doanh thu từ
việc bán BĐSĐT được ghi nhận là giá bán chưa có thuế GTGT (đối với trường hợp
doanh nghiệp nộp thuế GTGT tính theo phương pháp khấu trừ) hoặc tổng giá thanh
toán (đối với trường hợp doanh nghiệp nộp thuế GTGT theo phương pháp trực tiếp).
Trường hợp bán theo phương thức trả chậm thì doanh thu được xác định ban đầu
theo giá bán trả tiền ngay. Khoản chênh lệch giữa tổng số tiền phải thanh toán
và giá bán trả tiền ngay được ghi nhận là doanh thu tiền lãi chưa thực hiện.
1.11. Ghi giảm BĐSĐT
trong các trường hợp:
- Chuyển đổi mục đích
sử dụng từ BĐSĐT sang hàng tồn kho hoặc bất động sản chủ sở hữu sử dụng;
- Bán, thanh lý
BĐSĐT;
- Hết thời hạn thuê
tài chính trả lại BĐSĐT cho bên cho thuê.
1.12. Doanh nghiệp
xây dựng danh mục BĐSĐT nắm giữ cho thuê hoặc chờ tăng giá và thực hiện chính
sách khấu hao hoặc xác định tổn thất một cách nhất quán trong năm tài chính.
2.
Kết cấu và nội dung phản ánh của Tài khoản 217 - Bất động sản đầu tư
Bên
Nợ: Nguyên giá BĐSĐT tăng trong kỳ.
Bên
Có: Nguyên giá BĐSĐT giảm trong kỳ.
Số
dư bên Nợ: Nguyên giá BĐSĐT hiện có cuối kỳ.
Điều
34. Tài khoản 228 - Đầu tư góp vốn vào đơn vị khác
1.
Nguyên tắc kế toán
1.1. Tài khoản này
dùng để phản ánh các khoản đầu tư góp vốn vào đơn vị khác và tình hình thu hồi
các khoản đầu tư góp vốn vào đơn vị khác của doanh nghiệp.
Các khoản đầu tư góp
vốn vào đơn vị khác của doanh nghiệp gồm:
a) Các khoản vốn góp
liên doanh, liên kết:
- Tài khoản này dùng
để phản ánh toàn bộ vốn góp vào công ty liên doanh và công ty liên kết; tình
hình thu hồi vốn đầu tư liên doanh, liên kết. Tài khoản này không phản ánh các
giao dịch dưới hình thức hợp đồng hợp tác kinh doanh không thành lập pháp nhân.
- Công ty liên doanh
được thành lập bởi các bên góp vốn liên doanh có quyền đồng kiểm soát các chính
sách tài chính và hoạt động, là đơn vị có tư cách pháp nhân hạch toán độc lập.
Công ty liên doanh phải tổ chức thực hiện công tác kế toán riêng theo quy định
của pháp luật hiện hành về kế toán, chịu trách nhiệm kiểm soát tài sản, các khoản
nợ phải trả, doanh thu, thu nhập khác và chi phí phát sinh tại đơn vị mình. Mỗi
bên góp vốn liên doanh được hưởng một phần kết quả hoạt động của công ty liên
doanh theo thỏa thuận của hợp đồng liên doanh.
- Khoản đầu tư được phân
loại là đầu tư vào công ty liên kết khi nhà đầu tư nắm giữ trực tiếp hoặc gián
tiếp từ 20% đến dưới 50% quyền biểu quyết của bên nhận đầu tư mà không có thỏa thuận
khác hoặc nhà đầu tư có ảnh hưởng đáng kể với bên được đầu tư.
- Khi nhà đầu tư
không còn quyền đồng kiểm soát thì phải ghi giảm khoản đầu tư vào công ty liên
doanh; Khi không còn ảnh hưởng đáng kể hoặc tỷ lệ nắm giữ quyền biểu quyết đối
với bên nhận đầu tư không đảm bảo theo tỷ lệ quy định nêu trên thì phải ghi
giảm khoản đầu tư vào công ty liên kết.
- Các khoản chi phí
liên quan trực tiếp tới hoạt động bán hoặc thanh lý khoản đầu tư vào công ty
liên doanh, liên kết được ghi nhận là chi phí tài chính trong kỳ phát sinh.
- Khi thanh lý,
nhượng bán, thu hồi vốn góp liên doanh, liên kết, căn cứ vào giá trị tài sản
thu hồi được kế toán ghi giảm số vốn đã góp. Phần chênh lệch giữa giá trị hợp
lý của khoản thu hồi được so với giá trị ghi sổ của khoản đầu tư được ghi nhận
là doanh thu hoạt động tài chính (nếu lãi) hoặc chi phí tài chính (nếu lỗ).
b) Đầu tư khác: Bao
gồm các khoản đầu tư vào công cụ vốn của đơn vị khác nhưng không có quyền đồng
kiểm soát, không có ảnh hưởng đáng kể đối với bên được đầu tư và các khoản đầu
tư khác như vàng, bạc, kim khí quý, đá quý không được phân loại là hàng tồn kho.
1.2. Giá phí các khoản
đầu tư được phản ánh theo giá gốc, bao gồm giá mua cộng (+) các chi phí liên
quan trực tiếp đến việc đầu tư (nếu có), như: Chi phí giao dịch, môi giới, tư
vấn, kiểm toán, lệ phí, thuế và phí ngân hàng... Trường hợp đầu tư bằng tài sản
phi tiền tệ, giá phí khoản đầu tư được ghi nhận theo giá trị hợp lý của tài sản
phi tiền tệ tại thời điểm phát sinh.
1.3. Trường hợp nhà
đầu tư mua lại phần vốn góp tại công ty liên doanh, liên kết: Tại ngày mua, nhà
đầu tư xác định và phản ánh giá phí khoản đầu tư vào công ty liên doanh, liên
kết bao gồm: Giá trị hợp lý tại ngày diễn ra trao đổi của các tài sản đem trao
đổi, các khoản nợ phải trả đã phát sinh hoặc đã thừa nhận và các công cụ vốn do
bên mua phát hành để đổi lấy quyền đồng kiểm soát tại công ty liên doanh và ảnh
hưởng đáng kể tại công ty liên kết cộng (+) các chi phí liên quan trực tiếp đến
việc mua lại phần vốn góp tại công ty liên doanh, liên kết.
1.4. Việc đầu tư có
thể thực hiện dưới các hình thức:
a) Đầu tư dưới hình
thức góp vốn vào đơn vị khác (do bên được đầu tư huy động vốn): Theo hình thức này,
tài sản của bên góp vốn được ghi nhận vào Báo cáo tình hình tài chính của bên
nhận vốn góp.
b) Đầu tư dưới hình
thức mua lại phần vốn góp tại đơn vị khác (mua lại phần vốn của chủ sở hữu):
Theo hình thức này, tài sản của bên mua (bên đầu tư, nhận chuyển nhượng vốn
góp) được chuyển cho bên bán (bên chuyển nhượng vốn góp) mà không được ghi nhận
vào Báo cáo tình hình tài chính của đơn vị phát hành công cụ vốn (bên được đầu
tư).
1.5. Khi thực hiện
đầu tư bằng tài sản phi tiền tệ, nhà đầu tư phải căn cứ vào hình thức đầu tư để
áp dụng phương pháp kế toán một cách phù hợp, cụ thể:
a) Nếu đầu tư dưới
hình thức góp vốn bằng tài sản phi tiền tệ, nhà đầu tư phải đánh giá lại tài
sản mang đi góp vốn trên cơ sở thỏa thuận. Phần chênh lệch giữa giá trị ghi sổ
hoặc giá trị còn lại và giá trị đánh giá lại của tài sản mang đi góp vốn được
kế toán là thu nhập khác hoặc chi phí khác.
b) Nếu đầu tư dưới
hình thức mua lại phần vốn góp của đơn vị khác và thanh toán cho bên chuyển
nhượng vốn bằng tài sản phi tiền tệ:
- Nếu tài sản phi
tiền tệ dùng để thanh toán là hàng tồn kho, nhà đầu tư phải kế toán như giao
dịch bán hàng tồn kho dưới hình thức hàng đổi hàng (ghi nhận doanh thu, giá vốn
của hàng tồn kho mang đi trao đổi lấy phần vốn được mua);
- Nếu tài sản phi
tiền tệ dùng để thanh toán là TSCĐ, BĐSĐT, nhà đầu tư phải kế toán như giao
dịch nhượng bán TSCĐ, BĐSĐT (ghi nhận doanh thu, thu nhập khác, giá vốn, chi
phí khác....);
- Nếu tài sản phi
tiền tệ dùng để thanh toán là các khoản đầu tư vào công cụ vốn (cổ phiếu) hoặc
công cụ nợ (trái phiếu, các khoản phải thu...) của đơn vị khác, nhà đầu tư phải
kế toán như giao dịch thanh lý, nhượng bán các khoản đầu tư (ghi nhận lãi, lỗ
vào doanh thu hoạt động tài chính hoặc chi phí tài chính).
1.6. Kế toán phải mở sổ
chi tiết theo dõi từng khoản đầu tư vào đơn vị khác theo từng đối tượng. Thời điểm
ghi nhận các khoản đầu tư góp vốn vào đơn vị khác là thời điểm nhà đầu tư chính
thức có quyền sở hữu, cụ thể như sau:
- Chứng khoán niêm
yết được ghi nhận tại thời điểm khớp lệnh (T+0);
- Chứng khoán chưa
niêm yết, các khoản đầu tư dưới hình thức khác được ghi nhận tại thời điểm
chính thức có quyền sở hữu theo quy định của pháp luật.
1.7. Nhà đầu tư phải
hạch toán đầy đủ, kịp thời các khoản cổ tức, lợi nhuận được chia vào Báo cáo
tài chính riêng tại thời điểm được quyền nhận. Cổ tức, lợi nhuận được chia
trong một số trường hợp được hạch toán như sau:
a) Cổ tức, lợi nhuận
được chia bằng tiền hoặc tài sản phi tiền tệ cho giai đoạn sau ngày đầu tư được
hạch toán vào doanh thu hoạt động tài chính theo giá trị hợp lý tại ngày được
quyền nhận;
b) Cổ tức, lợi nhuận
được chia bằng tiền hoặc tài sản phi tiền tệ cho giai đoạn trước ngày đầu tư
không hạch toán vào doanh thu hoạt động tài chính mà hạch toán giảm giá trị khoản
đầu tư.
c) Trường hợp nhận cổ
tức bằng cổ phiếu thì thực hiện theo nguyên tắc: chỉ theo dõi số lượng cổ phiếu
được nhận trên thuyết minh Báo cáo tài chính, không ghi nhận tăng giá trị khoản
đầu tư và doanh thu hoạt động tài chính.
1.8. Giá vốn các khoản
đầu tư tài chính khi thanh lý, nhượng bán được xác định theo phương pháp bình
quân gia quyền tính cho các khoản đầu tư tại từng đối tượng.
1.9. Khi lập Báo cáo
tài chính, doanh nghiệp phải xác định giá trị khoản đầu tư bị tổn thất để trích
lập dự phòng tổn thất đầu tư vào đơn vị khác.
2.
Kết cấu và nội dung phản ánh của Tài khoản 228 - Đầu tư góp vốn vào đơn vị
khác:
Bên
Nợ:
- Số vốn góp liên
doanh đã góp vào cơ sở kinh doanh đồng kiểm soát tăng;
- Giá gốc khoản đầu
tư vào công ty liên kết tăng;
- Giá trị các khoản
đầu tư khác tăng.
Bên
Có:
- Số vốn góp liên doanh
vào cơ sở kinh doanh đồng kiểm soát giảm do đã thu hồi, chuyển nhượng dẫn đến
không còn quyền đồng kiểm soát đối với bên được đầu tư;
- Giá gốc khoản đầu
tư vào công ty liên kết giảm do nhận lại vốn đầu tư hoặc thu được các khoản lợi
ích ngoài lợi nhuận được chia;
- Giá gốc khoản đầu
tư vào công ty liên kết giảm do bán, thanh lý toàn bộ hoặc một phần khoản đầu
tư và không còn ảnh hưởng đáng kể đối với bên được đầu tư;
- Giá trị các khoản
đầu tư khác giảm.
Số
dư bên Nợ:
- Số vốn góp liên
doanh vào cơ sở kinh doanh đồng kiểm soát hiện còn cuối kỳ;
- Giá gốc khoản đầu
tư vào công ty liên kết hiện đang nắm giữ cuối kỳ;
- Giá trị khoản đầu
tư khác hiện có cuối kỳ.
Tài khoản
228 - Đầu tư góp vốn vào đơn vị khác, có 2 tài khoản cấp 2:
-
Tài khoản 2281 - Đầu tư vào công ty liên doanh, liên kết:
Phản ánh toàn bộ vốn góp vào công ty liên doanh, liên kết; tình hình thu hồi
vốn đầu tư vào công ty liên doanh, liên kết.
-
Tài khoản 2288 - Đầu tư khác: Phản ánh giá trị hiện
có và tình hình biến động tăng, giảm các loại đầu tư vào công cụ vốn của đơn vị
khác nhưng không có quyền kiểm soát hoặc đồng kiểm soát, không có ảnh hưởng
đáng kể đối với bên được đầu tư và các khoản đầu tư khác như vàng, bạc, kim khí
quý… không được phân loại là hàng tồn kho.
Điều
35. Kế toán giao dịch hợp đồng hợp tác kinh doanh
1.
Nguyên tắc kế toán
1.1. Hợp đồng hợp tác
kinh doanh (BCC) là thỏa thuận bằng hợp đồng của hai hoặc nhiều bên để cùng
thực hiện hoạt động kinh tế nhưng không hình thành pháp nhân độc lập. Hoạt động
này có thể được đồng kiểm soát bởi các bên góp vốn theo thỏa thuận liên doanh
hoặc kiểm soát bởi một trong số các bên tham gia.
1.2. BCC có thể được
thực hiện dưới hình thức cùng nhau xây dựng tài sản hoặc hợp tác trong một số
hoạt động kinh doanh. Các bên tham gia trong BCC có thể thỏa thuận chia doanh
thu, chia sản phẩm hoặc chia lợi nhuận sau thuế.
1.3. Trong mọi trường
hợp, khi nhận tiền, tài sản của các bên khác đóng góp cho hoạt động BCC, bên
nhận phải kế toán là nợ phải trả, không được ghi nhận vào vốn chủ sở hữu.
1.4. Đối với BCC theo
hình thức tài sản đồng kiểm soát
a) Tài sản đồng kiểm
soát bởi các bên tham gia liên doanh là tài sản được các bên tham gia liên
doanh mua, xây dựng, được sử dụng cho mục đích của liên doanh và mang lại lợi
ích cho các bên tham gia liên doanh theo quy định của Hợp đồng liên doanh. Các
bên tham gia liên doanh được ghi nhận phần giá trị tài sản đồng kiểm soát mà
mình được hưởng là tài sản trên Báo cáo tài chính của mình.
b) Mỗi bên tham gia
liên doanh được nhận sản phẩm hoặc doanh thu từ việc sử dụng và khai thác tài
sản đồng kiểm soát và chịu một phần chi phí phát sinh theo thỏa thuận trong hợp
đồng.
c) Các bên tham gia
liên doanh phải mở sổ kế toán chi tiết trên cùng hệ thống sổ kế toán của mình
để ghi chép và phản ánh trong Báo cáo tài chính của mình những nội dung sau
đây:
- Phần vốn góp vào
tài sản đồng kiểm soát, được phân loại theo tính chất của tài sản;
- Các khoản nợ phải
trả phát sinh riêng của mỗi bên tham gia góp vốn liên doanh;
- Phần nợ phải trả
phát sinh chung phải gánh chịu cùng với các bên tham gia góp vốn liên doanh
khác từ hoạt động của liên doanh;
- Các khoản thu nhập
từ việc bán hoặc sử dụng phần sản phẩm được chia từ liên doanh cùng với phần
chi phí phát sinh được phân chia từ hoạt động của liên doanh;
- Các khoản chi phí
phát sinh liên quan đến việc góp vốn liên doanh.
Đối với TSCĐ, BĐSĐT
khi mang đi góp vốn vào BCC và không chuyển quyền sở hữu từ bên góp vốn thành
sở hữu chung của các bên thì bên nhận tài sản theo dõi như tài sản nhận giữ hộ,
không hạch toán tăng tài sản và vốn góp của chủ sở hữu; Bên góp tài sản không
ghi giảm tài sản trên sổ kế toán mà chỉ theo dõi chi tiết địa điểm, vị trí, nơi
đặt tài sản.
Đối với TSCĐ, BĐSĐT
mang đi góp vốn có sự chuyển quyền sở hữu từ bên góp vốn thành quyền sở hữu
chung, trong quá trình đang xây dựng tài sản đồng kiểm soát, bên mang tài sản
đi góp phải ghi giảm tài sản trên sổ kế toán và ghi nhận giá trị tài sản vào
chi phí xây dựng cơ bản dở dang. Sau khi tài sản đồng kiểm soát hoàn thành, bàn
giao, đưa vào sử dụng, căn cứ vào giá trị tài sản được chia, các bên ghi nhận
tăng tài sản của mình phù hợp với mục đích sử dụng.
1.5. Đối với BCC dưới
hình thức hoạt động kinh doanh đồng kiểm soát
a) Hợp đồng hợp tác
kinh doanh dưới hình thức hoạt động kinh doanh đồng kiểm soát là hoạt động liên
doanh không thành lập một cơ sở kinh doanh mới. Các bên liên doanh có nghĩa vụ
và được hưởng quyền lợi theo thỏa thuận trong hợp đồng. Hoạt động của hợp đồng
liên doanh được các bên góp vốn thực hiện cùng với các hoạt động kinh doanh
thông thường khác của từng bên.
b) Hợp đồng hợp tác
kinh doanh quy định các khoản chi phí phát sinh riêng cho hoạt động kinh doanh
đồng kiểm soát do mỗi bên liên doanh bỏ ra thì bên đó phải gánh chịu. Đối với
các khoản chi phí chung (nếu có) thì căn cứ vào các thỏa thuận trong hợp đồng
để phân chia cho các bên góp vốn.
c) Các bên tham gia
liên doanh phải mở sổ kế toán để ghi chép và phản ánh trong Báo cáo tài chính
của mình các nội dung sau đây:
- Tài sản góp vốn
liên doanh và chịu sự kiểm soát của bên góp vốn liên doanh;
- Các khoản nợ phải
trả phải gánh chịu;
- Doanh thu được chia
từ việc bán hàng hoặc cung cấp dịch vụ của liên doanh;
- Chi phí phải gánh
chịu.
d) Khi bên liên doanh
có phát sinh chi phí chung phải mở sổ kế toán để ghi chép, tập hợp toàn bộ các
chi phí chung đó. Định kỳ căn cứ vào các thỏa thuận trong hợp đồng liên doanh
về việc phân bổ các chi phí chung, kế toán lập Bảng phân bổ chi phí chung, được
các bên liên doanh xác nhận, giao cho mỗi bên giữ một bản (bản chính). Bảng phân
bổ chi phí chung kèm theo các chứng từ gốc hợp pháp là căn cứ để mỗi bên liên
doanh kế toán chi phí chung được phân bổ từ hợp đồng.
đ) Trường hợp hợp
đồng liên doanh quy định chia sản phẩm, định kỳ theo thỏa thuận trong hợp đồng
liên doanh, các bên liên doanh phải lập Bảng phân chia sản phẩm cho các bên góp
vốn và được các bên xác nhận số lượng, quy cách sản phẩm được chia từ hợp đồng,
giao cho mỗi bên giữ một bản (bản chính). Mỗi khi thực giao sản phẩm, các bên
liên doanh phải lập Phiếu giao nhận sản phẩm (hoặc phiếu xuất kho). Phiếu giao
nhận sản phẩm là căn cứ để các bên liên doanh ghi sổ kế toán, theo dõi và là
căn cứ thanh lý hợp đồng.
e) Trường hợp BCC
phát sinh các chi phí, doanh thu chung mà các bên tham gia hợp đồng phải gánh
chịu hoặc được hưởng thì các bên tham gia liên doanh phải thực hiện các quy
định về kế toán như đối với trường hợp hoạt động kinh doanh đồng kiểm soát.
1.6. Trường hợp BCC
chia lợi nhuận sau thuế
a) BCC chia lợi nhuận
sau thuế thường là BCC dưới hình thức hoạt động đồng kiểm soát hoặc do một bên
kiểm soát. Trường hợp BCC chia lợi nhuận sau thuế, các bên phải cử ra một bên
để kế toán toàn bộ các giao dịch của BCC, ghi nhận doanh thu, chi phí, theo dõi
riêng kết quả kinh doanh của BCC và quyết toán thuế. Khi quyết định ký kết BCC
theo hình thức này, các bên phải cân nhắc về rủi ro có thể phải gánh chịu do:
- Một số khoản chi
phí không được tính đầy đủ là chi phí tính thuế do không có sự chuyển giao tài
sản giữa các bên, ví dụ:
+ Chi phí khấu hao
của một số TSCĐ sẽ không được cơ quan thuế chấp nhận do bên tham gia BCC không
làm thủ tục chuyển quyền sở hữu cho bên thực hiện kế toán và quyết toán thuế
cho BCC;
+ Một số khoản chi
phí của các bên tham gia không được cơ quan thuế chấp nhận do hóa đơn đầu vào
không mang tên bên kế toán và quyết toán thuế của BCC;
+ Một số chi phí phát
sinh tại bên tham gia BCC không thể chuyển cho bên kế toán và quyết toán thuế
do các rào cản của pháp luật, ví dụ bên tham gia BCC có hóa đơn nộp tiền sử
dụng đất nhưng pháp luật không cho phép bên phát sinh chi phí tiền sử dụng đất
cho bên kế toán và quyết toán thuế thuê lại đất nên chi phí thuê đất không được
tính vào chi phí của BCC.
- Rủi ro về chính
sách:
+ Bên kế toán và
quyết toán thuế cho BCC có thể phát sinh lỗ lũy kế, tuy nhiên riêng kết quả của
hoạt động BCC thì có lãi. Trường hợp này thay vì được bù trừ số lãi từ BCC với
số lỗ các hoạt động khác, doanh nghiệp vẫn phải nộp thuế TNDN đối với BCC; Nếu
BCC lỗ nhưng các hoạt động khác có lãi, doanh nghiệp có thể không được bù trừ
phần lỗ tương ứng với phần được chia trong BCC;
+ Đối với các bên
khác nếu đưa TSCĐ vào dùng cho hoạt động của BCC thì có thể sẽ không được tính
chi phí khấu hao là chi phí được trừ tại doanh nghiệp do không sử dụng cho hoạt
động sản xuất, kinh doanh tại doanh nghiệp (không phù hợp với doanh thu của các
hoạt động khác).
b) Trường hợp BCC quy
định chia lợi nhuận sau thuế, bên thực hiện kế toán và quyết toán thuế phải căn
cứ vào bản chất của hợp đồng để kế toán một cách phù hợp theo nguyên tắc:
- Trường hợp BCC quy
định các bên khác tham gia BCC được hưởng một khoản lợi nhuận cố định mà không
phụ thuộc vào kết quả kinh doanh của hợp đồng thì mặc dù hình thức pháp lý của
hợp đồng là BCC nhưng bản chất của hợp đồng là thuê tài sản. Trong trường hợp này,
bên kế toán và quyết toán thuế thực chất là bên có quyền điều hành và chi phối
hoạt động của BCC, phải áp dụng phương pháp kế toán thuê tài sản cho hợp đồng,
ghi nhận khoản phải trả cho các bên khác là chi phí để xác định kết quả kinh
doanh trong kỳ, cụ thể:
+ Ghi nhận toàn bộ
doanh thu, chi phí và lợi nhuận sau thuế của BCC trên Báo cáo kết quả hoạt động
kinh doanh của mình;
+ Ghi nhận toàn bộ
Lợi nhuận sau thuế của BCC vào chỉ tiêu “Lợi nhuận sau thuế chưa phân phối” của
Báo cáo tình hình tài chính.
+ Các bên khác ghi
nhận doanh thu cho thuê tài sản đối với khoản được chia từ BCC.
- Trường hợp BCC quy
định các bên khác trong BCC chỉ được phân chia lợi nhuận nếu kết quả hoạt động
của BCC có lãi, đồng thời phải gánh chịu lỗ, thì mặc dù hình thức pháp lý của
BCC là chia lợi nhuận sau thuế nhưng bản chất của BCC là chia doanh thu, chi
phí, các bên thường phải có quyền, điều kiện, khả năng để đồng kiểm soát hoạt
động cũng như dòng tiền của BCC. Bên kế toán và quyết toán thuế phải áp dụng
phương pháp kế toán BCC chia doanh thu để ghi nhận doanh thu, chi phí và kết
quả kinh doanh trong kỳ, đồng thời cung cấp bằng chứng về việc quyết toán thuế
cho các bên khác, cụ thể:
+ Ghi nhận trên Báo
cáo kết quả kinh doanh phần doanh thu, chi phí và lợi nhuận tương ứng với phần
được chia theo thỏa thuận của BCC; Bên quyết toán thuế cung cấp bản sao các hồ
sơ, tài liệu về việc đã thực hiện nghĩa vụ với NSNN của BCC cho các bên trong
BCC để phục vụ việc quyết toán thuế của các bên khác trong BCC;
+ Lợi nhuận sau thuế
chưa phân phối của Báo cáo tình hình tài chính chỉ bao gồm phần lợi nhuận sau
thuế tương ứng của từng bên được hưởng.
+ Các bên khác được
ghi nhận trên Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh phần doanh thu, chi phí
tương ứng với phần mình được chia từ BCC, báo cáo cơ quan thuế về việc khoản
doanh thu, chi phí này đã được thực hiện nghĩa vụ thuế làm căn cứ điều chỉnh số
thuế TNDN phải nộp.
1.7. Khoản chênh lệch
giữa giá trị vốn đã góp và giá trị hợp lý của tài sản nhận về được phản ánh vào
thu nhập khác hoặc chi phí khác.
Điều
36. Tài khoản 229 - Dự phòng tổn thất tài sản
1.
Nguyên tắc kế toán
1.1. Tài khoản này
dùng để phản ánh số hiện có và tình hình biến động tăng, giảm các khoản dự
phòng tổn thất tài sản, gồm:
a) Dự phòng giảm giá
chứng khoán kinh doanh: Là dự phòng phần giá trị bị tổn thất có thể xảy ra do
giảm giá các loại chứng khoán doanh nghiệp đang nắm giữ vì mục đích kinh doanh.
b) Dự phòng tổn thất
đầu tư vào đơn vị khác: Là khoản dự phòng tổn thất do doanh nghiệp nhận vốn góp
đầu tư bị lỗ dẫn đến nhà đầu tư có khả năng mất vốn hoặc khoản dự phòng do suy
giảm giá trị các khoản đầu tư.
- Đối với khoản đầu
tư vào công ty liên doanh, liên kết, nhà đầu tư chỉ trích lập dự phòng khi công
ty liên doanh, liên kết bị lỗ dẫn đến nhà đầu tư có khả năng mất vốn theo quy
định hiện hành.
- Đối với khoản đầu
tư mà nhà đầu tư nắm giữ lâu dài (không phân loại là chứng khoán kinh doanh) và
nhà đầu tư không nắm quyền kiểm soát, không có ảnh hưởng đáng kể đối với bên
được đầu tư, việc lập dự phòng được thực hiện như sau:
+ Đối với khoản đầu
tư vào cổ phiếu niêm yết hoặc giá trị hợp lý khoản đầu tư được xác định tin
cậy, việc lập dự phòng dựa trên giá trị thị trường của cổ phiếu (tương tự như
dự phòng giảm giá chứng khoán kinh doanh);
+ Đối với khoản đầu
tư không xác định được giá trị hợp lý tại thời điểm báo cáo, việc lập dự phòng
được thực hiện căn cứ vào khoản lỗ của bên được đầu tư (dự phòng tổn thất đầu
tư vào đơn vị khác).
c) Dự phòng phải thu
khó đòi: Là khoản dự phòng phần giá trị các khoản nợ phải thu và các khoản có
tính chất tương tự các khoản phải thu mà khó có khả năng thu hồi.
d) Dự phòng giảm giá
hàng tồn kho: Là khoản dự phòng giảm giá hàng tồn kho khi có sự suy giảm của
giá trị thuần có thể thực hiện được so với giá gốc của hàng tồn kho.
1.2. Nguyên tắc kế
toán dự phòng giảm giá chứng khoán kinh doanh
a) Doanh nghiệp được
trích lập dự phòng đối với phần giá trị bị tổn thất có thể xảy ra khi có bằng
chứng chắc chắn cho thấy giá trị thị trường của các loại chứng khoán doanh nghiệp
đang nắm giữ vì mục đích kinh doanh bị giảm so với giá trị ghi sổ.
b) Điều kiện, căn cứ
và mức trích lập hoặc hoàn nhập dự phòng thực hiện theo các quy định của pháp luật.
c) Việc trích lập
hoặc hoàn nhập khoản dự phòng giảm giá chứng khoán kinh doanh được thực hiện ở
thời điểm lập Báo cáo tài chính:
- Nếu số dự phòng
phải lập năm nay cao hơn số dư dự phòng đang ghi trên sổ kế toán thì doanh nghiệp
trích lập bổ sung số chênh lệch đó và ghi nhận vào chi phí tài chính trong kỳ.
- Nếu số dự phòng
phải lập năm nay thấp hơn số dư dự phòng đã lập năm trước chưa sử dụng hết thì
doanh nghiệp hoàn nhập số chênh lệch đó và ghi giảm chi phí tài chính.
1.3. Nguyên tắc kế
toán dự phòng tổn thất đầu tư vào đơn vị khác
a) Đối với đơn vị
được đầu tư là công ty mẹ, căn cứ để nhà đầu tư trích lập dự phòng tổn thất đầu
tư vào đơn vị khác là BCTC hợp nhất của công ty mẹ đó. Đối với các đơn vị được
đầu tư là doanh nghiệp độc lập không có công ty con, căn cứ để nhà đầu tư trích
lập dự phòng tổn thất đầu tư vào đơn vị khác là Báo cáo tài chính của bên được
đầu tư đó.
b) Việc trích lập và
hoàn nhập khoản dự phòng tổn thất đầu tư vào đơn vị khác được thực hiện ở thời điểm
lập Báo cáo tài chính cho từng khoản đầu tư theo nguyên tắc:
- Nếu số dự phòng
phải lập năm nay cao hơn số dư dự phòng đang ghi trên sổ kế toán thì doanh nghiệp
trích lập bổ sung số chênh lệch đó và ghi nhận vào chi phí tài chính trong kỳ.
- Nếu số dự phòng
phải lập năm nay thấp hơn số dư dự phòng đã lập năm trước chưa sử dụng hết thì
doanh nghiệp hoàn nhập số chênh lệch đó và ghi giảm chi phí tài chính.
c) Giá trị tổn thất
các khoản đầu tư vào đơn vị khác sau khi bù trừ với số dự phòng đã trích lập
được phản ánh vào chi phí tài chính trong kỳ báo cáo.
1.4. Nguyên tắc kế
toán dự phòng nợ phải thu khó đòi:
a) Khi lập Báo cáo
tài chính, doanh nghiệp xác định các khoản nợ phải thu khó đòi và các khoản
khác có bản chất tương tự các khoản phải thu mà có khả năng không đòi được để
trích lập hoặc hoàn nhập khoản dự phòng phải thu khó đòi.
b) Doanh nghiệp trích
lập dự phòng phải thu khó đòi khi:
- Nợ phải thu quá hạn
thanh toán ghi trong hợp đồng kinh tế, các khế ước vay nợ, bản cam kết hợp đồng
hoặc cam kết nợ, doanh nghiệp đã đòi nhiều lần nhưng vẫn chưa thu được, kể cả trường
hợp không có biên bản đối chiếu công nợ hoặc đối tượng nợ không ký xác nhận
công nợ hoặc bỏ trốn, mất tích. Việc xác định thời gian quá hạn của khoản nợ
phải thu được xác định là khó đòi phải trích lập dự phòng được căn cứ vào thời
gian trả nợ gốc theo hợp đồng mua, bán ban đầu, không tính đến việc gia hạn nợ
giữa các bên.
- Nợ phải thu chưa
đến thời hạn thanh toán nhưng đối tượng nợ đã lâm vào tình trạng phá sản hoặc
đang làm thủ tục giải thể, mất tích, bỏ trốn.
c) Điều kiện, căn cứ
trích lập dự phòng nợ phải thu khó đòi: Thực hiện theo quy định của pháp luật
hiện hành.
d) Việc trích lập
hoặc hoàn nhập khoản dự phòng phải thu khó đòi được thực hiện ở thời điểm lập Báo
cáo tài chính.
- Trường hợp khoản dự
phòng phải thu khó đòi phải lập ở cuối kỳ kế toán này lớn hơn số dư khoản dự
phòng phải thu khó đòi đang ghi trên sổ kế toán thì số chênh lệch lớn hơn được
ghi tăng dự phòng và ghi tăng chi phí quản lý doanh nghiệp.
- Trường hợp khoản dự
phòng phải thu khó đòi phải lập ở cuối kỳ kế toán này nhỏ hơn số dư khoản dự
phòng phải thu khó đòi đang ghi trên sổ kế toán thì số chênh lệch nhỏ hơn được
hoàn nhập ghi giảm dự phòng và ghi giảm chi phí quản lý doanh nghiệp.
e) Đối với những khoản
phải thu khó đòi kéo dài trong nhiều năm, doanh nghiệp đã cố gắng dùng mọi biện
pháp để thu nợ nhưng vẫn không thu được nợ và xác định đối tượng nợ thực sự
không có khả năng thanh toán thì doanh nghiệp xóa những khoản nợ phải thu khó
đòi trên sổ kế toán. Việc xóa các khoản nợ phải thu khó đòi phải thực hiện theo
quy định của pháp luật và điều lệ doanh nghiệp. Số nợ này được theo dõi trong
hệ thống quản trị của doanh nghiệp và trình bày trong thuyết minh Báo cáo tài
chính. Nếu sau khi đã xóa nợ, doanh nghiệp lại đòi được nợ đã xử lý thì số nợ
thu được sẽ hạch toán vào tài khoản 711 "Thu nhập khác".
g) Đối với khoản tổn
thất về nợ phải thu nếu đã được trích lập dự phòng nợ phải thu khó đòi thì
doanh nghiệp sử dụng số dự phòng nợ phải thu khó đòi đã trích lập để bù đắp, trường
hợp số dự phòng đã trích lập không đủ bù đắp tổn thất thì số tổn thất còn lại
được tính vào chi phí quản lý doanh nghiệp.
1.5. Nguyên tắc kế
toán dự phòng giảm giá hàng tồn kho
a) Doanh nghiệp phải
trích lập dự phòng giảm giá hàng tồn kho khi có những bằng chứng tin cậy về sự
suy giảm của giá trị thuần có thể thực hiện được so với giá gốc của hàng tồn
kho. Dự phòng là khoản dự tính trước để đưa vào chi phí sản xuất, kinh doanh
phần giá trị bị giảm xuống thấp hơn giá trị đã ghi sổ kế toán của hàng tồn kho
và nhằm bù đắp các khoản thiệt hại thực tế xảy ra do vật tư, sản phẩm, hàng hóa
tồn kho bị giảm giá.
b) Dự phòng giảm giá
hàng tồn kho được lập vào thời điểm lập Báo cáo tài chính. Việc lập dự phòng
giảm giá hàng tồn kho phải được thực hiện theo quy định hiện hành.
c) Việc lập dự phòng
giảm giá hàng tồn kho phải tính theo từng loại vật tư, hàng hóa, sản phẩm tồn
kho. Đối với dịch vụ cung cấp dở dang, việc lập dự phòng giảm giá hàng tồn kho
phải được tính theo từng loại dịch vụ có mức giá riêng biệt.
d) Giá trị thuần có
thể thực hiện được của hàng tồn kho là giá bán ước tính của hàng tồn kho trong
kỳ sản xuất, kinh doanh bình thường trừ (-) chi phí ước tính để hoàn thành sản
phẩm và chi phí ước tính cần thiết cho việc bán chúng.
đ) Khi lập Báo cáo
tài chính, căn cứ vào số lượng, giá gốc, giá trị thuần có thể thực hiện được
của từng loại vật tư, hàng hóa, từng loại dịch vụ cung cấp dở dang, xác định khoản
dự phòng giảm giá hàng tồn kho phải lập:
- Trường hợp khoản dự
phòng giảm giá hàng tồn kho phải lập ở cuối kỳ kế toán này lớn hơn khoản dự
phòng giảm giá hàng tồn kho đang ghi trên sổ kế toán thì số chênh lệch lớn hơn
được ghi tăng dự phòng và ghi tăng giá vốn hàng bán.
- Trường hợp khoản dự
phòng giảm giá hàng tồn kho phải lập ở cuối kỳ kế toán này nhỏ hơn khoản dự
phòng giảm giá hàng tồn kho đang ghi trên sổ kế toán thì số chênh lệch nhỏ hơn
được hoàn nhập ghi giảm dự phòng và ghi giảm giá vốn hàng bán.
e) Đối với khoản tổn
thất hàng tồn kho nếu đã được trích lập dự phòng giảm giá hàng tồn kho thì
doanh nghiệp sử dụng số dự phòng giảm giá hàng tồn kho đã trích lập để bù đắp, trường
hợp số dự phòng đã trích lập không đủ bù đắp tổn thất thì số tổn thất còn lại
được tính vào giá vốn hàng bán.
g) Doanh nghiệp không
trích lập dự phòng giảm giá hàng tồn kho đối với nguyên vật liệu, công cụ dụng
cụ dùng cho đầu tư xây dựng cơ bản, dùng cho sản xuất sản phẩm nếu sản phẩm do
chúng góp phần cấu tạo nên sẽ được bán với giá bằng hoặc cao hơn giá thành sản
xuất của sản phẩm.
2.
Kết cấu và nội dung phản ánh của Tài khoản 229 - Dự phòng tổn thất tài sản
Bên
Nợ:
- Hoàn nhập chênh
lệch giữa số dự phòng tổn thất tài sản phải lập kỳ này nhỏ hơn số dự phòng đã
trích lập kỳ trước chưa sử dụng hết;
- Bù đắp phần giá trị
tổn thất của tài sản từ số dự phòng đã trích lập.
Bên
Có:
Trích lập các khoản
dự phòng tổn thất tài sản tại thời điểm lập Báo cáo tài chính.
Số
dư bên Có: Số dự phòng tổn thất tài sản hiện có cuối kỳ.
Tài khoản
229 - Dự phòng tổn thất tài sản có 4 tài khoản cấp 2
Tài khoản
2291 - Dự phòng giảm giá chứng khoán kinh doanh: Tài
khoản này phản ánh tình hình trích lập hoặc hoàn nhập khoản dự phòng giảm giá
chứng khoán kinh doanh.
Tài khoản
2292 - Dự phòng tổn thất đầu tư vào đơn vị khác: Tài khoản
này phản ánh tình hình trích lập hoặc hoàn nhập khoản dự phòng do doanh nghiệp
nhận vốn góp đầu tư bị lỗ dẫn đến nhà đầu tư có khả năng mất vốn hoặc khoản dự
phòng do suy giảm giá trị các khoản đầu tư.
Tài khoản
2293 - Dự phòng phải thu khó đòi: Tài khoản này phản
ánh tình hình trích lập hoặc hoàn nhập khoản dự phòng các khoản phải thu và các
khoản có bản chất tương tự các khoản phải thu mà có khả năng không thu hồi được.
Tài khoản
2294 - Dự phòng giảm giá hàng tồn kho: Tài
khoản này phản ánh tình hình trích lập hoặc hoàn nhập dự phòng giảm giá hàng tồn
kho.
Điều
37. Tài khoản 241 - Xây dựng cơ bản dở dang
1.
Nguyên tắc kế toán
a) Tài khoản này phản
ánh chi phí thực hiện các dự án đầu tư XDCB (bao gồm chi phí mua sắm mới TSCĐ,
xây dựng mới hoặc sửa chữa, cải tạo, mở rộng hay trang bị lại kỹ thuật công
trình) và tình hình quyết toán dự án đầu tư XDCB ở các doanh nghiệp có tiến
hành công tác mua sắm TSCĐ, đầu tư XDCB, sửa chữa lớn TSCĐ.
Công tác đầu tư XDCB
và sửa chữa lớn TSCĐ của doanh nghiệp có thể được thực hiện theo phương thức
giao thầu hoặc tự làm. Ở các doanh nghiệp tiến hành đầu tư XDCB theo phương
thức tự làm thì tài khoản này phản ánh cả chi phí phát sinh trong quá trình xây
lắp, sửa chữa.
b) Chi phí thực hiện
các dự án đầu tư XDCB là toàn bộ chi phí cần thiết để xây dựng mới hoặc sửa
chữa, cải tạo, mở rộng hay trang bị lại kỹ thuật công trình được xác định theo
quy định hiện hành, đồng thời phải phù hợp những yếu tố khách quan của thị trường
trong từng thời kỳ và được thực hiện theo quy chế về quản lý đầu tư XDCB. Chi
phí đầu tư XDCB, bao gồm:
- Chi phí xây dựng;
- Chi phí thiết bị;
- Chi phí bồi thường,
hỗ trợ và tái định cư;
- Chi phí quản lý dự
án;
- Chi phí tư vấn đầu
tư xây dựng;
- Chi phí khác.
Tài khoản 241 được mở
chi tiết theo từng công trình, hạng mục công trình và ở mỗi hạng mục công trình
phải được hạch toán chi tiết từng nội dung chi phí đầu tư XDCB và được theo dõi
lũy kế kể từ khi khởi công đến khi công trình, hạng mục công trình hoàn thành bàn
giao đưa vào sử dụng.
c) Khi đầu tư XDCB
các chi phí xây lắp, chi phí thiết bị thường tính trực tiếp cho từng công
trình; Các chi phí quản lý dự án và chi phí khác thường được chi chung. Chủ đầu
tư phải tiến hành tính toán, phân bổ chi phí quản lý dự án và chi phí khác cho
từng công trình theo nguyên tắc:
- Nếu xác định được
riêng các chi phí quản lý dự án và chi phí khác liên quan trực tiếp đến từng
công trình thì tính trực tiếp cho công trình đó;
- Các chi phí quản lý
dự án và chi phí chung có liên quan đến nhiều công trình mà không tính trực
tiếp được cho từng công trình thì đơn vị được quyền phân bổ theo những tiêu
thức phù hợp nhất với từng công trình.
d) Chi phí sửa chữa,
bảo dưỡng, duy trì cho TSCĐ hoạt động bình thường được hạch toán trực tiếp vào
chi phí sản xuất, kinh doanh trong kỳ. Đối với các TSCĐ theo yêu cầu kỹ thuật
phải sửa chữa, bảo trì, duy tu định kỳ mà không làm tăng giá trị tài sản, doanh
nghiệp được trích lập dự phòng phải trả và tính trước vào chi phí sản xuất,
kinh doanh để có nguồn trang trải hoặc được phân bổ dần theo quy định khi việc
sửa chữa, bảo trì phát sinh.
đ) Chủ đầu tư xây
dựng bất động sản sử dụng tài khoản này để tập hợp chi phí xây dựng TSCĐ hoặc
bất động sản đầu tư. Trường hợp bất động sản xây dựng sử dụng cho nhiều mục
đích (làm văn phòng, cho thuê hoặc để bán, ví dụ như tòa nhà chung cư hỗn hợp)
thì kế toán vẫn tập hợp chi phí phát sinh liên quan trực tiếp tới việc đầu tư
xây dựng trên TK 241. Khi công trình, dự án hoàn thành bàn giao đưa vào sử
dụng, kế toán căn cứ cách thức sử dụng tài sản trong thực tế để kết chuyển chi
phí đầu tư xây dựng phù hợp với bản chất của từng loại tài sản.
e) Đối với hoạt động
XDCB dở dang mà phải thanh toán cho nhà thầu bằng ngoại tệ: Chi phí XDCB dở
dang được ghi nhận theo tỷ giá giao dịch thực tế tại thời điểm công trình XDCB
hoàn thành, nghiệm thu đưa vào sử dụng. Trường hợp doanh nghiệp ứng trước cho
nhà thầu bằng ngoại tệ thì chi phí XDCB dở dang tương ứng với số tiền ứng trước
được ghi nhận theo tỷ giá giao dịch thực tế tại thời điểm ứng trước, chi phí
XDCB dở dang tương ứng với số tiền còn lại được ghi nhận theo tỷ giá giao dịch
thực tế tại thời điểm công trình XDCB hoàn thành, nghiệm thu đưa vào sử dụng.
g) Chênh lệch tỷ giá
hối đoái phát sinh từ quá trình đầu tư xây dựng cơ bản trong giai đoạn trước
hoạt động hoặc khi doanh nghiệp đã đi vào hoạt động (kể cả việc đầu tư mới hoặc
đầu tư mở rộng) đều được tính ngay vào doanh thu hoạt động tài chính (nếu lãi)
hoặc chi phí tài chính (nếu lỗ) tại thời điểm phát sinh.
h) Trường hợp dự án
đầu tư bị hủy bỏ, doanh nghiệp phải tiến hành thanh lý và thu hồi các chi phí
đã phát sinh của dự án. Phần chênh lệch giữa chi phí đầu tư thực tế phát sinh
và số thu từ việc thanh lý được ghi nhận vào chi phí khác hoặc xác định trách
nhiệm bồi thường của tổ chức, cá nhân để thu hồi.
i) Các chi phí khác
phát sinh như chi phí lãi vay được vốn hóa, chi phí đấu thầu (sau khi bù trừ
với số tiền thu từ việc bán hồ sơ thầu), chi phí tháo dỡ hoàn trả mặt bằng (sau
khi bù trừ với số phế liệu có thể thu hồi) được hạch toán vào chi phí xây dựng
cơ bản dở dang.
k) Trường hợp hoạt
động sản xuất thử không tạo ra sản phẩm thì toàn bộ chi phí chạy thử được hạch
toán vào chi phí xây dựng cơ bản dở dang; Trường hợp hoạt động sản xuất thử tạo
ra sản phẩm sản xuất thử thì toàn bộ chi phí chạy thử có tải để sản xuất ra sản
phẩm sản xuất thử được tập hợp trên TK 154 - Chi phí sản xuất, kinh doanh dở
dang, phần chênh lệch giữa chi phí sản xuất thử với số thu từ việc bán sản phẩm
sản xuất thử được hạch toán vào chi phí xây dựng cơ bản dở dang.
Tài khoản
241 - Xây dựng cơ bản dở dang, có 3 tài khoản cấp 2:
-
Tài khoản 2411 - Mua sắm TSCĐ: Phản ánh chi phí mua
sắm TSCĐ và tình hình quyết toán chi phí mua sắm TSCĐ trong trường hợp phải qua
lắp đặt, chạy thử trước khi đưa vào sử dụng (kể cả mua TSCĐ mới hoặc đã qua sử
dụng). Nếu mua sắm TSCĐ về phải đầu tư, trang bị thêm mới sử dụng được thì mọi
chi phí mua sắm, lắp đặt và trang bị thêm cũng được phản ánh vào tài khoản này.
-
Tài khoản 2412 - Xây dựng cơ bản: Phản ánh chi phí đầu
tư XDCB và tình hình quyết toán vốn đầu tư XDCB. Tài khoản này được mở chi tiết
cho từng công trình, hạng mục công trình (theo từng đối tượng tài sản hình
thành qua đầu tư) và ở mỗi đối tượng tài sản phải theo dõi chi tiết từng nội
dung chi phí đầu tư XDCB.
-
Tài khoản 2413 - Sửa chữa lớn TSCĐ: Phản
ánh chi phí sửa chữa lớn TSCĐ và tình hình quyết toán chi phí sửa chữa lớn TSCĐ.
Trường hợp sửa chữa thường xuyên TSCĐ thì không hạch toán vào tài khoản này mà
tính thẳng vào chi phí sản xuất, kinh doanh trong kỳ.
2.
Kết cấu và nội dung phản ánh của Tài khoản 241 - Xây dựng cơ bản dở dang
Bên
Nợ:
- Chi phí đầu tư
XDCB, mua sắm, sửa chữa lớn TSCĐ phát sinh (TSCĐ hữu hình và TSCĐ vô hình);
- Chi phí mua sắm bất
động sản đầu tư (trường hợp cần có giai đoạn đầu tư xây dựng);
- Chi phí đầu tư XDCB
bất động sản đầu tư;
- Chi phí cải tạo,
nâng cấp, sửa chữa lớn TSCĐ, BĐSĐT.
Bên
Có:
- Giá trị TSCĐ hình
thành qua đầu tư XDCB, mua sắm đã hoàn thành đưa vào sử dụng;
- Giá trị bất động
sản đầu tư hình thành qua đầu tư XDCB đã hoàn thành;
- Giá trị công trình
bị loại bỏ và các khoản chi phí duyệt bỏ khác kết chuyển khi quyết toán được
duyệt;
- Kết chuyển chi phí
cải tạo, nâng cấp, sửa chữa lớn TSCĐ, BĐSĐT phát sinh sau ghi nhận ban đầu vào
các tài khoản có liên quan khi quyết toán được duyệt.
Số
dư Nợ:
- Chi phí dự án đầu
tư xây dựng và sửa chữa lớn TSCĐ, BĐSĐT dở dang;
- Giá trị công trình
xây dựng và sửa chữa lớn TSCĐ, BĐSĐTT đã hoàn thành nhưng chưa bàn giao đưa vào
sử dụng hoặc quyết toán chưa được duyệt;
- Giá trị bất động
sản đầu tư đang đầu tư xây dựng dở dang.
Điều
38. Tài khoản 242 - Chi phí trả trước
1.
Nguyên tắc kế toán
a) Tài khoản này dùng
để phản ánh các chi phí thực tế đã phát sinh nhưng có liên quan đến kết quả
hoạt động SXKD của nhiều kỳ kế toán và việc kết chuyển các khoản chi phí này
vào chi phí SXKD của các kỳ kế toán sau.
b) Các nội dung được
phản ánh là chi phí trả trước, gồm:
- Chi phí trả trước
về thuê cơ sở hạ tầng, thuê hoạt động TSCĐ (quyền sử dụng đất,
nhà xưởng, kho bãi, văn phòng làm việc, cửa hàng và TSCĐ khác) phục vụ cho sản
xuất, kinh doanh nhiều kỳ kế toán.
- Chi phí thành lập
doanh nghiệp, chi phí đào tạo, quảng cáo phát sinh trong giai đoạn trước hoạt
động có giá trị lớn được phân bổ theo quy định của pháp luật hiện hành;
- Chi phí mua bảo
hiểm (bảo hiểm cháy, nổ, bảo hiểm trách nhiệm dân sự chủ phương tiện vận tải,
bảo hiểm thân xe, bảo hiểm tài sản,...) và các loại lệ phí mà doanh nghiệp mua
và trả một lần cho nhiều kỳ kế toán;
- Công cụ, dụng cụ,
bao bì luân chuyển, đồ dùng cho thuê liên quan đến hoạt động kinh doanh trong
nhiều kỳ kế toán;
- Lãi tiền vay trả
trước cho nhiều kỳ kế toán;
- Chi phí sửa chữa
TSCĐ phát sinh một lần có giá trị lớn doanh nghiệp không thực hiện trích trước
chi phí sửa chữa lớn TSCĐ phân bổ theo quy định của pháp luật hiện hành;
- Chi phí nghiên cứu
và chi phí cho giai đoạn triển khai không đủ tiêu chuẩn ghi nhận là TSCĐ vô
hình nếu được phân bổ dần theo quy định của pháp luật hiện hành;
- Các khoản chi phí
trả trước khác phục vụ cho hoạt động kinh doanh của nhiều kỳ kế toán.
c) Việc tính và phân
bổ chi phí trả trước vào chi phí SXKD từng kỳ kế toán phải căn cứ vào tính
chất, mức độ từng loại chi phí để lựa chọn phương pháp và tiêu thức hợp lý.
d) Kế toán phải theo
dõi chi tiết từng khoản chi phí trả trước theo từng kỳ hạn trả trước đã phát
sinh, đã phân bổ vào các đối tượng chịu chi phí của từng kỳ kế toán và số còn lại
chưa phân bổ vào chi phí.
đ) Đối với các khoản
chi phí trả trước bằng ngoại tệ, trường hợp tại thời điểm lập báo cáo có bằng
chứng chắc chắn về việc người bán không thể cung cấp hàng hóa, dịch vụ và doanh
nghiệp sẽ chắc chắn nhận lại các khoản trả trước bằng ngoại tệ thì được coi là
các khoản mục tiền tệ có gốc ngoại tệ và phải đánh giá lại theo tỷ giá chuyển khoản
trung bình của ngân hàng thương mại nơi doanh nghiệp thường xuyên có giao dịch
tại thời điểm báo cáo.
Việc xác định tỷ giá
chuyển khoản trung bình và xử lý chênh lệch tỷ giá do đánh giá lại chi phí trả
trước là khoản mục tiền tệ có gốc ngoại tệ được thực hiện theo quy định tại Điều 52 Thông tư này.
2.
Kết cấu và nội dung phản ánh của Tài khoản 242 - Chi phí trả trước
Bên
Nợ: Các khoản chi phí trả trước phát sinh trong kỳ.
Bên
Có: Các khoản chi phí trả trước đã tính vào chi phí SXKD trong
kỳ.
Số
dư bên Nợ: Các khoản chi phí trả trước chưa tính vào chi phí sản xuất,
kinh doanh trong kỳ.
Điều
39. Nguyên tắc kế toán nợ phải trả
1. Các khoản nợ phải
trả được theo dõi chi tiết theo kỳ hạn phải trả, đối tượng phải trả, loại
nguyên tệ phải trả và các yếu tố khác theo nhu cầu quản lý của doanh nghiệp.
2. Việc phân loại các
khoản phải trả là phải trả người bán, phải trả nội bộ, phải trả khác được thực
hiện theo nguyên tắc:
a) Phải trả người bán
gồm các khoản phải trả mang tính chất thương mại phát sinh từ giao dịch mua
hàng hóa, dịch vụ, tài sản. Khoản phải trả này gồm cả các khoản phải trả khi
nhập khẩu thông qua người nhận ủy thác (trong giao dịch nhập khẩu ủy thác);
b) Phải trả nội bộ
gồm các khoản phải trả giữa đơn vị cấp trên và đơn vị cấp dưới trực thuộc hạch
toán phụ thuộc;
c) Phải trả khác gồm
các khoản phải trả không có tính thương mại, không liên quan đến giao dịch mua,
bán, cung cấp hàng hóa dịch vụ:
- Các khoản phải trả
liên quan đến chi phí tài chính, như: khoản phải trả về lãi vay, cổ tức và lợi
nhuận phải trả, chi phí hoạt động đầu tư tài chính phải trả;
- Các khoản phải trả
do bên thứ ba chi hộ; Các khoản tiền bên nhận ủy thác nhận của các bên liên
quan để thanh toán theo chỉ định trong giao dịch ủy thác xuất nhập khẩu;
- Các khoản phải trả
không mang tính thương mại như phải trả do mượn tài sản phi tiền tệ, phải trả
về tiền phạt, bồi thường, tài sản thừa chờ xử lý, phải trả về các khoản BHXH,
BHYT, BHTN, BHTNLĐ, KPCĐ…
3. Khi lập Báo cáo
tài chính, kế toán căn cứ kỳ hạn còn lại của các khoản phải trả để phân loại là
dài hạn hoặc ngắn hạn.
4. Đối với các khoản
phải trả bằng ngoại tệ, doanh nghiệp phải theo dõi chi tiết các khoản nợ phải
trả theo từng loại nguyên tệ, từng đối tượng thanh toán và thực hiện theo
nguyên tắc:
- Khi phát sinh các khoản
nợ phải trả (bên Có các Tài khoản phải trả), kế toán phải quy đổi ra đồng tiền
ghi sổ kế toán theo tỷ giá giao dịch thực tế tại thời điểm phát sinh.
Riêng trường hợp ứng
trước tiền cho người bán bằng ngoại tệ thì khi ghi nhận giá trị tài sản mua về
hoặc chi phí phát sinh, bên Có Tài khoản 331 tương ứng với số tiền ứng trước
được ghi nhận theo tỷ giá ghi sổ thực tế đích danh tại thời điểm ứng trước.
- Khi thanh toán nợ
phải trả (bên Nợ các Tài khoản phải trả), doanh nghiệp được lựa chọn tỷ giá ghi
sổ bình quân gia quyền cho từng đối tượng phải trả hoặc tỷ giá giao dịch thực
tế tại thời điểm trả nợ.
Riêng trường hợp ứng
trước tiền cho người bán thì bên Nợ Tài khoản 331 áp dụng tỷ giá giao dịch thực
tế tại thời điểm ứng trước.
- Trường hợp doanh nghiệp
sử dụng tỷ giá giao dịch thực tế để hạch toán bên Nợ các tài khoản phải trả, khoản
chênh lệch tỷ giá hối đoái phát sinh trong kỳ được ghi nhận ngay tại thời điểm
phát sinh giao dịch hoặc ghi nhận định kỳ tùy theo đặc điểm hoạt động sản xuất
kinh doanh và yêu cầu quản lý của doanh nghiệp.
- Tại thời điểm lập
Báo cáo tài chính, doanh nghiệp phải đánh giá lại các khoản phải trả là khoản mục
tiền tệ có gốc ngoại tệ theo tỷ giá chuyển khoản trung bình cuối kỳ của ngân
hàng thương mại nơi doanh nghiệp thường xuyên có giao dịch.
Việc xác định tỷ giá
chuyển khoản trung bình và xử lý chênh lệch tỷ giá do đánh giá lại khoản nợ
phải trả là khoản mục tiền tệ có gốc ngoại tệ được thực hiện theo quy định tại Điều 52 Thông tư này.
Điều
40. Tài khoản 331 - Phải trả người bán
1.
Nguyên tắc kế toán
a) Tài khoản này dùng
để phản ánh tình hình thanh toán về các khoản nợ phải trả của doanh nghiệp cho
người bán vật tư, hàng hóa, người cung cấp dịch vụ, người bán TSCĐ, BĐSĐT, các khoản
đầu tư tài chính theo hợp đồng kinh tế đã ký kết. Tài khoản này cũng được dùng
để phản ánh tình hình thanh toán về các khoản nợ phải trả cho người nhận thầu
xây lắp chính, phụ. Không phản ánh vào tài khoản này các nghiệp vụ mua trả tiền
ngay.
b) Nợ phải trả cho người
bán, người cung cấp, người nhận thầu xây lắp cần được hạch toán chi tiết cho
từng đối tượng phải trả. Trong chi tiết từng đối tượng phải trả, tài khoản này
phản ánh cả số tiền đã ứng trước cho người bán, người cung cấp, người nhận thầu
xây lắp nhưng chưa nhận được sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ, khối lượng xây lắp
hoàn thành bàn giao.
c) Bên giao nhập khẩu ủy
thác ghi nhận trên tài khoản này số tiền phải trả người bán về hàng nhập khẩu
thông qua bên nhận nhập khẩu ủy thác như khoản phải trả người bán thông thường.
d) Những vật tư, hàng
hóa, dịch vụ đã nhận, nhập kho nhưng đến cuối kỳ vẫn chưa có hóa đơn thì sử
dụng giá tạm tính để ghi sổ và phải điều chỉnh về giá thực tế khi nhận được hóa
đơn hoặc thông báo giá chính thức của người bán.
đ) Khi hạch toán chi tiết
các khoản này, kế toán phải hạch toán rõ ràng, rành mạch các khoản chiết khấu
thanh toán, chiết khấu thương mại, giảm giá hàng bán của người bán, người cung
cấp nếu chưa được phản ánh trong hóa đơn mua hàng.
2. Kết
cấu và nội dung phản ánh của Tài khoản 331 - Phải trả cho người bán
Bên Nợ:
- Số tiền đã trả cho
người bán vật tư, hàng hóa, người cung cấp dịch vụ, người nhận thầu xây lắp;
- Số tiền ứng trước cho
người bán, người cung cấp, người nhận thầu xây lắp nhưng chưa nhận được vật tư,
hàng hóa, dịch vụ, khối lượng sản phẩm xây lắp hoàn thành bàn giao;
- Số tiền người bán chấp
thuận giảm giá hàng hóa hoặc dịch vụ đã giao theo hợp đồng;
- Chiết khấu thanh toán
và chiết khấu thương mại được người bán chấp thuận cho doanh nghiệp giảm trừ
vào khoản nợ phải trả cho người bán;
- Giá trị vật tư, hàng
hóa thiếu hụt, kém phẩm chất khi kiểm nhận và trả lại người bán;
- Điều chỉnh số chênh
lệch giữa giá tạm tính lớn hơn giá thực tế của số vật tư, hàng hóa, dịch vụ đã
nhận, khi có hóa đơn hoặc thông báo giá chính thức;
- Đánh giá lại các khoản
phải trả cho người bán là khoản mục tiền tệ có gốc ngoại tệ (trường hợp tỷ giá
ngoại tệ giảm so với tỷ giá ghi sổ kế toán).
Bên Có:
- Số tiền phải trả cho
người bán vật tư, hàng hóa, người cung cấp dịch vụ và người nhận thầu xây lắp;
- Điều chỉnh số chênh
lệch giữa giá tạm tính nhỏ hơn giá thực tế của số vật tư, hàng hóa, dịch vụ đã
nhận, khi có hóa đơn hoặc thông báo giá chính thức;
- Đánh giá lại các khoản
phải trả cho người bán là khoản mục tiền tệ có gốc ngoại tệ (trường hợp tỷ giá
ngoại tệ tăng so với tỷ giá ghi sổ kế toán).
Số dư
bên Có: Số tiền còn phải trả cho người bán hàng, người cung cấp dịch
vụ, người nhận thầu xây lắp.
Tài khoản
này có thể có số dư bên Nợ: Số dư bên Nợ (nếu có) phản ánh
số tiền đã ứng trước cho người bán hoặc số tiền đã trả nhiều hơn số phải trả
cho người bán theo chi tiết của từng đối tượng cụ thể. Khi lập Báo cáo tình
hình tài chính, phải lấy số dư chi tiết của từng đối tượng phản ánh ở tài khoản
này để ghi 2 chỉ tiêu bên “Tài sản” và bên “Nguồn vốn”.
Điều
41. Tài khoản 333 - Thuế và các khoản phải nộp nhà nước
1.
Nguyên tắc kế toán
1.1. Tài khoản này dùng
để phản ánh quan hệ giữa doanh nghiệp với Nhà nước về các khoản thuế, phí, lệ
phí và các khoản khác phải nộp, đã nộp, còn phải nộp vào Ngân sách Nhà nước
trong kỳ kế toán năm.
1.2. Doanh nghiệp chủ
động tính, xác định và kê khai số thuế, phí, lệ phí và các khoản phải nộp cho
Nhà nước theo luật định; Kịp thời phản ánh vào sổ kế toán số thuế phải nộp, đã
nộp, được khấu trừ, được hoàn...
1.3. Các khoản thuế gián
thu như thuế GTGT (kể cả theo phương pháp khấu trừ hay phương pháp trực tiếp),
thuế tiêu thụ đặc biệt, thuế xuất khẩu, thuế bảo vệ môi trường và các loại thuế
gián thu khác về bản chất là khoản thu hộ bên thứ ba. Vì vậy các khoản thuế
gián thu được loại trừ ra khỏi số liệu về doanh thu gộp trên Báo cáo tài chính
hoặc các báo cáo khác.
Doanh nghiệp có thể lựa
chọn việc ghi nhận doanh thu và số thuế gián thu phải nộp trên sổ kế toán bằng
một trong 2 phương pháp:
- Tách và ghi nhận riêng
số thuế gián thu phải nộp (kể cả thuế GTGT phải nộp theo phương pháp trực tiếp)
ngay tại thời điểm ghi nhận doanh thu. Theo phương pháp này doanh thu ghi trên sổ
kế toán không bao gồm số thuế gián thu phải nộp, phù hợp với số liệu về doanh
thu gộp trên Báo cáo tài chính và phản ánh đúng bản chất giao dịch;
- Ghi nhận số thuế gián
thu phải nộp bằng cách ghi giảm số doanh thu đã ghi chép trên sổ kế toán. Theo
phương pháp này, định kỳ mới ghi giảm doanh thu đối với số thuế gián thu phải
nộp, số liệu về doanh thu trên sổ kế toán có sự khác biệt so với doanh thu gộp
trên Báo cáo tài chính.
Trong mọi trường hợp,
chỉ tiêu “Doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ” và chỉ tiêu “Các khoản giảm
trừ doanh thu” của báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh đều không bao gồm các khoản
thuế gián thu phải nộp.
1.4. Các doanh nghiệp
nhập khẩu hoặc mua nội địa hàng hóa, TSCĐ thuộc diện chịu thuế NK, TTĐB, BVMT
được ghi nhận số thuế phải nộp vào giá gốc hàng mua. Trường hợp doanh nghiệp
nhập khẩu hàng hộ nhưng không có quyền sở hữu hàng hóa, ví dụ giao dịch tạm
nhập - tái xuất hộ bên thứ ba thì số thuế NK, TTĐB, BVMT phải nộp không được
ghi nhận vào giá trị hàng hóa mà được ghi nhận là khoản phải thu khác.
Số thuế tài nguyên
phải nộp NSNN được hạch toán vào chi phí sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp.
Tiền thuê đất, thuế nhà đất phải nộp được tính vào chi phí quản lý doanh nghiệp.
Thuế GTGT, TTĐB, BVMT
của sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ tiêu dùng nội bộ, cho, biếu, tặng, khuyến mại,
quảng cáo không thu tiền được hạch toán vào chi phí bán hàng hoặc chi phí quản
lý doanh nghiệp tùy theo từng trường hợp cụ thể.
1.5. Đối với các khoản
thuế được hoàn, được giảm, kế toán phải phân biệt rõ số thuế được hoàn, được
giảm là số thuế đã nộp ở khâu mua hay phải nộp ở khâu bán và thực hiện theo
nguyên tắc:
- Thuế NK, TTĐB, BVMT
đã nộp khi nhập khẩu hàng hóa, dịch vụ, nếu được hoàn ghi giảm giá vốn hàng bán
(nếu xuất hàng để bán) hoặc giảm giá trị hàng tồn kho (nếu xuất trả lại do vay,
mượn…);
- Thuế NK, TTĐB, BVMT
đã nộp khi nhập khẩu TSCĐ, nếu được hoàn ghi giảm chi phí khác (nếu bán TSCĐ)
hoặc giảm nguyên giá TSCĐ (nếu xuất trả lại);
- Thuế NK, TTĐB, BVMT
đã nộp khi nhập khẩu hàng hóa, TSCĐ nhưng đơn vị không có quyền sở hữu, khi
được hoàn ghi giảm khoản phải thu khác.
- Thuế XK, TTĐB, BVMT
phải nộp khi bán hàng hóa, cung cấp dịch vụ nhưng sau đó được hoàn, được giảm
thì kế toán ghi nhận vào thu nhập khác.
- Thuế GTGT đầu vào
được hoàn ghi giảm số thuế GTGT được khấu trừ. Số thuế GTGT phải nộp được giảm
ghi nhận vào thu nhập khác.
1.6. Nghĩa vụ đối với
NSNN trong giao dịch ủy thác xuất - nhập khẩu:
- Trong giao dịch ủy
thác xuất nhập khẩu (hoặc các giao dịch tương tự), nghĩa vụ đối với NSNN được
xác định là của bên giao ủy thác;
- Bên nhận ủy thác được
xác định là bên cung cấp dịch vụ cho bên giao ủy thác trong việc chuẩn bị hồ
sơ, kê khai, thanh quyết toán với NSNN (người nộp thuế hộ cho bên giao ủy thác).
- TK 333 chỉ sử dụng
tại bên giao ủy thác, không sử dụng tại bên nhận ủy thác. Bên nhận ủy thác với vai
trò trung gian chỉ phản ánh số thuế phải nộp vào NSNN là khoản chi hộ, trả hộ
trên TK 3388 và phản ánh quyền được nhận lại số tiền đã chi hộ, trả hộ cho bên
giao ủy thác trên TK 138. Căn cứ để phản ánh tình hình thực hiện nghĩa vụ với
NSNN của bên giao ủy thác như sau:
+ Khi nhận được thông
báo về số thuế phải nộp, bên nhận ủy thác bàn giao lại cho bên giao ủy thác
toàn bộ hồ sơ, tài liệu, thông báo của cơ quan có thẩm quyền về số thuế phải nộp
làm căn cứ ghi nhận số thuế phải nộp trên TK 333.
+ Căn cứ chứng từ nộp
tiền vào NSNN của bên nhận ủy thác, bên giao ủy thác phản ánh giảm số phải nộp
NSNN.
1.7. Kế toán phải mở sổ
chi tiết theo dõi từng khoản thuế, phí, lệ phí và các khoản phải nộp, đã nộp và
còn phải nộp.
2.
Kết cấu và nội dung phản ánh của Tài khoản 333 - Thuế và các khoản phải nộp nhà
nước
Bên
Nợ:
- Số thuế GTGT đã
được khấu trừ trong kỳ;
- Số thuế, phí, lệ
phí và các khoản khác đã nộp vào Ngân sách Nhà nước;
- Số thuế được giảm
trừ vào số thuế phải nộp;
- Số thuế GTGT của
hàng bán bị trả lại, bị giảm giá.
Bên
Có:
- Số thuế GTGT đầu ra
và số thuế GTGT hàng nhập khẩu phải nộp;
- Số thuế, phí, lệ
phí và các khoản khác phải nộp vào Ngân sách Nhà nước.
Số
dư bên Có:
Số thuế, phí, lệ phí
và các khoản khác còn phải nộp vào Ngân sách Nhà nước.
TK
333 có thể có số dư bên Nợ: Số dư bên Nợ (nếu có) của
TK 333 phản ánh số thuế và các khoản đã nộp lớn hơn số thuế và các khoản phải
nộp cho Nhà nước, hoặc có thể phản ánh số thuế đã nộp được xét miễn, giảm hoặc
cho thoái thu nhưng chưa thực hiện việc thoái thu.
Tài khoản
333 - Thuế và các khoản phải nộp Nhà nước, có 9 tài khoản cấp 2:
-
Tài khoản 3331 - Thuế giá trị gia tăng phải nộp:
Phản ánh số thuế GTGT đầu ra, số thuế GTGT của hàng nhập khẩu phải nộp, số thuế
GTGT đã được khấu trừ, số thuế GTGT đã nộp và còn phải nộp vào Ngân sách Nhà
nước.
Tài khoản
3331 có 2 tài khoản cấp 3:
+
Tài khoản 33311 - Thuế giá trị gia tăng đầu ra:
Dùng để phản ánh số thuế GTGT đầu ra, số thuế GTGT đầu vào đã khấu trừ, số thuế
GTGT của hàng bán bị trả lại, bị giảm giá, số thuế GTGT phải nộp, đã nộp, còn
phải nộp của sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ tiêu thụ trong kỳ.
+
Tài khoản 33312 - Thuế GTGT hàng nhập khẩu: Dùng
để phản ánh số thuế GTGT của hàng nhập khẩu phải nộp, đã nộp, còn phải nộp vào
Ngân sách Nhà nước.
-
Tài khoản 3332 - Thuế tiêu thụ đặc biệt:
Phản ánh số thuế tiêu thụ đặc biệt phải nộp, đã nộp và còn phải nộp vào Ngân
sách Nhà nước
-
Tài khoản 3333 - Thuế xuất, nhập khẩu:
Phản ánh số thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu phải nộp, đã nộp và còn phải nộp vào
Ngân sách Nhà nước.
-
Tài khoản 3334 - Thuế thu nhập doanh nghiệp:
Phản ánh số thuế thu nhập doanh nghiệp phải nộp, đã nộp và còn phải nộp vào
Ngân sách Nhà nước.
-
Tài khoản 3335 - Thuế thu nhập cá nhân:
Phản ánh số thuế thu nhập cá nhân phải nộp, đã nộp và còn phải nộp vào Ngân
sách Nhà nước.
-
Tài khoản 3336 - Thuế tài nguyên: Phản ánh số thuế tài
nguyên phải nộp, đã nộp và còn phải nộp vào Ngân sách Nhà nước.
-
Tài khoản 3337 - Thuế nhà đất, tiền thuê đất:
Phản ánh số thuế nhà đất, tiền thuê đất phải nộp, đã nộp và còn phải nộp vào
Ngân sách Nhà nước.
-
Tài khoản 3338 - Thuế bảo vệ môi trường và các loại thuế khác:
Phản ánh số phải nộp, đã nộp và còn phải nộp vào Ngân sách Nhà nước về thuế bảo
vệ môi trường và các loại thuế khác, như: Thuế môn bài, thuế nhà thầu nước
ngoài...
TK 3338 có 2 tài khoản
cấp 3:
+ TK
33381: Thuế bảo vệ môi trường: Phản ánh số thuế bảo
vệ môi trường phải nộp, đã nộp và còn phải nộp vào NSNN;
+ TK
33382: Các loại thuế khác: Phản ánh số phải nộp, đã
nộp, còn phải nộp các loại thuế khác. Doanh nghiệp được chủ động mở các TK cấp
4 chi tiết cho từng loại thuế phù hợp với yêu cầu quản lý.
-
Tài khoản 3339 - Phí, lệ phí và các khoản phải nộp khác:
Phản ánh số phải nộp, đã nộp và còn phải nộp về các khoản phí, lệ phí, các khoản
phải nộp khác cho Nhà nước ngoài các khoản đã phản ánh vào các tài khoản từ
3331 đến 3338. Tài khoản này còn phản ánh các khoản Nhà nước trợ cấp cho doanh nghiệp
(nếu có) như các khoản trợ cấp, trợ giá.
Điều
42. Tài khoản 334 - Phải trả người lao động
1.
Nguyên tắc kế toán
Tài khoản này dùng để
phản ánh các khoản phải trả và tình hình thanh toán các khoản phải trả cho
người lao động của doanh nghiệp về tiền lương, tiền công, tiền thưởng, bảo hiểm
xã hội và các khoản phải trả khác thuộc về thu nhập của người lao động.
2.
Kết cấu và nội dung phản ánh của Tài khoản 334 - Phải trả người lao động
Bên
Nợ:
- Các khoản tiền
lương, tiền công, tiền thưởng có tính chất lương, bảo hiểm xã hội và các khoản
khác đã trả, đã chi, đã ứng trước cho người lao động;
- Các khoản khấu trừ
vào tiền lương, tiền công của người lao động.
Bên
Có: Các khoản tiền lương, tiền công, tiền thưởng có tính chất
lương, bảo hiểm xã hội và các khoản khác phải trả, phải chi cho người lao động;
Số
dư bên Có: Các khoản tiền lương, tiền công, tiền
thưởng có tính chất lương và các khoản khác còn phải trả cho người lao động.
Tài khoản 334 có thể
có số dư bên Nợ. Số dư bên Nợ tài khoản 334 (nếu có) phản ánh số tiền đã trả
lớn hơn số phải trả về tiền lương, tiền công, tiền thưởng và các khoản khác cho
người lao động.
Điều
43. Tài khoản 335 - Chi phí phải trả
1.
Nguyên tắc kế toán
a) Tài khoản này dùng
để phản ánh các khoản phải trả cho hàng hóa, dịch vụ đã nhận được từ người bán
trong kỳ báo cáo nhưng thực tế chưa chi trả do chưa có hóa đơn hoặc chưa đủ hồ
sơ, tài liệu kế toán, được ghi nhận vào chi phí sản xuất, kinh doanh của kỳ báo
cáo.
Tài khoản này còn
phản ánh cả các khoản phải trả cho người lao động trong kỳ như phải trả về tiền
lương nghỉ phép và các khoản chi phí sản xuất, kinh doanh của kỳ báo cáo phải
trích trước, như:
- Chi phí trong thời
gian doanh nghiệp ngừng sản xuất theo mùa, vụ mà doanh nghiệp có thể xây dựng
được kế hoạch ngừng sản xuất. Kế toán tiến hành tính trước và hạch toán vào chi
phí sản xuất, kinh doanh trong kỳ những chi phí sẽ phải chi trong thời gian
ngừng sản xuất, kinh doanh.
- Trích trước chi phí
lãi tiền vay phải trả trong trường hợp vay trả lãi sau.
b) Kế toán phải phân
biệt các khoản chi phí phải trả (hay còn được gọi là chi phí trích trước hoặc
chi phí dồn tích) với các khoản dự phòng phải trả được phản ánh trên tài khoản
352 để ghi nhận và trình bày Báo cáo tài chính phù hợp với bản chất của từng khoản
mục, cụ thể:
- Các khoản dự phòng
phải trả là nghĩa vụ nợ hiện tại nhưng thường chưa xác định được thời gian
thanh toán cụ thể; Các khoản chi phí phải trả là nghĩa vụ nợ hiện tại chắc chắn
về thời gian phải thanh toán;
- Các khoản dự phòng
phải trả thường được ước tính và có thể chưa xác định được chắc chắn số sẽ phải
trả (ví dụ khoản chi phí dự phòng bảo hành sản phẩm, hàng hóa, công trình xây
dựng); Các khoản chi phí phải trả xác định được chắc chắn số sẽ phải trả;
- Trên Báo cáo tài
chính, các khoản dự phòng phải trả được trình bày tách biệt với các khoản phải
trả thương mại và phải trả khác trong khi chi phí phải trả là một phần của các khoản
phải trả thương mại hoặc phải trả khác.
- Việc hạch toán các khoản
chi phí phải trả vào chi phí sản xuất, kinh doanh trong kỳ phải thực hiện theo
nguyên tắc phù hợp giữa doanh thu và chi phí phát sinh trong kỳ. Các khoản phải
trả chưa phát sinh do chưa nhận hàng hóa, dịch vụ nhưng được tính trước vào chi
phí sản xuất, kinh doanh kỳ này để đảm bảo khi phát sinh thực tế không gây đột
biến cho chi phí sản xuất, kinh doanh được phản ánh là dự phòng phải trả.
c) Các khoản trích
trước không được phản ánh vào tài khoản 335 mà được phản ánh là dự phòng phải
trả, như:
- Chi phí sửa chữa
lớn của những TSCĐ đặc thù do việc sửa chữa lớn có tính chu kỳ, doanh nghiệp
được phép trích trước chi phí sửa chữa cho năm báo cáo hoặc một số năm tiếp
theo;
- Dự phòng bảo hành
sản phẩm, hàng hóa, công trình xây dựng;
- Các khoản dự phòng
phải trả khác (quy định trong TK 352).
d) Về nguyên tắc, các
khoản chi phí phải trả phải được quyết toán với số chi phí thực tế phát sinh.
Số chênh lệch giữa số trích trước và chi phí thực tế phải được hoàn nhập.
đ) Việc vốn hóa lãi vay
trong một số trường hợp cụ thể như sau:
- Đối với khoản vay
riêng phục vụ việc xây dựng TSCĐ, BĐSĐT, lãi vay được vốn hóa kể cả khi thời
gian xây dựng dưới 12 tháng;
- Nhà thầu không vốn
hóa lãi vay khi đi vay để phục vụ việc thi công, xây dựng công trình, tài sản
cho khách hàng, kể cả trường hợp đối với khoản vay riêng, ví dụ: Nhà thầu xây
lắp vay tiền để thi công xây dựng công trình cho khách hàng, công ty đóng tàu
theo hợp đồng cho chủ tàu...
2.
Kết cấu và nội dung phản ánh của Tài khoản 335 - Chi phí phải trả
Bên
Nợ:
- Các khoản chi trả
thực tế phát sinh đã được tính vào chi phí phải trả;
- Số chênh lệch về
chi phí phải trả lớn hơn số chi phí thực tế được ghi giảm chi phí.
Bên
Có: Chi phí phải trả dự tính trước và ghi nhận vào chi phí sản
xuất, kinh doanh.
Số
dư bên Có: Chi phí phải trả đã tính vào chi phí sản
xuất, kinh doanh nhưng thực tế chưa phát sinh.
Điều
44. Tài khoản 336 - Phải trả nội bộ
1.
Nguyên tắc kế toán
a) Tài khoản này dùng
để phản ánh tình hình thanh toán các khoản phải trả giữa doanh nghiệp (đơn vị
cấp trên) với các đơn vị trực thuộc hạch toán phụ thuộc có tổ chức công tác kế
toán (đơn vị cấp dưới); Giữa các đơn vị hạch toán phụ thuộc của cùng một doanh nghiệp
với nhau.
Trong doanh nghiệp,
việc phân loại các đơn vị cấp dưới trực thuộc cho mục đích kế toán được căn cứ
vào bản chất của đơn vị (hạch toán độc lập hay hạch toán phụ thuộc, có tư cách
pháp nhân hay không, có người đại diện trước pháp luật hay không) mà không phụ
thuộc vào tên gọi của đơn vị đó (chi nhánh, xí nghiệp, tổ, đội...).
b) Các khoản phải trả
nội bộ phản ánh trên tài khoản 336 "Phải trả nội bộ" bao gồm khoản
phải trả về vốn kinh doanh và các khoản đơn vị hạch toán phụ thuộc phải nộp
doanh nghiệp, phải trả đơn vị hạch toán phụ thuộc khác; Các khoản doanh nghiệp
phải cấp cho đơn vị hạch toán phụ thuộc. Các khoản phải trả, phải nộp có thể là
quan hệ nhận tài sản, vốn, thanh toán vãng lai, chi hộ trả hộ, ...;
c) Tùy theo việc phân
cấp quản lý và đặc điểm hoạt động, doanh nghiệp quyết định đơn vị hạch toán phụ
thuộc ghi nhận khoản vốn kinh doanh được doanh nghiệp cấp vào TK 3361 - Phải
trả nội bộ về vốn kinh doanh hoặc TK 411 - Vốn đầu tư của chủ sở hữu.
d) Tài khoản 336
"Phải trả nội bộ" được hạch toán chi tiết cho từng đơn vị nội bộ có
quan hệ thanh toán, trong đó được theo dõi theo từng khoản phải nộp, phải trả.
đ) Cuối kỳ, kế toán
tiến hành kiểm tra, đối chiếu tài khoản 136, tài khoản 336 giữa các đơn vị nội
bộ theo từng nội dung thanh toán để lập biên bản thanh toán bù trừ với từng đơn
vị làm căn cứ hạch toán bù trừ trên 2 tài khoản này. Khi đối chiếu, nếu có
chênh lệch, phải tìm nguyên nhân và điều chỉnh kịp thời.
2.
Kết cấu và nội dung phản ánh của Tài khoản 336 - Phải trả nội bộ
Bên
Nợ:
- Số tiền đã trả cho
đơn vị hạch toán phụ thuộc;
- Số tiền đơn vị hạch
toán phụ thuộc đã nộp doanh nghiệp;
- Số tiền đã trả các khoản
mà các đơn vị nội bộ chi hộ, hoặc thu hộ đơn vị nội bộ;
- Bù trừ các khoản
phải thu với các khoản phải trả của cùng một đơn vị có quan hệ thanh toán.
Bên
Có:
- Số vốn kinh doanh
của đơn vị hạch toán phụ thuộc được doanh nghiệp cấp;
- Số tiền đơn vị hạch
toán phụ thuộc phải nộp doanh nghiệp;
- Số tiền phải trả
cho đơn vị hạch toán phụ thuộc;
- Số tiền phải trả
cho các đơn vị khác trong nội bộ về các khoản đã được đơn vị khác chi hộ và các
khoản thu hộ đơn vị khác.
Số
dư bên Có: Số tiền còn phải trả, phải nộp cho doanh nghiệp và các đơn
vị trong nội bộ doanh nghiệp.
Tài khoản
336 - Phải trả nội bộ, có 2 tài khoản cấp 2:
- Tài
khoản 3361 - Phải trả nội bộ về vốn kinh doanh: Tài khoản
này chỉ mở ở đơn vị cấp dưới hạch toán phụ thuộc để phản ánh số vốn kinh doanh
được đơn vị cấp trên giao.
-
Tài khoản 3368 - Phải trả nội bộ khác: Phản
ánh tất cả các khoản phải trả khác giữa các đơn vị nội bộ trong cùng một doanh nghiệp.
Điều
45. Tài khoản 338 - Phải trả, phải nộp khác
1.
Nguyên tắc kế toán
a) Tài khoản này dùng
để phản ánh tình hình thanh toán về các khoản phải trả, phải nộp ngoài nội dung
đã phản ánh ở các tài khoản khác thuộc nhóm TK 33 (từ TK 331 đến TK 336). Tài khoản
này cũng được dùng để hạch toán doanh thu nhận trước về các dịch vụ đã cung cấp
cho khách hàng.
b) Nội dung và phạm
vi phản ánh của tài khoản này gồm các nghiệp vụ chủ yếu sau:
- Giá trị tài sản
thừa chưa xác định rõ nguyên nhân, còn chờ quyết định xử lý của cấp có thẩm
quyền; Giá trị tài sản thừa phải trả cho cá nhân, tập thể (trong và ngoài đơn
vị) theo quyết định của cấp có thẩm quyền ghi trong biên bản xử lý, nếu đã xác
định được nguyên nhân;
- Số tiền trích và
thanh toán bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp, bảo hiểm tai
nạn lao động và kinh phí công đoàn;
- Các khoản khấu trừ
vào tiền lương của công nhân viên theo quyết định của tòa án;
- Các khoản lợi
nhuận, cổ tức phải trả cho các chủ sở hữu;
- Vật tư, hàng hóa vay,
mượn, các khoản nhận vốn góp hợp đồng hợp tác kinh doanh (BCC) không hình thành
pháp nhân mới;
- Các khoản thu hộ
bên thứ ba phải trả lại, các khoản tiền bên nhận ủy thác nhận từ bên giao ủy
thác để nộp các loại thuế xuất, nhập khẩu, thuế GTGT hàng nhập khẩu và để thanh
toán hộ cho bên giao ủy thác;
- Số tiền thu trước
của khách hàng trong nhiều kỳ kế toán về cho thuê tài sản, cơ sở hạ tầng, khoản
lãi nhận trước khi cho vay vốn hoặc mua các công cụ nợ (gọi là doanh thu nhận
trước); Các khoản doanh thu, thu nhập chưa thực hiện.
- Khoản chênh lệch
giữa giá bán trả chậm, trả góp theo cam kết với giá bán trả ngay.
- Các khoản nhận cầm
cố, ký cược, ký quỹ của tổ chức, cá nhân khác.
- Các khoản phải trả,
phải nộp khác như phải trả để mua bảo hiểm hưu trí tự nguyện, bảo hiểm nhân thọ
và các khoản hỗ trợ khác (ngoài lương) cho người lao động...
c) Kế toán nhận ký
quỹ, ký cược phải theo dõi chi tiết từng khoản tiền nhận ký quỹ, ký cược của
từng khách hàng theo kỳ hạn và theo từng loại nguyên tệ (nếu có). Các khoản
nhận ký cược, ký quỹ phải trả có kỳ hạn còn lại không quá 12 tháng được trình
bày là nợ ngắn hạn, các khoản có kỳ hạn trên 12 tháng được trình bày là nợ dài
hạn.
2.
Kết cấu và nội dung phản ánh của Tài khoản 338 - Phải trả, phải nộp khác
Bên
Nợ:
- Kết chuyển giá trị
tài sản thừa vào các tài khoản liên quan theo quyết định ghi trong biên bản xử
lý;
- Kinh phí công đoàn
chi tại đơn vị;
- Số BHXH, BHYT,
BHTN, BHTNLĐ, KPCĐ đã nộp cho cơ quan quản lý quỹ bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y
tế, bảo hiểm thất nghiệp và kinh phí công đoàn;
- Doanh thu chưa thực
hiện tính cho từng kỳ kế toán; trả lại tiền nhận trước cho khách hàng khi không
tiếp tục thực hiện việc cho thuê tài sản;
- Số phân bổ khoản
chênh lệch giữa giá bán trả chậm, trả góp theo cam kết với giá bán trả tiền ngay
(lãi trả chậm) vào doanh thu hoạt động tài chính;
- Hoàn trả tiền nhận
ký cược, ký quỹ;
- Các khoản đã trả và
đã nộp khác;
- Đánh giá lại các khoản
phải trả, phải nộp khác là khoản mục tiền tệ có gốc ngoại tệ (trường hợp tỷ giá
ngoại tệ giảm so với tỷ giá ghi sổ kế toán).
Bên
Có:
- Giá trị tài sản
thừa chờ xử lý (chưa xác định rõ nguyên nhân); Giá trị tài sản thừa phải trả
cho cá nhân, tập thể (trong và ngoài đơn vị) theo quyết định ghi trong biên bản
xử lý do xác định ngay được nguyên nhân;
- Trích BHXH, BHYT,
BHTN, BHTNLĐ, KPCĐ vào chi phí sản xuất, kinh doanh hoặc khấu trừ vào lương của
công nhân viên;
- Các khoản thanh
toán với công nhân viên về tiền nhà, điện, nước ở tập thể;
- Số BHXH đã chi trả
công nhân viên khi được cơ quan BHXH thanh toán;
- Doanh thu chưa thực
hiện phát sinh trong kỳ;
- Số chênh lệch giữa
giá bán trả chậm, trả góp theo cam kết với giá bán trả ngay;
- Vật tư, hàng hóa vay,
mượn, các khoản nhận vốn góp hợp đồng hợp tác kinh doanh (BCC) không thành lập
pháp nhân;
- Các khoản thu hộ
đơn vị khác phải trả lại;
- Số tiền nhận cầm
cố, ký cược, ký quỹ phát sinh trong kỳ;
- Các khoản phải trả
khác;
- Đánh giá lại các khoản
phải trả, phải nộp khác là khoản mục tiền tệ có gốc ngoại tệ (trường hợp tỷ giá
ngoại tệ tăng so với tỷ giá ghi sổ kế toán).
Số
dư bên Có:
- BHXH, BHYT, BHTN,
BHTNLĐ, KPCĐ đã trích chưa nộp cho cơ quan quản lý hoặc kinh phí công đoàn được
để lại cho đơn vị chưa chi hết;
- Giá trị tài sản
phát hiện thừa còn chờ giải quyết;
- Doanh thu chưa thực
hiện ở thời điểm cuối kỳ kế toán;
- Các khoản còn phải
trả, còn phải nộp khác;
- Số tiền nhận ký
cược, ký quỹ chưa trả.
Tài khoản
này có thể có số dư bên Nợ: Số dư bên Nợ phản ánh số đã
trả, đã nộp nhiều hơn số phải trả, phải nộp hoặc số bảo hiểm xã hội đã chi trả
công nhân viên chưa được thanh toán và kinh phí công đoàn vượt chi chưa được
cấp bù.
Tài khoản
338 - Phải trả, phải nộp khác, có 8 tài khoản cấp 2:
-
Tài khoản 3381 - Tài sản thừa chờ giải quyết:
Phản ánh giá trị tài sản thừa chưa xác định rõ nguyên nhân, còn chờ quyết định
xử lý của cấp có thẩm quyền. Trường hợp giá trị tài sản thừa đã xác định được
nguyên nhân và có biên bản xử lý thì được ghi ngay vào các tài khoản liên quan,
không hạch toán qua tài khoản 338 (3381).
-
Tài khoản 3382 - Kinh phí công đoàn:
Phản ánh tình hình trích và thanh toán kinh phí công đoàn ở đơn vị.
-
Tài khoản 3383 - Bảo hiểm xã hội: Phản ánh tình hình
trích và thanh toán bảo hiểm xã hội ở đơn vị.
-
Tài khoản 3384 - Bảo hiểm y tế: Phản ánh tình hình
trích và thanh toán bảo hiểm y tế ở đơn vị.
-
Tài khoản 3385 - Bảo hiểm thất nghiệp:
Phản ánh tình hình trích và thanh toán bảo hiểm thất nghiệp ở đơn vị.
-
Tài khoản 3386 - Nhận ký quỹ, ký cược:
Phản ánh số tiền nhận ký quỹ, ký cược của các đơn vị, cá nhân bên ngoài doanh nghiệp.
-
Tài khoản 3387 - Doanh thu chưa thực hiện:
Phản ánh số hiện có và tình hình tăng, giảm doanh thu chưa thực hiện của doanh nghiệp
trong kỳ kế toán. Doanh thu chưa thực hiện gồm doanh thu nhận trước như: Số
tiền của khách hàng đã trả trước cho một hoặc nhiều kỳ kế toán về cho thuê tài
sản; Khoản lãi nhận trước khi cho vay vốn; các khoản doanh thu chưa thực hiện
khác như: Khoản chênh lệch giữa giá bán hàng trả chậm, trả góp theo cam kết với
giá bán trả tiền ngay, khoản doanh thu tương ứng với giá trị hàng hóa, dịch vụ.
Không hạch toán vào tài khoản này các khoản:
+ Tiền nhận trước của
người mua mà doanh nghiệp chưa cung cấp sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ;
+ Doanh thu chưa thu
được tiền của hoạt động cho thuê tài sản, cung cấp dịch vụ nhiều kỳ (doanh thu
nhận trước chỉ được ghi nhận khi đã thực thu được tiền, không được ghi doanh
thu chưa thực hiện đối ứng với TK 131 - Phải thu của khách hàng).
-
Tài khoản 3388 - Phải trả, phải nộp khác: Phản
ánh các khoản phải trả khác của đơn vị ngoài nội dung các khoản phải trả đã
phản ánh trên các tài khoản khác từ TK 3381 đến TK 3387.
Điều
46. Tài khoản 341 - Vay và nợ thuê tài chính
1.
Nguyên tắc kế toán
a) Tài khoản này dùng
để phản ánh các khoản tiền vay (bao gồm cả vay dưới hình thức phát hành trái
phiếu), nợ thuê tài chính và tình hình thanh toán các khoản tiền vay, nợ thuê
tài chính của doanh nghiệp.
b) Doanh nghiệp phải
theo dõi chi tiết kỳ hạn phải trả của các khoản vay, nợ thuê tài chính. Các khoản
có thời gian trả nợ hơn 12 tháng kể từ thời điểm lập Báo cáo tài chính, kế toán
trình bày là vay và nợ thuê tài chính dài hạn. Các khoản đến hạn trả trong vòng
12 tháng tiếp theo kể từ thời điểm lập Báo cáo tài chính, kế toán trình bày là vay
và nợ thuê tài chính ngắn hạn để có kế hoạch chi trả.
c) Khi doanh nghiệp
đi vay dưới hình thức phát hành trái phiếu, có thể xảy ra 3 trường hợp:
- Phát hành trái
phiếu ngang giá (giá phát hành bằng mệnh giá): Là phát hành trái phiếu với giá đúng
bằng mệnh giá của trái phiếu.
- Phát hành trái
phiếu có chiết khấu (giá phát hành nhỏ hơn mệnh giá): Là phát hành trái phiếu
với giá nhỏ hơn mệnh giá của trái phiếu. Phần chênh lệch giữa giá phát hành
trái phiếu nhỏ hơn mệnh giá của trái phiếu gọi là chiết khấu trái phiếu. Trường
hợp này thường xảy ra khi lãi suất thị trường lớn hơn lãi suất danh nghĩa của
trái phiếu phát hành.
- Phát hành trái
phiếu có phụ trội (giá phát hành lớn hơn mệnh giá): Là phát hành trái phiếu với
giá lớn hơn mệnh giá của trái phiếu. Phần chênh lệch giữa giá phát hành trái
phiếu lớn hơn mệnh giá của trái phiếu gọi là phụ trội trái phiếu... Trường hợp này
thường xảy ra khi lãi suất thị trường nhỏ hơn lãi suất danh nghĩa (lãi ghi trên
trái phiếu) của trái phiếu phát hành.
Khi hạch toán trái
phiếu phát hành, doanh nghiệp phải ghi nhận khoản chiết khấu hoặc phụ trội trái
phiếu tại thời điểm phát hành và theo dõi chi tiết thời hạn phát hành trái
phiếu, các nội dung có liên quan đến trái phiếu phát hành:
+ Mệnh giá trái
phiếu;
+ Chiết khấu trái
phiếu;
+ Phụ trội trái phiếu.
- Doanh nghiệp phải
theo dõi chiết khấu và phụ trội cho từng loại trái phiếu phát hành và tình hình
phân bổ từng khoản chiết khấu, phụ trội khi xác định chi phí đi vay tính vào
chi phí tài chính hoặc vốn hóa theo từng kỳ, cụ thể:
+ Chiết khấu trái
phiếu được phân bổ dần để tính vào chi phí đi vay từng kỳ trong suốt thời hạn
của trái phiếu;
+ Phụ trội trái phiếu
được phân bổ dần để giảm trừ chi phí đi vay từng kỳ trong suốt thời hạn của
trái phiếu;
+ Trường hợp chi phí
lãi vay của trái phiếu đủ điều kiện vốn hóa, các khoản lãi tiền vay và khoản phân
bổ chiết khấu hoặc phụ trội được vốn hóa trong từng kỳ không được vượt quá số
lãi vay thực tế phát sinh và số phân bổ chiết khấu hoặc phụ trội trong kỳ đó;
+ Khoản chiết khấu
hoặc phụ trội được phân bổ trong suốt kỳ hạn của trái phiếu theo phương pháp
đường thẳng.
- Trường hợp trả lãi
khi đáo hạn trái phiếu thì định kỳ doanh nghiệp phải tính lãi trái phiếu phải
trả từng kỳ để ghi nhận vào chi phí tài chính hoặc vốn hóa vào giá trị của tài
sản dở dang.
- Khi lập báo cáo tài
chính, trên Báo cáo tình hình tài chính trong phần nợ phải trả thì khoản trái
phiếu phát hành được phản ánh trên cơ sở thuần (xác định bằng trị giá trái
phiếu theo mệnh giá trừ (-) chiết khấu trái phiếu cộng (+) phụ trội trái phiếu).
d) Các chi phí đi vay
liên quan trực tiếp đến khoản vay (ngoài lãi vay phải trả), như chi phí thẩm
định, kiểm toán, lập hồ sơ vay vốn, chi phí phát hành trái phiếu... được hạch
toán vào chi phí tài chính. Trường hợp các chi phí này phát sinh từ khoản vay
riêng cho mục đích đầu tư, xây dựng hoặc sản xuất tài sản dở dang thì được vốn
hóa.
đ) Đối với khoản nợ thuê
tài chính, tổng số nợ thuê phản ánh vào bên Có của Tài khoản 341 là tổng số
tiền phải trả được tính bằng giá trị hiện tại của khoản thanh toán tiền thuê
tối thiểu hoặc giá trị hợp lý của tài sản thuê.
2.
Kết cấu và nội dung phản ánh của Tài khoản 341 - Vay và nợ thuê tài chính
Bên
Nợ:
- Số tiền đã trả nợ
gốc của các khoản vay, nợ thuê tài chính;
- Số tiền gốc vay, nợ
được giảm do được bên cho vay, chủ nợ chấp thuận;
- Số phân bổ phụ trội
trái phiếu phát hành;
- Chênh lệch tỷ giá
hối đoái do đánh giá lại số dư vay, nợ thuê tài chính là khoản mục tiền tệ có
gốc ngoại tệ cuối kỳ (trường hợp tỷ giá ngoại tệ giảm so với tỷ giá ghi sổ kế
toán).
Bên
Có:
- Số tiền vay, nợ thuê
tài chính phát sinh trong kỳ;
- Số phân bổ chiết khấu
trái phiếu phát hành;
- Chênh lệch tỷ giá
hối đoái do đánh giá lại số dư vay, nợ thuê tài chính là khoản mục tiền tệ có
gốc ngoại tệ cuối kỳ (trường hợp tỷ giá ngoại tệ tăng so với tỷ giá ghi sổ kế
toán).
Số
dư bên Có: Số dư vay, nợ thuê tài chính chưa đến hạn trả.
Tài khoản
341 - Vay và nợ thuê tài chính có 2 tài khoản cấp 2:
Tài khoản
3411 - Các khoản đi vay: Tài khoản này phản ánh giá
trị các khoản tiền đi vay, tình hình thanh toán các khoản tiền vay (kể cả đi vay
dưới hình thức phát hành trái phiếu) của doanh nghiệp và tình hình phân bổ
chiết khấu, phụ trội trái phiếu.
Tài khoản
3412 - Nợ thuê tài chính: Tài khoản này phản ánh giá
trị khoản nợ thuê tài chính và tình hình thanh toán nợ thuê tài chính của doanh
nghiệp.
Điều
47. Tài khoản 352 - Dự phòng phải trả
1.
Nguyên tắc kế toán
a) Tài khoản này dùng
để phản ánh các khoản dự phòng phải trả hiện có, tình hình trích lập và sử dụng
dự phòng phải trả của doanh nghiệp.
b) Dự phòng phải trả
chỉ được ghi nhận khi thỏa mãn các điều kiện sau:
- Doanh nghiệp có
nghĩa vụ nợ hiện tại (nghĩa vụ pháp lý hoặc nghĩa vụ liên đới) do kết quả từ
một sự kiện đã xảy ra;
- Sự giảm sút về
những lợi ích kinh tế có thể xảy ra dẫn đến việc yêu cầu phải thanh toán nghĩa
vụ nợ;
- Đưa ra được một ước
tính đáng tin cậy về giá trị của nghĩa vụ nợ đó.
c) Giá trị được ghi
nhận của một khoản dự phòng phải trả là giá trị được ước tính hợp lý nhất về khoản
tiền sẽ phải chi để thanh toán nghĩa vụ nợ hiện tại tại ngày kết thúc kỳ kế
toán.
d) Khoản dự phòng
phải trả được lập tại thời điểm lập Báo cáo tài chính. Trường hợp số dự phòng
phải trả cần lập ở kỳ kế toán này lớn hơn số dự phòng phải trả đã lập ở kỳ kế
toán trước chưa sử dụng hết thì số chênh lệch được ghi nhận vào chi phí sản
xuất, kinh doanh của kỳ kế toán đó. Trường hợp số dự phòng phải trả lập ở kỳ kế
toán này nhỏ hơn số dự phòng phải trả đã lập ở kỳ kế toán trước chưa sử dụng
hết thì số chênh lệch phải được hoàn nhập.
Đối với dự phòng phải
trả về bảo hành công trình xây lắp thì dự phòng được lập cho từng công trình
xây lắp và được lập vào cuối kỳ kế toán.
đ) Chỉ những khoản
chi phí liên quan đến khoản dự phòng phải trả đã lập ban đầu mới được bù đắp
bằng khoản dự phòng phải trả đó.
e) Không được ghi
nhận khoản dự phòng cho các khoản lỗ hoạt động trong tương lai, trừ khi chúng
liên quan đến một hợp đồng có rủi ro lớn và thỏa mãn điều kiện ghi nhận khoản
dự phòng. Nếu doanh nghiệp có hợp đồng có rủi ro lớn, thì nghĩa vụ nợ hiện tại
theo hợp đồng phải được ghi nhận và đánh giá như một khoản dự phòng và khoản dự
phòng được lập riêng biệt cho từng hợp đồng có rủi ro lớn.
g) Các khoản dự phòng
phải trả thường bao gồm:
- Dự phòng phải trả
bảo hành sản phẩm, hàng hóa;
- Dự phòng bảo hành
công trình xây dựng;
- Dự phòng phải trả
khác, bao gồm cả khoản dự phòng trợ cấp thôi việc theo quy định của pháp luật, khoản
dự phòng cho việc sửa chữa, bảo dưỡng TSCĐ định kỳ (theo yêu cầu kỹ thuật), khoản
dự phòng phải trả đối với hợp đồng có rủi ro lớn mà trong đó những chi phí bắt
buộc phải trả cho các nghĩa vụ liên quan đến hợp đồng vượt quá những lợi ích
kinh tế dự tính thu được từ hợp đồng đó;
h) Khoản dự phòng
phải trả về bảo hành sản phẩm, hàng hóa được ghi nhận vào chi phí bán hàng, khoản
dự phòng phải trả về chi phí bảo hành công trình xây lắp được ghi nhận vào chi
phí sản xuất kinh doanh dở dang, khoản dự phòng phải trả khác được ghi nhận vào
chi phí liên quan tùy theo nội dung chi phí.
i) Số dự phòng phải
trả về bảo hành công trình xây lắp đã lập lớn hơn chi phí thực tế phát sinh thì
số chênh lệch được hoàn nhập ghi vào TK 711 “Thu nhập khác”. Số hoàn nhập dự
phòng phải trả về bảo hành sản phẩm, hàng hóa được ghi giảm chi phí bán hàng.
Số hoàn nhập dự phòng phải trả khác được ghi giảm chi phí liên quan tùy theo
nội dung chi phí.
k) Khi doanh nghiệp
nhận được khoản bồi hoàn của một bên thứ 3 để thanh toán một phần hay toàn bộ
chi phí cho khoản dự phòng thì khoản được bồi hoàn từ bên thứ 3 ghi nhận vào
thu nhập khác.
2.
Kết cấu và nội dung phản ánh của Tài khoản 352 - Dự phòng phải trả
Bên
Nợ:
- Ghi giảm dự phòng
phải trả khi phát sinh khoản chi phí liên quan đến khoản dự phòng đã được lập
ban đầu;
- Ghi giảm (hoàn
nhập) dự phòng phải trả khi doanh nghiệp chắc chắn không còn phải chịu sự giảm
sút về kinh tế do không phải chi trả cho nghĩa vụ nợ;
- Ghi giảm dự phòng
phải trả về số chênh lệch giữa số dự phòng phải trả phải lập năm nay nhỏ hơn số
dự phòng phải trả đã lập năm trước chưa sử dụng hết.
Bên
Có: Phản ánh số dự phòng phải trả trích lập tính vào chi phí.
Số
dư bên Có: Phản ánh số dự phòng phải trả hiện có cuối kỳ.
Tài khoản
352 có 3 tài khoản cấp 2
-
Tài khoản 3521 - Dự phòng bảo hành sản phẩm, hàng hóa:
Tài khoản này dùng để phản ánh số dự phòng bảo hành sản phẩm, hàng hóa cho số
lượng sản phẩm, hàng hóa đã xác định là tiêu thụ trong kỳ;
-
Tài khoản 3522 - Dự phòng bảo hành công trình xây dựng:
Tài khoản này dùng để phản ánh số dự phòng bảo hành công trình xây dựng đối với
các công trình, hạng mục công trình hoàn thành, bàn giao trong kỳ;
-
Tài khoản 3524 - Dự phòng phải trả khác: Tài
khoản này phản ánh các khoản dự phòng phải trả khác theo quy định của pháp luật
ngoài các khoản dự phòng đã được phản ánh nêu trên, như: dự phòng trợ cấp thôi
việc theo quy định của Luật lao động, chi phí sửa chữa, bảo dưỡng, TSCĐ định kỳ...
Điều
48. Tài khoản 353 - Quỹ khen thưởng, phúc lợi
1.
Nguyên tắc kế toán
a) Tài khoản này dùng
để phản ánh số hiện có, tình hình tăng, giảm quỹ khen thưởng, quỹ phúc lợi và
quỹ thưởng ban quản lý điều hành công ty của doanh nghiệp. Quỹ khen thưởng, quỹ
phúc lợi được trích từ lợi nhuận sau thuế TNDN của doanh nghiệp để dùng cho công
tác khen thưởng, khuyến khích lợi ích vật chất, phục vụ nhu cầu phúc lợi công
cộng, cải thiện và nâng cao đời sống vật chất, tinh thần của người lao động.
b) Việc trích lập và
sử dụng quỹ khen thưởng, quỹ phúc lợi và quỹ thưởng ban quản lý điều hành công
ty phải theo chính sách tài chính hiện hành hoặc theo quyết định của chủ sở hữu.
c) Quỹ khen thưởng,
quỹ phúc lợi, quỹ thưởng ban quản lý điều hành công ty phải được hạch toán chi tiết
theo từng loại quỹ.
d) Đối với TSCĐ đầu
tư, mua sắm bằng quỹ phúc lợi khi hoàn thành dùng vào sản xuất, kinh doanh, kế
toán ghi tăng TSCĐ đồng thời ghi tăng Vốn đầu tư của chủ sở hữu và giảm quỹ
phúc lợi.
đ) Đối với TSCĐ đầu
tư, mua sắm bằng quỹ phúc lợi khi hoàn thành dùng cho nhu cầu văn hóa, phúc lợi
của doanh nghiệp, kế toán ghi tăng TSCĐ và đồng thời kết chuyển từ Quỹ phúc lợi
(TK 3532) sang Quỹ phúc lợi đã hình thành TSCĐ (TK 3533). Những TSCĐ này hàng
tháng không trích khấu hao TSCĐ vào chi phí mà cuối niên độ kế toán tính hao
mòn TSCĐ một lần/một năm để ghi giảm Quỹ phúc lợi đã hình thành TSCĐ.
2.
Kết cấu và nội dung phản ánh của Tài khoản 353 - Quỹ khen thưởng, phúc lợi
Bên
Nợ:
- Các khoản chi tiêu
quỹ khen thưởng, quỹ phúc lợi, quỹ thưởng ban quản lý điều hành công ty;
- Giảm quỹ phúc lợi
đã hình thành TSCĐ khi tính hao mòn TSCĐ hoặc do nhượng bán, thanh lý, phát
hiện thiếu khi kiểm kê TSCĐ;
- Đầu tư, mua sắm
TSCĐ bằng quỹ phúc lợi khi hoàn thành phục vụ nhu cầu văn hóa, phúc lợi;
- Cấp quỹ khen
thưởng, phúc lợi cho cấp dưới.
Bên
Có
- Trích lập quỹ khen
thưởng, quỹ phúc lợi, quỹ thưởng ban quản lý điều hành công ty từ lợi nhuận sau
thuế TNDN;
- Quỹ khen thưởng,
phúc lợi được cấp trên cấp;
- Quỹ phúc lợi đã
hình thành TSCĐ tăng do đầu tư, mua sắm TSCĐ bằng quỹ phúc lợi hoàn thành đưa
vào sử dụng cho sản xuất, kinh doanh hoặc hoạt động văn hóa, phúc lợi.
Số
dư bên Có: Số quỹ khen thưởng, quỹ phúc lợi hiện còn của doanh nghiệp.
Tài khoản
353 - Quỹ khen thưởng, phúc lợi, có 4 tài khoản cấp 2:
-
Tài khoản 3531 - Quỹ khen thưởng: Phản ánh số hiện có,
tình hình trích lập và chi tiêu quỹ khen thưởng của doanh nghiệp.
-
Tài khoản 3532 - Quỹ phúc lợi: Phản ánh số hiện có,
tình hình trích lập và chi tiêu quỹ phúc lợi của doanh nghiệp.
-
Tài khoản 3533 - Quỹ phúc lợi đã hình thành TSCĐ:
Phản ánh số hiện có, tình hình tăng, giảm quỹ phúc lợi đã hình thành TSCĐ của
doanh nghiệp.
-
Tài khoản 3534 - Quỹ thưởng ban quản lý điều hành công ty:
Phản ánh số hiện có, tình hình trích lập và chi tiêu Quỹ thưởng ban quản lý điều
hành công ty.
Điều
49. Tài khoản 356 - Quỹ phát triển khoa học và công nghệ
1.
Nguyên tắc kế toán
a) Tài khoản này dùng
để phản ánh số hiện có, tình hình tăng giảm Quỹ phát triển khoa học và công
nghệ (PTKH&CN) của doanh nghiệp. Quỹ PTKH&CN của doanh nghiệp chỉ được
sử dụng cho đầu tư khoa học, công nghệ tại Việt Nam.
b) Quỹ PTKH&CN
được hạch toán vào chi phí quản lý doanh nghiệp để xác định kết quả kinh doanh
trong kỳ. Việc trích lập và sử dụng Quỹ PTKH&CN của doanh nghiệp phải tuân
thủ theo các quy định của pháp luật.
c) Trường hợp doanh nghiệp
sử dụng Quỹ PTKH&CN để tài trợ cho việc nghiên cứu, sản xuất thử nghiệm, số
tiền thu được khi bán sản phẩm sản xuất thử được bù trừ với chi phí sản xuất
thử theo nguyên tắc:
- Phần chênh lệch
giữa số tiền thu từ bán sản phẩm sản xuất thử cao hơn chi phí sản xuất thử được
ghi tăng Quỹ PTKH&CN;
- Phần chênh lệch
giữa số tiền thu từ bán sản phẩm sản xuất thử thấp hơn chi phí sản xuất thử
được ghi giảm Quỹ PTKH&CN.
d) Định kỳ, doanh nghiệp
lập Báo cáo về mức trích, sử dụng, quyết toán Quỹ PTKH&CN và nộp cơ quan có
thẩm quyền theo quy định của pháp luật.
2.
Kết cấu và nội dung phản ánh của Tài khoản 356 - Quỹ phát triển khoa học và
công nghệ
Bên
Nợ:
- Các khoản chi tiêu
từ Quỹ phát triển khoa học và công nghệ;
- Giảm Quỹ phát triển
khoa học và công nghệ đã hình thành tài sản cố định (TSCĐ) khi tính hao mòn
TSCĐ; giá trị còn lại của TSCĐ khi nhượng bán, thanh lý; chi phí thanh lý,
nhượng bán TSCĐ hình thành từ Quỹ phát triển khoa học và công nghệ;
- Giảm Quỹ phát triển
khoa học và công nghệ đã hình thành TSCĐ khi TSCĐ hình thành từ Quỹ phát triển
khoa học và công nghệ chuyển sang phục vụ mục đích sản xuất, kinh doanh.
Bên
Có:
- Trích lập Quỹ phát
triển khoa học và công nghệ vào chi phí quản lý doanh nghiệp;
- Số thu từ việc
thanh lý, nhượng bán TSCĐ hình thành từ Quỹ phát triển khoa học và công nghệ đã
hình thành TSCĐ.
Số
dư bên Có: Số quỹ phát triển khoa học và công nghệ hiện còn của doanh nghiệp.
Tài khoản
356 - Quỹ phát triển khoa học và công nghệ có 2 tài khoản cấp 2:
-
Tài khoản 3561 - Quỹ phát triển khoa học và công nghệ:
Phản ánh số hiện có và tình hình trích lập, chi tiêu quỹ phát triển khoa học và
công nghệ;
-
Tài khoản 3562 - Quỹ phát triển khoa học và công nghệ đã hình thành TSCĐ:
Phản ánh số hiện có, tình hình tăng, giảm quỹ phát triển khoa học và công nghệ
đã hình thành TSCĐ (Quỹ phát triển khoa học và công nghệ đã hình thành TSCĐ).
Điều
50. Nguyên tắc kế toán vốn chủ sở hữu
1. Vốn chủ sở hữu là
phần tài sản thuần của doanh nghiệp còn lại thuộc sở hữu của các cổ đông, thành
viên góp vốn (chủ sở hữu). Vốn chủ sở hữu được phản ánh theo từng nguồn hình
thành như:
- Vốn góp của chủ sở
hữu;
- Lợi nhuận từ hoạt
động kinh doanh;
- Các khoản khác được
phép ghi tăng vốn chủ sở hữu.
2. Kế toán không ghi
nhận vốn góp theo vốn điều lệ trên giấy phép đăng ký kinh doanh. Khoản vốn góp
huy động, nhận từ các chủ sở hữu luôn được ghi nhận theo số thực góp, tuyệt đối
không ghi nhận theo số cam kết sẽ góp của các chủ sở hữu. Trường hợp nhận vốn
góp bằng tài sản phi tiền tệ thì kế toán phải ghi nhận theo giá trị hợp lý của
tài sản phi tiền tệ tại ngày góp vốn.
3. Việc nhận vốn góp
bằng các loại tài sản vô hình như bản quyền, quyền khai thác, sử dụng tài sản,
thương hiệu, nhãn hiệu… chỉ được thực hiện khi có quy định cụ thể của pháp luật
hoặc cơ quan có thẩm quyền cho phép. Khi pháp luật chưa có quy định cụ thể về
vấn đề này, các giao dịch góp vốn bằng nhãn hiệu, thương hiệu được kế toán như
việc đi thuê tài sản hoặc nhượng quyền thương mại, theo đó:
- Đối với bên góp vốn
bằng thương hiệu, nhãn hiệu, tên thương mại: Ghi nhận số tiền thu được từ việc
cho bên kia sử dụng nhãn hiệu, tên thương mại là doanh thu cho thuê tài sản vô
hình, nhượng quyền thương mại, không ghi nhận tăng giá trị khoản đầu tư vào đơn
vị khác và thu nhập hoặc vốn chủ sở hữu tương ứng với giá trị khoản đầu tư;
- Đối với bên nhận
vốn góp bằng thương hiệu, nhãn hiệu, tên thương mại: Không ghi nhận giá trị
thương hiệu, nhãn hiệu, tên thương mại và ghi tăng vốn chủ sở hữu tương ứng với
giá trị thương hiệu, nhãn hiệu, tên thương mại nhận vốn góp. Khoản tiền trả cho
việc sử dụng nhãn hiệu, thương hiệu, tên thương mại được ghi nhận là chi phí thuê
tài sản, chi phí nhượng quyền thương mại.
4. Việc phân phối lợi
nhuận chỉ thực hiện khi doanh nghiệp có lợi nhuận sau thuế chưa phân phối. Mọi trường
hợp trả cổ tức, lợi nhuận cho chủ sở hữu vượt quá số lợi nhuận sau thuế chưa phân
phối về bản chất đều là giảm vốn góp, doanh nghiệp phải thực hiện đầy đủ các
thủ tục theo quy định của pháp luật và điều chỉnh giấy đăng ký kinh doanh.
Điều
51. Tài khoản 411 - Vốn đầu tư của chủ sở hữu
1.
Nguyên tắc kế toán
a) Tài khoản này dùng
để phản ánh vốn do chủ sở hữu đầu tư hiện có và tình hình tăng, giảm vốn đầu tư
của chủ sở hữu.
b) Vốn đầu tư của chủ
sở hữu bao gồm:
- Vốn góp ban đầu,
góp bổ sung của các chủ sở hữu;
- Thặng dư vốn cổ
phần;
- Vốn khác.
c) Các doanh nghiệp
chỉ hạch toán vào TK 4111 - “Vốn góp của chủ sở hữu” theo số vốn thực tế chủ sở
hữu đã góp, không được ghi nhận theo số cam kết, số phải thu của các chủ sở hữu.
d) Doanh nghiệp phải
tổ chức hạch toán chi tiết vốn đầu tư của chủ sở hữu theo từng nguồn hình thành
vốn (như vốn góp của chủ sở hữu, thặng dư vốn cổ phần, vốn khác) và theo dõi
chi tiết cho từng tổ chức, từng cá nhân tham gia góp vốn.
đ) Doanh nghiệp ghi
giảm vốn đầu tư của chủ sở hữu khi:
- Trả lại vốn cho các
chủ sở hữu, hủy bỏ cổ phiếu quỹ theo quy định của pháp luật;
- Giải thể, chấm dứt
hoạt động theo quy định của pháp luật;
- Các trường hợp khác
theo quy định của pháp luật.
e) Xác định phần vốn
góp của nhà đầu tư bằng ngoại tệ
- Khi giấy phép đầu
tư quy định vốn điều lệ của doanh nghiệp được xác định bằng ngoại tệ tương
đương với một số lượng tiền Việt Nam đồng, việc xác định phần vốn góp của nhà
đầu tư bằng ngoại tệ (thừa, thiếu, đủ so với vốn điều lệ) được căn cứ vào số
lượng ngoại tệ đã thực góp, không xem xét đến việc quy đổi ngoại tệ ra Việt Nam
đồng theo giấy phép đầu tư.
- Trường hợp doanh nghiệp
ghi sổ kế toán, lập và trình bày báo cáo tài chính bằng đơn vị tiền tệ kế toán,
khi nhà đầu tư góp vốn bằng ngoại tệ theo tiến độ, kế toán phải áp dụng tỷ giá
giao dịch thực tế tại từng thời điểm thực góp để quy đổi ra đơn vị tiền tệ kế
toán và ghi nhận vào vốn đầu tư của chủ sở hữu, thặng dư vốn cổ phần (nếu có).
- Trong quá trình
hoạt động, không được đánh giá lại số dư có Tài khoản 411 - Vốn đầu tư của chủ
sở hữu có gốc ngoại tệ.
g) Trường hợp nhận
vốn góp bằng tài sản phải phản ánh tăng vốn đầu tư của chủ sở hữu theo giá đánh
giá lại của tài sản được các bên góp vốn chấp nhận.
h) Đối với công ty cổ
phần, vốn góp cổ phần của các cổ đông được ghi theo giá thực tế phát hành cổ
phiếu, nhưng được phản ánh chi tiết theo hai chỉ tiêu riêng: Vốn góp của chủ sở
hữu và thặng dư vốn cổ phần:
- Vốn góp của chủ sở
hữu được phản ánh theo mệnh giá của cổ phiếu;
- Thặng dư vốn cổ
phần phản ánh khoản chênh lệch giữa mệnh giá và giá phát hành cổ phiếu (kể cả
các trường hợp tái phát hành cổ phiếu quỹ) và có thể là thặng dư dương (nếu giá
phát hành cao hơn mệnh giá) hoặc thặng dư âm (nếu giá phát hành thấp hơn mệnh
giá).
2.
Kết cấu và nội dung phản ánh của Tài khoản 411 - Vốn đầu tư của chủ sở hữu
Bên
Nợ: Vốn đầu tư của chủ sở hữu giảm do:
- Hoàn trả vốn góp
cho các chủ sở hữu vốn;
- Phát hành cổ phiếu
thấp hơn mệnh giá;
- Giải thể, chấm dứt
hoạt động doanh nghiệp;
- Bù lỗ kinh doanh
theo quyết định của cấp có thẩm quyền;
- Hủy bỏ cổ phiếu quỹ
(đối với công ty cổ phần).
Bên
Có: Vốn đầu tư của chủ sở hữu tăng do:
- Các chủ sở hữu góp
vốn;
- Bổ sung vốn từ lợi
nhuận kinh doanh, từ các quỹ thuộc vốn chủ sở hữu;
- Phát hành cổ phiếu
cao hơn mệnh giá;
- Giá trị quà tặng,
biếu, tài trợ (sau khi trừ các khoản thuế phải nộp) được phép ghi tăng Vốn đầu
tư của chủ sở hữu theo quyết định của cấp có thẩm quyền.
Số
dư bên Có: Vốn đầu tư của chủ sở hữu hiện có của
doanh nghiệp.
Tài khoản
411 - Vốn đầu tư của chủ sở hữu, có 3 tài khoản cấp 2:
- TK
4111 - Vốn góp của chủ sở hữu: Tài khoản này phản
ánh khoản vốn thực đã đầu tư của chủ sở hữu theo Điều lệ công ty của các chủ sở
hữu vốn. Đối với các công ty cổ phần thì vốn góp từ phát hành cổ phiếu được ghi
vào tài khoản này theo mệnh giá. Tài khoản 4111 - Vốn góp của chủ sở hữu tại
công ty cổ phần có thể theo dõi chi tiết thành cổ phiếu phổ
thông có quyền biểu quyết và cổ phiếu ưu đãi.
- TK
4112 - Thặng dư vốn cổ phần: Tài khoản này phản ánh phần
chênh lệch giữa giá phát hành và mệnh giá cổ phiếu; Chênh lệch giữa giá mua lại
cổ phiếu quỹ và giá tái phát hành cổ phiếu quỹ (đối với các công ty cổ phần).
Tài khoản này có thể có số dư Có hoặc số dư Nợ.
- TK
4118 - Vốn khác: Tài khoản này phản ánh số
vốn kinh doanh được hình thành do bổ sung từ kết quả hoạt động kinh doanh hoặc
do được tặng, biếu, tài trợ, đánh giá lại tài sản (nếu các khoản này được phép
ghi tăng, giảm vốn đầu tư của chủ sở hữu).
Điều
52. Tài khoản 413 - Chênh lệch tỷ giá hối đoái
1.
Quy định chung về tỷ giá hối đoái và chênh lệch tỷ giá hối đoái
1.1. Chênh lệch tỷ
giá hối đoái là chênh lệch phát sinh từ việc trao đổi thực tế hoặc quy đổi cùng
một số lượng ngoại tệ sang đơn vị tiền tệ kế toán theo tỷ giá hối đoái khác
nhau. Chênh lệch tỷ giá hối đoái chủ yếu phát sinh trong các trường hợp:
- Thực tế mua bán,
trao đổi, thanh toán các nghiệp vụ kinh tế phát sinh bằng ngoại tệ trong kỳ;
- Đánh giá lại các khoản
mục tiền tệ có gốc ngoại tệ tại thời điểm lập Báo cáo tài chính;
- Chuyển đổi Báo cáo
tài chính được lập bằng ngoại tệ sang Đồng Việt Nam.
1.2. Các loại tỷ giá
hối đoái (sau đây gọi tắt là tỷ giá) sử dụng trong kế toán
Các doanh nghiệp có nghiệp
vụ kinh tế phát sinh bằng ngoại tệ phải thực hiện ghi sổ kế toán và lập Báo cáo
tài chính theo một đơn vị tiền tệ thống nhất là Đồng Việt Nam hoặc đơn vị tiền
tệ kế toán. Việc quy đổi đồng ngoại tệ ra đơn vị tiền tệ kế toán phải căn cứ
vào:
- Tỷ giá giao dịch
thực tế;
- Tỷ giá ghi sổ kế
toán.
Khi xác định nghĩa vụ
thuế (kê khai, quyết toán và nộp thuế), doanh nghiệp thực hiện theo các quy
định của pháp luật về thuế.
1.3. Nguyên tắc xác
định tỷ giá ghi sổ:
Tỷ giá ghi sổ gồm tỷ
giá ghi sổ thực tế đích danh hoặc tỷ giá ghi sổ bình quân gia quyền (tỷ giá
bình quân gia quyền sau mỗi lần nhập hoặc cuối kỳ).
- Tỷ giá ghi sổ thực
tế đích danh là tỷ giá được xác định liên quan đến giao dịch đã phát sinh tại
một thời điểm cụ thể. Tỷ giá ghi sổ thực tế đích danh được áp dụng để ghi sổ kế
toán cho bên Nợ các tài khoản phải thu đối với khoản tiền bằng ngoại tệ đã nhận
ứng trước của khách hàng hoặc cho bên Có các tài khoản phải trả đối với khoản
tiền bằng ngoại tệ đã ứng trước cho người bán.
- Tỷ giá ghi sổ bình
quân gia quyền là tỷ giá được xác định trên cơ sở lấy tổng giá trị (theo đồng
tiền ghi sổ kế toán) của từng khoản mục tiền tệ có gốc ngoại tệ chia cho số
lượng nguyên tệ thực có tại từng thời điểm.
1.4. Nguyên tắc xác
định tỷ giá hối đoái và xử lý chênh lệch tỷ giá hối đoái:
1.4.1. Đối với các
giao dịch bằng ngoại tệ phát sinh trong kỳ:
a) Doanh nghiệp áp
dụng tỷ giá giao dịch thực tế để quy đổi ra đồng tiền ghi sổ kế toán theo
nguyên tắc:
- Tỷ giá giao dịch
thực tế khi mua, bán ngoại tệ (hợp đồng mua bán ngoại tệ giao ngay, hợp đồng kỳ
hạn, hợp đồng tương lai, hợp đồng quyền chọn, hợp đồng hoán đổi): Là tỷ giá ký
kết trong hợp đồng mua, bán ngoại tệ giữa doanh nghiệp và ngân hàng thương mại;
- Trường hợp hợp đồng
không quy định cụ thể tỷ giá thanh toán thì doanh nghiệp sử dụng tỷ giá giao
dịch thực tế là tỷ giá xấp xỉ với tỷ giá chuyển khoản trung bình của ngân hàng
thương mại nơi doanh nghiệp thường xuyên có giao dịch để ghi sổ kế toán.
Tỷ giá xấp xỉ này
phải đảm bảo chênh lệch không vượt quá +/-1% so với tỷ giá chuyển khoản trung
bình của ngân hàng thương mại nơi doanh nghiệp thường xuyên có giao dịch (ngân
hàng này do doanh nghiệp tự lựa chọn). Tỷ giá chuyển khoản trung bình có thể
được xác định hàng ngày, hàng tuần hoặc hàng tháng trên cơ sở trung bình cộng
giữa tỷ giá mua và tỷ giá bán chuyển khoản hàng ngày của ngân hàng thương mại.
Doanh nghiệp được áp
dụng tỷ giá giao dịch thực tế là tỷ giá xấp xỉ để ghi sổ kế toán đối với:
+ Bên Nợ các TK tiền;
Bên Nợ các TK phải thu (trừ trường hợp nhận ứng trước của khách hàng bằng ngoại
tệ thì bên Nợ tài khoản 131 áp dụng tỷ giá ghi sổ thực tế đích danh đối với số
tiền nhận ứng trước), Bên Nợ các TK phải trả khi ứng trước tiền cho người bán.
+ Bên Có các TK phải
trả (trừ trường hợp ứng trước cho người bán bằng ngoại tệ thì bên Có tài khoản
331 áp dụng tỷ giá ghi sổ thực tế đích danh đối với số tiền đã ứng trước); Bên
Có các TK phải thu khi nhận trước tiền của khách hàng.
+ Tài khoản loại vốn
chủ sở hữu;
+ Các tài khoản phản
ánh doanh thu, thu nhập khác.
Riêng trường hợp bán
sản phẩm, hàng hóa, cung cấp dịch vụ hoặc thu nhập phát sinh có nhận trước tiền
của người mua thì doanh thu, thu nhập tương ứng với số tiền nhận trước được áp
dụng tỷ giá giao dịch thực tế tại thời điểm nhận trước. Phần doanh thu, thu
nhập tương ứng với số tiền còn lại được ghi nhận theo tỷ giá giao dịch thực tế
tại thời điểm ghi nhận doanh thu, thu nhập.
+ Các tài khoản phản
ánh chi phí sản xuất, kinh doanh, chi phí khác.
Riêng trường hợp phân
bổ khoản chi phí trả trước vào chi phí sản xuất, kinh doanh trong kỳ thì chi
phí được ghi nhận theo tỷ giá giao dịch thực tế tại thời điểm trả trước (không
áp dụng theo tỷ giá giao dịch thực tế tại thời điểm phân bổ vào chi phí).
+ Các tài khoản phản
ánh tài sản.
Riêng trường hợp mua
tài sản có ứng trước tiền cho người bán thì giá trị tài sản tương ứng với số
tiền ứng trước được áp dụng tỷ giá giao dịch thực tế tại thời điểm ứng trước,
giá trị tài sản tương ứng với số tiền còn lại được ghi nhận theo tỷ giá giao
dịch thực tế tại thời điểm ghi nhận tài sản.
Việc sử dụng tỷ giá
giao dịch thực tế là tỷ giá xấp xỉ nêu trên của doanh nghiệp phải đảm bảo không
làm ảnh hưởng trọng yếu đến tình hình tài chính và kết quả hoạt động sản xuất
kinh doanh của kỳ kế toán.
b) Doanh nghiệp được
lựa chọn áp dụng tỷ giá ghi sổ để quy đổi ra đồng tiền ghi sổ kế toán theo các trường
hợp sau:
- Áp dụng tỷ giá ghi sổ
bình quân gia quyền để hạch toán bên Có các tài khoản tiền, bên Có các tài khoản
phải thu (ngoại trừ giao dịch nhận trước tiền của người mua), bên Nợ các tài khoản
phải trả (ngoại trừ giao dịch trả trước tiền cho người bán).
+ Ngoài việc áp dụng
tỷ giá ghi sổ bình quân gia quyền, các doanh nghiệp có thể lựa chọn áp dụng tỷ
giá giao dịch thực tế để ghi sổ kế toán đối với bên Có các TK tiền, bên Có các
TK phải thu, bên Nợ các TK phải trả.
Khoản chênh lệch tỷ
giá hối đoái phát sinh trong kỳ được ghi nhận đồng thời tại thời điểm phát sinh
hoặc định kỳ vào doanh thu hoạt động tài chính hoặc chi phí tài chính tùy theo
đặc điểm hoạt động kinh doanh và yêu cầu quản lý của doanh nghiệp.
+ Trường hợp doanh nghiệp
sử dụng tỷ giá giao dịch thực tế để hạch toán bên Có các tài khoản tiền, bên Có
các tài khoản nợ phải thu, bên Nợ các tài khoản phải trả bằng ngoại tệ, nếu tại
thời điểm cuối kỳ kế toán:
(+) Các khoản mục
tiền tệ có gốc ngoại tệ không còn số dư nguyên tệ thì doanh nghiệp phải kết
chuyển toàn bộ chênh lệch tỷ giá hối đoái phát sinh trong kỳ vào doanh thu hoạt
động tài chính hoặc chi phí tài chính của kỳ báo cáo.
(+) Các khoản mục
tiền tệ có gốc ngoại tệ còn số dư nguyên tệ thì doanh nghiệp phải đánh giá lại
cuối kỳ theo tỷ giá ghi sổ bình quân gia quyền và toàn bộ chênh lệch tỷ giá hối
đoái do đánh giá lại các khoản mục tiền tệ có gốc ngoại tệ được xử lý theo quy
định tại khoản 1.4.2 Điều này.
- Áp dụng tỷ giá ghi sổ
thực tế đích danh để hạch toán đối với:
+ Bên Nợ TK phải thu
khi tất toán khoản tiền nhận trước của người mua khi chuyển giao sản phẩm, hàng
hóa, TSCĐ, cung cấp dịch vụ cho khách hàng;
+ Bên Có TK phải trả
khi tất toán khoản tiền ứng trước cho người bán khi nhận được sản phẩm, hàng
hóa, dịch vụ, TSCĐ của người bán.
1.4.2. Tỷ giá để đánh
giá lại các khoản mục tiền tệ có gốc ngoại tệ là tỷ giá chuyển khoản trung bình
cuối kỳ của ngân hàng thương mại nơi doanh nghiệp thường xuyên có giao dịch (do
doanh nghiệp tự lựa chọn) tại thời điểm lập Báo cáo tài chính.
Toàn bộ khoản chênh
lệch tỷ giá hối đoái do đánh giá lại các khoản mục tiền tệ có gốc ngoại tệ
(theo số thuần sau khi bù trừ số phát sinh bên Nợ và bên Có TK 413) được kết
chuyển vào chi phí tài chính (nếu lỗ) hoặc doanh thu hoạt động tài chính (nếu
lãi) để xác định kết quả hoạt động kinh doanh.
1.4.3. Xử lý chênh
lệch tỷ giá hối đoái giai đoạn trước hoạt động:
- Các doanh nghiệp
chưa phân bổ hết khoản lỗ chênh lệch tỷ giá của giai đoạn trước hoạt động (đang
phản ánh trên tài khoản 242 trước thời điểm Thông tư này có hiệu lực) phải kết
chuyển toàn bộ số lỗ chênh lệch tỷ giá vào chi phí tài chính để xác định kết
quả kinh doanh trong kỳ.
- Các doanh nghiệp
chưa phân bổ hết khoản lãi chênh lệch tỷ giá của giai đoạn trước hoạt động
(đang phản ánh trên tài khoản 3387 trước thời điểm Thông tư này có hiệu lực)
phải kết chuyển toàn bộ số lãi chênh lệch tỷ giá vào doanh thu hoạt động tài
chính để xác định kết quả kinh doanh trong kỳ.
1.5. Nguyên tắc xác
định các khoản mục tiền tệ có gốc ngoại tệ: Là các tài sản được thu hồi bằng
ngoại tệ hoặc các khoản nợ phải trả bằng ngoại tệ. Các khoản mục tiền tệ có gốc
ngoại tệ có thể bao gồm:
a) Tiền mặt, các khoản
tương đương tiền, tiền gửi có kỳ hạn bằng ngoại tệ;
b) Các khoản nợ phải
thu, nợ phải trả có gốc ngoại tệ, ngoại trừ:
- Các khoản trả trước
cho người bán và các khoản chi phí trả trước bằng ngoại tệ. Trường hợp tại thời
điểm lập báo cáo tài chính có bằng chứng chắc chắn về việc người bán không thể
cung cấp hàng hóa, dịch vụ và doanh nghiệp sẽ phải nhận lại các khoản trả trước
bằng ngoại tệ thì các khoản này được coi là các khoản mục tiền tệ có gốc ngoại
tệ.
- Các khoản người mua
trả tiền trước và các khoản doanh thu nhận trước bằng ngoại tệ. Trường hợp tại
thời điểm lập báo cáo tài chính có bằng chứng chắc chắn về việc doanh nghiệp
không thể cung cấp hàng hóa, dịch vụ và sẽ phải trả lại các khoản nhận trước
bằng ngoại tệ cho người mua thì các khoản này được coi là các khoản mục tiền tệ
có gốc ngoại tệ.
c) Các khoản đi vay,
cho vay dưới mọi hình thức được quyền thu hồi hoặc có nghĩa vụ hoàn trả bằng
ngoại tệ.
d) Các khoản đặt cọc,
ký cược, ký quỹ được quyền nhận lại bằng ngoại tệ;
đ) Các khoản nhận ký
cược, ký quỹ phải hoàn trả bằng ngoại tệ.
2.
Nguyên tắc kế toán chênh lệch tỷ giá
a) Doanh nghiệp đồng
thời phải theo dõi nguyên tệ trên sổ kế toán chi tiết các tài khoản: Tiền mặt,
tiền gửi Ngân hàng, các khoản phải thu, các khoản phải trả, vốn góp của chủ sở
hữu.
b) Tất cả các khoản
chênh lệch tỷ giá phát sinh trong kỳ đều được phản ánh ngay vào doanh thu hoạt
động tài chính (nếu lãi) hoặc chi phí tài chính (nếu lỗ) của kỳ báo cáo.
c) Doanh nghiệp phải
đánh giá lại các khoản mục tiền tệ có gốc ngoại tệ theo tỷ giá chuyển khoản
trung bình cuối kỳ của ngân hàng thương mại nơi doanh nghiệp thường xuyên có
giao dịch tại tất cả các thời điểm lập Báo cáo tài chính theo quy định của pháp
luật.
d) Doanh nghiệp không
được vốn hóa các khoản chênh lệch tỷ giá vào giá trị tài sản dở dang.
3.
Kết cấu và nội dung phản ánh của Tài khoản 413 - Chênh lệch tỷ giá hối đoái
Bên
Nợ:
- Lỗ tỷ giá hối đoái
do đánh giá lại các khoản mục tiền tệ có gốc ngoại tệ;
- Kết chuyển lãi tỷ
giá hối đoái vào doanh thu hoạt động tài chính.
Bên
Có:
- Lãi tỷ giá hối đoái
do đánh giá lại các khoản mục tiền tệ có gốc ngoại tệ;
- Kết chuyển lỗ tỷ
giá hối đoái vào chi phí tài chính.
Tài khoản
413 không có số dư.
Điều
53. Tài khoản 418 - Các quỹ thuộc vốn chủ sở hữu
1.
Nguyên tắc kế toán
Tài khoản này dùng để
phản ánh số hiện có và tình hình tăng, giảm các quỹ thuộc nguồn vốn chủ sở hữu.
Các quỹ này được hình thành từ lợi nhuận sau thuế TNDN. Việc trích và sử dụng
quỹ thuộc nguồn vốn chủ sở hữu phải theo chính sách tài chính hiện hành đối với
từng loại doanh nghiệp hoặc theo quyết định của chủ sở hữu.
2.
Kết cấu và nội dung phản ánh của Tài khoản 418 - Các quỹ thuộc vốn chủ sở hữu
Bên
Nợ: Tình hình chi tiêu, sử dụng các quỹ thuộc vốn chủ sở hữu của
doanh nghiệp.
Bên
Có: Các quỹ thuộc vốn chủ sở hữu tăng do được trích lập từ lợi
nhuận sau thuế.
Số
dư bên Có: Số quỹ thuộc vốn chủ sở hữu hiện có.
Điều
54. Tài khoản 419 - Cổ phiếu quỹ
1.
Nguyên tắc kế toán
a) Tài khoản này dùng
để phản ánh giá trị hiện có và tình hình biến động tăng giảm của số cổ phiếu do
các công ty cổ phần mua lại trong số cổ phiếu do công ty đó đã phát hành ra
công chúng (gọi là cổ phiếu quỹ).
Các cổ phiếu quỹ do
công ty nắm giữ không được nhận cổ tức, không có quyền bầu cử hay tham gia chia
phần tài sản khi công ty giải thể. Khi chia cổ tức cho các cổ phần, các cổ
phiếu quỹ đang do công ty nắm giữ được coi là cổ phiếu chưa bán.
b) Giá trị cổ phiếu
quỹ được phản ánh trên tài khoản này theo giá thực tế mua lại bao gồm giá mua lại
và các chi phí liên quan trực tiếp đến việc mua lại cổ phiếu, như chi phí giao
dịch, thông tin…
c) Cuối kỳ kế toán,
khi lập Báo cáo tài chính, giá trị thực tế của cổ phiếu quỹ được ghi giảm Vốn
đầu tư của chủ sở hữu trên Báo cáo tình hình tài chính bằng cách ghi số âm (...).
d) Tài khoản này
không phản ánh trị giá cổ phiếu mà công ty mua của các công ty cổ phần khác vì mục
đích nắm giữ đầu tư.
đ) Trị giá vốn của cổ
phiếu quỹ khi tái phát hành, hoặc khi sử dụng để trả cổ tức, thưởng... được
tính theo phương pháp bình quân gia quyền.
e) Trường hợp công ty
mua lại cổ phiếu do chính công ty phát hành nhằm mục đích thu hồi cổ phiếu để
hủy bỏ vĩnh viễn ngay khi mua vào thì giá trị cổ phiếu mua vào không được phản
ánh vào tài khoản này mà ghi giảm trực tiếp vào vốn góp của chủ sở hữu và thặng
dư vốn cổ phần (xem hướng dẫn ở tài khoản 411 - Vốn đầu tư của chủ sở hữu).
2.
Kết cấu và nội dung phản ánh của Tài khoản 419 - Cổ phiếu quỹ
Bên
nợ: Trị giá thực tế cổ phiếu quỹ khi mua vào.
Bên
Có: Trị giá thực tế cổ phiếu quỹ được tái phát hành, chia cổ tức
hoặc hủy bỏ.
Số
dư bên Nợ: Trị giá thực tế cổ phiếu quỹ hiện đang do công ty nắm giữ.
Điều
55. Tài khoản 421 - Lợi nhuận sau thuế chưa phân phối
1.
Nguyên tắc kế toán
a) Tài khoản này dùng
để phản ánh kết quả kinh doanh (lãi, lỗ) sau thuế thu nhập doanh nghiệp và tình
hình phân chia lợi nhuận hoặc xử lý lỗ của doanh nghiệp.
b) Việc phân chia lợi
nhuận hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp phải đảm bảo rõ ràng, rành mạch và
theo đúng chính sách tài chính hiện hành.
c) Phải hạch toán chi
tiết kết quả hoạt động kinh doanh của từng năm tài chính (năm trước, năm nay),
đồng thời theo dõi chi tiết theo từng nội dung phân chia lợi nhuận của doanh nghiệp
(trích lập các quỹ, bổ sung Vốn đầu tư của chủ sở hữu, chia cổ tức, lợi nhuận
cho các cổ đông, cho các nhà đầu tư).
d) Khi áp dụng hồi tố
do thay đổi chính sách kế toán và điều chỉnh hồi tố các sai sót trọng yếu của
các năm trước nhưng năm nay mới phát hiện dẫn đến phải điều chỉnh số dư đầu năm
phần lợi nhuận chưa phân phối thì kế toán phải điều chỉnh tăng hoặc giảm số dư
đầu năm của TK 4211 “Lợi nhuận sau thuế chưa phân phối năm trước” trên sổ kế
toán và điều chỉnh tăng hoặc giảm chỉ tiêu “Lợi nhuận sau thuế chưa phân phối”
trên Báo cáo tình hình tài chính.
Đối với tất cả các
doanh nghiệp, khi phân phối lợi nhuận cần cân nhắc đến các khoản mục phi tiền
tệ nằm trong lợi nhuận sau thuế chưa phân phối có thể ảnh hưởng đến luồng tiền
và khả năng chi trả cổ tức, lợi nhuận của doanh nghiệp, như:
- Khoản lãi do đánh
giá lại tài sản mang đi góp vốn; do đánh giá lại các khoản mục tiền tệ có gốc ngoại
tệ; do đánh giá lại các công cụ tài chính;
- Các khoản mục phi
tiền tệ khác…
e) Trong hoạt động
hợp đồng hợp tác kinh doanh (BCC) chia lợi nhuận sau thuế, doanh nghiệp phải
theo dõi riêng kết quả của BCC làm căn cứ để phân phối lợi nhuận hoặc chia lỗ
cho các bên. Doanh nghiệp là bên nộp và quyết toán thuế TNDN thay các bên trong
BCC chỉ phản ánh phần lợi nhuận tương ứng với phần của mình được hưởng, không
được phản ánh toàn bộ kết quả của BCC trên tài khoản này trừ khi có quyền kiểm
soát đối với BCC.
g) Đối với cổ tức ưu
đãi phải trả: Doanh nghiệp phải căn cứ vào bản chất của cổ phiếu ưu đãi để hạch
toán theo nguyên tắc:
- Nếu cổ phiếu ưu đãi
được phân loại là nợ phải trả, kế toán không ghi nhận cổ tức phải trả từ lợi
nhuận sau thuế chưa phân phối;
- Nếu cổ phiếu ưu đãi
được phân loại là vốn chủ sở hữu, khoản cổ tức ưu đãi phải trả được kế toán
tương tự như việc trả cổ tức của cổ phiếu phổ thông.
h) Doanh nghiệp phải
theo dõi trong hệ thống quản trị nội bộ số lỗ tính thuế và số lỗ không tính
thuế, trong đó:
- Khoản lỗ tính thuế
là khoản lỗ tạo ra bởi các khoản chi phí được trừ khi xác định thu nhập chịu
thuế;
- Khoản lỗ không tính
thuế là khoản lỗ tạo ra bởi các khoản chi phí không được trừ khi xác định thu
nhập chịu thuế.
Khi chuyển lỗ theo
quy định của pháp luật, doanh nghiệp chỉ được chuyển phần lỗ tính thuế làm căn
cứ giảm trừ số thuế phải nộp trong tương lai.
2.
Kết cấu và nội dung phản ánh của Tài khoản 421 - Lợi nhuận sau thuế chưa phân
phối
Bên
Nợ:
- Số lỗ về hoạt động
kinh doanh của doanh nghiệp;
- Trích lập các quỹ
của doanh nghiệp;
- Chia cổ tức, lợi
nhuận cho các chủ sở hữu;
- Bổ sung vốn đầu tư
của chủ sở hữu.
Bên
Có:
- Số lợi nhuận thực
tế hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp trong kỳ;
- Số lỗ của cấp dưới
được cấp trên cấp bù;
- Xử lý các khoản lỗ
về hoạt động kinh doanh.
Tài khoản
421 có thể có số dư Nợ hoặc số dư Có.
Số
dư bên Nợ: Số lỗ hoạt động kinh doanh chưa xử lý.
Số
dư bên Có: Số lợi nhuận sau thuế chưa phân phối hoặc chưa sử dụng.
Tài khoản
421 - Lợi nhuận sau thuế chưa phân phối, có 2 tài khoản cấp 2:
-
Tài khoản 4211 - Lợi nhuận sau thuế chưa phân phối năm trước:
Phản ánh kết quả hoạt động kinh doanh, tình hình phân chia lợi nhuận hoặc xử lý
lỗ thuộc các năm trước. Tài khoản 4211 còn dùng để phản ánh số điều chỉnh tăng
hoặc giảm số dư đầu năm của TK 4211 khi áp dụng hồi tố do thay đổi chính sách
kế toán và điều chỉnh hồi tố các sai sót trọng yếu của năm trước, năm nay mới
phát hiện.
Đầu năm sau, kế toán
kết chuyển số dư đầu năm từ TK 4212 “Lợi nhuận sau thuế chưa phân phối năm nay”
sang TK 4211 “Lợi nhuận sau thuế chưa phân phối năm trước”.
-
Tài khoản 4212 - Lợi nhuận sau thuế chưa phân phối năm nay:
Phản ánh kết quả kinh doanh, tình hình phân chia lợi nhuận và xử lý lỗ của năm
nay.
Điều
56. Nguyên tắc kế toán doanh thu
1. Doanh thu là lợi
ích kinh tế thu được làm tăng vốn chủ sở hữu của doanh nghiệp trừ phần vốn góp
thêm của các cổ đông. Doanh thu được ghi nhận tại thời điểm giao dịch phát
sinh, khi chắc chắn thu được lợi ích kinh tế, được xác định theo giá trị hợp lý
của các khoản được quyền nhận, không phân biệt đã thu tiền hay sẽ thu được tiền.
2. Doanh thu và chi
phí tạo ra khoản doanh thu đó phải được ghi nhận đồng thời theo nguyên tắc phù
hợp. Tuy nhiên trong một số trường hợp, nguyên tắc phù hợp có thể xung đột với
nguyên tắc thận trọng trong kế toán, thì kế toán phải căn cứ vào bản chất giao
dịch để phản ánh một cách trung thực, hợp lý.
- Một hợp đồng kinh
tế có thể bao gồm nhiều giao dịch. Kế toán phải nhận biết các giao dịch để áp
dụng các điều kiện ghi nhận doanh thu phù hợp.
- Doanh thu phải được
ghi nhận phù hợp với bản chất hơn là hình thức hoặc tên gọi của giao dịch và
phải được phân bổ theo nghĩa vụ cung ứng hàng hóa, dịch vụ.
+ Ví dụ: Khách hàng
chỉ được nhận hàng khuyến mại khi mua sản phẩm hàng hóa của đơn vị (như mua 2
sản phẩm được tặng thêm một sản phẩm) thì bản chất giao dịch là giảm giá hàng
bán, sản phẩm tặng miễn phí cho khách hàng về hình thức được gọi là khuyến mại
nhưng về bản chất là bán vì khách hàng sẽ không được hưởng nếu không mua sản
phẩm. Trường hợp này giá trị sản phẩm tặng cho khách hàng được phản ánh vào giá
vốn và doanh thu tương ứng với giá trị hợp lý của sản phẩm đó phải được ghi
nhận.
- Đối với các giao
dịch làm phát sinh nghĩa vụ của người bán ở thời điểm hiện tại và trong tương
lai, doanh thu phải được phân bổ theo giá trị hợp lý của từng nghĩa vụ và được
ghi nhận khi nghĩa vụ đã được thực hiện.
3. Doanh thu, lãi
hoặc lỗ chỉ được coi là chưa thực hiện nếu doanh nghiệp còn có trách nhiệm thực
hiện các nghĩa vụ trong tương lai (trừ nghĩa vụ bảo hành thông thường) và chưa
chắc chắn thu được lợi ích kinh tế; Việc phân loại các khoản lãi, lỗ là thực
hiện hoặc chưa thực hiện không phụ thuộc vào việc đã phát sinh dòng tiền hay
chưa.
Các khoản lãi, lỗ
phát sinh do đánh giá lại tài sản, nợ phải trả không được coi là chưa thực hiện
do tại thời điểm đánh giá lại, đơn vị đã có quyền đối với tài sản và đã có
nghĩa vụ nợ hiện tại đối với các khoản nợ phải trả, ví dụ: Các khoản lãi, lỗ
phát sinh do đánh giá lại tài sản mang đi góp vốn đầu tư vào đơn vị khác, đánh
giá lại các tài sản tài chính theo giá trị hợp lý đều được coi là đã thực hiện.
4. Doanh thu không
bao gồm các khoản thu hộ bên thứ ba, ví dụ;
- Các loại thuế gián
thu (thuế GTGT, thuế xuất khẩu, thuế tiêu thụ đặc biệt, thuế bảo vệ môi trường)
phải nộp;
- Số tiền người bán
hàng đại lý thu hộ bên chủ hàng do bán hàng đại lý;
- Các khoản phụ thu
và phí thu thêm ngoài giá bán đơn vị không được hưởng;
- Các trường hợp khác.
Trường hợp các khoản
thuế gián thu phải nộp mà không tách riêng ngay được tại thời điểm phát sinh
giao dịch thì để thuận lợi cho công tác kế toán, có thể ghi nhận doanh thu trên
sổ kế toán bao gồm cả số thuế gián thu nhưng định kỳ kế toán phải ghi giảm
doanh thu đối với số thuế gián thu phải nộp. Tuy nhiên, khi lập Báo cáo tài
chính, kế toán bắt buộc phải xác định và loại trừ toàn bộ số thuế gián thu phải
nộp ra khỏi các chỉ tiêu phản ánh doanh thu gộp.
5. Thời điểm, căn cứ
để ghi nhận doanh thu kế toán và doanh thu tính thuế có thể khác nhau tùy vào
từng tình huống cụ thể. Doanh thu tính thuế chỉ được sử dụng để xác định số
thuế phải nộp theo quy định của pháp luật; Doanh thu ghi nhận trên sổ kế toán
để lập Báo cáo tài chính phải tuân thủ các nguyên tắc kế toán và tùy theo từng trường
hợp không nhất thiết phải bằng số đã ghi trên hóa đơn bán hàng.
6. Doanh thu được ghi
nhận chỉ bao gồm doanh thu của kỳ báo cáo. Các tài khoản phản ánh doanh thu
không có số dư, cuối kỳ kế toán phải kết chuyển doanh thu để xác định kết quả
kinh doanh.
Điều
57. Tài khoản 511 - Doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ
1.
Nguyên tắc kế toán
1.1. Tài khoản này
dùng để phản ánh doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ của doanh nghiệp trong
một kỳ kế toán của hoạt động sản xuất, kinh doanh từ các giao dịch và các nghiệp
vụ sau:
a) Bán hàng hóa: Bán
sản phẩm do doanh nghiệp sản xuất ra, bán hàng hóa mua vào và bán bất động sản
đầu tư;
b) Cung cấp dịch vụ:
Thực hiện công việc đã thỏa thuận theo hợp đồng trong một kỳ, hoặc nhiều kỳ kế
toán, như cung cấp dịch vụ vận tải, du lịch, cho thuê TSCĐ theo phương thức cho
thuê hoạt động, doanh thu hợp đồng xây dựng....
c) Doanh thu khác.
1.2. Điều kiện ghi
nhận doanh thu
a) Doanh nghiệp chỉ
ghi nhận doanh thu bán hàng khi đồng thời thỏa mãn các điều kiện sau:
- Doanh nghiệp đã
chuyển giao phần lớn rủi ro và lợi ích gắn liền với quyền sở hữu sản phẩm, hàng
hóa cho người mua;
- Doanh nghiệp không
còn nắm giữ quyền quản lý hàng hóa như người sở hữu hoặc quyền kiểm soát hàng
hóa;
- Doanh thu được xác
định tương đối chắc chắn. Khi hợp đồng quy định người mua được quyền trả lại
sản phẩm, hàng hóa, đã mua theo những điều kiện cụ thể, doanh nghiệp chỉ được
ghi nhận doanh thu khi những điều kiện cụ thể đó không còn tồn tại và người mua
không được quyền trả lại sản phẩm, hàng hóa (trừ trường hợp khách hàng có quyền
trả lại hàng hóa dưới hình thức đổi lại để lấy hàng hóa, dịch vụ khác);
- Doanh nghiệp đã
hoặc sẽ thu được lợi ích kinh tế từ giao dịch bán hàng;
- Xác định được các
chi phí liên quan đến giao dịch bán hàng.
b) Doanh nghiệp chỉ
ghi nhận doanh thu cung cấp dịch vụ khi đồng thời thỏa mãn các điều kiện sau:
- Doanh thu được xác
định tương đối chắc chắn. Khi hợp đồng quy định người mua được quyền trả lại
dịch vụ đã mua theo những điều kiện cụ thể, doanh nghiệp chỉ được ghi nhận
doanh thu khi những điều kiện cụ thể đó không còn tồn tại và người mua không
được quyền trả lại dịch vụ đã cung cấp;
- Doanh nghiệp đã
hoặc sẽ thu được lợi ích kinh tế từ giao dịch cung cấp dịch vụ đó;
- Xác định được phần
công việc đã hoàn thành vào thời điểm báo cáo;
- Xác định được chi
phí phát sinh cho giao dịch và chi phí để hoàn thành giao dịch cung cấp dịch vụ
đó.
1.3. Trường hợp hợp
đồng kinh tế bao gồm nhiều giao dịch, doanh nghiệp phải nhận biết các giao dịch
để ghi nhận doanh thu, ví dụ:
- Trường hợp hợp đồng
kinh tế quy định việc bán hàng và cung cấp dịch vụ sau bán hàng (ngoài điều khoản
bảo hành thông thường), doanh nghiệp phải ghi nhận riêng doanh thu bán hàng và
doanh thu cung cấp dịch vụ;
- Trường hợp hợp đồng
quy định bên bán hàng chịu trách nhiệm lắp đặt sản phẩm, hàng hóa cho người mua
thì doanh thu chỉ được ghi nhận sau khi việc lắp đặt được thực hiện xong;
- Trường hợp doanh nghiệp
có nghĩa vụ phải cung cấp cho người mua hàng hóa, dịch vụ miễn phí hoặc chiết
khấu, giảm giá, kế toán chỉ ghi nhận doanh thu đối với hàng hóa, dịch vụ phải
cung cấp miễn phí đó cho đến khi đã thực hiện nghĩa vụ với người mua.
1.4. Doanh thu bán
hàng và cung cấp dịch vụ thuần mà doanh nghiệp thực hiện được trong kỳ kế toán
có thể thấp hơn doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ ghi nhận ban đầu do các
nguyên nhân: Doanh nghiệp chiết khấu thương mại, giảm giá hàng đã bán cho khách
hàng hoặc hàng đã bán bị trả lại (do không đảm bảo điều kiện về quy cách, phẩm
chất ghi trong hợp đồng kinh tế);
Trường hợp sản phẩm, hàng
hóa, dịch vụ đã tiêu thụ từ các kỳ trước, đến kỳ sau phải chiết khấu thương
mại, giảm giá hàng bán, hoặc hàng bán bị trả lại được ghi giảm doanh thu theo
nguyên tắc:
- Nếu sản phẩm, hàng
hóa, dịch vụ đã tiêu thụ từ các kỳ trước, đến kỳ sau phải giảm giá, phải chiết
khấu thương mại, bị trả lại nhưng phát sinh trước thời điểm phát hành báo cáo
tài chính, kế toán phải coi đây là một sự kiện phát sinh sau ngày lập BCTC và
ghi giảm doanh thu trên BCTC của kỳ lập báo cáo.
- Trường hợp sản
phẩm, hàng hóa, dịch vụ phải giảm giá, phải chiết khấu thương mại, bị trả lại
sau thời điểm phát hành Báo cáo tài chính thì doanh nghiệp ghi giảm doanh thu
của kỳ phát sinh.
1.5. Doanh thu trong
một số trường hợp được xác định như sau:
1.5.1. Doanh thu bán
hàng, cung cấp dịch vụ không bao gồm các khoản thuế gián thu phải nộp, như thuế
GTGT (kể cả trường hợp nộp thuế GTGT theo phương pháp trực tiếp), thuế TTĐB,
thuế xuất khẩu, thuế bảo vệ môi trường.
Trường hợp không tách
ngay được số thuế gián thu phải nộp tại thời điểm ghi nhận doanh thu, kế toán
được ghi nhận doanh thu bao gồm cả số thuế phải nộp và định kỳ phải ghi giảm
doanh thu đối với số thuế gián thu phải nộp. Khi lập báo cáo kết quả kinh
doanh, chỉ tiêu “Doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ” và chỉ tiêu “Các khoản
giảm trừ doanh thu” đều không bao gồm số thuế gián thu phải nộp trong kỳ do về
bản chất các khoản thuế gián thu không được coi là một bộ phận của doanh thu.
1.5.2. Trường hợp
trong kỳ doanh nghiệp đã viết hóa đơn bán hàng và đã thu tiền bán hàng nhưng
đến cuối kỳ vẫn chưa giao hàng cho người mua hàng, thì trị giá số hàng này
không được coi là đã bán trong kỳ và không được ghi vào tài khoản 511 “Doanh
thu bán hàng và cung cấp dịch vụ” mà chỉ hạch toán vào bên Có tài khoản 131
“Phải thu của khách hàng” về khoản tiền đã thu của khách hàng. Khi thực giao
hàng cho người mua sẽ hạch toán vào tài khoản 511 “Doanh thu bán hàng và cung
cấp dịch vụ” về trị giá hàng đã giao, đã thu trước tiền bán hàng, phù hợp với
các điều kiện ghi nhận doanh thu.
1.5.3. Trường hợp
xuất hàng hóa để khuyến mại, quảng cáo nhưng khách hàng chỉ được nhận hàng
khuyến mại, quảng cáo kèm theo các điều kiện khác như phải mua sản phẩm, hàng
hóa (ví dụ như mua 2 sản phẩm được tặng 1 sản phẩm....) thì kế toán phải phân
bổ số tiền thu được để tính doanh thu cho cả hàng khuyến mại, giá trị hàng
khuyến mại được tính vào giá vốn hàng bán (trường hợp này bản chất giao dịch là
giảm giá hàng bán).
1.5.4. Trường hợp
doanh nghiệp có doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ bằng ngoại tệ mà phát
sinh giao dịch nhận tiền ứng trước của khách hàng thì doanh thu tương ứng với số
tiền nhận ứng trước được ghi nhận theo tỷ giá giao dịch thực tế tại thời điểm
nhận ứng trước, phần doanh thu tương ứng với số tiền còn lại được ghi nhận theo
tỷ giá giao dịch thực tế tại thời điểm ghi nhận doanh thu.
1.5.5. Doanh thu bán
bất động sản của doanh nghiệp là chủ đầu tư phải thực hiện theo nguyên tắc:
Đối với các công
trình, hạng mục công trình mà doanh nghiệp là chủ đầu tư (kể cả các công trình,
hạng mục công trình doanh nghiệp vừa là chủ đầu tư, vừa tự thi công), doanh nghiệp
không được ghi nhận doanh thu bán bất động sản và không được ghi nhận doanh thu
đối với số tiền thu trước của khách hàng theo tiến độ. Việc ghi nhận doanh thu
bán bất động sản phải đảm bảo thỏa mãn đồng thời 5 điều kiện sau:
- Bất động sản đã
hoàn thành toàn bộ và bàn giao cho người mua, doanh nghiệp đã chuyển giao rủi
ro và lợi ích gắn liền với quyền sở hữu bất động sản cho người mua;
- Doanh nghiệp không
còn nắm giữ quyền quản lý bất động sản như người sở hữu bất động sản hoặc quyền
kiểm soát bất động sản;
- Doanh thu được xác
định tương đối chắc chắn;
- Doanh nghiệp đã thu
được hoặc sẽ thu được lợi ích kinh tế từ giao dịch bán bất động sản;
- Xác định được chi
phí liên quan đến giao dịch bán bất động sản.
1.5.6. Đối với hàng
hóa nhận bán đại lý, ký gửi theo phương thức bán đúng giá hưởng hoa hồng, doanh
thu là phần hoa hồng bán hàng mà doanh nghiệp được hưởng.
1.5.7. Đối với hoạt
động dịch vụ ủy thác xuất nhập khẩu, doanh thu là phí ủy thác đơn vị được hưởng.
1.5.8. Đối với đơn vị
nhận gia công vật tư, hàng hóa, doanh thu là số tiền gia công thực tế được
hưởng, không bao gồm giá trị vật tư, hàng hóa nhận gia công.
1.5.9. Trường hợp bán
hàng theo phương thức trả chậm, trả góp, doanh thu được xác định theo giá bán
trả tiền ngay;
1.5.10. Nguyên tắc
ghi nhận và xác định doanh thu của hợp đồng xây dựng:
a) Doanh thu của hợp
đồng xây dựng bao gồm:
- Doanh thu ban đầu
được ghi trong hợp đồng;
- Các khoản tăng,
giảm khi thực hiện hợp đồng, các khoản tiền thưởng và các khoản thanh toán khác
nếu các khoản này có khả năng làm thay đổi doanh thu, và có thể xác định được
một cách đáng tin cậy:
+ Doanh thu của hợp
đồng có thể tăng hay giảm ở từng thời kỳ, ví dụ: Nhà thầu và khách hàng có thể
đồng ý với nhau về các thay đổi và các yêu cầu làm tăng hoặc giảm doanh thu của
hợp đồng trong kỳ tiếp theo so với hợp đồng được chấp thuận lần đầu tiên; Doanh
thu đã được thỏa thuận trong hợp đồng với giá cố định có thể tăng vì lý do giá
cả tăng lên; Doanh thu theo hợp đồng có thể bị giảm do nhà thầu không thực hiện
đúng tiến độ hoặc không đảm bảo chất lượng xây dựng theo thỏa thuận trong hợp
đồng; Khi hợp đồng với giá cố định quy định mức giá cố định cho một đơn vị sản
phẩm hoàn thành thì doanh thu theo hợp đồng sẽ tăng hoặc giảm khi khối lượng
sản phẩm tăng hoặc giảm.
+ Khoản tiền thưởng
là các khoản phụ thêm trả cho nhà thầu nếu nhà thầu thực hiện hợp đồng đạt hay
vượt mức yêu cầu. Khoản tiền thưởng được tính vào doanh thu của hợp đồng xây
dựng khi có đủ 2 điều kiện: (i) Chắc chắn đạt hoặc vượt mức một số tiêu chuẩn
cụ thể đã được ghi trong hợp đồng; (ii) Khoản tiền thưởng được xác định một
cách đáng tin cậy.
- Khoản thanh toán
khác mà nhà thầu thu được từ khách hàng hay một bên khác để bù đắp cho các chi
phí không bao gồm trong giá hợp đồng. Ví dụ: Sự chậm trễ do khách hàng gây nên;
Sai sót trong các chỉ tiêu kỹ thuật hoặc thiết kế và các tranh chấp về các thay
đổi trong việc thực hiện hợp đồng. Việc xác định doanh thu tăng thêm từ các khoản
thanh toán trên còn tùy thuộc vào rất nhiều yếu tố không chắc chắn và thường
phụ thuộc vào kết quả của nhiều cuộc đàm phán. Do đó, các khoản thanh toán khác
chỉ được tính vào doanh thu của hợp đồng xây dựng khi:
+ Các cuộc thỏa thuận
đã đạt được kết quả là khách hàng sẽ chấp thuận bồi thường;
+ Khoản thanh toán
khác được khách hàng chấp thuận và có thể xác định được một cách đáng tin cậy.
b) Ghi nhận doanh thu
của hợp đồng xây dựng như sau:
Khi kết quả thực hiện
hợp đồng xây dựng được xác định một cách đáng tin cậy và được khách hàng xác
nhận, thì doanh thu và chi phí liên quan đến hợp đồng được ghi nhận tương ứng với
phần công việc đã hoàn thành được khách hàng xác nhận trong kỳ phản ánh trên hóa
đơn đã lập.
c) Khi kết quả thực
hiện hợp đồng xây dựng không thể ước tính được một cách đáng tin cậy, thì:
- Doanh thu chỉ được
ghi nhận tương đương với chi phí của hợp đồng đã phát sinh mà việc được hoàn
trả là tương đối chắc chắn;
- Chi phí của hợp
đồng chỉ được ghi nhận là chi phí trong kỳ khi các chi phí này đã phát sinh.
1.5.11. Không ghi
nhận doanh thu bán hàng, cung cấp dịch vụ đối với:
- Trị giá hàng hóa,
vật tư, bán thành phẩm xuất giao cho bên ngoài gia công chế biến; Trị giá hàng
gửi bán theo phương thức gửi bán đại lý, ký gửi (chưa được xác định là đã bán);
- Số tiền thu được từ
việc bán sản phẩm sản xuất thử;
- Các khoản doanh thu
hoạt động tài chính;
- Các khoản thu nhập
khác.
2.
Kết cấu và nội dung phản ánh của Tài khoản 511 - Doanh thu bán hàng và cung cấp
dịch vụ
Bên
Nợ:
- Các khoản thuế gián
thu phải nộp (GTGT, TTĐB, XK, BVMT);
- Các khoản giảm trừ
doanh thu;
- Kết chuyển doanh
thu thuần vào tài khoản 911 "Xác định kết quả kinh doanh".
Bên
Có: Doanh thu bán sản phẩm, hàng hóa, bất động sản đầu tư và
cung cấp dịch vụ của doanh nghiệp thực hiện trong kỳ kế toán.
Tài khoản
511 không có số dư cuối kỳ.
Tài khoản
511 - Doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ, có 4 tài khoản cấp 2:
-
Tài khoản 5111 - Doanh thu bán hàng hóa: Tài
khoản này dùng để phản ánh doanh thu và doanh thu thuần của khối lượng hàng hóa
được xác định là đã bán trong một kỳ kế toán của doanh nghiệp. Tài khoản này
chủ yếu dùng cho các ngành kinh doanh hàng hóa, vật tư, lương thực,...
-
Tài khoản 5112 - Doanh thu bán thành phẩm: Tài
khoản này dùng để phản ánh doanh thu và doanh thu thuần của khối lượng sản phẩm
(thành phẩm, bán thành phẩm) được xác định là đã bán trong một kỳ kế toán của
doanh nghiệp. Tài khoản này chủ yếu dùng cho các ngành sản xuất vật chất như:
Công nghiệp, nông nghiệp, xây lắp, ngư nghiệp, lâm nghiệp,...
-
Tài khoản 5113 - Doanh thu cung cấp dịch vụ: Tài
khoản này dùng để phản ánh doanh thu và doanh thu thuần của khối lượng dịch vụ
đã hoàn thành, đã cung cấp cho khách hàng và được xác định là đã bán trong một
kỳ kế toán. Tài khoản này chủ yếu dùng cho các ngành kinh doanh dịch vụ như:
Giao thông vận tải, bưu điện, du lịch, dịch vụ công cộng, dịch vụ khoa học, kỹ
thuật, dịch vụ kế toán, kiểm toán,...
-
Tài khoản 5118 - Doanh thu khác: Tài khoản này dùng
để phản ánh về doanh thu nhượng bán, thanh lý bất động sản đầu tư, các khoản
trợ cấp, trợ giá của Nhà nước…
Điều
58. Tài khoản 515 - Doanh thu hoạt động tài chính
1.
Nguyên tắc kế toán
a) Tài khoản này dùng
để phản ánh doanh thu tiền lãi, tiền bản quyền, cổ tức, lợi nhuận được chia và
doanh thu hoạt động tài chính khác của doanh nghiệp, gồm:
- Tiền lãi: Lãi cho vay,
lãi tiền gửi Ngân hàng, lãi bán hàng trả chậm, trả góp, lãi đầu tư trái phiếu,
tín phiếu, chiết khấu thanh toán được hưởng do mua hàng hóa, dịch vụ;...
- Cổ tức, lợi nhuận
được chia cho giai đoạn sau ngày đầu tư;
- Thu nhập về hoạt
động đầu tư mua, bán chứng khoán ngắn hạn, dài hạn; Lãi chuyển nhượng vốn khi
thanh lý các khoản đầu tư góp vốn vào đơn vị khác;
- Thu nhập về các
hoạt động đầu tư khác;
- Lãi tỷ giá hối đoái
phát sinh trong kỳ và đánh giá lại khoản mục tiền tệ có gốc ngoại tệ cuối kỳ;
lãi do bán ngoại tệ;
- Các khoản doanh thu
hoạt động tài chính khác.
b) Đối với hoạt động
mua, bán chứng khoán kinh doanh, doanh thu được ghi nhận là số chênh lệch giữa
giá bán lớn hơn giá vốn, trong đó giá vốn là giá trị ghi sổ được xác định theo
phương pháp bình quân gia quyền hoặc nhập trước xuất trước, giá bán được tính
theo giá trị hợp lý của khoản nhận được. Trường hợp mua, bán chứng khoán dưới
hình thức hoán đổi cổ phiếu (nhà đầu tư hoán đổi cổ phiếu A để lấy cổ phiếu B),
kế toán xác định giá trị cổ phiếu nhận về theo giá trị hợp lý tại ngày trao đổi
như sau:
- Đối với cổ phiếu
nhận về là cổ phiếu niêm yết, giá trị hợp lý của cổ phiếu là giá đóng cửa niêm
yết trên thị trường chứng khoán tại ngày trao đổi. Trường hợp tại ngày trao đổi
thị trường chứng khoán không giao dịch thì giá trị hợp lý của cổ phiếu là giá
đóng cửa phiên giao dịch trước liền kề với ngày trao đổi.
- Đối với cổ phiếu
nhận về là cổ phiếu chưa niêm yết được giao dịch trên sàn UPCOM, giá trị hợp lý
của cổ phiếu là giá đóng cửa công bố trên sàn UPCOM tại ngày trao đổi. Trường
hợp ngày trao đổi sàn UPCOM không giao dịch thì giá trị hợp lý của cổ phiếu là
giá đóng cửa phiên giao dịch trước liền kề với ngày trao đổi.
- Đối với cổ phiếu
nhận về là cổ phiếu chưa niêm yết khác, giá trị hợp lý của cổ phiếu là giá thỏa
thuận giữa các bên hoặc giá trị sổ sách tại thời điểm trao đổi hoặc giá trị sổ
sách tại thời điểm cuối quý trước liền kề với ngày trao đổi. Việc xác định giá
trị sổ sách của cổ phiếu được thực hiện theo công thức:
Giá trị sổ sách của cổ phiếu
|
=
|
Tổng vốn chủ sở hữu
|
Số lượng cổ phiếu hiện có tại thời điểm trao đổi
|
c) Đối với khoản
doanh thu từ hoạt động mua, bán ngoại tệ, doanh thu được ghi nhận là số chênh
lệch lãi giữa giá ngoại tệ bán ra và giá ngoại tệ mua vào.
d) Đối với lãi tiền
gửi: Doanh thu không bao gồm khoản lãi tiền gửi phát sinh do hoạt động đầu tư tạm
thời của khoản vay sử dụng cho mục đích xây dựng tài sản dở dang.
đ) Đối với tiền lãi
phải thu từ các khoản cho vay, bán hàng trả chậm, trả góp: Doanh thu chỉ được
ghi nhận khi chắc chắn thu được và khoản gốc cho vay, nợ gốc phải thu không bị phân
loại là quá hạn cần phải lập dự phòng.
e) Đối với khoản tiền
lãi đầu tư nhận được từ khoản đầu tư cổ phiếu, trái phiếu thì chỉ có phần tiền
lãi của các kỳ sau khi doanh nghiệp mua lại khoản đầu tư này mới được ghi nhận
là doanh thu phát sinh trong kỳ, còn khoản lãi đầu tư nhận được từ các khoản
lãi đầu tư dồn tích trước khi doanh nghiệp mua lại khoản đầu tư đó thì ghi giảm
giá gốc khoản đầu tư trái phiếu, cổ phiếu đó.
g) Khi nhà đầu tư
nhận cổ tức bằng cổ phiếu, nhà đầu tư chỉ theo dõi số lượng cổ phiếu tăng thêm
trên thuyết minh BCTC, không ghi nhận giá trị cổ phiếu được nhận, không ghi
nhận doanh thu hoạt động tài chính, không ghi nhận tăng giá trị khoản đầu tư
vào công ty.
h) Việc hạch toán khoản
doanh thu hoạt động tài chính phát sinh liên quan đến ngoại tệ được thực hiện
theo quy định tại Điều 52 Thông tư này.
2.
Kết cấu và nội dung phản ánh của Tài khoản 515 - Doanh thu hoạt động tài chính
Bên
Nợ:
- Số thuế GTGT phải
nộp tính theo phương pháp trực tiếp (nếu có);
- Kết chuyển doanh
thu hoạt động tài chính thuần sang tài khoản 911 - “Xác định kết quả kinh
doanh”.
Bên
Có: Các khoản doanh thu hoạt động tài chính phát sinh trong kỳ.
Tài khoản
515 không có số dư cuối kỳ.
Điều
59. Nguyên tắc kế toán chi phí
1. Chi phí là những khoản
làm giảm lợi ích kinh tế, được ghi nhận tại thời điểm giao dịch phát sinh hoặc
khi có khả năng tương đối chắc chắn sẽ phát sinh trong tương lai không phân
biệt đã chi tiền hay chưa.
2. Việc ghi nhận chi
phí ngay cả khi chưa đến kỳ hạn thanh toán nhưng có khả năng chắc chắn sẽ phát
sinh nhằm đảm bảo nguyên tắc thận trọng và bảo toàn vốn. Chi phí và khoản doanh
thu do nó tạo ra phải được ghi nhận đồng thời theo nguyên tắc phù hợp. Tuy
nhiên trong một số trường hợp, nguyên tắc phù hợp có thể xung đột với nguyên
tắc thận trọng trong kế toán, thì kế toán phải căn cứ vào bản chất của giao
dịch để phản ánh một cách trung thực, hợp lý.
3. Kế toán phải theo
dõi chi tiết các khoản chi phí phát sinh theo yếu tố, tiền lương, nguyên vật
liệu, chi phí mua ngoài, khấu hao TSCĐ...
4. Các khoản chi phí
không được coi là chi phí được trừ theo quy định của Luật thuế TNDN nhưng có đầy đủ hóa đơn chứng từ
và đã hạch toán đúng theo Chế độ kế toán thì không được ghi giảm chi phí kế
toán mà chỉ điều chỉnh trong quyết toán thuế TNDN để làm tăng số thuế TNDN phải
nộp.
5. Các tài khoản phản
ánh chi phí không có số dư, cuối kỳ kế toán phải kết chuyển tất cả các khoản
chi phí phát sinh trong kỳ để xác định kết quả kinh doanh.
Điều
60. Tài khoản 611 - Mua hàng
1.
Nguyên tắc kế toán
a) Tài khoản này dùng
để phản ánh trị giá nguyên liệu, vật liệu, công cụ, dụng cụ, hàng hóa mua vào,
nhập kho hoặc đưa vào sử dụng trong kỳ. Tài khoản 611 "Mua hàng" chỉ
áp dụng đối với doanh nghiệp kế toán hàng tồn kho theo phương pháp kiểm kê định
kỳ.
b) Giá trị nguyên
liệu, vật liệu, công cụ, dụng cụ, hàng hóa mua vào phản ánh trên tài khoản 611
"Mua hàng" phải thực hiện theo nguyên tắc giá gốc.
c) Trường hợp hạch
toán hàng tồn kho theo phương pháp kiểm kê định kỳ, doanh nghiệp phải tổ chức
kiểm kê hàng tồn kho để xác định số lượng và giá trị của từng nguyên liệu, vật
liệu, hàng hóa, sản phẩm, công cụ, dụng cụ tồn kho tại thời điểm cuối kỳ kế
toán để xác định giá trị hàng tồn kho xuất vào sử dụng và xuất bán trong kỳ.
d) Phương pháp hạch
toán hàng tồn kho theo phương pháp kiểm kê định kỳ: Khi mua nguyên liệu, vật
liệu, công cụ, dụng cụ, hàng hóa, căn cứ vào hóa đơn mua hàng, Hóa đơn vận
chuyển, phiếu nhập kho, thông báo thuế nhập khẩu phải nộp (hoặc biên lai thu
thuế nhập khẩu,...) để ghi nhận giá gốc hàng mua vào tài khoản 611 "Mua
hàng". Khi xuất sử dụng, hoặc xuất bán chỉ ghi một lần vào cuối kỳ kế toán
căn cứ vào kết quả kiểm kê.
đ) Kế toán phải mở sổ
chi tiết để hạch toán giá gốc hàng tồn kho mua vào theo từng thứ nguyên liệu,
vật liệu, công cụ, dụng cụ, hàng hóa.
2.
Kết cấu và nội dung phản ánh của Tài khoản 611 - Mua hàng
Bên
Nợ:
- Kết chuyển giá gốc hàng
hóa, nguyên liệu, vật liệu, công cụ, dụng cụ tồn kho đầu kỳ (theo kết quả kiểm
kê);
- Giá gốc hàng hóa,
nguyên liệu, vật liệu, công cụ, dụng cụ, mua vào trong kỳ.
Bên
Có:
- Kết chuyển giá gốc hàng
hóa, nguyên liệu, vật liệu, công cụ, dụng cụ tồn kho cuối kỳ (theo kết quả kiểm
kê);
- Giá gốc hàng hóa,
nguyên liệu, vật liệu, công cụ, dụng cụ xuất sử dụng trong kỳ hoặc giá gốc hàng
hóa xuất bán và hàng hóa gửi đi bán (chưa được xác định là đã bán trong kỳ);
- Giá gốc nguyên
liệu, vật liệu, công cụ, dụng cụ, hàng hóa mua vào trả lại cho người bán hoặc
được giảm giá.
Tài khoản
611 không có số dư cuối kỳ.
Điều
61. Tài khoản 631 - Giá thành sản xuất
1.
Nguyên tắc kế toán
a) Tài khoản này dùng
để phản ánh tổng hợp chi phí sản xuất và tính giá thành sản phẩm, dịch vụ ở các
đơn vị sản xuất công nghiệp, nông nghiệp, lâm nghiệp và các đơn vị kinh doanh
dịch vụ vận tải, bưu điện, du lịch, khách sạn,... trong trường hợp hạch toán
hàng tồn kho theo phương pháp kiểm kê định kỳ.
b) Đối với doanh nghiệp
hạch toán hàng tồn kho theo phương pháp kê khai thường xuyên không sử dụng tài khoản
này.
c) Chỉ hạch toán vào
tài khoản 631 các loại chi phí sản xuất, kinh doanh sau:
- Chi phí nguyên
liệu, vật liệu trực tiếp;
- Chi phí nhân công
trực tiếp;
- Chi phí sử dụng máy
thi công (đối với các doanh nghiệp xây lắp);
- Chi phí sản xuất
chung.
d) Không hạch toán
vào tài khoản 631 các loại chi phí sau:
- Chi phí bán hàng;
- Chi phí quản lý
doanh nghiệp;
- Chi phí tài chính;
- Chi phí khác;
đ) Chi phí của bộ
phận sản xuất, kinh doanh phục vụ cho sản xuất, kinh doanh, trị giá vốn hàng
hóa, nguyên liệu, vật liệu và chi phí thuê ngoài gia công chế biến (thuê ngoài,
hay tự gia công, chế biến) cũng được phản ánh trên tài khoản 631.
e) Tài khoản 631 “Giá
thành sản xuất” phải được hạch toán chi tiết theo nơi phát sinh chi phí (phân
xưởng, tổ, đội sản xuất,...) theo loại, nhóm sản phẩm, dịch vụ…
g) Đối với ngành nông
nghiệp, giá thành thực tế của sản phẩm được xác định vào cuối vụ hoặc cuối năm.
Sản phẩm thu hoạch năm nào thì tính giá thành trong năm đó, nghĩa là chi phí
chi ra trong năm nay nhưng năm sau mới thu hoạch sản phẩm thì năm sau mới tính
giá thành.
- Đối với ngành trồng
trọt, chi phí phải được hạch toán chi tiết theo 3 loại cây:
+ Cây ngắn ngày;
+ Cây trồng một lần
thu hoạch nhiều lần;
+ Cây lâu năm.
Đối với các loại cây
trồng 2, 3 vụ trong một năm, hoặc trồng năm nay, năm sau mới thu hoạch, hoặc
loại cây vừa có diện tích trồng mới, vừa có diện tích chăm sóc thu hoạch trong
cùng một năm,... thì phải căn cứ vào tình hình thực tế để ghi chép, phản ánh rõ
ràng chi phí của vụ này với vụ khác, của diện tích này với diện tích khác, của
năm trước với năm nay và năm sau,...Không phản ánh vào tài khoản 631 “Giá thành
sản xuất” chi phí trồng mới và chăm sóc cây lâu năm đang trong thời kỳ XDCB.
Đối với một số loại
chi phí có liên quan đến nhiều đối tượng hạch toán hoặc liên quan đến nhiều vụ,
nhiều thời kỳ thì phải được theo dõi chi tiết riêng, sau đó phân bổ vào giá
thành từng loại sản phẩm có liên quan như: Chi phí tưới tiêu nước, chi phí
chuẩn bị đất và trồng mới năm đầu của những cây trồng một lần, thu hoạch nhiều
lần (chi phí này không thuộc vốn đầu tư XDCB).
Trên cùng một diện
tích canh tác, nếu trồng xen kẽ từ hai loại cây công nghiệp ngắn ngày trở lên
thì những chi phí phát sinh có liên quan trực tiếp đến cây nào sẽ tập hợp riêng
cho cây đó (như hạt giống, chi phí gieo trồng, thu hoạch) chi phí phát sinh
chung cho các loại cây (như chi phí cày, bừa, tưới tiêu nước…) được tập hợp riêng
và phân bổ cho từng loại cây theo diện tích gieo trồng.
Đối với cây lâu năm,
các công việc từ khi làm đất, gieo trồng, chăm sóc đến khi bắt đầu có sản phẩm
được xem như quá trình đầu tư XDCB để hình thành nên TSCĐ được tập hợp chi phí
vào TK 241 “XDCB dở dang”.
- Hạch toán chi phí
chăn nuôi phải theo dõi chi tiết cho từng ngành chăn nuôi (ngành chăn nuôi trâu
bò, ngành chăn nuôi lợn…), theo từng nhóm hoặc theo từng loại gia súc, gia cầm.
Đối với súc vật sinh sản khi đào thải chuyển thành súc vật nuôi lớn, nuôi béo
được hạch toán vào TK 631 “Giá thành sản xuất” theo giá trị còn lại.
h) Tài khoản 631 “Giá
thành sản xuất” áp dụng đối với ngành giao thông vận tải phải được hạch toán
chi tiết theo từng loại hoạt động (vận tải hành khách, vận tải hàng hóa…). Trong
quá trình vận tải, săm lốp bị hao mòn với mức độ nhanh hơn mức khấu hao đầu xe
nên thường phải thay thế nhiều lần nhưng giá trị săm lốp thay thế không tính
vào giá thành vận tải ngay một lúc khi xuất dùng thay thế, mà phải trích trước
hoặc phân bổ dần vào chi phí sản xuất, kinh doanh hàng kỳ.
i) Trong hoạt động
kinh doanh khách sạn, hạch toán tài khoản 631 phải được theo dõi chi tiết theo
từng loại hoạt động như: Hoạt động ăn uống, dịch vụ buồng nghỉ, phục vụ vui
chơi giải trí, phục vụ khác (giặt, là, cắt tóc, điện tín, massage…).
2.
Kết cấu và nội dung phản ánh của Tài khoản 631 - Giá thành sản xuất
Bên
Nợ:
- Chi phí sản xuất,
kinh doanh sản phẩm, dịch vụ dở dang đầu kỳ;
- Chi phí sản xuất,
kinh doanh sản phẩm, dịch vụ thực tế phát sinh trong kỳ.
Bên
Có:
- Giá thành sản phẩm
nhập kho, dịch vụ hoàn thành kết chuyển vào tài khoản 632 “Giá vốn hàng bán”.
- Chi phí sản xuất,
kinh doanh sản phẩm, dịch vụ dở dang cuối kỳ kết chuyển vào tài khoản 154 “Chi
phí sản xuất, kinh doanh dở dang”.
Tài khoản
631 không có số dư cuối kỳ.
Điều
62. Tài khoản 632 - Giá vốn hàng bán
1.
Nguyên tắc kế toán
a) Tài khoản này dùng
để phản ánh trị giá vốn của sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ, bất động sản đầu tư;
giá thành sản xuất của sản phẩm xây lắp (đối với doanh nghiệp xây lắp) bán trong
kỳ. Ngoài ra, tài khoản này còn dùng để phản ánh các chi phí liên quan đến hoạt
động kinh doanh bất động sản đầu tư như: Chi phí khấu hao; chi phí sửa chữa;
chi phí cho thuê BĐSĐT theo phương thức cho thuê hoạt động; chi phí nhượng bán,
thanh lý BĐSĐT…
b) Khoản dự phòng
giảm giá hàng tồn kho được tính vào giá vốn hàng bán trên cơ sở số lượng hàng
tồn kho và phần chênh lệch giữa giá trị thuần có thể thực hiện được nhỏ hơn giá
gốc hàng tồn kho. Khi xác định khối lượng hàng tồn kho bị giảm giá cần phải trích
lập dự phòng, kế toán phải loại trừ khối lượng hàng tồn kho đã ký được hợp đồng
tiêu thụ (có giá trị thuần có thể thực hiện được không thấp hơn giá trị ghi sổ)
nhưng chưa chuyển giao cho khách hàng nếu có bằng chứng chắc chắn về việc khách
hàng sẽ không từ bỏ thực hiện hợp đồng và loại trừ hàng tồn kho dùng cho hoạt
động xây dựng cơ bản, giá trị hàng tồn kho dùng cho sản xuất sản phẩm mà sản
phẩm được tạo ra từ những hàng tồn kho này có giá bán bằng hoặc cao hơn giá
thành sản xuất của sản phẩm.
c) Đối với phần giá
trị hàng tồn kho hao hụt, mất mát, kế toán phải tính ngay vào giá vốn hàng bán
(sau khi trừ đi các khoản bồi thường, nếu có).
d) Các khoản thuế
nhập khẩu, thuế tiêu thụ đặc biệt, thuế bảo vệ môi trường đã tính vào giá trị
hàng mua, nếu khi xuất bán hàng hóa mà các khoản thuế đó được hoàn lại thì được
ghi giảm giá vốn hàng bán.
e) Các khoản chi phí
không được coi là chi phí được trừ theo quy định của Luật thuế TNDN nhưng có đầy đủ hóa đơn chứng
từ và đã hạch toán đúng theo Chế độ kế toán thì không được ghi giảm chi phí kế
toán mà chỉ điều chỉnh trong quyết toán thuế TNDN để làm tăng số thuế TNDN phải
nộp.
2.
Kết cấu và nội dung phản ánh của Tài khoản 632 - Giá vốn hàng bán
2.1. Trường hợp doanh
nghiệp kế toán hàng tồn kho theo phương pháp kê khai thường xuyên.
Bên
Nợ:
- Đối với hoạt động
sản xuất, kinh doanh, phản ánh:
+ Trị giá vốn của sản
phẩm, hàng hóa, dịch vụ đã bán trong kỳ.
+ Chi phí nguyên
liệu, vật liệu, chi phí nhân công vượt trên mức bình thường và chi phí sản xuất
chung cố định không phân bổ được tính vào giá vốn hàng bán trong kỳ;
+ Các khoản hao hụt,
mất mát của hàng tồn kho sau khi trừ phần bồi thường do trách nhiệm cá nhân gây
ra;
+ Số trích lập dự
phòng giảm giá hàng tồn kho (chênh lệch giữa số dự phòng giảm giá hàng tồn kho
phải lập năm nay lớn hơn số dự phòng đã lập năm trước chưa sử dụng hết).
- Đối với hoạt động
kinh doanh BĐSĐT, phản ánh:
+ Số khấu hao BĐSĐT
dùng để cho thuê hoạt động trích trong kỳ;
+ Chi phí sửa chữa,
nâng cấp, cải tạo BĐSĐT không đủ điều kiện tính vào nguyên giá BĐSĐT;
+ Chi phí phát sinh
từ nghiệp vụ cho thuê hoạt động BĐSĐT trong kỳ;
+ Giá trị còn lại của
BĐSĐT bán, thanh lý trong kỳ;
+ Chi phí của nghiệp
vụ bán, thanh lý BĐSĐT phát sinh trong kỳ;
+ Số tổn thất do giảm
giá trị BĐSĐT nắm giữ chờ tăng giá;
+ Chi phí trích trước
đối với hàng hóa bất động sản được xác định là đã bán.
Bên
Có:
- Kết chuyển giá vốn
của sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ đã bán trong kỳ sang tài khoản 911 “Xác định
kết quả kinh doanh”;
- Kết chuyển toàn bộ
chi phí kinh doanh BĐSĐT phát sinh trong kỳ để xác định kết quả hoạt động kinh
doanh;
- Khoản hoàn nhập dự
phòng giảm giá hàng tồn kho cuối năm tài chính (chênh lệch giữa số dự phòng
phải lập năm nay nhỏ hơn số đã lập năm trước);
- Trị giá hàng bán bị
trả lại;
- Khoản hoàn nhập chi
phí trích trước đối với hàng hóa bất động sản được xác định là đã bán (chênh
lệch giữa số chi phí trích trước còn lại cao hơn chi phí thực tế phát sinh);
- Khoản chiết khấu
thương mại, giảm giá hàng bán nhận được sau khi hàng mua đã tiêu thụ;
- Số điều chỉnh tăng
nguyên giá BĐSĐT nắm giữ chờ tăng giá khi có bằng chứng chắc chắn cho thấy
BĐSĐT có dấu hiệu tăng giá trở lại;
- Các khoản thuế nhập
khẩu, thuế tiêu thụ đặc biệt, thuế bảo vệ môi trường đã tính vào giá trị hàng
mua, nếu khi xuất bán hàng hóa mà các khoản thuế đó được hoàn lại.
Tài khoản
632 không có số dư cuối kỳ.
2.2.
Trường hợp doanh nghiệp kế toán hàng tồn kho theo phương pháp kiểm kê định kỳ.
2.2.1.
Đối với doanh nghiệp kinh doanh thương mại
Bên
Nợ:
- Trị giá vốn của
hàng hóa đã xuất bán trong kỳ.
- Số trích lập dự
phòng giảm giá hàng tồn kho (chênh lệch giữa số dự phòng phải lập năm nay lớn
hơn số đã lập năm trước chưa sử dụng hết).
Bên
Có:
- Kết chuyển giá vốn
của hàng hóa đã gửi bán nhưng chưa được xác định là tiêu thụ;
- Hoàn nhập dự phòng
giảm giá hàng tồn kho cuối năm tài chính (chênh lệch giữa số dự phòng phải lập
năm nay nhỏ hơn số đã lập năm trước);
- Kết chuyển giá vốn
của hàng hóa đã xuất bán vào bên Nợ tài khoản 911 “Xác định kết quả kinh doanh”.
2.2.2.
Đối với doanh nghiệp sản xuất và kinh doanh dịch vụ
Bên
Nợ:
- Trị giá vốn của
thành phẩm, dịch vụ tồn kho đầu kỳ;
- Số trích lập dự
phòng giảm giá hàng tồn kho (chênh lệch giữa số dự phòng phải lập năm nay lớn
hơn số dự phòng đã lập năm trước chưa sử dụng hết);
- Trị giá vốn của
thành phẩm sản xuất xong nhập kho và dịch vụ đã hoàn thành.
Bên
Có:
- Kết chuyển giá vốn
của thành phẩm, dịch vụ tồn kho cuối kỳ vào bên Nợ TK 155 “Thành phẩm”; TK 154
“Chi phí sản xuất kinh doanh, dở dang”;
- Hoàn nhập dự phòng
giảm giá hàng tồn kho cuối năm tài chính (chênh lệch giữa số dự phòng phải lập
năm nay nhỏ hơn số đã lập năm trước chưa sử dụng hết);
- Kết chuyển giá vốn
của thành phẩm đã xuất bán, dịch vụ hoàn thành được xác định là đã bán trong kỳ
vào bên Nợ TK 911 “Xác định kết quả kinh doanh”.
Tài khoản
632 không có số dư cuối kỳ.
Điều
63. Tài khoản 635 - Chi phí tài chính
1.
Nguyên tắc kế toán
a) Tài khoản này phản
ánh những khoản chi phí hoạt động tài chính bao gồm:
- Chi phí lãi tiền vay,
lãi mua hàng trả chậm, lãi thuê tài sản thuê tài chính;
- Chiết khấu thanh
toán cho người mua;
- Các khoản lỗ do
thanh lý, nhượng bán các khoản đầu tư; chi phí giao dịch bán chứng khoán;
- Lỗ tỷ giá hối đoái
phát sinh trong kỳ; Lỗ tỷ giá hối đoái do đánh giá lại cuối kỳ các khoản mục
tiền tệ có gốc ngoại tệ; Lỗ bán ngoại tệ;
- Số trích lập dự
phòng giảm giá chứng khoán kinh doanh, dự phòng tổn thất đầu tư vào đơn vị
khác;
- Các khoản chi phí
của hoạt động đầu tư tài chính khác;
- Các khoản chi phí
tài chính khác.
b) Tài khoản 635 phải
được hạch toán chi tiết cho từng nội dung chi phí. Không hạch toán vào tài khoản
635 những nội dung chi phí sau đây:
- Chi phí phục vụ cho
việc sản xuất sản phẩm, cung cấp dịch vụ;
- Chi phí bán hàng;
- Chi phí quản lý
doanh nghiệp;
- Chi phí kinh doanh
bất động sản;
- Chi phí đầu tư xây
dựng cơ bản;
- Các khoản chi phí
được trang trải bằng nguồn kinh phí khác;
- Chi phí khác.
c) Việc hạch toán khoản
chi phí tài chính phát sinh liên quan đến ngoại tệ được thực hiện theo quy định
tại Điều 52 Thông tư này.
2.
Kết cấu và nội dung phản ánh của Tài khoản 635 - Chi phí tài chính
Bên
Nợ:
- Các khoản chi phí
tài chính phát sinh trong kỳ;
- Trích lập bổ sung
dự phòng giảm giá chứng khoán kinh doanh, dự phòng tổn thất đầu tư vào đơn vị
khác (chênh lệch giữa số dự phòng phải lập kỳ này lớn hơn số dự phòng đã lập kỳ
trước).
Bên
Có:
- Hoàn nhập dự phòng
giảm giá chứng khoán kinh doanh, dự phòng tổn thất đầu tư vào đơn vị khác
(chênh lệch giữa số dự phòng phải lập kỳ này nhỏ hơn số dự phòng đã trích lập
kỳ trước chưa sử dụng hết);
- Các khoản được ghi
giảm chi phí tài chính;
- Cuối kỳ kế toán,
kết chuyển toàn bộ chi phí tài chính phát sinh trong kỳ để xác định kết quả
hoạt động kinh doanh.
Tài khoản
635 không có số dư cuối kỳ.
Điều
64. Tài khoản 642 - Chi phí quản lý kinh doanh
1.
Nguyên tắc kế toán
1.1. Tài khoản này
dùng để phản ánh các khoản chi phí quản lý kinh doanh bao gồm chi phí bán hàng
và chi phí quản lý doanh nghiệp:
Chi phí bán hàng bao
gồm các chi phí thực tế phát sinh trong quá trình bán sản phẩm, hàng hóa, cung
cấp dịch vụ, bao gồm các chi phí chào hàng, giới thiệu sản phẩm, quảng cáo sản
phẩm, hoa hồng bán hàng, chi phí bảo hành sản phẩm, hàng hóa (trừ hoạt động xây
lắp), chi phí bảo quản, đóng gói, vận chuyển, lương nhân viên bộ phận bán hàng
(tiền lương, tiền công, các khoản phụ cấp,...), bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế,
kinh phí công đoàn, bảo hiểm thất nghiệp, bảo hiểm tai nạn lao động của nhân
viên bán hàng; chi phí vật liệu, công cụ lao động, khấu hao TSCĐ dùng cho bộ
phận bán hàng; dịch vụ mua ngoài (điện, nước, điện thoại, fax,...); chi phí
bằng tiền khác.
Chi phí quản lý doanh
nghiệp bao gồm các chi phí quản lý chung của doanh nghiệp bao gồm các chi phí
về lương nhân viên bộ phận quản lý doanh nghiệp (tiền lương, tiền công, các khoản
phụ cấp,...); bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, kinh phí công đoàn, bảo hiểm thất
nghiệp của nhân viên quản lý doanh nghiệp; chi phí vật liệu văn phòng, công cụ
lao động, khấu hao TSCĐ dùng cho quản lý doanh nghiệp; tiền thuê đất, thuế môn
bài; khoản lập dự phòng phải thu khó đòi; dịch vụ mua ngoài (điện, nước, điện
thoại, fax, bảo hiểm tài sản, cháy nổ...); chi phí bằng tiền khác (tiếp khách, hội
nghị khách hàng...).
1.2. Các khoản chi
phí bán hàng, chi phí quản lý doanh nghiệp không được coi là chi phí được trừ
theo quy định của Luật thuế TNDN nhưng có
đầy đủ hóa đơn chứng từ và đã hạch toán đúng theo Chế độ kế toán thì không được
ghi giảm chi phí kế toán mà chỉ điều chỉnh trong quyết toán thuế TNDN để làm
tăng số thuế TNDN phải nộp.
1.3. Tài khoản 642
được mở chi tiết theo từng nội dung chi phí theo quy định. Tùy theo yêu cầu
quản lý của từng ngành, từng doanh nghiệp, tài khoản 642 có thể được mở chi tiết
theo từng loại chi phí như: chi phí bán hàng, chi phí quản lý doanh nghiệp.
Trong từng loại chi phí được theo dõi chi tiết theo từng nội dung chi phí như:
a) Đối với chi phí
bán hàng:
-
Chi phí nhân viên: Phản ánh các khoản phải trả
cho nhân viên bán hàng, nhân viên đóng gói, vận chuyển, bảo quản sản phẩm, hàng
hóa,... bao gồm tiền lương, tiền ăn giữa ca, tiền công và các khoản trích bảo
hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, kinh phí công đoàn, bảo hiểm thất nghiệp,...
-
Chi phí vật liệu, bao bì: Phản ánh các chi phí vật
liệu, bao bì xuất dùng cho việc bảo quản, tiêu thụ sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ,
như chi phí vật liệu đóng gói sản phẩm, hàng hóa, chi phí vật liệu, nhiên liệu
dùng cho bảo quản, bốc vác, vận chuyển sản phẩm, hàng hóa trong quá trình tiêu
thụ, vật liệu dùng cho sửa chữa, bảo quản TSCĐ,... dùng cho bộ phận bán hàng.
-
Chi phí dụng cụ, đồ dùng: Phản ánh chi phí về công
cụ, dụng cụ phục vụ cho quá trình tiêu thụ sản phẩm, hàng hóa như dụng cụ đo
lường, phương tiện tính toán, phương tiện làm việc,...
-
Chi phí khấu hao TSCĐ: Phản ánh chi phí khấu hao
TSCĐ ở bộ phận bảo quản, bán hàng, như nhà kho, cửa hàng, bến bãi, phương tiện
bốc dỡ, vận chuyển, phương tiện tính toán, đo lường, kiểm nghiệm chất lượng,...
-
Chi phí bảo hành: Dùng để phản ánh khoản chi
phí bảo hành sản phẩm, hàng hóa. Riêng chi phí sửa chữa và bảo hành công trình
xây lắp phản ánh ở TK 154 “Chi phí sản xuất kinh doanh dở dang” mà không phản
ánh ở TK này.
-
Chi phí dịch vụ mua ngoài: Phản ánh các chi phí dịch vụ
mua ngoài phục vụ cho bán hàng như chi phí thuê ngoài sửa chữa TSCĐ phục vụ
trực tiếp cho khâu bán hàng, tiền thuê kho, thuê bãi, tiền thuê bốc vác, vận
chuyển sản phẩm, hàng hóa đi bán, tiền trả hoa hồng cho đại lý bán hàng, cho
đơn vị nhận ủy thác xuất khẩu,...
-
Chi phí bằng tiền khác: Phản ánh các chi phí bằng
tiền khác phát sinh trong khâu bán hàng ngoài các chi phí nêu trên như chi phí
tiếp khách ở bộ phận bán hàng, chi phí giới thiệu sản phẩm, hàng hóa, khuyến
mại, quảng cáo, chào hàng, chi phí hội nghị khách hàng..
b) Đối với chi phí
quản lý doanh nghiệp:
-
Chi phí nhân viên quản lý: Phản ánh các khoản phải trả
cho cán bộ nhân viên quản lý doanh nghiệp, như tiền lương, các khoản phụ cấp,
bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, kinh phí công đoàn, bảo hiểm thất nghiệp của
Ban Giám đốc, nhân viên quản lý ở các phòng, ban của doanh nghiệp.
-
Chi phí vật liệu quản lý: Phản ánh chi phí vật liệu
xuất dùng cho công tác quản lý doanh nghiệp như văn phòng phẩm... vật liệu sử
dụng cho việc sửa chữa TSCĐ, công cụ, dụng cụ,... (giá có thuế hoặc chưa có
thuế GTGT).
-
Chi phí đồ dùng văn phòng: Phản ánh chi phí dụng cụ,
đồ dùng văn phòng dùng cho công tác quản lý (giá có thuế hoặc chưa có thuế
GTGT).
-
Chi phí khấu hao TSCĐ: Phản ánh chi phí khấu hao
TSCĐ dùng chung cho doanh nghiệp như: Nhà cửa làm việc của các phòng ban, kho
tàng, vật kiến trúc, phương tiện vận tải truyền dẫn, máy móc thiết bị quản lý
dùng trên văn phòng,...
-
Thuế, phí và lệ phí: Phản ánh chi phí về thuế,
phí và lệ phí như: thuế môn bài, tiền thuê đất,... và các khoản phí, lệ phí
khác.
-
Chi phí dự phòng: Phản ánh các khoản dự phòng
phải thu khó đòi, dự phòng phải trả tính vào chi phí sản xuất, kinh doanh của
doanh nghiệp.
-
Chi phí dịch vụ mua ngoài: Phản ánh các chi phí dịch
vụ mua ngoài phục vụ cho công tác quản lý doanh nghiệp; các khoản chi mua và sử
dụng các tài liệu kỹ thuật, bằng sáng chế,... (không đủ tiêu chuẩn ghi nhận
TSCĐ) được tính theo phương pháp phân bổ dần vào chi phí quản lý doanh nghiệp;
tiền thuê TSCĐ, chi phí trả cho nhà thầu phụ.
-
Chi phí bằng tiền khác: Phản ánh các chi phí khác
thuộc quản lý chung của doanh nghiệp, ngoài các chi phí nêu trên, như: Chi phí hội
nghị, tiếp khách, công tác phí, tàu xe, khoản chi cho lao động nữ,...
1.4. Đối với sản
phẩm, hàng hóa dùng để khuyến mại, quảng cáo:
- Trường hợp xuất sản
phẩm, hàng hóa để khuyến mại, quảng cáo không thu tiền, không kèm theo các điều
kiện khác như phải mua sản phẩm, hàng hóa thì ghi nhận giá trị hàng khuyến mại,
quảng cáo vào chi phí bán hàng.
- Trường hợp xuất sản
phẩm, hàng hóa để khuyến mại, quảng cáo nhưng khách hàng chỉ được nhận hàng
khuyến mại, quảng cáo kèm theo các điều kiện khác như phải mua sản phẩm, hàng
hóa (ví dụ như mua 2 sản phẩm được tặng 1 sản phẩm....) thì kế toán phản ánh
giá trị hàng khuyến mại, quảng cáo vào giá vốn hàng bán (trường hợp này bản
chất giao dịch là giảm giá hàng bán).
- Trường hợp doanh nghiệp
có hoạt động thương mại được nhận hàng hóa (không phải trả tiền) từ nhà sản
xuất, nhà phân phối để quảng cáo, khuyến mại cho khách hàng mua hàng của nhà
sản xuất, nhà phân phối:
+ Khi nhận hàng của
nhà sản xuất (không phải trả tiền) dùng để khuyến mại, quảng cáo cho khách
hàng, nhà phân phối phải theo dõi chi tiết số lượng hàng trong hệ thống quản
trị nội bộ của mình và thuyết minh trên Bản thuyết minh Báo cáo tài chính đối
với hàng nhận được và số hàng đã dùng để khuyến mại cho người mua (như hàng hóa
nhận giữ hộ).
+ Khi hết chương
trình khuyến mại, nếu không phải trả lại nhà sản xuất số hàng khuyến mại chưa
sử dụng hết, kế toán ghi nhận thu nhập khác là giá trị số hàng khuyến mại không
phải trả lại.
2.
Kết cấu và nội dung phản ánh của Tài khoản 642 - Chi phí quản lý kinh doanh
Bên
Nợ:
- Các chi phí quản lý
kinh doanh phát sinh trong kỳ;
- Số dự phòng phải
thu khó đòi, dự phòng phải trả (Chênh lệch giữa số dự phòng phải lập kỳ này lớn
hơn số dự phòng đã lập kỳ trước chưa sử dụng hết);
Bên
Có:
- Các khoản được ghi
giảm chi phí quản lý kinh doanh;
- Hoàn nhập dự phòng
phải thu khó đòi, dự phòng phải trả (chênh lệch giữa số dự phòng phải lập kỳ này
nhỏ hơn số dự phòng đã lập kỳ trước chưa sử dụng hết);
- Kết chuyển chi phí
quản lý kinh doanh vào tài khoản 911 "Xác định kết quả kinh doanh".
Tài khoản
642 không có số dư cuối kỳ.
Tài khoản
642 - Chi phí quản lý kinh doanh có 2 tài khoản cấp 2:
-
Tài khoản 6421 - Chi phí bán hàng: Phản ánh chi phí bán
hàng thực tế phát sinh trong quá trình bán sản phẩm, hàng hóa và cung cấp dịch
vụ trong kỳ của doanh nghiệp và tình hình kết chuyển chi phí bán hàng sang TK
911- Xác định kết quả kinh doanh.
-
Tài khoản 6422 - Chi phí quản lý doanh nghiệp:
Phản ánh chi phí quản lý chung của doanh nghiệp phát sinh trong kỳ và tình hình
kết chuyển chi phí quản lý doanh nghiệp sang TK 911 - Xác định kết quả kinh
doanh.
Điều
65. Tài khoản 711 - Thu nhập khác
1.
Nguyên tắc kế toán
a) Tài khoản này dùng
để phản ánh các khoản thu nhập khác ngoài hoạt động sản xuất, kinh doanh thông
thường của doanh nghiệp, gồm:
- Thu nhập từ nhượng
bán, thanh lý TSCĐ;
- Chênh lệch giữa giá
trị hợp lý tài sản được chia từ BCC cao hơn chi phí đầu tư xây dựng tài sản
đồng kiểm soát;
- Chênh lệch lãi do
đánh giá lại vật tư, hàng hóa, tài sản cố định đưa đi góp vốn liên doanh, đầu
tư vào công ty liên kết và đầu tư khác;
- Các khoản thuế phải
nộp khi bán hàng hóa, cung cấp dịch vụ nhưng sau đó được giảm, được hoàn (thuế
xuất khẩu được hoàn, thuế GTGT, TTĐB, BVMT phải nộp nhưng sau đó được giảm);
- Thu tiền phạt do
khách hàng vi phạm hợp đồng;
- Thu tiền bồi thường
của bên thứ ba để bù đắp cho tài sản bị tổn thất (ví dụ thu tiền bảo hiểm được
bồi thường, tiền đền bù di dời cơ sở kinh doanh và các khoản có tính chất tương
tự);
- Thu các khoản nợ
khó đòi đã xử lý xóa sổ;
- Thu các khoản nợ
phải trả không xác định được chủ;
- Các khoản tiền
thưởng của khách hàng liên quan đến tiêu thụ hàng hóa, sản phẩm, dịch vụ không
tính trong doanh thu (nếu có);
- Thu nhập quà biếu,
quà tặng bằng tiền, hiện vật của các tổ chức, cá nhân tặng cho doanh nghiệp;
- Giá trị số hàng
khuyến mại không phải trả lại nhà sản xuất;
- Các khoản thu nhập
khác ngoài các khoản nêu trên.
b) Khi có khả năng
chắc chắn thu được các khoản tiền phạt vi phạm hợp đồng, kế toán phải xét bản
chất của khoản tiền phạt để kế toán phù hợp với từng trường hợp cụ thể theo
nguyên tắc:
- Đối với bên bán:
Tất cả các khoản tiền phạt vi phạm hợp đồng thu được từ bên mua nằm ngoài giá
trị hợp đồng được ghi nhận là thu nhập khác.
- Đối với bên mua:
+ Các khoản tiền phạt
về bản chất là khoản giảm giá hàng mua, làm giảm khoản thanh toán cho người bán
được hạch toán giảm giá trị tài sản hoặc khoản thanh toán (không hạch toán vào
thu nhập khác) trừ khi tài sản có liên quan đã được thanh lý, nhượng bán.
Ví dụ khi nhà thầu thi
công chậm tiến độ, chủ đầu tư được phạt nhà thầu theo đó được quyền thu hồi lại
một phần số tiền đã thanh toán cho nhà thầu thì số tiền thu hồi lại được ghi
giảm giá trị tài sản xây dựng. Tuy nhiên nếu khoản tiền phạt thu được sau khi
tài sản đã được thanh lý, nhượng bán thì khoản tiền phạt được ghi vào thu nhập
khác.
+ Các khoản tiền phạt
khác được ghi nhận là thu nhập khác trong kỳ phát sinh, ví dụ: Người mua được
quyền từ chối nhận hàng và được phạt người bán nếu giao hàng không đúng thời
hạn quy định trong hợp đồng thì khoản tiền phạt phải thu được ghi nhận là thu
nhập khác khi chắc chắn thu được. Trường hợp người mua vẫn nhận hàng và số tiền
phạt được giảm trừ vào số tiền phải thanh toán thì giá trị hàng mua được ghi
nhận theo số thực phải thanh toán, kế toán không ghi nhận khoản tiền phạt vào
thu nhập khác.
2.
Kết cấu và nội dung phản ánh của Tài khoản 711 - Thu nhập khác
Bên
Nợ:
- Số thuế GTGT phải
nộp (nếu có) đối với các khoản thu nhập khác ở doanh nghiệp nộp thuế GTGT theo
phương pháp trực tiếp.
- Cuối kỳ kế toán,
kết chuyển các khoản thu nhập khác phát sinh trong kỳ sang tài khoản 911 “Xác
định kết quả kinh doanh”.
Bên
Có: Các khoản thu nhập khác phát sinh trong kỳ.
Tài khoản
711 - Thu nhập khác không có số dư cuối kỳ.
Điều
66. Tài khoản 811 - Chi phí khác
1.
Nguyên tắc kế toán
a) Tài khoản này phản
ánh những khoản chi phí phát sinh do các sự kiện hay các nghiệp vụ riêng biệt
với hoạt động thông thường của doanh nghiệp. Chi phí khác của doanh nghiệp có
thể gồm:
- Chi phí thanh lý,
nhượng bán TSCĐ (gồm cả chi phí đấu thầu hoạt động thanh lý). Số tiền thu từ
bán hồ sơ thầu hoạt động thanh lý, nhượng bán TSCĐ được ghi giảm chi phí thanh
lý, nhượng bán TSCĐ;
- Chênh lệch giữa giá
trị hợp lý tài sản được chia từ BCC nhỏ hơn chi phí đầu tư xây dựng tài sản
đồng kiểm soát;
- Giá trị còn lại của
TSCĐ bị phá dỡ;
- Giá trị còn lại của
TSCĐ thanh lý, nhượng bán TSCĐ (nếu có);
- Chênh lệch lỗ do
đánh giá lại vật tư, hàng hóa, TSCĐ đưa đi góp vốn vào công ty liên doanh, liên
kết và đầu tư khác;
- Tiền phạt phải trả
do vi phạm hợp đồng kinh tế, phạt vi phạm hành chính;
- Các khoản chi phí
khác.
b) Các khoản chi phí
không được coi là chi phí được trừ theo quy định của Luật thuế TNDN nhưng có đầy đủ hóa đơn chứng
từ và đã hạch toán đúng theo Chế độ kế toán thì không được ghi giảm chi phí kế
toán mà chỉ điều chỉnh trong quyết toán thuế TNDN để làm tăng số thuế TNDN phải
nộp.
2.
Kết cấu và nội dung phản ánh của Tài khoản 811 - Chi phí khác
Bên
Nợ: Các khoản chi phí khác phát sinh.
Bên
Có: Cuối kỳ, kết chuyển toàn bộ các khoản chi phí khác phát sinh
trong kỳ vào tài khoản 911 “Xác định kết quả kinh doanh”.
Tài khoản
811 không có số dư cuối kỳ.
Điều
67. Tài khoản 821 - Chi phí thuế thu nhập doanh nghiệp
1.
Nguyên tắc kế toán
a) Nguyên tắc kế toán
chi phí thuế thu nhập doanh nghiệp
- Tài khoản này dùng
để phản ánh chi phí thuế thu nhập doanh nghiệp của doanh nghiệp phát sinh trong
năm làm căn cứ xác định kết quả hoạt động kinh doanh sau thuế của doanh nghiệp
trong năm tài chính hiện hành.
- Chi phí thuế thu
nhập doanh nghiệp được ghi nhận vào tài khoản này là số thuế thu nhập doanh nghiệp
phải nộp tính trên thu nhập chịu thuế trong năm và thuế suất thuế thu nhập
doanh nghiệp hiện hành.
- Hàng quý, kế toán
căn cứ vào chứng từ nộp thuế thu nhập doanh nghiệp để ghi nhận số thuế thu nhập
doanh nghiệp tạm phải nộp vào chi phí thuế thu nhập doanh nghiệp. Cuối năm tài
chính, căn cứ vào tờ khai quyết toán thuế, nếu số thuế thu nhập doanh nghiệp
tạm phải nộp trong năm nhỏ hơn số phải nộp cho năm đó, kế toán ghi nhận số thuế
thu nhập doanh nghiệp phải nộp thêm vào chi phí thuế thu nhập doanh nghiệp. Trường
hợp số thuế thu nhập doanh nghiệp tạm phải nộp trong năm lớn hơn số phải nộp
của năm đó, kế toán phải ghi giảm chi phí thuế thu nhập doanh nghiệp là số
chênh lệch giữa số thuế thu nhập doanh nghiệp tạm phải nộp trong năm lớn hơn số
phải nộp.
- Trường hợp phát
hiện sai sót không trọng yếu liên quan đến khoản thuế thu nhập doanh nghiệp
phải nộp của các năm trước, doanh nghiệp được hạch toán tăng (hoặc giảm) số
thuế thu nhập doanh nghiệp phải nộp của các năm trước vào chi phí thuế thu nhập
doanh nghiệp của năm phát hiện sai sót.
- Đối với các sai sót
trọng yếu, kế toán điều chỉnh hồi tố.
- Khi lập Báo cáo tài
chính, kế toán phải kết chuyển chi phí thuế thu nhập doanh nghiệp phát sinh vào
tài khoản 911 - “Xác định kết quả kinh doanh” để xác định lợi nhuận sau thuế
trong kỳ kế toán.
2.
Kết cấu và nội dung phản ánh của Tài khoản 821 - Chi phí thuế thu nhập doanh nghiệp
Bên
Nợ:
- Chi phí thuế thu
nhập doanh nghiệp phát sinh trong năm;
- Thuế thu nhập doanh
nghiệp của các năm trước phải nộp bổ sung do phát hiện sai sót không trọng yếu
của các năm trước được ghi tăng chi phí thuế thu nhập doanh nghiệp của năm hiện
tại.
Bên
Có:
- Số thuế thu nhập
doanh nghiệp thực tế phải nộp trong năm nhỏ hơn số thuế thu nhập doanh nghiệp
tạm phải nộp được giảm trừ vào chi phí thuế thu nhập doanh nghiệp đã ghi nhận
trong năm;
- Số thuế thu nhập
doanh nghiệp phải nộp được ghi giảm do phát hiện sai sót không trọng yếu của
các năm trước được ghi giảm chi phí thuế thu nhập doanh nghiệp trong năm hiện
tại;
- Kết chuyển số chênh
lệch giữa chi phí thuế thu nhập doanh nghiệp phát sinh trong năm lớn hơn khoản
được ghi giảm chi phí thuế thu nhập doanh nghiệp trong năm vào tài khoản 911 -
“Xác định kết quả kinh doanh”.
Tài khoản
821 - “Chi phí thuế thu nhập doanh nghiệp” không có số dư cuối kỳ.
Điều
68. Tài khoản 911 - Xác định kết quả kinh doanh
1.
Nguyên tắc kế toán
a) Tài khoản này dùng
để xác định và phản ánh kết quả hoạt động kinh doanh và các hoạt động khác của
doanh nghiệp trong một kỳ kế toán. Kết quả hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp
bao gồm: Kết quả hoạt động sản xuất, kinh doanh, kết quả hoạt động tài chính và
kết quả hoạt động khác.
- Kết quả hoạt động
sản xuất, kinh doanh là số chênh lệch giữa doanh thu thuần và trị giá vốn hàng
bán (gồm cả sản phẩm, hàng hóa, bất động sản đầu tư và dịch vụ, giá thành sản xuất
của sản phẩm xây lắp, chi phí liên quan đến hoạt động kinh doanh bất động sản
đầu tư, như: chi phí khấu hao, chi phí sửa chữa, nâng cấp, chi phí cho thuê
hoạt động, chi phí thanh lý, nhượng bán bất động sản đầu tư), chi phí bán hàng
và chi phí quản lý doanh nghiệp.
- Kết quả hoạt động
tài chính là số chênh lệch giữa thu nhập của hoạt động tài chính và chi phí
hoạt động tài chính.
- Kết quả hoạt động
khác là số chênh lệch giữa các khoản thu nhập khác và các khoản chi phí khác và
chi phí thuế thu nhập doanh nghiệp.
b) Tài khoản này phải
phản ánh đầy đủ, chính xác kết quả hoạt động kinh doanh của kỳ kế toán. Kết quả
hoạt động kinh doanh phải được hạch toán chi tiết theo từng loại hoạt động
(hoạt động sản xuất, chế biến, hoạt động kinh doanh thương mại, dịch vụ, hoạt
động tài chính...). Trong từng loại hoạt động kinh doanh có thể cần hạch toán
chi tiết cho từng loại sản phẩm, từng ngành hàng, từng loại dịch vụ.
c) Các khoản doanh
thu và thu nhập được kết chuyển vào tài khoản này là số doanh thu thuần và thu
nhập thuần.
2.
Kết cấu và nội dung phản ánh của Tài khoản 911 - Xác định kết quả kinh doanh
Bên
Nợ:
- Trị giá vốn của sản
phẩm, hàng hóa, bất động sản đầu tư và dịch vụ đã bán;
- Chi phí hoạt động
tài chính, chi phí thuế thu nhập doanh nghiệp và chi phí khác;
- Chi phí bán hàng và
chi phí quản lý doanh nghiệp;
- Kết chuyển lãi.
Bên
Có:
- Doanh thu thuần về
số sản phẩm, hàng hóa, bất động sản đầu tư và dịch vụ đã bán trong kỳ;
- Doanh thu hoạt động
tài chính, các khoản thu nhập khác và khoản kết chuyển giảm chi phí thuế thu
nhập doanh nghiệp;
- Kết chuyển lỗ.
Tài khoản
911 không có số dư cuối kỳ.
Chương
III
BÁO CÁO TÀI CHÍNH
MỤC
1. QUY ĐỊNH CHUNG
Điều
69. Mục đích của báo cáo tài chính
1. Báo cáo tài chính
dùng để cung cấp thông tin về tình hình tài chính, tình hình kinh doanh và các
luồng tiền của một doanh nghiệp, đáp ứng yêu cầu quản lý của chủ doanh nghiệp,
cơ quan Nhà nước và nhu cầu hữu ích của những người sử dụng trong việc đưa ra
các quyết định kinh tế. Báo cáo tài chính phải cung cấp những thông tin của một
doanh nghiệp về:
a) Tài sản;
b) Nợ phải trả;
c) Vốn chủ sở hữu;
d) Doanh thu, thu
nhập khác, chi phí sản xuất kinh doanh và chi phí khác;
đ) Lãi, lỗ và phân
chia kết quả kinh doanh.
2. Ngoài các thông
tin này, doanh nghiệp còn phải cung cấp các thông tin khác trong “Bản thuyết minh
Báo cáo tài chính” nhằm giải trình thêm về các chỉ tiêu đã phản ánh trên các
Báo cáo tài chính và các chính sách kế toán đã áp dụng để ghi nhận các nghiệp
vụ kinh tế phát sinh, lập và trình bày Báo cáo tài chính.
Điều
70. Đối tượng áp dụng, trách nhiệm lập và chữ ký trên báo cáo tài chính
1. Đối tượng lập Báo
cáo tài chính năm:
Hệ thống Báo cáo tài
chính năm ban hành theo Thông tư này được áp dụng cho tất cả các loại hình
doanh nghiệp có quy mô nhỏ và vừa thuộc mọi lĩnh vực, 123 mọi thành phần kinh
tế trong cả nước.
2. Việc ký Báo cáo
tài chính phải thực hiện theo quy định của Luật
Kế toán. Trường hợp doanh nghiệp không tự lập Báo cáo tài chính mà thuê đơn
vị kinh doanh dịch vụ kế toán lập Báo cáo tài chính, người hành nghề thuộc các
đơn vị kinh doanh dịch vụ kế toán phải ký và ghi rõ số giấy chứng nhận đăng ký
hành nghề dịch vụ kế toán, tên đơn vị kinh doanh dịch vụ kế toán trên báo cáo
tài chính của đơn vị.
Điều
71. Hệ thống báo cáo tài chính
1. Hệ thống báo cáo
tài chính năm áp dụng cho các doanh nghiệp nhỏ và vừa đáp ứng giả định hoạt
động liên tục bao gồm:
a) Báo cáo bắt buộc:
Tùy theo đặc điểm
hoạt động và yêu cầu quản lý, doanh nghiệp có thể lựa chọn lập Báo cáo tình
hình tài chính theo Mẫu số B01b - DNN thay
cho Mẫu số B01a - DNN.
Báo cáo tài chính gửi
cho cơ quan thuế phải lập và gửi thêm Bảng cân đối tài khoản (Mẫu số F01 - DNN).
b) Báo cáo không bắt
buộc mà khuyến khích lập:
2. Hệ thống báo cáo
tài chính năm áp dụng cho các doanh nghiệp nhỏ và vừa không đáp ứng giả định
hoạt động liên tục bao gồm:
a) Báo cáo bắt buộc:
b) Báo cáo không bắt
buộc mà khuyến khích lập:
3. Hệ thống báo cáo
tài chính năm bắt buộc áp dụng cho các doanh nghiệp siêu nhỏ bao gồm:
Khi lập báo cáo tài
chính, các doanh nghiệp phải tuân thủ biểu mẫu báo cáo tài chính theo quy định.
Trong quá trình áp dụng, nếu thấy cần thiết, các doanh nghiệp có thể sửa đổi,
bổ sung báo cáo tài chính cho phù hợp với từng lĩnh vực hoạt động và yêu cầu
quản lý của doanh nghiệp nhưng phải được Bộ Tài chính chấp thuận bằng văn bản
trước khi thực hiện.
Ngoài ra, doanh nghiệp
có thể lập thêm các báo cáo khác để phục vụ yêu cầu quản lý, chỉ đạo, điều hành
hoạt động sản xuất, kinh doanh của đơn vị.
4. Nội dung, phương
pháp lập và trình bày các chỉ tiêu trong từng báo cáo được áp dụng thống nhất
cho các doanh nghiệp nhỏ và vừa.
Điều
72. Yêu cầu đối với thông tin trình bày trong Báo cáo tài chính
1. Thông tin trình
bày trên báo cáo tài chính phải đầy đủ, khách quan, không có sai sót để phản
ánh trung thực, hợp lý tình hình tài chính, tình hình và kết quả kinh doanh của
doanh nghiệp.
- Thông tin được coi
là đầy đủ khi bao gồm tất cả các thông tin cần thiết để giúp người sử dụng báo
cáo tài chính hiểu được bản chất, hình thức và rủi ro của các giao dịch và sự
kiện. Đối với một số khoản mục, việc trình bày đầy đủ còn phải mô tả thêm các
thông tin về chất lượng, các yếu tố và tình huống có thể ảnh hưởng tới chất
lượng và bản chất của khoản mục.
- Trình bày khách
quan là không thiên vị khi lựa chọn hoặc mô tả các thông tin tài chính. Trình
bày khách quan phải đảm bảo tính trung lập, không chú trọng, nhấn mạnh hoặc
giảm nhẹ cũng như có các thao tác khác làm thay đổi mức độ ảnh hưởng của thông
tin tài chính là có lợi hoặc không có lợi cho người sử dụng Báo cáo tài chính.
- Không sai sót có
nghĩa là không có sự bỏ sót trong việc mô tả hiện tượng và không có sai sót
trong quá trình cung cấp các thông tin báo cáo được lựa chọn và áp dụng. Không
sai sót không có nghĩa là hoàn toàn chính xác trong tất cả các khía cạnh, ví
dụ, việc ước tính các loại giá cả và giá trị không quan sát được khó xác định
là chính xác hay không chính xác. Việc trình bày một ước tính được coi là trung
thực nếu giá trị ước tính được mô tả rõ ràng, bản chất và các hạn chế của quá
trình ước tính được giải thích và không có sai sót trong việc lựa chọn số liệu
phù hợp trong quá trình ước tính.
2. Thông tin tài
chính phải thích hợp để giúp người sử dụng Báo cáo tài chính dự đoán, phân tích
và đưa ra các quyết định kinh tế.
3. Thông tin tài
chính phải được trình bày đầy đủ trên mọi khía cạnh trọng yếu. Thông tin được
coi là trọng yếu trong trường hợp nếu thiếu thông tin hoặc thông tin thiếu
chính xác có thể làm ảnh hưởng tới quyết định của người sử dụng thông tin tài
chính của đơn vị báo cáo. Tính trọng yếu dựa vào bản chất và độ lớn, hoặc cả
hai, của các khoản mục có liên quan được trình bày trên báo cáo tài chính của
một đơn vị cụ thể.
4. Thông tin tài
chính phải đảm bảo có thể kiểm chứng, kịp thời và dễ hiểu.
5. Thông tin tài
chính phải được trình bày nhất quán và có thể so sánh giữa các kỳ kế toán; So
sánh được giữa các doanh nghiệp nhỏ và vừa với nhau.
6. Các chỉ tiêu không
có số liệu được miễn trình bày trên Báo cáo tài chính. Doanh nghiệp được chủ động
đánh lại số thứ tự của các chỉ tiêu theo nguyên tắc liên tục trong mỗi phần.
Điều
73. Nguyên tắc lập và trình bày Báo cáo tài chính của doanh nghiệp đáp ứng giả
định hoạt động liên tục
1. Báo cáo tài chính
phải phản ánh đúng bản chất kinh tế của các giao dịch và sự kiện hơn là hình
thức pháp lý của các giao dịch và sự kiện đó (tôn trọng bản chất hơn hình thức).
2. Tài sản không được
ghi nhận cao hơn giá trị có thể thu hồi; Nợ phải trả không được ghi nhận thấp
hơn nghĩa vụ phải thanh toán.
3. Phân loại tài sản
và nợ phải trả: Tài sản và nợ phải trả trên Báo cáo tình hình tài chính được
trình bày theo tính thanh khoản giảm dần hoặc trình bày thành ngắn hạn và dài
hạn. Riêng Báo cáo tình hình tài chính của doanh nghiệp siêu nhỏ được trình bày
theo tính thanh khoản giảm dần.
4. Trường hợp Báo cáo
tình hình tài chính trình bày thành ngắn hạn và dài hạn:
Trên Báo cáo tình
hình tài chính, các khoản mục Tài sản và Nợ phải trả phải được trình bày riêng
biệt thành ngắn hạn và dài hạn, tùy theo thời hạn của chu kỳ kinh doanh thông
thường của doanh nghiệp, cụ thể như sau:
a) Đối với doanh nghiệp
có chu kỳ kinh doanh thông thường trong vòng 12 tháng, thì Tài sản và Nợ phải
trả được phân thành ngắn hạn và dài hạn theo nguyên tắc sau:
- Tài sản và Nợ phải
trả được thu hồi hay thanh toán trong vòng không quá 12 tháng tới kể từ thời điểm
báo cáo được xếp vào loại ngắn hạn;
- Tài sản và Nợ phải
trả được thu hồi hay thanh toán từ 12 tháng trở lên kể từ thời điểm báo cáo
được xếp vào loại dài hạn.
b) Đối với doanh nghiệp
có chu kỳ kinh doanh thông thường dài hơn 12 tháng thì Tài sản và Nợ phải trả
được phân thành ngắn hạn và dài hạn theo điều kiện sau:
- Tài sản và Nợ phải
trả được thu hồi hay thanh toán trong vòng một chu kỳ kinh doanh bình thường
được xếp vào loại ngắn hạn;
- Tài sản và Nợ phải
trả được thu hồi hay thanh toán trong thời gian dài hơn một chu kỳ kinh doanh
thông thường được xếp vào loại dài hạn.
Trường hợp này, doanh
nghiệp phải thuyết minh rõ đặc điểm xác định chu kỳ kinh doanh thông thường,
thời gian bình quân của chu kỳ kinh doanh thông thường, các bằng chứng về chu
kỳ sản xuất, kinh doanh của doanh nghiệp cũng như của ngành, lĩnh vực mà doanh nghiệp
hoạt động.
c) Đối với các doanh nghiệp
do tính chất hoạt động không thể dựa vào chu kỳ kinh doanh để phân biệt giữa
ngắn hạn và dài hạn, thì các Tài sản và Nợ phải trả được trình bày như điểm a mục
này.
5. Tài sản và nợ phải
trả phải được trình bày riêng biệt. Chỉ thực hiện bù trừ khi tài sản và nợ phải
trả liên quan đến cùng một đối tượng, phát sinh từ các giao dịch và sự kiện
cùng loại.
6. Các khoản mục
doanh thu, thu nhập, chi phí phải được trình bày theo nguyên tắc phù hợp và đảm
bảo nguyên tắc thận trọng. Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh và Báo cáo lưu
chuyển tiền tệ phản ánh các khoản mục doanh thu, thu nhập, chi phí và luồng
tiền của kỳ báo cáo. Các khoản doanh thu, thu nhập, chi phí của các kỳ trước có
sai sót làm ảnh hưởng trọng yếu đến kết quả kinh doanh và lưu chuyển tiền phải
được điều chỉnh hồi tố bằng cách báo cáo lại trên cột thông tin so sánh, không điều
chỉnh vào kỳ báo cáo. Riêng doanh nghiệp siêu nhỏ được điều chỉnh sai sót của
các kỳ trước vào kỳ phát hiện sai sót.
Điều
74. Nguyên tắc lập và trình bày báo cáo tài chính của doanh nghiệp không đáp
ứng giả định hoạt động liên tục
1. Khi lập và trình
bày Báo cáo tài chính, doanh nghiệp phải xem xét giả định về sự hoạt động liên
tục. Doanh nghiệp bị coi là không hoạt động liên tục nếu hết thời hạn hoạt động
mà không có hồ sơ xin gia hạn hoạt động, bị giải thể, phá sản, chấm dứt hoạt
động (phải có văn bản cụ thể gửi cơ quan có thẩm quyền) trong vòng không quá 12
tháng kể từ thời điểm lập Báo cáo tài chính. Đối với doanh nghiệp có chu kỳ sản
xuất, kinh doanh thông thường hơn 12 tháng thì không quá một chu kỳ sản xuất
kinh doanh thông thường.
2. Trong một số trường
hợp sau doanh nghiệp vẫn được coi là hoạt động liên tục:
- Việc thay đổi hình
thức sở hữu doanh nghiệp, thay đổi loại hình doanh nghiệp, ví dụ chuyển một
công ty TNHH thành công ty cổ phần hoặc ngược lại;
- Việc chuyển một đơn
vị có tư cách pháp nhân hạch toán độc lập thành một đơn vị không có tư cách
pháp nhân hạch toán phụ thuộc hoặc ngược lại (ví dụ chuyển một công ty con
thành một chi nhánh hoặc ngược lại) vẫn được coi là hoạt động liên tục.
3. Khi không đáp ứng
giả định hoạt động liên tục, doanh nghiệp vẫn phải trình bày đủ các Báo cáo tài
chính và ghi rõ là:
- Báo cáo tình hình
tài chính áp dụng cho doanh nghiệp không đáp ứng giả định hoạt động liên tục và
được trình bày theo Mẫu B01 - DNNKLT;
- Báo cáo kết quả
hoạt động kinh doanh, Báo cáo lưu chuyển tiền tệ được trình bày theo mẫu B02 - DNN và B03 - DNN đáp ứng giả định hoạt động liên
tục;
- Thuyết minh Báo cáo
tài chính áp dụng cho doanh nghiệp không đáp ứng giả định hoạt động liên tục và
được trình bày theo Mẫu B09 - DNNKLT.
4. Trường hợp giả
định về sự hoạt động liên tục không còn phù hợp tại thời điểm báo cáo, doanh nghiệp
không phải phân loại tài sản và nợ phải trả thành ngắn hạn và dài hạn mà trình
bày theo tính thanh khoản giảm dần.
5. Trường hợp giả
định về sự hoạt động liên tục không còn phù hợp tại thời điểm báo cáo, doanh nghiệp
phải đánh giá lại toàn bộ tài sản và nợ phải trả trừ trường hợp có một bên thứ
ba kế thừa quyền đối với tài sản hoặc nghĩa vụ đối với nợ phải trả theo giá trị
sổ sách. Doanh nghiệp phải ghi nhận vào sổ kế toán theo giá đánh giá lại trước
khi lập Báo cáo tình hình tài chính.
5.1. Doanh nghiệp
không phải đánh giá lại tài sản, nợ phải trả nếu bên thứ ba kế thừa quyền đối
với tài sản hoặc nghĩa vụ đối với nợ phải trả trong một số trường hợp cụ thể
như sau:
a) Trường hợp một đơn
vị sáp nhập vào đơn vị khác, nếu đơn vị nhận sáp nhập cam kết kế thừa mọi quyền
và nghĩa vụ của đơn vị bị sáp nhập theo giá trị sổ sách;
b) Trường hợp một đơn
vị chia thành các đơn vị khác, nếu đơn vị sau khi chia cam kết kế thừa mọi quyền
và nghĩa vụ của đơn vị bị chia theo giá trị sổ sách;
c) Từng khoản mục tài
sản cụ thể được một bên khác cam kết, bảo lãnh thu hồi cho đơn vị bị giải thể
theo giá trị sổ sách và việc thu hồi diễn ra trước thời điểm đơn vị chính thức
ngừng hoạt động;
d) Từng khoản mục nợ
phải trả cụ thể được một bên thứ ba cam kết, bảo lãnh thanh toán cho đơn vị bị
giải thể và đơn vị bị giải thể chỉ có nghĩa vụ thanh toán lại cho bên thứ ba đó
theo giá trị sổ sách;
5.2. Việc đánh giá lại
được thực hiện đối với từng loại tài sản và nợ phải trả theo nguyên tắc:
(a) Đối với tài sản:
- Hàng tồn kho được
đánh giá theo giá thấp hơn giữa giá gốc và giá trị thuần có thể thực hiện được
tại thời điểm báo cáo;
- TSCĐ hữu hình, TSCĐ
vô hình, bất động sản đầu tư được đánh giá theo giá thấp hơn giữa giá trị còn lại
và giá trị có thể thu hồi tại thời điểm báo cáo (là giá thanh lý trừ các chi
phí thanh lý ước tính). Đối với TSCĐ thuê tài chính nếu có điều khoản bắt buộc
phải mua lại thì đánh giá lại tương tự như TSCĐ của doanh nghiệp, nếu được trả lại
cho bên cho thuê thì đánh giá lại theo số nợ thuê tài chính còn phải trả cho
bên cho thuê;
- Chi phí xây dựng cơ
bản dở dang được đánh giá theo giá thấp hơn giữa giá trị ghi sổ và giá trị có
thể thu hồi tại thời điểm báo cáo (là giá thanh lý trừ chi phí thanh lý ước
tính);
- Chứng khoán kinh
doanh được đánh giá theo giá trị hợp lý. Giá trị hợp lý của chứng khoán niêm
yết hoặc chứng khoán trên sàn UPCOM được xác định là giá đóng cửa của phiên
giao dịch tại ngày báo cáo (hoặc phiên trước liền kề nếu thị trường không giao
dịch vào ngày báo cáo);
- Các khoản đầu tư,
góp vốn vào đơn vị khác được ghi nhận theo giá thấp hơn giữa giá trị ghi sổ và
giá trị có thể thu hồi tại thời điểm báo cáo (giá có thể bán trừ chi phí bán
ước tính);
- Các khoản đầu tư nắm
giữ đến ngày đáo hạn, các khoản phải thu được đánh giá theo số thực tế có thể
thu hồi.
b) Đối với nợ phải
trả: Trường hợp có sự thỏa thuận giữa các bên bằng văn bản về số phải trả thì
đánh giá lại theo số thỏa thuận. Trường hợp không có thỏa thuận cụ thể thực
hiện như sau:
- Nợ phải trả bằng
tiền được đánh giá lại theo giá cao hơn giữa giá trị ghi sổ khoản nợ phải trả
và giá trị khoản nợ trả trước thời hạn theo quy định của hợp đồng;
- Nợ phải trả bằng
tài sản tài chính được đánh giá lại theo giá cao hơn giữa giá trị ghi sổ của khoản
nợ phải trả và giá trị hợp lý của tài sản tài chính đó tại thời điểm báo cáo;
- Nợ phải trả bằng
hàng tồn kho được đánh giá lại theo giá cao hơn giữa giá trị ghi sổ khoản nợ
phải trả và giá mua (cộng các chi phí liên quan trực tiếp) hoặc giá thành sản
xuất hàng tồn kho tại thời điểm báo cáo;
- Nợ phải trả bằng
TSCĐ được đánh giá lại theo giá cao hơn giữa giá trị ghi sổ nợ phải trả và giá
mua (cộng các chi phí liên quan trực tiếp) hoặc giá trị còn lại của TSCĐ tại
thời điểm báo cáo.
c) Các khoản mục tiền
tệ có gốc ngoại tệ được đánh giá lại theo tỷ giá chuyển khoản trung bình cuối
kỳ của ngân hàng thương mại nơi doanh nghiệp thường xuyên có giao dịch tại thời
điểm báo cáo như doanh nghiệp đáp ứng giả định hoạt động liên tục.
6. Phương pháp kế
toán một số khoản mục tài sản khi doanh nghiệp không đáp ứng giả định hoạt động
liên tục:
a) Việc trích lập dự
phòng hoặc đánh giá tổn thất tài sản được ghi giảm trực tiếp vào giá trị ghi sổ
của tài sản, không thực hiện trích lập dự phòng trên TK 229 - “Dự phòng tổn
thất tài sản”;
b) Việc tính khấu hao
hoặc ghi nhận tổn thất của TSCĐ, Bất động sản đầu tư được ghi giảm trực tiếp
vào giá trị ghi sổ của tài sản, không sử dụng TK 214 để phản ánh hao mòn lũy kế.
7. Khi giả định hoạt
động liên tục không còn phù hợp, doanh nghiệp phải xử lý một số vấn đề tài
chính sau:
- Thực hiện trích
trước vào chi phí để xác định kết quả kinh doanh đối với các khoản lỗ dự kiến
phát sinh trong tương lai nếu khả năng phát sinh khoản lỗ là tương đối chắc
chắn và giá trị khoản lỗ được ước tính một cách đáng tin cậy; Ghi nhận nghĩa vụ
hiện tại đối với các khoản phải trả kể cả trong trường hợp chưa có đầy đủ hồ sơ
tài liệu (như biên bản nghiệm thu khối lượng của nhà thầu..) nhưng chắc chắn
phải thanh toán;
- Đối với khoản chênh
lệch tỷ giá hối đoái đang phản ánh lũy kế trên Báo cáo tình hình tài chính (như
chênh lệch tỷ giá phát sinh từ việc chuyển đổi báo cáo tài chính sang Đồng Việt
Nam), doanh nghiệp kết chuyển toàn bộ vào doanh thu hoạt động tài chính (nếu
lãi) hoặc chi phí tài chính (nếu lỗ);
- Các khoản chi phí
trả trước chưa phân bổ hết như lợi thế thương mại phát sinh từ hợp nhất kinh
doanh không dẫn đến quan hệ công ty mẹ - công ty con, công cụ dụng cụ xuất
dùng, chi phí thành lập doanh nghiệp, chi phí trong giai đoạn triển khai… được
ghi giảm toàn bộ để tính vào chi phí trong kỳ. Riêng chi phí trả trước liên
quan đến việc thuê tài sản, trả trước lãi vay được tính toán và phân bổ để phù
hợp với thời gian trả trước thực tế còn lại cho đến khi chính thức dừng hoạt
động;
- Các khoản chênh
lệch lãi, lỗ khi đánh giá lại tài sản và nợ phải trả sau khi bù trừ với số dự
phòng đã trích lập (nếu có) được ghi nhận vào doanh thu hoạt động tài chính,
thu nhập khác hoặc chi phí tài chính, chi phí khác tùy từng khoản mục cụ thể
tương tự như việc ghi nhận của doanh nghiệp đáp ứng giả định hoạt động liên tục.
8. Trường hợp giả
định về sự hoạt động liên tục không còn phù hợp tại thời điểm báo cáo, doanh nghiệp
phải thuyết minh chi tiết về khả năng tạo tiền và thanh toán nợ phải trả, vốn
chủ sở hữu cho các cổ đông và giải thích lý do về sự không so sánh được giữa
thông tin của kỳ báo cáo và thông tin kỳ so sánh, cụ thể:
- Số tiền có khả năng
thu hồi từ việc thanh lý, nhượng bán tài sản, thu hồi nợ phải thu;
- Khả năng thanh toán
nợ phải trả theo thứ tự ưu tiên, như khả năng trả nợ ngân sách Nhà nước, trả nợ
người lao động, trả nợ vay, nợ nhà cung cấp;
- Khả năng thanh toán
cho chủ sở hữu, đối với công ty cổ phần cần công bố rõ khả năng mỗi cổ phiếu sẽ
nhận được bao nhiêu tiền;
- Thời gian tiến hành
thanh toán các khoản nợ phải trả và vốn chủ sở hữu.
- Lý do không so sánh
được thông tin kỳ báo cáo và kỳ so sánh: Do kỳ trước doanh nghiệp trình bày Báo
cáo tài chính dựa trên nguyên tắc doanh nghiệp đáp ứng giả định hoạt động liên
tục. Do doanh nghiệp chuẩn bị giải thể, phá sản, chấm dứt hoạt động theo quyết
định của cơ quan có thẩm quyền (ghi rõ tên cơ quan, số quyết định) hoặc do Ban
giám đốc có dự định theo văn bản (số, ngày, tháng, năm) nên Báo cáo tài chính
trong kỳ báo cáo được trình bày theo nguyên tắc kế toán khác (không đáp ứng giả
định hoạt động liên tục).
Điều
75. Nguyên tắc lập và trình bày báo cáo tài chính khi thay đổi kỳ kế toán
Khi thay đổi kỳ kế
toán, ví dụ đổi kỳ kế toán từ năm dương lịch sang kỳ kế toán khác năm dương lịch,
doanh nghiệp phải tiến hành khóa sổ kế toán, lập Báo cáo tài chính theo nguyên
tắc sau:
1. Việc thay đổi kỳ
kế toán phải tuân thủ theo quy định của Luật Kế
toán. Khi thay đổi kỳ kế toán năm, kế toán phải lập riêng Báo cáo tài chính
cho giai đoạn giữa 2 kỳ kế toán của năm tài chính cũ và năm tài chính mới.
Ví dụ: Doanh nghiệp
có kỳ kế toán năm 2014 theo năm dương lịch. Năm 2015, doanh nghiệp chuyển sang
áp dụng kỳ kế toán năm bắt đầu từ 1/4 năm trước đến 31/3 năm sau thì doanh nghiệp
phải lập báo cáo tài chính cho giai đoạn từ 1/1/2015 đến 31/3/2015.
2. Đối với Báo cáo tình
hình tài chính: Toàn bộ số dư tài sản, nợ phải trả và vốn chủ sở hữu của kỳ kế
toán trước khi chuyển đổi được ghi nhận là số dư đầu kỳ của kỳ kế toán mới và
được trình bày trong cột “Số đầu năm”.
3. Đối với Báo cáo
kết quả hoạt động kinh doanh và Báo cáo lưu chuyển tiền tệ: Số liệu kể từ thời điểm
thay đổi kỳ kế toán đến cuối kỳ báo cáo đầu tiên được trình bày trong cột “Kỳ này”,
cột “kỳ trước” trình bày số liệu của 12 tháng trước tương đương với kỳ kế toán
năm hiện tại.
Ví dụ: Tiếp theo ví
dụ trên, khi trình bày cột “Kỳ trước” trong báo cáo kết quả hoạt động kinh
doanh bắt đầu từ ngày 1/4/2015 và kết thúc ngày 31/3/2016, doanh nghiệp phải
trình bày số liệu của giai đoạn từ 1/4/2014 đến 31/3/2015.
Điều
76. Nguyên tắc lập và trình bày Báo cáo tài chính khi chuyển đổi loại hình hoặc
hình thức sở hữu doanh nghiệp
Khi chuyển đổi hình
thức sở hữu, chuyển đổi loại hình doanh nghiệp phải tiến hành khóa sổ kế toán,
lập Báo cáo tài chính theo quy định của pháp luật. Trong kỳ kế toán đầu tiên
sau khi chuyển đổi, doanh nghiệp phải ghi sổ kế toán và trình bày báo cáo tài
chính theo nguyên tắc sau:
1. Đối với sổ kế toán
phản ánh tài sản, nợ phải trả và vốn chủ sở hữu: Toàn bộ số dư tài sản, nợ phải
trả và vốn chủ sở hữu trên sổ kế toán của doanh nghiệp cũ được ghi nhận là số
dư đầu kỳ trên sổ kế toán của doanh nghiệp mới.
2. Đối với Báo cáo tình
hình tài chính: Toàn bộ số dư tài sản, nợ phải trả và vốn chủ sở hữu kế thừa
của doanh nghiệp cũ trước khi chuyển đổi được ghi nhận là số dư đầu kỳ của
doanh nghiệp mới và được trình bày trong cột “Số đầu năm”.
3. Đối với Báo cáo
kết quả hoạt động kinh doanh và Báo cáo lưu chuyển tiền tệ: Số liệu kể từ thời điểm
chuyển đổi đến cuối kỳ báo cáo đầu tiên được trình bày trong cột “Kỳ này”, cột
“Kỳ trước” trình bày số liệu cột “Kỳ này” của Báo cáo kỳ trước liền kề. Doanh nghiệp
phải trình bày trên thuyết minh báo cáo tài chính về lý do dẫn đến số liệu ở
cột “kỳ trước” không có khả năng so sánh được với số liệu ở cột “kỳ này” (nếu
có).
Điều
77. Nguyên tắc lập và trình bày Báo cáo tài chính khi chia, tách, hợp nhất, sáp
nhập doanh nghiệp
1. Đơn vị kế toán bị
chia, bị tách, hợp nhất thành đơn vị kế toán mới phải thực hiện các công việc
kế toán theo quy định của Luật kế toán. Đơn
vị kế toán mới thực hiện công việc kế toán cho kỳ kế toán đầu tiên theo nguyên
tắc sau:
- Đối với sổ kế toán
phản ánh tài sản, nợ phải trả và vốn chủ sở hữu: Toàn bộ tài sản, nợ phải trả
và vốn chủ sở hữu của đơn vị kế toán bị chia, bị tách, hợp nhất chuyển sang
được ghi nhận là số phát sinh của đơn vị kế toán mới.
- Đối với Báo cáo tình
hình tài chính: Cột “Số đầu năm” của đơn vị kế toán mới không có số liệu và
phải trình bày rõ vấn đề này trong thuyết minh báo cáo tài chính.
- Đối với Báo cáo kết
quả hoạt động kinh doanh và Báo cáo lưu chuyển tiền tệ: Chỉ trình bày số liệu
kể từ thời điểm bị chia, bị tách, hợp nhất đến cuối kỳ báo cáo vào cột “Kỳ này”.
Cột “Kỳ trước” không có số liệu và phải trình bày rõ vấn đề này trong thuyết minh
báo cáo tài chính.
2. Khi sáp nhập đơn
vị kế toán thì đơn vị kế toán nhận sáp nhập phải thực hiện các công việc kế
toán theo quy định của Luật kế toán. Đơn vị
kế toán nhận sáp nhập thực hiện công việc kế toán theo nguyên tắc:
- Đối với sổ kế toán
phản ánh tài sản, nợ phải trả và vốn chủ sở hữu: Toàn bộ tài sản, nợ phải trả
và vốn chủ sở hữu trên sổ kế toán của đơn vị kế toán bị sáp nhập được ghi nhận
là số phát sinh trong kỳ của đơn vị nhận sáp nhập. Số dư đầu kỳ của đơn vị kế
toán nhận sáp nhập vẫn giữ nguyên.
- Đối với Báo cáo tình
hình tài chính: Toàn bộ tài sản, nợ phải trả và vốn chủ sở hữu của đơn vị kế
toán bị sáp nhập chuyển sang được tổng hợp và trình bày trong cột “Số cuối năm”
của đơn vị kế toán nhận sáp nhập. Cột “Số đầu năm” của đơn vị kế toán nhận sáp
nhập vẫn giữ nguyên.
- Đối với Báo cáo kết
quả hoạt động kinh doanh và Báo cáo lưu chuyển tiền tệ: Toàn bộ số liệu trên
báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh và báo cáo lưu chuyển tiền tệ của đơn vị
bị sáp nhập được tổng hợp trong cột “Kỳ này” của đơn vị nhận sáp nhập và phải
thuyết minh trong Bản thuyết minh báo cáo tài chính.
Điều
78. Đồng tiền sử dụng để lập báo cáo tài chính khi công bố ra công chúng và nộp
các cơ quan chức năng quản lý Nhà nước tại Việt Nam
1. Báo cáo tài chính
được sử dụng để công bố ra công chúng và nộp các cơ quan chức năng quản lý Nhà
nước tại Việt Nam phải được trình bày bằng Đồng Việt Nam. Trường hợp doanh nghiệp
lập Báo cáo tài chính bằng đồng ngoại tệ thì phải chuyển đổi Báo cáo tài chính
ra Đồng Việt Nam và khi công bố ra công chúng và nộp các cơ quan chức năng quản
lý Nhà nước tại Việt Nam thì báo cáo tài chính bằng Đồng Việt Nam phải được
đính kèm báo cáo tài chính bằng đồng ngoại tệ. Báo cáo tài chính dùng để xác
định nghĩa vụ thuế của doanh nghiệp được thực hiện theo quy định của pháp luật
về thuế.
2. Phương pháp chuyển
đổi Báo cáo tài chính lập bằng ngoại tệ sang Đồng Việt Nam để công bố thông tin
ra công chúng và nộp các cơ quan quản lý Nhà nước:
a) Khi chuyển đổi Báo
cáo tài chính được lập bằng đồng ngoại tệ ra Đồng Việt Nam, kế toán phải quy
đổi các chỉ tiêu của Báo cáo tài chính theo nguyên tắc sau:
- Tài sản và nợ phải
trả được quy đổi ra Đồng Việt Nam theo tỷ giá chuyển khoản trung bình cuối kỳ
của ngân hàng thương mại nơi doanh nghiệp thường xuyên có giao dịch;
- Vốn chủ sở hữu (vốn
góp của chủ sở hữu, thặng dư vốn cổ phần, vốn khác) được quy đổi ra Đồng Việt
Nam theo tỷ giá giao dịch thực tế tại ngày góp vốn;
- Lợi nhuận sau thuế
chưa phân phối, các quỹ trích từ lợi nhuận sau thuế chưa phân phối được quy đổi
ra Đồng Việt Nam bằng cách tính toán theo các khoản mục của Báo cáo kết quả
hoạt động kinh doanh;
- Lợi nhuận, cổ tức
đã trả được quy đổi ra Đồng Việt Nam theo tỷ giá giao dịch thực tế tại ngày
phải trả lợi nhuận, cổ tức;
- Các khoản mục thuộc
Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh và Báo cáo lưu chuyển tiền tệ được quy đổi
ra Đồng Việt Nam theo tỷ giá giao dịch thực tế tại thời điểm phát sinh giao
dịch hoặc tỷ giá chuyển khoản trung bình năm (trường hợp nếu tỷ giá trung bình
xấp xỉ với tỷ giá giao dịch thực tế).
b) Phương pháp kế toán
chênh lệch tỷ giá do chuyển đổi Báo cáo tài chính sang Đồng Việt Nam.
Chênh lệch tỷ giá
phát sinh khi chuyển đổi Báo cáo tài chính sang Đồng Việt Nam được ghi nhận
trên chỉ tiêu “Chênh lệch tỷ giá hối đoái” - Thuộc phần vốn chủ sở hữu của Báo
cáo tình hình tài chính.
Điều
79. Nguyên tắc lập Báo cáo tài chính khi thay đổi đơn vị tiền tệ trong kế toán
1. Khi thay đổi đơn
vị tiền tệ kế toán, tại kỳ đầu tiên kể từ khi thay đổi, kế toán thực hiện
chuyển đổi số dư sổ kế toán sang đơn vị tiền tệ kế toán mới theo tỷ giá chuyển khoản
trung bình của ngân hàng thương mại nơi doanh nghiệp thường xuyên có giao dịch
tại thời điểm thay đổi đơn vị tiền tệ kế toán.
2. Khi trình bày
thông tin so sánh (cột kỳ trước) trên báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh và
báo cáo lưu chuyển tiền tệ của kỳ có sự thay đổi đơn vị tiền tệ trong kế toán,
đơn vị áp dụng tỷ giá chuyển khoản trung bình kỳ trước liền kề với kỳ thay đổi.
3. Khi thay đổi đơn
vị tiền tệ kế toán, doanh nghiệp phải trình bày rõ trên Bản thuyết minh báo cáo
tài chính lý do thay đổi đơn vị tiền tệ kế toán và những ảnh hưởng (nếu có) đối
với báo cáo tài chính do việc thay đổi đơn vị tiền tệ kế toán.
Điều
80. Trách nhiệm, thời hạn lập và gửi báo cáo tài chính
1. Trách nhiệm, thời
hạn lập và gửi báo cáo tài chính:
a) Tất cả các doanh nghiệp
nhỏ và vừa phải lập và gửi báo cáo tài chính năm chậm nhất là 90 ngày kể từ
ngày kết thúc năm tài chính cho các cơ quan có liên quan theo quy định.
b) Ngoài việc lập báo
cáo tài chính năm, các doanh nghiệp có thể lập báo cáo tài chính hàng tháng,
quý để phục vụ yêu cầu quản lý và điều hành hoạt động sản xuất, kinh doanh của
doanh nghiệp.
2. Nơi nhận báo cáo
tài chính năm được quy định như sau:
Các doanh nghiệp nộp
báo cáo tài chính năm cho cơ quan thuế, cơ quan đăng ký kinh doanh và cơ quan
Thống kê.
Các doanh nghiệp (kể
cả các doanh nghiệp trong nước và doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài) có trụ
sở nằm trong khu chế xuất, khu công nghiệp, khu công nghệ cao thì ngoài việc
nộp Báo cáo tài chính năm cho các cơ quan theo quy định (Cơ quan thuế, cơ quan
đăng ký kinh doanh, cơ quan thống kê) còn phải nộp Báo cáo tài chính năm cho
Ban quản lý khu chế xuất, khu công nghiệp, khu công nghệ cao nếu được yêu cầu.
MỤC
2. NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP LẬP BÁO CÁO TÀI CHÍNH CỦA DOANH NGHIỆP NHỎ VÀ VỪA
Điều
81. Hướng dẫn lập và trình bày Báo cáo tài chính
1.
Những thông tin chung về doanh nghiệp
Trong Báo cáo tài
chính năm, doanh nghiệp phải trình bày các thông tin chung sau:
- Tên và địa chỉ của
doanh nghiệp;
- Ngày kết thúc kỳ kế
toán;
- Ngày lập báo cáo tài
chính;
- Đơn vị tiền tệ dùng
để ghi sổ kế toán;
- Đơn vị tiền tệ dùng
để lập và trình bày báo cáo tài chính.
2.
Lập và trình bày Báo cáo tình hình tài chính
2.1.
Cơ sở lập Báo cáo tình hình tài chính
- Căn cứ vào sổ kế
toán tổng hợp;
- Căn cứ vào sổ, thẻ
kế toán chi tiết hoặc Bảng tổng hợp chi tiết;
- Căn cứ vào Báo cáo tình
hình tài chính năm trước (để trình bày cột đầu năm).
2.2.
Nội dung và phương pháp lập các chỉ tiêu trong Báo cáo tình hình tài chính của
doanh nghiệp
2.2.1.
Đối với doanh nghiệp đáp ứng giả định hoạt động liên tục (xem mẫu B01a - DNN)
a)
Tài sản
-
Tiền và các khoản tương đương tiền (Mã số 110)
Chỉ tiêu này phản ánh
toàn bộ tiền mặt tại quỹ, tiền gửi ngân hàng không kỳ hạn và các khoản tương
đương tiền hiện có của doanh nghiệp tại thời điểm báo cáo.
Số liệu để ghi vào
chỉ tiêu này là tổng số dư Nợ của các TK 111, 112, số dư Nợ chi tiết của TK
1281 (chi tiết các khoản tiền gửi có kỳ hạn gốc không quá 3 tháng) và TK 1288
(chi tiết các khoản đủ tiêu chuẩn phân loại là tương đương tiền).
Ngoài ra, trong quá
trình lập báo cáo, nếu nhận thấy các khoản mục được phản ánh ở các tài khoản
khác thỏa mãn định nghĩa tương tương tiền thì kế toán được phép trình bày trong
chỉ tiêu này. Các khoản tương đương tiền có thể bao gồm: Kỳ phiếu ngân hàng,
tín phiếu kho bạc,…
Các khoản trước đây
được phân loại là tương đương tiền nhưng quá hạn chưa thu hồi được phải chuyển
sang trình bày tại các chỉ tiêu khác, phù hợp với nội dung của từng khoản mục.
Khi phân tích các chỉ
tiêu tài chính, ngoài các khoản tương đương tiền trình bày trong chỉ tiêu này,
kế toán có thể coi tương đương tiền bao gồm cả các khoản có thời hạn thu hồi
còn lại dưới 3 tháng kể từ ngày báo cáo (nhưng có kỳ hạn gốc trên 3 tháng) có
khả năng chuyển đổi dễ dàng thành một lượng tiền xác định và không có rủi ro
trong việc chuyển đổi thành tiền.
-
Đầu tư tài chính (Mã số 120)
Là chỉ tiêu tổng hợp
phản ánh tổng giá trị của các khoản đầu tư tài chính (sau khi đã trừ đi dự
phòng tổn thất đầu tư tài chính) của doanh nghiệp tại thời điểm báo cáo, bao
gồm: Chứng khoán kinh doanh, các khoản đầu tư nắm giữ đến ngày đáo hạn và các khoản
đầu tư góp vốn vào đơn vị khác.
Các khoản đầu tư tài
chính được phản ánh trong chỉ tiêu này không bao gồm các khoản đầu tư đã được
trình bày trong chỉ tiêu “Tiền và các khoản tương đương tiền” (Mã số 110) và
các khoản phải thu về cho vay đã được trình bày trong chỉ tiêu “Phải thu khác”
(Mã số 134).
Mã số 120 = Mã số 121
+ Mã số 122 + Mã số 123 + Mã số 124.
+
Chứng khoán kinh doanh (Mã số 121)
Chỉ tiêu này phản ánh
giá trị các khoản chứng khoán và các công cụ tài chính khác nắm giữ vì mục đích
kinh doanh tại thời điểm báo cáo (nắm giữ với mục đích chờ tăng giá để bán ra
kiếm lời). Chỉ tiêu này có thể bao gồm cả các công cụ tài chính không được
chứng khoán hóa, ví dụ như thương phiếu, hợp đồng kỳ hạn, hợp đồng hoán đổi…
nắm giữ vì mục đích kinh doanh.
Số liệu để ghi vào
chỉ tiêu này là số dư Nợ của TK 121.
+
Đầu tư nắm giữ đến ngày đáo hạn (Mã số 122)
Chỉ tiêu này phản ánh
các khoản đầu tư nắm giữ đến ngày đáo hạn tại thời điểm báo cáo, như tiền gửi
có kỳ hạn, trái phiếu, thương phiếu và các loại chứng khoán nợ khác. Chỉ tiêu này
không bao gồm các khoản đầu tư nắm giữ đến ngày đáo hạn đã được trình bày trong
chỉ tiêu “Tiền và các khoản tương đương tiền” (Mã số 110), và các khoản phải
thu về cho vay đã được trình bày trong chỉ tiêu “Phải thu khác” (Mã số 134).
Số liệu để ghi vào
chỉ tiêu này là số dư Nợ chi tiết của các TK 1281, 1288.
+
Đầu tư góp vốn vào đơn vị khác (Mã số 123)
Chỉ tiêu này phản ánh
các khoản đầu tư vào công ty liên doanh, liên kết và các khoản đầu tư khác.
Số liệu để ghi vào
chỉ tiêu này là số dư Nợ của TK 228.
+ Dự
phòng tổn thất đầu tư tài chính (Mã số 124)
Chỉ tiêu này phản ánh
khoản dự phòng giảm giá chứng khoán kinh doanh và dự phòng tổn thất đầu tư vào
đơn vị khác tại thời điểm báo cáo.
Số liệu để ghi vào
chỉ tiêu này là số dư Có của các TK 2291, 2292 và được ghi bằng số âm dưới hình
thức ghi trong ngoặc đơn (...).
-
Các khoản phải thu (Mã số 130)
Là chỉ tiêu tổng hợp
phản ánh toàn bộ giá trị của các khoản phải thu tại thời điểm báo cáo, như:
Phải thu của khách hàng, trả trước cho người bán, vốn kinh doanh ở đơn vị trực
thuộc, phải thu khác, tài sản thiếu chờ xử lý sau khi đã trừ đi dự phòng phải
thu khó đòi.
Mã số 130 = Mã số 131
+ Mã số 132 + Mã số 133 + Mã số 134 + Mã số 135 + Mã số 136.
+
Phải thu của khách hàng (Mã số 131)
Chỉ tiêu này phản ánh
số tiền còn phải thu của khách hàng tại thời điểm báo cáo.
Số liệu để ghi vào
chỉ tiêu này căn cứ vào tổng số dư Nợ chi tiết của TK 131 mở theo từng khách
hàng.
+
Trả trước cho người bán (Mã số 132)
Chỉ tiêu này phản ánh
số tiền đã trả trước cho người bán để mua tài sản, dịch vụ nhưng chưa nhận được
tài sản, dịch vụ tại thời điểm báo cáo.
Số liệu để ghi vào
chỉ tiêu này căn cứ vào tổng số dư Nợ chi tiết của TK 331 mở theo từng người
bán.
+
Vốn kinh doanh ở đơn vị trực thuộc (Mã số 133)
Chỉ tiêu này chỉ ghi
trên Báo cáo tình hình tài chính của đơn vị cấp trên phản ánh số vốn kinh doanh
đã giao cho các đơn vị hạch toán phụ thuộc. Khi lập Báo cáo tình hình tài chính
tổng hợp của toàn doanh nghiệp, chỉ tiêu này được bù trừ với chỉ tiêu “Phải trả
nội bộ về vốn kinh doanh” (Mã số 317) hoặc chỉ tiêu "Vốn góp của chủ sở
hữu" (Mã số 411) trên Báo cáo tình hình tài chính của các đơn vị hạch toán
phụ thuộc, chi tiết phần vốn nhận của đơn vị cấp trên.
Số liệu để ghi vào
chỉ tiêu này căn cứ vào số dư Nợ của TK 1361.
+
Phải thu khác (Mã số 134)
Chỉ tiêu này phản ánh
các khoản phải thu khác tại thời điểm báo cáo, như: Phải thu nội bộ khác ngoài
phải thu về vốn kinh doanh; phải thu về cho vay, phải thu về các khoản đã chi hộ;
phải thu về tiền lãi, cổ tức được chia, các khoản tạm ứng; các khoản cầm cố, ký
cược, ký quỹ, cho mượn tạm thời,… mà doanh nghiệp được quyền thu hồi.
Khi đơn vị cấp trên
lập Báo cáo tình hình tài chính tổng hợp với đơn vị cấp dưới hạch toán phụ
thuộc, khoản phải thu nội bộ khác trong chỉ tiêu này được bù trừ với khoản phải
trả nội bộ khác trong chỉ tiêu “Phải trả khác” (Mã số 315) trên Báo cáo tình
hình tài chính của các đơn vị hạch toán phụ thuộc.
Số liệu để ghi vào chỉ
tiêu này là số dư Nợ chi tiết của các TK 1288 (phải thu về cho vay), 1368,
1386, 1388, 334, 338, 141.
+
Tài sản thiếu chờ xử lý (Mã số 135)
Chỉ tiêu này phản ánh
các tài sản thiếu hụt, mất mát chưa rõ nguyên nhân đang chờ xử lý tại thời điểm
báo cáo.
Số liệu để ghi vào
chỉ tiêu này là số dư Nợ TK 1381.
+ Dự
phòng phải thu khó đòi (Mã số 136)
Chỉ tiêu này phản ánh
khoản dự phòng cho các khoản phải thu khó đòi tại thời điểm báo cáo.
Số liệu để ghi vào
chỉ tiêu này là số dư Có của TK 2293 và được ghi bằng số âm dưới hình thức ghi
trong ngoặc đơn (...).
-
Hàng tồn kho (Mã số 140)
Là chỉ tiêu tổng hợp
phản ánh toàn bộ giá trị hiện có các loại hàng tồn kho dự trữ cho quá trình sản
xuất, kinh doanh của doanh nghiệp (sau khi trừ đi dự phòng giảm giá hàng tồn
kho) tại thời điểm báo cáo.
Mã số 140 = Mã số 141
+ Mã số 142.
+
Hàng tồn kho (Mã số 141)
Chỉ tiêu này phản ánh
tổng giá trị của hàng tồn kho thuộc quyền sở hữu của doanh nghiệp tại thời điểm
báo cáo.
Số liệu để ghi vào
chỉ tiêu này là số dư Nợ của các TK 151, 152, 153, 154, 155, 156, 157.
+ Dự
phòng giảm giá hàng tồn kho (Mã số 142)
Chỉ tiêu này phản ánh
khoản dự phòng giảm giá của các loại hàng tồn kho tại thời điểm báo cáo.
Số liệu để ghi vào
chỉ tiêu này là số dư Có của TK 2294 và được ghi bằng số âm dưới hình thức ghi
trong ngoặc đơn (...).
-
Tài sản cố định (Mã số 150)
Là chỉ tiêu tổng hợp
phản ánh toàn bộ giá trị còn lại của các loại tài sản cố định tại thời điểm báo
cáo.
Mã số 150 = Mã số 151
+ Mã số 152.
+
Nguyên giá (Mã số 151)
Chỉ tiêu này phản ánh
toàn bộ nguyên giá các loại tài sản cố định tại thời điểm báo cáo.
Số liệu để ghi vào
chỉ tiêu này là số dư Nợ của TK 211.
+
Giá trị hao mòn lũy kế (Mã số 152)
Chỉ tiêu này phản ánh
toàn bộ giá trị đã hao mòn của các loại tài sản cố định lũy kế tại thời điểm
báo cáo.
Số liệu để ghi vào
chỉ tiêu này là số dư Có của các TK 2141, 2142, 2143 và được ghi bằng số âm
dưới hình thức ghi trong ngoặc đơn (...).
-
Bất động sản đầu tư (Mã số 160)
Là chỉ tiêu tổng hợp
phản ánh toàn bộ giá trị còn lại của các loại bất động sản đầu tư tại thời điểm
báo cáo.
Mã số 160 = Mã số 161
+ Mã số 162.
+
Nguyên giá (Mã số 161)
Chỉ tiêu này phản ánh
toàn bộ nguyên giá của các loại bất động sản đầu tư tại thời điểm báo cáo sau
khi đã trừ số tổn thất do suy giảm giá trị của bất động sản đầu tư nắm giữ chờ
tăng giá.
Số liệu để phản ánh
vào chỉ tiêu này là số dư Nợ của TK 217.
+
Giá trị hao mòn lũy kế (Mã số 162)
Chỉ tiêu này phản ánh
toàn bộ giá trị hao mòn lũy kế của bất động sản đầu tư dùng để cho thuê tại
thời điểm báo cáo.
Số liệu để ghi vào
chỉ tiêu này là số dư Có của TK 2147 và được ghi bằng số âm dưới hình thức ghi
trong ngoặc đơn (...).
-
Xây dựng cơ bản dở dang (Mã số 170)
Chỉ tiêu này phản ánh
toàn bộ trị giá tài sản cố định đang mua sắm, chi phí đầu tư xây dựng cơ bản,
chi phí sửa chữa lớn tài sản cố định dở dang hoặc đã hoàn thành chưa bàn giao
hoặc chưa đưa vào sử dụng tại thời điểm báo cáo.
Số liệu để ghi vào
chỉ tiêu này là số dư Nợ của TK 241.
-
Tài sản khác (Mã số 180)
Là chỉ tiêu tổng hợp
phản ánh tổng giá trị các tài sản khác tại thời điểm báo cáo, như: Thuế GTGT
còn được khấu trừ và tài sản khác tại thời điểm báo cáo.
Mã số 180 = Mã số 181
+ Mã số 182.
+
Thuế giá trị gia tăng được khấu trừ (Mã số 181)
Chỉ tiêu này phản ánh
số thuế GTGT còn được khấu trừ và số thuế GTGT còn được hoàn lại tại thời điểm
báo cáo.
Số liệu để ghi vào
chỉ tiêu “Thuế giá trị gia tăng được khấu trừ” căn cứ vào số dư Nợ của TK 133.
+
Tài sản khác (Mã số 182)
Chỉ tiêu này phản ánh
tổng giá trị các tài sản khác tại thời điểm báo cáo, như: Chi phí trả trước,
thuế và các khoản khác nộp thừa cho Nhà nước.
Số liệu để ghi vào
chỉ tiêu này căn cứ vào số dư Nợ chi tiết các TK 242, 333.
-
Tổng cộng tài sản (Mã số 200)
Là chỉ tiêu tổng hợp
phản ánh tổng trị giá tài sản hiện có của doanh nghiệp tại thời điểm báo cáo.
Mã số 200 = Mã số 110
+ Mã số 120 + Mã số 130 + Mã số 140 + Mã số 150 + Mã số 160 + Mã số 170 + Mã số
180.
b)
Nợ phải trả (Mã số 300)
Là chỉ tiêu tổng hợp
phản ánh toàn bộ số nợ phải trả tại thời điểm báo cáo.
Mã số 300 = Mã số 311
+ Mã số 312 + Mã số 313 + Mã số 314 + Mã số 315 + Mã số 316 + Mã số 317 + Mã số
318 + Mã số 319 + Mã số 320
+
Phải trả người bán (Mã số 311)
Chỉ tiêu này phản ánh
số tiền còn phải trả cho người bán tại thời điểm báo cáo. Số liệu để ghi vào
chỉ tiêu này căn cứ vào tổng số dư Có chi tiết của TK 331 mở cho từng người bán.
+
Người mua trả tiền trước (Mã số 312)
Chỉ tiêu này phản ánh
số tiền người mua ứng trước để mua sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ, tài sản cố
định, bất động sản đầu tư và doanh nghiệp có nghĩa vụ cung cấp tại thời điểm
báo cáo (không bao gồm các khoản doanh thu nhận trước).
Số liệu để ghi vào
chỉ tiêu này căn cứ vào tổng số dư Có chi tiết của TK 131 mở cho từng khách
hàng.
+
Thuế và các khoản phải nộp Nhà nước (Mã số 313)
Chỉ tiêu này phản ánh
tổng các khoản doanh nghiệp còn phải nộp cho Nhà nước tại thời điểm báo cáo,
bao gồm cả các khoản thuế, phí, lệ phí và các khoản phải nộp khác.
Số liệu để ghi vào
chỉ tiêu này căn cứ vào tổng số dư Có chi tiết của TK 333.
+
Phải trả người lao động (Mã số 314)
Chỉ tiêu này phản ánh
các khoản doanh nghiệp còn phải trả cho người lao động tại thời điểm báo cáo.
Số liệu để ghi vào chỉ tiêu này căn cứ vào số dư Có chi tiết của TK 334.
+
Phải trả khác (Mã số 315)
Chỉ tiêu này phản ánh
các khoản phải trả khác tại thời điểm báo cáo, như: Chi phí phải trả, phải trả
nội bộ khác ngoài khoản phải trả về vốn kinh doanh, giá trị tài sản phát hiện
thừa chưa rõ nguyên nhân, các khoản phải nộp cho cơ quan BHXH, KPCĐ, các khoản
nhận ký cược, ký quỹ, doanh thu chưa thực hiện…
Khi đơn vị cấp trên
lập Báo cáo tình hình tài chính tổng hợp với đơn vị cấp dưới hạch toán phụ
thuộc, khoản phải trả nội bộ khác trong chỉ tiêu này được bù trừ với khoản phải
thu nội bộ khác trong chỉ tiêu “Phải thu khác” (Mã số 134) trên Báo cáo tình
hình tài chính của các đơn vị hạch toán phụ thuộc.
Số liệu để ghi vào
chỉ tiêu này căn cứ vào số dư Có chi tiết của các TK 335, 3368, 338, 1388.
+ Vay
và nợ thuê tài chính (Mã số 316)
Chỉ tiêu này phản ánh
tổng giá trị các khoản doanh nghiệp đi vay, còn nợ các ngân hàng, tổ chức, công
ty tài chính và các đối tượng khác kể cả khoản vay dưới hình thức phát hành
trái phiếu, cổ phiếu ưu đãi được phân loại là nợ phải trả tại thời điểm báo cáo.
Số liệu để ghi vào
chỉ tiêu này căn cứ vào số dư Có chi tiết của TK 341, 4111 (cổ phiếu ưu đãi được
phân loại là nợ phải trả).
+
Phải trả nội bộ về vốn kinh doanh (Mã số 317)
Tùy thuộc vào đặc điểm
hoạt động và mô hình quản lý của từng đơn vị, doanh nghiệp thực hiện phân cấp
và quy định cho đơn vị hạch toán phụ thuộc ghi nhận khoản vốn do doanh nghiệp cấp
vào chỉ tiêu này hoặc chỉ tiêu “Vốn góp của chủ sở hữu” (Mã số 411).
Chỉ tiêu này chỉ
trình bày trên Báo cáo tình hình tài chính đơn vị cấp dưới không có tư cách
pháp nhân hạch toán phụ thuộc, phản ánh các khoản đơn vị cấp dưới phải trả cho
đơn vị cấp trên về vốn kinh doanh.
Số liệu để ghi vào
chỉ tiêu này căn cứ vào số dư Có chi tiết của TK 3361. Khi đơn vị cấp trên lập
Báo cáo tình hình tài chính tổng hợp toàn doanh nghiệp, chỉ tiêu này được bù
trừ với chỉ tiêu “Vốn kinh doanh ở đơn vị trực thuộc” (Mã số 133) trên Báo cáo tình
hình tài chính của đơn vị cấp trên.
+ Dự
phòng phải trả (Mã số 318)
Chỉ tiêu này phản ánh
khoản dự phòng cho các khoản dự kiến phải trả tại thời điểm báo cáo, như dự
phòng bảo hành sản phẩm, hàng hóa, công trình xây dựng, các khoản chi phí trích
trước để sửa chữa TSCĐ định kỳ, chi phí hoàn nguyên môi trường trích trước… Các
khoản dự phòng phải trả thường được ước tính, chưa chắc chắn về thời gian phải
trả, giá trị phải trả và doanh nghiệp chưa nhận được hàng hóa, dịch vụ từ nhà
cung cấp.
Số liệu để ghi vào
chỉ tiêu này căn cứ vào số dư Có của TK 352.
+
Quỹ khen thưởng, phúc lợi (Mã số 319)
Chỉ tiêu này phản ánh
Quỹ khen thưởng, Quỹ phúc lợi, Quỹ thưởng ban quản lý điều hành chưa sử dụng
tại thời điểm báo cáo.
Số liệu để ghi vào
chỉ tiêu này là số dư Có của TK 353.
+
Quỹ phát triển khoa học và công nghệ (Mã số 320)
Chỉ tiêu này phản ánh
số Quỹ phát triển khoa học và công nghệ chưa sử dụng tại thời điểm báo cáo.
Số liệu để ghi vào
chỉ tiêu này là số dư Có của TK 356.
c)
Vốn chủ sở hữu (Mã số 400)
Là chỉ tiêu tổng hợp
phản ánh các khoản vốn kinh doanh thuộc sở hữu của cổ đông, thành viên góp vốn,
như: Vốn góp của chủ sở hữu, thặng dư vốn cổ phần, vốn khác của chủ chủ sở hữu,
lợi nhuận sau thuế chưa phân phối, cổ phiếu quỹ, chênh lệch tỷ giá hối đoái.
Mã số 400 = Mã số 411
+ Mã số 412 + Mã số 413 + Mã số 414 + Mã số 415 + Mã số 416 + Mã số 417
-
Vốn góp của chủ sở hữu (Mã số 411)
Chỉ tiêu này phản ánh
tổng số vốn đã thực góp của các chủ sở hữu vào doanh nghiệp (đối với công ty cổ
phần phản ánh vốn góp của các cổ đông theo mệnh giá cổ phiếu) tại thời điểm báo
cáo.
Tại đơn vị hạch toán
phụ thuộc, chỉ tiêu này có thể phản ánh số vốn được cấp nếu doanh nghiệp quy
định đơn vị hạch toán phụ thuộc ghi nhận vốn kinh doanh được cấp vào TK 411.
Số liệu để ghi vào
chỉ tiêu này là số dư Có của TK 4111.
-
Thặng dư vốn cổ phần (Mã số 412)
Chỉ tiêu này phản ánh
thặng dư vốn cổ phần ở thời điểm báo cáo của công ty cổ phần.
Số liệu để ghi vào
chỉ tiêu này là số dư Có của TK 4112. Nếu TK 4112 có số dư Nợ thì chỉ tiêu này
được ghi bằng số âm dưới hình thức ghi trong ngoặc đơn (...).
-
Vốn khác của chủ sở hữu (Mã số 413)
Chỉ tiêu này phản ánh
giá trị các khoản vốn khác của chủ sở hữu tại thời điểm báo cáo.
Số liệu để ghi vào
chỉ tiêu này là số dư Có TK 4118.
- Cổ
phiếu quỹ (Mã số 414)
Chỉ tiêu này phản ánh
giá trị cổ phiếu quỹ hiện có ở thời điểm báo cáo của công ty cổ phần.
Số liệu để ghi vào
chỉ tiêu này là số dư Nợ của TK 419 và được ghi bằng số âm dưới hình thức ghi
trong ngoặc đơn (...).
-
Chênh lệch tỷ giá hối đoái (Mã số 415)
Trường hợp đơn vị sử
dụng đồng tiền khác Đồng Việt Nam làm đơn vị tiền tệ trong kế toán, chỉ tiêu này
phản ánh khoản chênh lệch tỷ giá hối đoái do chuyển đổi Báo cáo tài chính sang
Đồng Việt Nam.
-
Các quỹ thuộc vốn chủ sở hữu (Mã số 416)
Chỉ tiêu này phản ánh
các quỹ thuộc vốn chủ sở hữu chưa sử dụng tại thời điểm báo cáo. Số liệu để ghi
vào chỉ tiêu này là số dư Có TK 418.
-
Lợi nhuận sau thuế chưa phân phối (Mã số 417)
Chỉ tiêu này phản ánh
số lãi (hoặc lỗ) sau thuế chưa phân phối tại thời điểm báo cáo. Số liệu để ghi
vào chỉ tiêu này là số dư Có của TK 421. Trường hợp TK 421 có số dư Nợ thì số
liệu chỉ tiêu này được ghi bằng số âm dưới hình thức ghi trong ngoặc đơn (...).
-
Tổng cộng nguồn vốn (Mã số 500)
Là chỉ tiêu tổng hợp
phản ánh tổng số các nguồn vốn hình thành tài sản của doanh nghiệp tại thời điểm
báo cáo. Mã số 500 = Mã số 300 + Mã số 400.
Chỉ tiêu “Tổng cộng Tài sản Mã số 200”
|
=
|
Chỉ tiêu “Tổng cộng Nguồn vốn Mã số 500”
|
2.2.2.
Đối với doanh nghiệp đáp ứng giả định hoạt động liên tục (Xem mẫu B01b - DNN)
a)
Tài sản ngắn hạn (Mã số 100)
Là chỉ tiêu tổng hợp
phản ánh tổng giá trị tiền và các khoản tương đương tiền, các khoản đầu tư tài
chính ngắn hạn, các khoản phải thu ngắn hạn, hàng tồn kho và tài sản ngắn hạn
khác có thể bán hay sử dụng trong vòng không quá 12 tháng hoặc một chu kỳ kinh
doanh thông thường của doanh nghiệp tại thời điểm báo cáo.
Mã số 100 = Mã số 110
+ Mã số 120 + Mã số 130 + Mã số 140 + Mã số 150.
-
Tiền và các khoản tương đương tiền (Mã số 110)
Chỉ tiêu này phản ánh
toàn bộ tiền mặt tại quỹ, tiền gửi ngân hàng không kỳ hạn và các khoản tương
đương tiền hiện có của doanh nghiệp tại thời điểm báo cáo.
Số liệu để ghi vào
chỉ tiêu này là tổng số dư Nợ của các TK 111, 112, số dư Nợ chi tiết của TK
1281 (chi tiết các khoản tiền gửi có kỳ hạn gốc không quá 3 tháng) và TK 1288
(chi tiết các khoản đủ tiêu chuẩn phân loại là tương đương tiền).
Ngoài ra, trong quá
trình lập báo cáo, nếu nhận thấy các khoản mục được phản ánh ở các tài khoản
khác thỏa mãn định nghĩa tương tương tiền thì kế toán được phép trình bày trong
chỉ tiêu này. Các khoản tương đương tiền có thể bao gồm: Kỳ phiếu ngân hàng,
tín phiếu kho bạc, …
Các khoản trước đây
được phân loại là tương đương tiền nhưng quá hạn chưa thu hồi được phải chuyển
sang trình bày tại các chỉ tiêu khác, phù hợp với nội dung của từng khoản mục.
Khi phân tích các chỉ
tiêu tài chính, ngoài các khoản tương đương tiền trình bày trong chỉ tiêu này,
kế toán có thể coi tương đương tiền bao gồm cả các khoản có thời hạn thu hồi
còn lại dưới 3 tháng kể từ ngày báo cáo (nhưng có kỳ hạn gốc trên 3 tháng) có
khả năng chuyển đổi dễ dàng thành một lượng tiền xác định và không có rủi ro
trong việc chuyển đổi thành tiền.
-
Đầu tư tài chính ngắn hạn (Mã số 120)
Là chỉ tiêu tổng hợp
phản ánh tổng giá trị của các khoản đầu tư tài chính ngắn hạn (sau khi đã trừ
đi dự phòng giảm giá chứng khoán kinh doanh), bao gồm: Chứng khoán kinh doanh,
các khoản đầu tư nắm giữ đến ngày đáo hạn có kỳ hạn còn lại không quá 12 tháng
kể từ thời điểm báo cáo.
Các khoản đầu tư tài
chính ngắn hạn được phản ánh trong chỉ tiêu này không bao gồm các khoản đầu tư
ngắn hạn đã được trình bày trong chỉ tiêu “Tiền và các khoản tương đương tiền”
(Mã số 110), các khoản phải thu về cho vay được trình bày trong chỉ tiêu “Phải
thu ngắn hạn khác” (Mã số 133).
Mã số 120 = Mã số 121
+ Mã số 122 + Mã số 123.
+
Chứng khoán kinh doanh (Mã số 121)
Chỉ tiêu này phản ánh
giá trị các khoản chứng khoán và các công cụ tài chính khác nắm giữ vì mục đích
kinh doanh tại thời điểm báo cáo (nắm giữ với mục đích chờ tăng giá để bán ra
kiếm lời). Chỉ tiêu này có thể bao gồm cả các công cụ tài chính không được
chứng khoán hóa, ví dụ như thương phiếu, hợp đồng kỳ hạn, hợp đồng hoán đổi…
nắm giữ vì mục đích kinh doanh.
Số liệu để ghi vào
chỉ tiêu này là số dư Nợ của TK 121.
+ Dự
phòng giảm giá chứng khoán kinh doanh (Mã số 122)
Chỉ tiêu này phản ánh
khoản dự phòng giảm giá của các khoản chứng khoán kinh doanh tại thời điểm báo
cáo.
Số liệu để ghi vào
chỉ tiêu này là số dư Có của TK 2291 và được ghi bằng số âm dưới hình thức ghi
trong ngoặc đơn (...).
+
Đầu tư nắm giữ đến ngày đáo hạn ngắn hạn (Mã số 123)
Chỉ tiêu này phản ánh
các khoản đầu tư nắm giữ đến ngày đáo hạn có kỳ hạn còn lại không quá 12 tháng
hoặc trong một chu kỳ sản xuất, kinh doanh thông thường tại thời điểm báo cáo,
như tiền gửi có kỳ hạn, trái phiếu, thương phiếu và các loại chứng khoán nợ
khác. Chỉ tiêu này không bao gồm các khoản đầu tư nắm giữ đến ngày đáo hạn đã
được trình bày trong chỉ tiêu “Tiền và các khoản tương đương tiền” (Mã số 110),
các khoản phải thu về cho vay được trình bày trong chỉ tiêu “Phải thu ngắn hạn
khác” (Mã số 133).
Số liệu để ghi vào
chỉ tiêu này là số dư Nợ chi tiết của TK 1281, 1288.
-
Các khoản phải thu ngắn hạn (Mã số 130)
Là chỉ tiêu tổng hợp
phản ánh toàn bộ giá trị của các khoản phải thu ngắn hạn có kỳ hạn thu hồi còn lại
không quá 12 tháng hoặc trong một chu kỳ kinh doanh thông thường tại thời điểm
báo cáo, như: Phải thu ngắn hạn của khách hàng, trả trước cho người bán ngắn
hạn, phải thu ngắn hạn khác, tài sản thiếu chờ xử lý (sau khi đã trừ đi dự
phòng phải thu ngắn hạn khó đòi).
Mã số 130 = Mã số 131
+ Mã số 132 + Mã số 133 + Mã số 134 + Mã số 135
+
Phải thu ngắn hạn của khách hàng (Mã số 131)
Chỉ tiêu này phản ánh
số tiền còn phải thu của khách hàng có kỳ hạn thu hồi còn lại không quá 12
tháng hoặc trong một chu kỳ kinh doanh thông thường tại thời điểm báo cáo. Số
liệu để ghi vào chỉ tiêu này căn cứ vào tổng số dư Nợ chi tiết của TK 131 mở
theo từng khách hàng.
+
Trả trước cho người bán ngắn hạn (Mã số 132)
Chỉ tiêu này phản ánh
số tiền đã trả trước cho người bán để mua tài sản, dịch vụ và doanh nghiệp sẽ
nhận được tài sản, dịch vụ trong thời hạn không quá 12 tháng hoặc trong một chu
kỳ kinh doanh thông thường tại thời điểm báo cáo.
Số liệu để ghi vào
chỉ tiêu này căn cứ vào tổng số dư Nợ chi tiết của TK 331 mở theo từng người
bán.
+
Phải thu ngắn hạn khác (Mã số 133)
Chỉ tiêu này phản ánh
các khoản phải thu khác có kỳ hạn thu hồi còn lại không quá 12 tháng hoặc trong
một chu kỳ kinh doanh thông thường tại thời điểm báo cáo, như: Phải thu về cho vay
ngắn hạn; phải thu nội bộ ngắn hạn khác ngoài khoản phải thu về vốn kinh doanh
ở đơn vị trực thuộc đã được phản ánh ở chỉ tiêu “Vốn kinh doanh ở đơn vị trực
thuộc” (Mã số 213); các khoản đã chi hộ; phải thu về tiền lãi, cổ tức được
chia; các khoản tạm ứng; các khoản cầm cố, ký cược, ký quỹ, cho mượn tạm thời,…
mà doanh nghiệp được quyền thu hồi.
Khi đơn vị cấp trên
lập Báo cáo tình hình tài chính tổng hợp với đơn vị cấp dưới hạch toán phụ
thuộc, khoản phải thu nội bộ ngắn hạn khác trong chỉ tiêu này được bù trừ với khoản
phải trả nội bộ ngắn hạn khác trong chỉ tiêu “Phải trả ngắn hạn khác” (Mã số
415) trên Báo cáo tình hình tài chính của các đơn vị hạch toán phụ thuộc.
Số liệu để ghi vào
chỉ tiêu này là số dư Nợ chi tiết của các TK 1288 (chi tiết cho vay), 1368,
1386, 1388, 334, 338, 141.
+
Tài sản thiếu chờ xử lý (Mã số 134)
Chỉ tiêu này phản ánh
các tài sản thiếu hụt, mất mát chưa rõ nguyên nhân đang chờ xử lý tại thời điểm
báo cáo. Số liệu để ghi vào chỉ tiêu này là số dư Nợ TK 1381.
+ Dự
phòng phải thu ngắn hạn khó đòi (Mã số 135)
Chỉ tiêu này phản ánh
khoản dự phòng cho các khoản phải thu ngắn hạn khó đòi tại thời điểm báo cáo.
Số liệu để ghi vào chỉ tiêu này là số dư Có chi tiết của TK 2293, chi tiết dự
phòng cho các khoản phải thu ngắn hạn khó đòi và được ghi bằng số âm dưới hình
thức ghi trong ngoặc đơn (...).
-
Hàng tồn kho (Mã số 140)
Là chỉ tiêu tổng hợp
phản ánh toàn bộ giá trị hiện có các loại hàng tồn kho dự trữ cho quá trình sản
xuất, kinh doanh của doanh nghiệp (sau khi trừ đi dự phòng giảm giá hàng tồn
kho) đến thời điểm báo cáo.
Mã số 140 = Mã số 141
+ Mã số 142.
+
Hàng tồn kho (Mã số 141)
Chỉ tiêu này phản ánh
tổng giá trị của hàng tồn kho thuộc quyền sở hữu của doanh nghiệp được luân
chuyển trong vòng thời hạn không quá 12 tháng hoặc trong một chu kỳ kinh doanh
thông thường tại thời điểm báo cáo.
Số liệu để ghi vào
chỉ tiêu này là số dư Nợ của các TK 151, 152, 153, 154, 155, 156, 157.
+ Dự
phòng giảm giá hàng tồn kho (Mã số 142)
Chỉ tiêu này phản ánh
khoản dự phòng giảm giá của các loại hàng tồn kho tại thời điểm báo cáo.
Số liệu để ghi vào
chỉ tiêu này là số dư Có của TK 2294 và được ghi bằng số âm dưới hình thức ghi
trong ngoặc đơn (...).
-
Tài sản ngắn hạn khác (Mã số 150)
Là chỉ tiêu tổng hợp
phản ánh tổng giá trị các tài sản ngắn hạn khác có thời hạn thu hồi hoặc sử
dụng không quá 12 tháng hoặc trong một chu kỳ kinh doanh thông thường tại thời điểm
báo cáo, như thuế GTGT còn được khấu trừ và tài sản ngắn hạn khác.
Mã số 150 = Mã số 151
+ Mã số 152.
+
Thuế giá trị gia tăng được khấu trừ (Mã số 151)
Chỉ tiêu này phản ánh
số thuế GTGT còn được khấu trừ và số thuế GTGT còn được hoàn lại đến cuối năm
báo cáo.
Số liệu để ghi vào
chỉ tiêu này căn cứ vào số dư Nợ của TK 133.
+
Tài sản ngắn hạn khác (Mã số 152)
Chỉ tiêu này phản ánh
tài sản ngắn hạn khác có thời hạn thu hồi hoặc sử dụng không quá 12 tháng tại
thời điểm báo cáo, gồm chi phí trả trước ngắn hạn, thuế và các khoản khác phải
thu Nhà nước.
Số liệu ghi vào chỉ
tiêu này căn cứ vào số dư Nợ chi tiết của các TK 242, 333
b)
Tài sản dài hạn (Mã số 200)
Là chỉ tiêu tổng hợp
phản ánh trị giá các loại tài sản không được phản ánh trong chỉ tiêu tài sản
ngắn hạn. Tài sản dài hạn là các tài sản có thời hạn thu hồi hoặc sử dụng trên
12 tháng tại thời điểm báo cáo, như: Các khoản phải thu dài hạn, tài sản cố
định, bất động sản đầu tư, xây dựng cơ bản dở dang, đầu tư tài chính dài hạn và
tài sản dài hạn khác.
Mã số 200 = Mã số 210
+ Mã số 220 + Mã số 230 + Mã số 240 + Mã số 250 + Mã số 260.
-
Các khoản phải thu dài hạn (Mã số 210)
Là chỉ tiêu tổng hợp
phản ánh toàn bộ giá trị của các khoản phải thu có kỳ hạn thu hồi trên 12 tháng
hoặc hơn một chu kỳ sản xuất, kinh doanh thông thường tại thời điểm báo cáo,
như: Phải thu dài hạn của khách hàng, trả trước cho người bán dài hạn, vốn kinh
doanh ở đơn vị trực thuộc, phải thu dài hạn khác (sau khi trừ đi dự phòng phải
thu dài hạn khó đòi).
Mã số 210 = Mã số 211
+ Mã số 212 + Mã số 213 + Mã số 214 + Mã số 215.
+
Phải thu dài hạn của khách hàng (Mã số 211)
Chỉ tiêu này phản ánh
số tiền còn phải thu của khách hàng có kỳ hạn thu hồi trên 12 tháng hoặc hơn
một chu kỳ sản xuất, kinh doanh thông thường tại thời điểm báo cáo.
Số liệu để ghi vào
chỉ tiêu này căn cứ vào tổng số dư Nợ chi tiết của TK 131 mở theo từng khách
hàng.
+
Trả trước cho người bán dài hạn (Mã số 212)
Chỉ tiêu này phản ánh
số tiền đã trả trước cho người bán để mua tài sản, dịch vụ và doanh nghiệp sẽ
nhận được tài sản, dịch vụ trong thời hạn trên 12 tháng hoặc hơn một chu kỳ sản
xuất, kinh doanh thông thường tại thời điểm báo cáo.
Số liệu để ghi vào
chỉ tiêu này căn cứ vào tổng số dư Nợ chi tiết của TK 331 mở theo từng người
bán.
+
Vốn kinh doanh ở đơn vị trực thuộc (Mã số 213)
Chỉ tiêu này chỉ ghi
trên Báo cáo tình hình tài chính của đơn vị cấp trên phản ánh số vốn kinh doanh
đã giao cho các đơn vị hạch toán phụ thuộc.
Khi lập Báo cáo tình
hình tài chính tổng hợp của toàn doanh nghiệp, chỉ tiêu này được bù trừ với chỉ
tiêu “Phải trả nội bộ về vốn kinh doanh” (Mã số 423) hoặc chỉ tiêu "Vốn
góp của chủ sở hữu" (Mã số 511) trên Báo cáo tình hình tài chính của các
đơn vị hạch toán phụ thuộc, chi tiết phần vốn nhận của đơn vị cấp trên.
Số liệu để ghi vào
chỉ tiêu này căn cứ vào số dư Nợ của TK 1361.
+
Phải thu dài hạn khác (Mã số 214)
Chỉ tiêu này phản ánh
các khoản phải thu khác có kỳ hạn thu hồi còn lại trên 12 tháng hoặc hơn một
chu kỳ kinh doanh thông thường tại thời điểm báo cáo, như: Phải thu dài hạn về
cho vay, phải thu nội bộ dài hạn khác ngoài khoản phải thu nội bộ về vốn kinh
doanh đã được phản ánh ở chỉ tiêu “Vốn kinh doanh ở đơn vị trực thuộc” (Mã số
213), phải thu về các khoản đã chi hộ; các khoản tạm ứng, cầm cố, ký cược, ký
quỹ, cho mượn…mà doanh nghiệp được quyền thu hồi.
Khi đơn vị cấp trên
lập Báo cáo tình hình tài chính tổng hợp với đơn vị cấp dưới hạch toán phụ
thuộc, khoản phải thu nội bộ dài hạn trong chỉ tiêu này được bù trừ với khoản
phải trả nội bộ dài hạn được trình bày trong chỉ tiêu “Phải trả dài hạn khác”
(Mã số 424) trên Báo cáo tình hình tài chính của các đơn vị hạch toán phụ thuộc.
Số liệu để ghi vào
chỉ tiêu này căn cứ vào số dư Nợ chi tiết của các TK 1288 (chi tiết cho vay),
1368, 1386, 1388, 334, 338, 141.
+ Dự
phòng phải thu dài hạn khó đòi (Mã số 215)
Chỉ tiêu này phản ánh
khoản dự phòng cho các khoản phải thu dài hạn khó đòi tại thời điểm báo cáo.
Số liệu để ghi vào
chỉ tiêu này là số dư Có chi tiết của TK 2293, chi tiết dự phòng cho các khoản
phải thu dài hạn khó đòi và được ghi bằng số âm dưới hình thức ghi trong ngoặc
đơn (...).
-
Tài sản cố định (Mã số 220)
Là chỉ tiêu tổng hợp
phản ánh toàn bộ giá trị còn lại (Nguyên giá trừ giá trị hao mòn lũy kế) của
các loại tài sản cố định tại thời điểm báo cáo.
Mã số 220 = Mã số 221
+ Mã số 222.
+
Nguyên giá (Mã số 221)
Chỉ tiêu này phản ánh
toàn bộ nguyên giá các loại tài sản cố định tại thời điểm báo cáo.
Số liệu để ghi vào
chỉ tiêu này là số dư Nợ của TK 211.
+
Giá trị hao mòn lũy kế (Mã số 222)
Chỉ tiêu này phản ánh
toàn bộ giá trị đã hao mòn của các loại tài sản cố định lũy kế tại thời điểm
báo cáo.
Số liệu để ghi vào
chỉ tiêu này là số dư Có của các TK 2141, 2142, 2143 và được ghi bằng số âm
dưới hình thức ghi trong ngoặc đơn (...).
-
Bất động sản đầu tư (Mã số 230)
Là chỉ tiêu tổng hợp
phản ánh toàn bộ giá trị còn lại của các loại bất động sản đầu tư tại thời điểm
báo cáo.
Mã số 230 = Mã số 231
+ Mã số 232.
+
Nguyên giá (Mã số 231)
Chỉ tiêu này phản ánh
toàn bộ nguyên giá của các loại bất động sản đầu tư tại thời điểm báo cáo sau
khi đã trừ số tổn thất do suy giảm giá trị của bất động sản đầu tư nắm giữ chờ
tăng giá.
Số liệu để phản ánh
vào chỉ tiêu này là số dư Nợ của TK 217.
+
Giá trị hao mòn lũy kế (Mã số 232)
Chỉ tiêu này phản ánh
toàn bộ giá trị hao mòn lũy kế của bất động sản đầu tư dùng để cho thuê tại
thời điểm báo cáo.
Số liệu để ghi vào
chỉ tiêu này là số dư Có của TK 2147 và được ghi bằng số âm dưới hình thức ghi
trong ngoặc đơn (...).
-
Xây dựng cơ bản dở dang (Mã số 240)
Chỉ tiêu này phản ánh
toàn bộ trị giá tài sản cố định đang mua sắm, chi phí đầu tư xây dựng cơ bản,
chi phí sửa chữa lớn tài sản cố định dở dang hoặc đã hoàn thành chưa bàn giao
hoặc chưa đưa vào sử dụng.
Số liệu để ghi vào
chỉ tiêu này là số dư Nợ của TK 241.
-
Đầu tư tài chính dài hạn (Mã số 250)
Là chỉ tiêu tổng hợp
phản ánh tổng giá trị các khoản đầu tư tài chính dài hạn (sau khi trừ đi khoản
dự phòng tổn thất đầu tư vào đơn vị khác) tại thời điểm báo cáo, như: Đầu tư
góp vốn vào đơn vị khác, đầu tư nắm giữ đến ngày đáo hạn dài hạn có kỳ hạn còn lại
trên 12 tháng hoặc hơn một chu kỳ sản xuất, kinh doanh thông thường tại thời điểm
báo cáo.
Mã số 250 = Mã số 251
+ Mã số 252 + Mã số 253.
+
Đầu tư góp vốn vào đơn vị khác (Mã số 251)
Chỉ tiêu này phản ánh
các khoản đầu tư vào công ty liên doanh, liên kết và các khoản đầu tư khác.
Số liệu để ghi vào
chỉ tiêu này là số dư Nợ chi tiết của TK 228.
+ Dự
phòng tổn thất đầu tư vào đơn vị khác (Mã số 252)
Chỉ tiêu này phản ánh
khoản dự phòng tổn thất đầu tư vào đơn vị khác do đơn vị được đầu tư bị lỗ và
nhà đầu tư có khả năng mất vốn tại thời điểm báo cáo.
Số liệu để ghi vào
chỉ tiêu này là số dư Có của TK 2292 và được ghi bằng số âm dưới hình thức ghi
trong ngoặc đơn (...).
+
Đầu tư nắm giữ đến ngày đáo hạn dài hạn (Mã số 253)
Chỉ tiêu này phản ánh
các khoản đầu tư nắm giữ đến ngày đáo hạn có kỳ hạn còn lại trên 12 tháng hoặc
hơn một chu kỳ sản xuất kinh doanh thông thường kể từ thời điểm báo cáo, như
tiền gửi có kỳ hạn, trái phiếu, thương phiếu và các loại chứng khoán nợ khác.
Chỉ tiêu này không bao gồm các khoản phải thu về cho vay được trình bày trong
chỉ tiêu “Phải thu dài hạn khác” (Mã số 214).
Số liệu để ghi vào
chỉ tiêu này là số dư Nợ chi tiết của các TK 1281, 1288.
-
Tài sản dài hạn khác (Mã số 260)
Chỉ tiêu này phản ánh
giá trị các tài sản dài hạn khác có thời hạn thu hồi trên 12 tháng hoặc hơn một
chu kỳ sản xuất, kinh doanh thông thường tại thời điểm báo cáo như chi phí trả
trước dài hạn, các khoản phải thu của Nhà nước dài hạn (nếu có) chưa được trình
bày ở các chỉ tiêu trên.
Doanh nghiệp không
phải tái phân loại chi phí trả trước dài hạn thành chi phí trả trước ngắn hạn.
Số liệu để ghi vào
chỉ tiêu này căn cứ vào số dư Nợ chi tiết của TK 242, 333.
-
Tổng cộng tài sản (Mã số 300)
Là chỉ tiêu tổng hợp
phản ánh tổng trị giá tài sản hiện có của doanh nghiệp tại thời điểm báo cáo,
bao gồm tài sản ngắn hạn và tài sản dài hạn.
Mã số 300 = Mã số 100
+ Mã số 200.
c)
Nợ phải trả (Mã số 400)
Là chỉ tiêu tổng hợp
phản ánh toàn bộ số nợ phải trả tại thời điểm báo cáo, gồm: Nợ ngắn hạn và nợ
dài hạn.
Mã số 400 = Mã số 410
+ Mã số 420.
- Nợ
ngắn hạn (Mã số 410)
Là chỉ tiêu tổng hợp
phản ánh tổng giá trị các khoản nợ còn phải trả có thời hạn thanh toán không
quá 12 tháng hoặc dưới một chu kỳ sản xuất, kinh doanh thông thường tại thời điểm
báo cáo, như: Các khoản vay và nợ thuê tài chính ngắn hạn, phải trả cho người
bán ngắn hạn, người mua trả tiền trước ngắn hạn, thuế và các khoản phải nộp Nhà
nước, phải trả người lao động, phải trả ngắn hạn khác, dự phòng phải trả ngắn
hạn … tại thời điểm báo cáo.
Mã số 410 = Mã số 411
+ Mã số 412 + Mã số 413 + Mã số 414 + Mã số 415 + Mã số 416 + Mã số 417 + Mã số
418.
+
Phải trả người bán ngắn hạn (Mã số 411)
Chỉ tiêu này phản ánh
số tiền còn phải trả cho người bán có thời hạn thanh toán còn lại không quá 12
tháng hoặc trong một chu kỳ sản xuất, kinh doanh thông thường tại thời điểm báo
cáo.
Số liệu để ghi vào
chỉ tiêu này căn cứ vào tổng số dư Có chi tiết của TK 331 mở cho từng người bán.
+
Người mua trả tiền trước ngắn hạn (Mã số 412)
Chỉ tiêu này phản ánh
số tiền người mua ứng trước để mua sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ, tài sản cố
định, bất động sản đầu tư và doanh nghiệp có nghĩa vụ cung cấp trong thời hạn
không quá 12 tháng hoặc trong một chu kỳ sản xuất, kinh doanh thông thường tại
thời điểm báo cáo (không bao gồm các khoản doanh thu nhận trước).
Số liệu để ghi vào
chỉ tiêu này căn cứ vào tổng số dư Có chi tiết của TK 131 mở cho từng khách
hàng.
+
Thuế và các khoản phải nộp Nhà nước (Mã số 413)
Chỉ tiêu này phản ánh
tổng các khoản doanh nghiệp còn phải nộp cho Nhà nước tại thời điểm báo cáo,
bao gồm cả các khoản thuế, phí, lệ phí và các khoản phải nộp khác. Số liệu để
ghi vào chỉ tiêu này căn cứ vào tổng số dư Có chi tiết của TK 333.
+
Phải trả người lao động (Mã số 414)
Chỉ tiêu này phản ánh
các khoản doanh nghiệp còn phải trả cho người lao động tại thời điểm báo cáo.
Số liệu để ghi vào
chỉ tiêu này căn cứ vào số dư Có chi tiết của TK 334.
+
Phải trả ngắn hạn khác (Mã số 415)
Chỉ tiêu này phản ánh
các khoản phải trả khác có kỳ hạn thanh toán còn lại không quá 12 tháng hoặc
trong một chu kỳ sản xuất, kinh doanh thông thường tại thời điểm báo cáo, ngoài
các khoản nợ phải trả đã được phản ánh trong các chỉ tiêu khác, như: Chi phí
phải trả ngắn hạn, phải trả nội bộ ngắn hạn khác ngoài khoản phải trả nội bộ về
vốn kinh doanh đã được phản ánh ở chỉ tiêu “Phải trả nội bộ về vốn kinh doanh”
(Mã số 423), doanh thu chưa thực hiện ngắn hạn, giá trị tài sản phát hiện thừa chưa
rõ nguyên nhân, các khoản phải nộp cho cơ quan BHXH, KPCĐ, các khoản nhận ký
cược, ký quỹ ngắn hạn…
Khi đơn vị cấp trên
lập Báo cáo tài chính tổng hợp với các đơn vị cấp dưới hạch toán phụ thuộc, khoản
phải trả nội bộ ngắn hạn trong chỉ tiêu này được bù trừ với khoản phải thu nội
bộ ngắn hạn được trình bày trong chỉ tiêu “Phải thu ngắn hạn khác” (Mã số 133)
trên Báo cáo tình hình tài chính của các đơn vị hạch toán phụ thuộc.
Số liệu để ghi vào
chỉ tiêu này căn cứ vào số dư Có chi tiết của các TK 335, 3368, 338, 1388.
+ Vay
và nợ thuê tài chính ngắn hạn (Mã số 416)
Chỉ tiêu này phản ánh
tổng giá trị các khoản doanh nghiệp đi vay kể cả vay dưới hình thức phát hành
trái phiếu, còn nợ các ngân hàng, tổ chức, công ty tài chính và các đối tượng
khác có kỳ hạn thanh toán còn lại không quá 12 tháng hoặc trong một chu kỳ sản
xuất kinh doanh thông thường tại thời điểm báo cáo.
Số liệu để ghi vào
chỉ tiêu này căn cứ vào số dư Có chi tiết của TK 341.
+ Dự
phòng phải trả ngắn hạn (Mã số 417)
Chỉ tiêu này phản ánh
khoản dự phòng cho các khoản dự kiến phải trả không quá 12 tháng hoặc trong chu
kỳ sản xuất, kinh doanh thông thường tiếp theo tại thời điểm báo cáo, như dự
phòng bảo hành sản phẩm, hàng hóa, công trình xây dựng, các khoản chi phí trích
trước để sửa chữa TSCĐ định kỳ, chi phí hoàn nguyên môi trường trích trước… Các
khoản dự phòng phải trả thường được ước tính, chưa chắc chắn về thời gian phải
trả, giá trị phải trả và doanh nghiệp chưa nhận được hàng hóa, dịch vụ từ nhà
cung cấp.
Số liệu để ghi vào
chỉ tiêu này căn cứ vào số dư Có chi tiết của TK 352.
+
Quỹ khen thưởng, phúc lợi (Mã số 418)
Chỉ tiêu này phản ánh
Quỹ khen thưởng, Quỹ phúc lợi, Quỹ thưởng ban quản lý điều hành chưa sử dụng
tại thời điểm báo cáo.
Số liệu để ghi vào
chỉ tiêu này là số dư Có của TK 353.
- Nợ
dài hạn (Mã số 420)
Là chỉ tiêu tổng hợp
phản ánh tổng giá trị các khoản nợ dài hạn của doanh nghiệp bao gồm những khoản
nợ có thời hạn thanh toán còn lại từ 12 tháng trở lên hoặc trên một chu kỳ sản
xuất, kinh doanh thông thường tại thời điểm báo cáo, như: Khoản phải trả người
bán dài hạn, người mua trả tiền trước dài hạn, phải trả nội bộ về vốn kinh
doanh, các khoản phải trả dài hạn khác, vay và nợ thuê tài chính dài hạn, dự
phòng phải trả dài hạn và quỹ phát triển khoa học và công nghệ tại thời điểm
báo cáo.
Mã số 420 = Mã số 421
+ Mã số 422 + Mã số 423 + Mã số 424 + Mã số 425 + Mã số 426 + Mã số 427.
+
Phải trả người bán dài hạn (Mã số 421)
Chỉ tiêu này phản ánh
số tiền còn phải trả cho người bán có thời hạn thanh toán còn lại trên 12 tháng
hoặc hơn một chu kỳ sản xuất, kinh doanh thông thường tại thời điểm báo cáo.
Số liệu để ghi vào
chỉ tiêu này căn cứ vào tổng số dư Có chi tiết của TK 331 mở cho từng người bán.
+
Người mua trả tiền trước dài hạn (Mã số 422)
Chỉ tiêu này phản ánh
số tiền người mua ứng trước để mua sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ, tài sản cố
định, bất động sản đầu tư và thời hạn doanh nghiệp có nghĩa vụ cung cấp là trên
12 tháng hoặc hơn một chu kỳ sản xuất, kinh doanh thông thường tại thời điểm
báo cáo (không bao gồm các khoản doanh thu nhận trước).
Số liệu để ghi vào
chỉ tiêu này căn cứ vào số dư Có chi tiết của TK 131 mở chi tiết cho từng khách
hàng.
+
Phải trả nội bộ về vốn kinh doanh (Mã số 423)
Tùy thuộc vào đặc điểm
hoạt động và mô hình quản lý của từng đơn vị, doanh nghiệp thực hiện phân cấp
và quy định cho đơn vị hạch toán phụ thuộc ghi nhận khoản vốn do doanh nghiệp
cấp vào chỉ tiêu này hoặc chỉ tiêu “Vốn góp của chủ sở hữu” (Mã số 511).
Chỉ tiêu này chỉ
trình bày trên Báo cáo tình hình tài chính đơn vị cấp dưới không có tư cách
pháp nhân hạch toán phụ thuộc, phản ánh các khoản đơn vị cấp dưới phải trả cho
đơn vị cấp trên về vốn kinh doanh.
Khi đơn vị cấp trên
lập Báo cáo tình hình tài chính tổng hợp toàn doanh nghiệp, chỉ tiêu này được
bù trừ với chỉ tiêu “Vốn kinh doanh ở đơn vị trực thuộc” (Mã số 213) trên Báo
cáo tình hình tài chính của đơn vị cấp trên.
Số liệu để ghi vào
chỉ tiêu này căn cứ vào chi tiết số dư Có TK 3361.
+
Phải trả dài hạn khác (Mã số 424)
Chỉ tiêu này phản ánh
các khoản phải trả khác có kỳ hạn thanh toán còn lại trên 12 tháng hoặc hơn một
chu kỳ sản xuất, kinh doanh thông thường tại thời điểm báo cáo, ngoài các khoản
nợ phải trả đã được phản ánh trong các chỉ tiêu khác, như: Chi phí phải trả,
phải trả nội bộ khác ngoài khoản phải trả nội bộ về vốn kinh doanh, doanh thu
chưa thực hiện dài hạn, các khoản nhận ký cược, ký quỹ dài hạn…
Khi đơn vị cấp trên
lập Báo cáo tài chính tổng hợp với các đơn vị cấp dưới hạch toán phụ thuộc, khoản
phải trả nội bộ dài hạn trong chỉ tiêu này được bù trừ với khoản phải thu nội
bộ dài hạn khác được trình bày trong chỉ tiêu “Phải thu dài hạn khác” (Mã số
214) trên Báo cáo tình hình tài chính của các đơn vị hạch toán phụ thuộc.
Số liệu để ghi vào
chỉ tiêu này căn cứ vào số dư Có chi tiết của các TK 335, 3368, 338, 1388.
+ Vay
và nợ thuê tài chính dài hạn (Mã số 425)
Chỉ tiêu này phản ánh
các khoản doanh nghiệp vay, nợ của các ngân hàng, tổ chức, công ty tài chính và
các đối tượng khác, giá trị cổ phiếu ưu đãi theo mệnh giá mà bắt buộc người
phát hành phải mua lại tại một thời điểm đã được xác định trong tương lai có kỳ
hạn thanh toán còn lại trên 12 hoặc hơn một chu kỳ sản xuất kinh doanh thông
thường tại thời điểm báo cáo, như: Tiền vay ngân hàng, tổ chức tài chính, khoản
phải trả về tài sản cố định thuê tài chính...
Số liệu để ghi vào
chỉ tiêu này là số dư Có chi tiết các TK 341, 4111 (chi tiết loại cổ phiếu ưu
đãi được phân loại là nợ phải trả).
+ Dự
phòng phải trả dài hạn (Mã số 426)
Chỉ tiêu này phản ánh
khoản dự phòng cho các khoản dự kiến phải trả sau 12 tháng hoặc sau một chu kỳ
sản xuất, kinh doanh thông thường tiếp theo tại thời điểm báo cáo, như dự phòng
bảo hành sản phẩm, hàng hóa, công trình xây dựng, dự phòng tái cơ cấu, các khoản
chi phí trích trước để sửa chữa TSCĐ định kỳ, chi phí hoàn nguyên môi trường
trích trước… Các khoản dự phòng phải trả thường được ước tính, chưa chắc chắn
về thời gian phải trả, giá trị phải trả và doanh nghiệp chưa nhận được hàng
hóa, dịch vụ từ nhà cung cấp.
Số liệu để ghi vào
chỉ tiêu này căn cứ vào số dư Có chi tiết của TK 352.
+
Quỹ phát triển khoa học và công nghệ (Mã số 427)
Chỉ tiêu này phản ánh
số Quỹ phát triển khoa học và công nghệ chưa sử dụng tại thời điểm báo cáo.
Số liệu để ghi vào
chỉ tiêu này là số dư Có của TK 356.
d)
Vốn chủ sở hữu (Mã số 500)
Là chỉ tiêu tổng hợp
phản ánh các khoản vốn kinh doanh thuộc sở hữu của cổ đông, thành viên góp vốn,
như: Vốn góp của chủ sở hữu, thặng dư vốn cổ phần, vốn khác của chủ sở hữu, cổ
phiếu quỹ, các quỹ thuộc vốn chủ sở hữu, lợi nhuận sau thuế chưa phân phối,
chênh lệch tỷ giá hối đoái.
Mã số 500 = Mã số 511
+ Mã số 512 + Mã số 513 + Mã số 514 + Mã số 515 + Mã số 516 + Mã số 517
-
Vốn góp của chủ sở hữu (Mã số 511)
Chỉ tiêu này phản ánh
tổng số vốn đã thực góp của các chủ sở hữu vào doanh nghiệp (đối với công ty cổ
phần phản ánh vốn góp của các cổ đông theo mệnh giá cổ phiếu) tại thời điểm báo
cáo.
Tại đơn vị hạch toán
phụ thuộc, chỉ tiêu này có thể phản ánh số vốn được cấp nếu doanh nghiệp quy
định đơn vị hạch toán phụ thuộc ghi nhận vào TK 411.
Số liệu để ghi vào
chỉ tiêu này là số dư Có của TK 4111.
-
Thặng dư vốn cổ phần (Mã số 512)
Chỉ tiêu này phản ánh
thặng dư vốn cổ phần tại thời điểm báo cáo của công ty cổ phần.
Số liệu để ghi vào
chỉ tiêu này là số dư Có của TK 4112. Nếu TK 4112 có số dư Nợ thì chỉ tiêu này
được ghi bằng số âm dưới hình thức ghi trong ngoặc đơn (...).
-
Vốn khác của chủ sở hữu (Mã số 513)
Chỉ tiêu này phản ánh
giá trị các khoản vốn khác của chủ sở hữu tại thời điểm báo cáo.
Số liệu để ghi vào
chỉ tiêu này là số dư Có TK 4118.
- Cổ
phiếu quỹ (Mã số 514)
Chỉ tiêu này phản ánh
giá trị cổ phiếu quỹ hiện có ở thời điểm báo cáo của công ty cổ phần.
Số liệu để ghi vào
chỉ tiêu này là số dư Nợ của TK 419 và được ghi bằng số âm dưới hình thức ghi
trong ngoặc đơn (...).
-
Chênh lệch tỷ giá hối đoái (Mã số 515)
Trường hợp đơn vị sử
dụng đồng tiền khác Đồng Việt Nam làm đơn vị tiền tệ trong kế toán, chỉ tiêu này
phản ánh khoản chênh lệch tỷ giá hối đoái do chuyển đổi Báo cáo tài chính sang
Đồng Việt Nam.
-
Các quỹ thuộc vốn chủ sở hữu (Mã số 516)
Chỉ tiêu này phản ánh
các quỹ thuộc vốn chủ sở hữu chưa sử dụng tại thời điểm báo cáo.
Số liệu để ghi vào
chỉ tiêu này là số dư Có TK 418.
-
Lợi nhuận sau thuế chưa phân phối (Mã số 517)
Chỉ tiêu này phản ánh
số lãi (hoặc lỗ) sau thuế chưa phân phối tại thời điểm báo cáo.
Số liệu để ghi vào chỉ
tiêu này là số dư Có của TK 421. Trường hợp TK 421 có số dư Nợ thì số liệu chỉ
tiêu này được ghi bằng số âm dưới hình thức ghi trong ngoặc đơn (...).
-
Tổng cộng nguồn vốn (Mã số 600)
Phản ánh tổng số các
nguồn vốn hình thành tài sản của doanh nghiệp tại thời điểm báo cáo.
Mã số 600 = Mã số 400
+ Mã số 500.
Chỉ tiêu “Tổng cộng Tài sản Mã số 300”
|
=
|
Chỉ tiêu “Tổng cộng Nguồn vốn Mã số 600”
|
2.2.3.
Đối với doanh nghiệp không đáp ứng giả định hoạt động liên tục (xem Mẫu số B01 - DNNKLT)
Việc trình bày các chỉ
tiêu của Báo cáo tình hình tài chính khi doanh nghiệp không đáp ứng giả định
hoạt động liên tục được thực hiện tương tự như Báo cáo tình hình tài chính của
doanh nghiệp đáp ứng giả định hoạt động liên tục theo mẫu số B01a-DNN ngoại trừ một số chỉ tiêu
sau:
-
Đầu tư tài chính (Mã số 120)
Là chỉ tiêu tổng hợp
phản ánh tổng giá trị của các khoản đầu tư tài chính, bao gồm: Chứng khoán kinh
doanh, các khoản đầu tư nắm giữ đến ngày đáo hạn và các khoản đầu tư góp vốn
vào đơn vị khác tại thời điểm báo cáo.
Các khoản đầu tư tài
chính được phản ánh trong chỉ tiêu này không bao gồm các khoản đầu tư đã được
trình bày trong chỉ tiêu “Tiền và các khoản tương đương tiền” (Mã số 110) và
các khoản phải thu về cho vay đã được trình bày trong chỉ tiêu “Phải thu khác”
(Mã số 134).
Mã số 120 = Mã số 121
+ Mã số 122 + Mã số 123.
-
Các khoản phải thu (Mã số 130)
Là chỉ tiêu tổng hợp
phản ánh toàn bộ giá trị của các khoản phải thu tại thời điểm báo cáo, như:
Phải thu của khách hàng, trả trước cho người bán, vốn kinh doanh ở đơn vị trực
thuộc, phải thu khác, tài sản thiếu chờ xử lý.
Mã số 130 = Mã số 131
+ Mã số 132 + Mã số 133 + Mã số 134 + Mã số 135.
-
Hàng tồn kho (Mã số 140)
Chỉ tiêu này phản ánh
tổng giá trị của hàng tồn kho thuộc quyền sở hữu của doanh nghiệp tại thời điểm
báo cáo.
Số liệu để ghi vào
chỉ tiêu này là số dư Nợ của các TK 151, 152, 153, 154, 155, 156, 157.
-
Tài sản cố định và bất động sản đầu tư (Mã số 150)
Là chỉ tiêu tổng hợp
phản ánh toàn bộ giá trị còn lại (Nguyên giá trừ giá trị hao mòn lũy kế) của
các loại tài sản cố định và bất động sản đầu tư tại thời điểm báo cáo.
Số liệu để ghi vào
chỉ tiêu này là số dư Nợ của các TK 211, 217 trừ đi số dư Có TK 214.
2.3.
Hướng dẫn lập và trình bày Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh (Mẫu số B02 - DNN)
2.3.1.
Nội dung và kết cấu báo cáo:
a) Báo cáo kết quả
hoạt động kinh doanh phản ánh tình hình và kết quả hoạt động kinh doanh của
doanh nghiệp, bao gồm kết quả từ hoạt động kinh doanh chính và kết quả từ các
hoạt động tài chính và hoạt động khác của doanh nghiệp.
b) Báo cáo kết quả
hoạt động kinh doanh gồm có 5 cột:
- Cột số 1: Các chỉ
tiêu báo cáo;
- Cột số 2: Mã số của
các chỉ tiêu tương ứng;
- Cột số 3: Số hiệu
tương ứng với các chỉ tiêu của báo cáo này được thể hiện chỉ tiêu trên Bản
thuyết minh Báo cáo tài chính;
- Cột số 4: Tổng số
phát sinh trong kỳ báo cáo năm;
- Cột số 5: Số liệu
của năm trước (để so sánh).
2.3.2.
Cơ sở lập báo cáo
- Căn cứ Báo cáo kết
quả hoạt động kinh doanh của năm trước.
- Căn cứ vào sổ kế
toán tổng hợp và sổ kế toán chi tiết trong kỳ dùng cho các tài khoản từ loại 5
đến loại 9.
2.3.3.
Nội dung và phương pháp lập các chỉ tiêu trong Báo cáo kết quả hoạt động kinh
doanh
-
Doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ (Mã số 01)
Chỉ tiêu này phản ánh
tổng doanh thu bán hàng hóa, thành phẩm, bất động sản đầu tư, doanh thu cung
cấp dịch vụ và doanh thu khác trong năm báo cáo của doanh nghiệp. Số liệu để
ghi vào chỉ tiêu này là lũy kế số phát sinh bên Có của TK 511 trong kỳ báo cáo.
Khi đơn vị cấp trên
lập báo cáo tổng hợp với các đơn vị cấp dưới hạch toán phụ thuộc, các khoản
doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ phát sinh từ các giao dịch nội bộ đều
phải loại trừ.
Chỉ tiêu này không
bao gồm các loại thuế gián thu, như thuế GTGT (kể cả thuế GTGT nộp theo phương
pháp trực tiếp), thuế tiêu thụ đặc biệt, thuế xuất khẩu, thuế bảo vệ môi trường
và các loại thuế gián thu khác.
-
Các khoản giảm trừ doanh thu (Mã số 02)
Chỉ tiêu này phản ánh
tổng hợp các khoản được ghi giảm trừ vào tổng doanh thu bán hàng và cung cấp
dịch vụ trong năm, bao gồm: Các khoản chiết khấu thương mại, giảm giá hàng bán,
hàng bán bị trả lại trong kỳ báo cáo. Số liệu để ghi vào chỉ tiêu này là tổng
số phát sinh bên Nợ TK 511 đối ứng với bên Có các TK 111, 112, 131, trong kỳ
báo cáo.
Chỉ tiêu này không
bao gồm các khoản thuế gián thu, phí mà doanh nghiệp không được hưởng phải nộp
NSNN (được kế toán ghi giảm doanh thu trên sổ kế toán TK 511) do các khoản này
về bản chất là các khoản thu hộ Nhà nước, không thuộc doanh thu nên không được
coi là khoản giảm trừ doanh thu.
-
Doanh thu thuần về bán hàng và cung cấp dịch vụ (Mã số 10)
Chỉ tiêu này phản ánh
số doanh thu bán hàng hóa, thành phẩm, BĐSĐT, doanh thu cung cấp dịch vụ và
doanh thu khác đã trừ các khoản giảm trừ (chiết khấu thương mại, giảm giá hàng
bán, hàng bán bị trả lại) trong kỳ báo cáo, làm căn cứ tính kết quả hoạt động
kinh doanh của doanh nghiệp.
Mã số 10 = Mã số 01 -
Mã số 02.
-
Giá vốn hàng bán (Mã số 11)
Chỉ tiêu này phản ánh
tổng giá vốn của hàng hóa, BĐSĐT, giá vốn của thành phẩm đã bán, khối lượng
dịch vụ đã cung cấp, chi phí khác được tính vào giá vốn hoặc ghi giảm giá vốn
hàng bán trong kỳ báo cáo.
Số liệu để ghi vào
chỉ tiêu này là lũy kế số phát sinh bên Có của TK 632 trong kỳ báo cáo đối ứng
bên Nợ của TK 911.
Khi đơn vị cấp trên
lập báo cáo tổng hợp với các đơn vị cấp dưới hạch toán phụ thuộc, các khoản giá
vốn hàng bán phát sinh từ các giao dịch nội bộ đều phải loại trừ.
-
Lợi nhuận gộp về bán hàng và cung cấp dịch vụ (Mã số 20)
Chỉ tiêu này phản ánh
số chênh lệch giữa doanh thu thuần về bán hàng hóa, thành phẩm, BĐSĐT và cung cấp
dịch vụ với giá vốn hàng bán phát sinh trong kỳ báo cáo. Nếu số liệu chỉ tiêu này
là số âm thì ghi trong ngoặc đơn (...).
Mã số 20 = Mã số 10 -
Mã số 11.
-
Doanh thu hoạt động tài chính (Mã số 21)
Chỉ tiêu này phản ánh
doanh thu hoạt động tài chính thuần phát sinh trong kỳ báo cáo của doanh nghiệp.
Số liệu để ghi vào
chỉ tiêu này là lũy kế số phát sinh bên Nợ của TK 515 đối ứng với bên Có TK 911
trong kỳ báo cáo.
Khi đơn vị cấp trên
lập báo cáo tổng hợp với các đơn vị cấp dưới hạch toán phụ thuộc, các khoản
doanh thu hoạt động tài chính phát sinh từ các giao dịch nội bộ đều phải loại
trừ.
-
Chi phí tài chính (Mã số 22)
Chỉ tiêu này phản ánh
tổng chi phí tài chính, gồm tiền lãi vay phải trả, chi phí liên quan đến việc
cho thuê bản quyền, chi phí hoạt động liên doanh,... phát sinh trong kỳ báo cáo
của doanh nghiệp.
Số liệu để ghi vào
chỉ tiêu này là lũy kế số phát sinh bên Có TK 635 đối ứng với bên Nợ TK 911
trong kỳ báo cáo.
Khi đơn vị cấp trên
lập báo cáo tổng hợp với các đơn vị cấp dưới hạch toán phụ thuộc, các khoản chi
phí tài chính phát sinh từ các giao dịch nội bộ đều phải loại trừ.
-
Chi phí lãi vay (Mã số 23)
Chỉ tiêu này phản ánh
chi phí lãi vay phải trả được tính vào chi phí tài chính trong kỳ báo cáo.
Số liệu để ghi vào
chỉ tiêu này được căn cứ vào số liệu chi tiết về chi phí lãi vay trên TK 635
trong kỳ báo cáo.
-
Chi phí quản lý kinh doanh (Mã số 24)
Chỉ tiêu này phản ánh
tổng chi phí quản lý kinh doanh phát sinh trong kỳ báo cáo.
Số liệu để ghi vào
chỉ tiêu này là tổng số phát sinh bên Có của TK 642, đối ứng với bên Nợ của TK
911 trong kỳ báo cáo.
-
Lợi nhuận thuần từ hoạt động kinh doanh (Mã số 30)
Chỉ tiêu này phản ánh
kết quả hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp trong kỳ báo cáo. Chỉ tiêu này
được tính toán trên cơ sở lợi nhuận gộp về bán hàng và cung cấp dịch vụ cộng
(+) Doanh thu hoạt động tài chính trừ (-) Chi phí tài chính, chi phí quản lý
kinh doanh phát sinh trong kỳ báo cáo. Nếu số liệu chỉ tiêu này là số âm thì
ghi trong ngoặc đơn (...).
Mã số 30 = Mã số 20 +
Mã số 21 - Mã số 22 - Mã số 24.
-
Thu nhập khác (Mã số 31)
Chỉ tiêu này phản ánh
các khoản thu nhập khác, phát sinh trong kỳ báo cáo. Số liệu để ghi vào chỉ
tiêu này được căn cứ vào tổng số phát sinh bên Nợ của TK 711 (sau khi trừ phần
thu nhập khác từ thanh lý, nhượng bán TSCĐ) đối ứng với bên Có của TK 911 trong
kỳ báo cáo.
Riêng đối với giao
dịch thanh lý, nhượng bán TSCĐ thì số liệu để ghi vào chỉ tiêu này là phần
chênh lệch giữa khoản thu từ việc thanh lý, nhượng bán TSCĐ cao hơn giá trị còn
lại của TSCĐ và chi phí thanh lý.
Khi đơn vị cấp trên
lập báo cáo tổng hợp với các đơn vị cấp dưới hạch toán phụ thuộc, các khoản thu
nhập khác phát sinh từ các giao dịch nội bộ đều phải loại trừ.
-
Chi phí khác (Mã số 32)
Chỉ tiêu này phản ánh
tổng các khoản chi phí khác phát sinh trong kỳ báo cáo. Số liệu để ghi vào chỉ
tiêu này được căn cứ vào tổng số phát sinh bên Có của Tài khoản 811 “Chi phí
khác” (sau khi trừ phần chi phí khác từ thanh lý, nhượng bán TSCĐ) đối ứng với
bên Nợ của TK 911 trong kỳ báo cáo.
Riêng đối với giao
dịch thanh lý, nhượng bán TSCĐ thì số liệu để ghi vào chỉ tiêu này là phần
chênh lệch giữa khoản thu từ việc thanh lý, nhượng bán TSCĐ nhỏ hơn giá trị còn
lại của TSCĐ và chi phí thanh lý.
Khi đơn vị cấp trên
lập báo cáo tổng hợp với các đơn vị cấp dưới hạch toán phụ thuộc, các khoản chi
phí khác phát sinh từ các giao dịch nội bộ đều phải loại trừ.
-
Lợi nhuận khác (Mã số 40)
Chỉ tiêu này phản ánh
số chênh lệch giữa thu nhập khác (sau khi đã trừ thuế GTGT phải nộp tính theo
phương pháp trực tiếp) với chi phí khác phát sinh trong kỳ báo cáo. Nếu số liệu
chỉ tiêu này là số âm thì ghi trong ngoặc đơn (...).
Mã số 40 = Mã số 31 -
Mã số 32.
-
Tổng lợi nhuận kế toán trước thuế (Mã số 50)
Chỉ tiêu này phản ánh
tổng số lợi nhuận kế toán thực hiện trong năm báo cáo của doanh nghiệp trước
khi trừ chi phí thuế thu nhập doanh nghiệp từ hoạt động kinh doanh, hoạt động
khác phát sinh trong kỳ báo cáo. Trường hợp doanh thu thuần nhỏ hơn giá vốn
hàng bán thì được ghi bằng số âm dưới hình thức ghi trong ngoặc đơn (...). Nếu
số liệu chỉ tiêu này là số âm thì ghi trong ngoặc đơn (...).
Mã số 50 = Mã số 30 +
Mã số 40.
-
Chi phí thuế thu nhập doanh nghiệp (Mã số 51)
Chỉ tiêu này phản ánh
chi phí thuế thu nhập doanh nghiệp phát sinh trong năm báo cáo. Số liệu để ghi
vào chỉ tiêu này được căn cứ vào tổng số phát sinh bên Có TK 821 đối ứng với
bên Nợ TK 911 hoặc căn cứ vào số phát sinh bên Nợ TK 821 đối ứng với bên Có TK
911 trong kỳ báo cáo (trường hợp này số liệu được ghi vào chỉ tiêu này bằng số
âm dưới hình thức ghi trong ngoặc đơn (...)).
- Lợi
nhuận sau thuế thu nhập doanh nghiệp (Mã số 60)
Chỉ tiêu này phản ánh
tổng số lợi nhuận thuần (hoặc lỗ) sau thuế TNDN từ các hoạt động của doanh nghiệp
(sau khi trừ chi phí thuế thu nhập doanh nghiệp) phát sinh trong năm báo cáo.
Nếu số liệu chỉ tiêu này là số âm thì ghi trong ngoặc đơn (...).
Mã số 60 = Mã số 50 -
Mã số 51.
2.4.
Hướng dẫn lập và trình bày Báo cáo lưu chuyển tiền tệ (Mẫu số B03 - DNN)
2.4.1.
Nguyên tắc lập và trình bày Báo cáo lưu chuyển tiền tệ
2.4.1.1. Doanh nghiệp
không bắt buộc mà khuyến khích lập báo cáo lưu chuyển tiền tệ. Phương pháp lập
Báo cáo lưu chuyển tiền tệ được hướng dẫn cho các giao dịch phổ biến nhất,
doanh nghiệp căn cứ vào bản chất từng giao dịch để trình bày các luồng tiền một
cách phù hợp nếu chưa có hướng dẫn cụ thể trong Thông tư này.
2.4.1.2. Các khoản
đầu tư ngắn hạn được coi là tương đương tiền trình bày trên báo cáo lưu chuyển
tiền tệ chỉ bao gồm các khoản đầu tư ngắn hạn có thời hạn thu hồi hoặc đáo hạn
không quá 3 tháng có khả năng chuyển đổi dễ dàng thành một lượng tiền xác định
và không có rủi ro trong chuyển đổi thành tiền kể từ ngày mua khoản đầu tư đó
tại thời điểm báo cáo. Ví dụ kỳ phiếu ngân hàng, tín phiếu kho bạc, chứng chỉ
tiền gửi… có thời hạn thu hồi hoặc đáo hạn không quá 3 tháng kể từ ngày mua.
2.4.1.3. Doanh nghiệp
phải trình bày các luồng tiền trên Báo cáo lưu chuyển tiền tệ theo ba loại hoạt
động: Hoạt động kinh doanh, hoạt động đầu tư và hoạt động tài chính:
- Luồng tiền từ hoạt
động kinh doanh là luồng tiền phát sinh từ các hoạt động tạo ra doanh thu chủ
yếu của doanh nghiệp và các hoạt động khác không phải là các hoạt động đầu tư
hay hoạt động tài chính;
- Luồng tiền từ hoạt
động đầu tư là luồng tiền phát sinh từ các hoạt động mua sắm, xây dựng, thanh
lý, nhượng bán các TSCĐ, BĐSĐT, các tài sản dài hạn khác, cho vay, đầu tư góp
vốn vào đơn vị khác và các khoản đầu tư khác không được phân loại là các khoản
tương đương tiền;
- Luồng tiền từ hoạt
động tài chính là luồng tiền phát sinh từ các hoạt động tạo ra các thay đổi về
quy mô và kết cấu của vốn chủ sở hữu và vốn vay của doanh nghiệp.
2.4.1.4. Doanh nghiệp
được trình bày luồng tiền từ các hoạt động kinh doanh, hoạt động đầu tư và hoạt
động tài chính theo cách thức phù hợp nhất với đặc điểm kinh doanh của doanh nghiệp.
2.4.1.5. Các luồng
tiền phát sinh từ các hoạt động kinh doanh, hoạt động đầu tư và hoạt động tài
chính sau đây được báo cáo trên cơ sở thuần:
- Thu tiền và chi trả
tiền hộ khách hàng như tiền thuê thu hộ, chi hộ và trả lại cho chủ sở hữu tài
sản;
- Thu tiền và chi
tiền đối với các khoản có vòng quay nhanh, thời gian đáo hạn ngắn như: Mua, bán
ngoại tệ; Mua, bán các khoản đầu tư; Các khoản đi vay và cho vay ngắn hạn khác
có thời hạn thanh toán không quá 3 tháng.
2.4.1.6. Các luồng
tiền phát sinh từ các giao dịch bằng ngoại tệ phải được quy đổi ra đồng tiền
ghi sổ kế toán và lập Báo cáo tài chính theo tỷ giá giao dịch thực tế tại thời điểm
phát sinh giao dịch.
2.4.1.7. Các giao
dịch về đầu tư và tài chính không trực tiếp sử dụng tiền hay các khoản tương
đương tiền không được trình bày trong Báo cáo lưu chuyển tiền tệ, ví dụ:
- Việc mua tài sản
bằng cách nhận các khoản nợ liên quan trực tiếp hoặc thông qua nghiệp vụ thuê
tài chính;
- Việc chuyển khoản
nợ thành vốn góp của chủ sở hữu.
2.4.1.8. Các khoản mục
tiền và tương đương tiền đầu kỳ và cuối kỳ, ảnh hưởng của thay đổi tỷ giá hối đoái
quy đổi tiền và các khoản tương đương tiền bằng ngoại tệ hiện có cuối kỳ phải
được trình bày thành các chỉ tiêu riêng biệt trên Báo cáo lưu chuyển tiền tệ để
đối chiếu số liệu với các khoản mục tương ứng trên Báo cáo tình hình tài chính.
2.4.1.9. Doanh nghiệp
phải trình bày giá trị và lý do của các khoản tiền và tương đương tiền có số dư
cuối kỳ lớn do doanh nghiệp nắm giữ nhưng không được sử dụng do có sự hạn chế
của pháp luật hoặc các ràng buộc khác mà doanh nghiệp phải thực hiện.
2.4.1.10. Trường hợp
doanh nghiệp đi vay để thanh toán thẳng cho nhà thầu, người cung cấp hàng hóa,
dịch vụ (tiền vay được chuyển thẳng từ bên cho vay sang nhà thầu, người cung
cấp mà không chuyển qua tài khoản của doanh nghiệp) thì doanh nghiệp vẫn phải
trình bày trên báo cáo lưu chuyển tiền tệ, cụ thể:
- Số tiền đi vay được
trình bày là luồng tiền vào của hoạt động tài chính;
- Số tiền trả cho
người cung cấp hàng hóa, dịch vụ hoặc trả cho nhà thầu được trình bày là luồng
tiền ra từ hoạt động kinh doanh hoặc hoạt động đầu tư tùy thuộc vào từng giao
dịch.
2.4.1.11. Trường hợp
doanh nghiệp phát sinh khoản thanh toán bù trừ với cùng một đối tượng, việc
trình bày báo cáo lưu chuyển tiền tệ được thực hiện theo nguyên tắc:
- Nếu việc thanh toán
bù trừ liên quan đến các giao dịch được phân loại trong cùng một luồng tiền thì
được trình bày trên cơ sở thuần (ví dụ trong giao dịch hàng đổi hàng không
tương tự…);
- Nếu việc thanh toán
bù trừ liên quan đến các giao dịch được phân loại trong các luồng tiền khác
nhau thì doanh nghiệp không được trình bày trên cơ sở thuần mà phải trình bày
riêng rẽ giá trị của từng giao dịch (Ví dụ bù trừ tiền bán hàng phải thu với khoản
đi vay…).
2.4.2.
Cơ sở lập Báo cáo lưu chuyển tiền tệ
Việc lập Báo cáo lưu
chuyển tiền tệ được căn cứ vào:
- Báo cáo tình hình
tài chính;
- Báo cáo kết quả
hoạt động kinh doanh;
- Bản thuyết minh Báo
cáo tài chính;
- Báo cáo lưu chuyển
tiền tệ kỳ trước;
- Các tài liệu kế
toán khác, như: Sổ kế toán tổng hợp, sổ kế toán chi tiết các Tài khoản “Tiền
mặt”, “Tiền gửi Ngân hàng”, Sổ kế toán tổng hợp và sổ kế toán chi tiết của các
tài khoản liên quan khác, bảng tính và phân bổ khấu hao TSCĐ và các tài liệu kế
toán chi tiết khác...
2.4.3.
Yêu cầu về mở và ghi sổ kế toán phục vụ lập Báo cáo lưu chuyển tiền tệ
- Sổ kế toán chi tiết
các tài khoản phải thu, phải trả, hàng tồn kho phải được theo dõi chi tiết cho
từng giao dịch để có thể trình bày luồng tiền thu hồi hoặc thanh toán theo 3
loại hoạt động: Hoạt động kinh doanh, hoạt động đầu tư và hoạt động tài chính.
Ví dụ: Khoản tiền trả nợ cho nhà thầu liên quan đến hoạt động XDCB được phân
loại là luồng tiền từ hoạt động đầu tư, khoản trả tiền nợ người bán cung cấp
hàng hóa dịch vụ cho sản xuất, kinh doanh được phân loại là luồng tiền từ hoạt
động kinh doanh.
- Đối với sổ kế toán
chi tiết các tài khoản phản ánh tiền phải được chi tiết để theo dõi các luồng
tiền thu và chi liên quan đến 3 loại hoạt động: Hoạt động kinh doanh, hoạt động
đầu tư và hoạt động tài chính làm căn cứ tổng hợp khi lập Báo cáo lưu chuyển
tiền tệ. Ví dụ, đối với khoản tiền trả ngân hàng về gốc và lãi vay, kế toán
phải phản ánh riêng số tiền trả lãi vay là luồng tiền từ hoạt động kinh doanh
và số tiền trả gốc vay là luồng tiền từ hoạt động tài chính.
- Tại thời điểm cuối
niên độ kế toán, khi lập Báo cáo lưu chuyển tiền tệ, doanh nghiệp phải xác định
các khoản đầu tư ngắn hạn có thời hạn thu hồi hoặc đáo hạn không quá 3 tháng kể
từ ngày mua thỏa mãn định nghĩa được coi là tương đương tiền để loại trừ ra
khỏi luồng tiền từ hoạt động đầu tư. Giá trị của các khoản tương đương tiền nằm
trong chỉ tiêu “Tiền và các khoản tương đương tiền cuối kỳ” trên Báo cáo lưu
chuyển tiền tệ.
2.4.4.
Phương pháp lập Báo cáo lưu chuyển tiền tệ
2.4.4.1.
Lập báo cáo các chỉ tiêu luồng tiền từ hoạt động kinh doanh
Luồng tiền từ hoạt
động kinh doanh phản ánh các luồng tiền vào và luồng tiền ra liên quan đến hoạt
động sản xuất, kinh doanh trong kỳ, bao gồm cả luồng tiền liên quan đến chứng
khoán nắm giữ vì mục đích kinh doanh.
Luồng tiền từ hoạt
động kinh doanh được lập theo một trong hai phương pháp: Phương pháp trực tiếp
hoặc phương pháp gián tiếp.
2.4.4.1.1.
Lập báo cáo các chỉ tiêu luồng tiền từ hoạt động kinh doanh theo phương pháp
trực tiếp (Mẫu số B03 - DNN)
a)
Nguyên tắc lập:
Theo phương pháp trực
tiếp, các luồng tiền vào và luồng tiền ra từ hoạt động kinh doanh được xác định
và trình bày trong Báo cáo lưu chuyển tiền tệ bằng cách phân tích và tổng hợp
trực tiếp các khoản tiền thu vào và chi ra theo từng nội dung thu, chi từ các sổ
kế toán tổng hợp và chi tiết của doanh nghiệp.
b)
Phương pháp lập các chỉ tiêu cụ thể
-
Tiền thu từ bán hàng, cung cấp dịch vụ và doanh thu khác (Mã số 01)
Chỉ tiêu này được lập
căn cứ vào tổng số tiền đã thu (tổng giá thanh toán) trong kỳ do bán hàng hóa,
thành phẩm, cung cấp dịch vụ, tiền bản quyền, hoa hồng và các khoản doanh thu
khác (như bán chứng khoán kinh doanh), kể cả các khoản tiền đã thu từ các khoản
nợ phải thu liên quan đến các giao dịch bán hàng hóa, cung cấp dịch vụ và doanh
thu khác phát sinh từ các kỳ trước nhưng kỳ này mới thu được tiền và số tiền
ứng trước của người mua hàng hóa, dịch vụ.
Chỉ tiêu này không
bao gồm các khoản tiền thu từ thanh lý, nhượng bán TSCĐ, BĐSĐT và các tài sản
dài hạn khác, tiền thu hồi các khoản cho vay, đầu tư góp vốn vào đơn vị khác,
tiền thu lãi cho vay, cổ tức và lợi nhuận được chia và các khoản tiền thu khác
được phân loại là luồng tiền từ hoạt động đầu tư; Các khoản tiền thu được do đi
vay, phát hành cổ phiếu, nhận vốn góp của chủ sở hữu được phân loại là luồng
tiền từ hoạt động tài chính.
Số liệu để ghi vào
chỉ tiêu này được lấy từ sổ kế toán các TK 111, 112 (phần thu tiền), sổ kế toán
các tài khoản phải thu (chi tiết tiền thu từ bán hàng, cung cấp dịch vụ chuyển
trả ngay các khoản nợ phải trả), sau khi đối chiếu với sổ kế toán các TK 511,
131 (chi tiết các khoản doanh thu bán hàng, cung cấp dịch vụ thu tiền ngay, số
tiền thu hồi các khoản phải thu hoặc thu tiền ứng trước trong kỳ) hoặc các TK
515, 121 (chi tiết số tiền thu từ bán chứng khoán kinh doanh).
-
Tiền chi trả cho người cung cấp hàng hóa, dịch vụ (Mã số 02)
Chỉ tiêu này được lập
căn cứ vào tổng số tiền (tổng giá thanh toán) đã trả trong kỳ do mua hàng hóa,
dịch vụ, thanh toán các khoản chi phí phục vụ cho sản xuất, kinh doanh, kể cả
số tiền chi mua chứng khoán kinh doanh và số tiền đã thanh toán các khoản nợ
phải trả hoặc ứng trước cho người bán hàng hóa, cung cấp dịch vụ liên quan đến
hoạt động sản xuất, kinh doanh.
Chỉ tiêu này không
bao gồm các khoản tiền chi để mua sắm, chi phí đầu tư xây dựng TSCĐ, BĐSĐT (kể
cả chi mua NVL để sử dụng cho XDCB), tiền chi cho vay, đầu tư góp vốn vào đơn
vị khác và các khoản tiền chi khác được phân loại là luồng tiền từ hoạt động
đầu tư; Các khoản tiền chi trả nợ gốc vay và nợ thuê tài chính, trả lại vốn góp
cho chủ sở hữu, cổ tức và lợi nhuận đã trả cho chủ sở hữu và các khoản tiền chi
khác được phân loại là luồng tiền từ hoạt động tài chính.
Số liệu để ghi vào
chỉ tiêu này được lấy từ sổ kế toán các TK 111, 112 (phần chi tiền), sổ kế toán
các tài khoản phải thu và đi vay (chi tiết tiền đi vay nhận được hoặc thu nợ
phải thu chuyển trả ngay các khoản nợ phải trả), sau khi đối chiếu với sổ kế
toán các TK 331, các TK phản ánh hàng tồn kho. Chỉ tiêu này được ghi bằng số âm
dưới hình thức ghi trong ngoặc đơn (…).
-
Tiền chi trả cho người lao động (Mã số 03)
Chỉ tiêu này được lập
căn cứ vào tổng số tiền đã trả cho người lao động trong kỳ báo cáo về tiền
lương, tiền công, phụ cấp, tiền thưởng... mà doanh nghiệp đã thanh toán hoặc
tạm ứng.
Số liệu để ghi vào
chỉ tiêu này được lấy từ sổ kế toán các TK 111, 112 (chi tiết tiền trả cho
người lao động), sau khi đối chiếu với sổ kế toán TK 334 (chi tiết số đã trả
bằng tiền) trong kỳ báo cáo. Chỉ tiêu này được ghi bằng số âm dưới hình thức
ghi trong ngoặc đơn (…).
-
Tiền lãi vay đã trả (Mã số 04)
Chỉ tiêu này được lập
căn cứ vào tổng số tiền lãi vay đã trả trong kỳ báo cáo, bao gồm tiền lãi vay
phát sinh trong kỳ và trả ngay kỳ này, tiền lãi vay phải trả của các kỳ trước
đã trả trong kỳ này, lãi tiền vay trả trước trong kỳ này.
Chỉ tiêu này không
bao gồm số tiền lãi vay đã trả trong kỳ được vốn hóa vào giá trị các tài sản dở
dang được phân loại là luồng tiền từ hoạt động đầu tư. Trường hợp số lãi vay đã
trả trong kỳ vừa được vốn hóa, vừa được tính vào chi phí tài chính thì kế toán
căn cứ tỷ lệ vốn hóa lãi vay áp dụng cho kỳ báo cáo để xác định số lãi vay đã
trả của luồng tiền từ hoạt động kinh doanh và luồng tiền hoạt động đầu tư.
Số liệu để ghi vào
chỉ tiêu này được lấy từ sổ kế toán các TK 111, 112 (chi tiết tiền chi trả lãi
tiền vay); sổ kế toán các tài khoản phải thu (chi tiết tiền trả lãi vay từ tiền
thu các khoản phải thu) trong kỳ báo cáo, sau khi đối chiếu với sổ kế toán TK
335, 635, 242 và các Tài khoản liên quan khác. Chỉ tiêu này được ghi bằng số âm
dưới hình thức ghi trong ngoặc đơn (…).
-
Thuế TNDN đã nộp (Mã số 05)
Chỉ tiêu này được lập
căn cứ vào tổng số tiền thuế TNDN đã nộp cho Nhà nước trong kỳ báo cáo, bao gồm
số tiền thuế TNDN đã nộp của kỳ này, số thuế TNDN còn nợ từ các kỳ trước đã nộp
trong kỳ này và số thuế TNDN nộp trước (nếu có).
Số liệu để ghi vào
chỉ tiêu này được lấy từ sổ kế toán các TK 111, 112 (chi tiết tiền nộp thuế
TNDN), sau khi đối chiếu với sổ kế toán TK 3334. Chỉ tiêu này được ghi bằng số
âm dưới hình thức ghi trong ngoặc đơn (…).
-
Tiền thu khác từ hoạt động kinh doanh (Mã số 06)
Chỉ tiêu này được lập
căn cứ vào tổng số tiền đã thu từ các khoản khác của hoạt động kinh doanh,
ngoài khoản tiền thu được phản ánh ở Mã số 01, như: Tiền thu từ khoản thu nhập
khác (tiền thu về được bồi thường, được phạt, tiền thưởng và các khoản tiền thu
khác...); Tiền đã thu do được hoàn thuế; Tiền thu được do nhận ký quỹ, ký cược;
Tiền thu hồi các khoản đưa đi ký cược, ký quỹ; Tiền được các tổ chức, cá nhân
bên ngoài thưởng, hỗ trợ...
Số liệu để ghi vào
chỉ tiêu này lấy từ sổ kế toán các TK 111, 112 sau khi đối chiếu với sổ kế toán
các TK 711, 133, 141, 138 và sổ kế toán các tài khoản khác có liên quan trong
kỳ báo cáo.
-
Tiền chi khác cho hoạt động kinh doanh (Mã số 07)
Chỉ tiêu này được lập
căn cứ vào tổng số tiền đã chi cho các khoản khác, ngoài các khoản tiền chi
liên quan đến hoạt động sản xuất, kinh doanh trong kỳ báo cáo đã được phản ánh
ở Mã số 02, 03, 04, 05, như: Tiền chi bồi thường, bị phạt và các khoản chi phí
khác; Tiền nộp các loại thuế (không bao gồm thuế TNDN); Tiền nộp các loại phí,
lệ phí, tiền thuê đất; Tiền nộp các khoản BHXH, BHYT, BHTN, KPCĐ; Tiền chi đưa
đi ký cược, ký quỹ; Tiền trả lại các khoản nhận ký cược, ký quỹ, tiền chi trực
tiếp bằng nguồn dự phòng phải trả; Tiền chi trực tiếp từ quỹ khen thưởng, phúc
lợi; Quỹ phát triển khoa học và công nghệ; Tiền chi trực tiếp từ các quỹ khác
thuộc vốn chủ sở hữu; ...
Số liệu để ghi vào
chỉ tiêu này lấy từ sổ kế toán các TK 111, 112 trong kỳ báo cáo, sau khi đối
chiếu với sổ kế toán các TK 811, 138, 333, 338, 352, 353, 356 và các Tài khoản
liên quan khác. Chỉ tiêu này được ghi bằng số âm dưới hình thức ghi trong ngoặc
đơn (…).
-
Lưu chuyển tiền thuần từ hoạt động kinh doanh (Mã số 20)
Chỉ tiêu “Lưu chuyển
tiền thuần từ hoạt động kinh doanh” phản ánh chênh lệch giữa tổng số tiền thu
vào với tổng số tiền chi ra từ hoạt động kinh doanh trong kỳ báo cáo. Số liệu
để ghi vào chỉ tiêu này được tính bằng tổng cộng số liệu các chỉ tiêu từ Mã số
01 đến Mã số 07. Nếu số liệu chỉ tiêu này là số âm thì ghi trong ngoặc đơn (...).
Mã số 20 = Mã số 01 +
Mã số 02 + Mã số 03 + Mã số 04 + Mã số 05 + Mã số 06 + Mã số 07.
2.4.4.1.2.
Lập báo cáo các chỉ tiêu luồng tiền từ hoạt động kinh doanh theo phương pháp
gián tiếp (Mẫu số B03 - DNN)
a.
Nguyên tắc lập:
Theo phương pháp gián
tiếp, các luồng tiền vào và các luồng tiền ra từ hoạt động kinh doanh được tính
và xác định trước hết bằng cách điều chỉnh lợi nhuận trước thuế TNDN của hoạt
động kinh doanh khỏi ảnh hưởng của các khoản mục không phải bằng tiền, các thay
đổi trong kỳ của hàng tồn kho, các khoản phải thu, phải trả từ hoạt động kinh
doanh và các khoản mà ảnh hưởng về tiền của chúng là luồng tiền từ hoạt động
đầu tư, gồm:
- Các khoản chi phí
không bằng tiền, như: Khấu hao TSCĐ, BĐSĐT, dự phòng...
- Các khoản lãi, lỗ
không bằng tiền, như lãi, lỗ chênh lệch tỷ giá hối đoái, góp vốn bằng tài sản
phi tiền tệ;
- Các khoản lãi, lỗ
được phân loại là luồng tiền từ hoạt động đầu tư, như: Lãi, lỗ về thanh lý,
nhượng bán TSCĐ và bất động sản đầu tư, tiền lãi cho vay, lãi tiền gửi, cổ tức
và lợi nhuận được chia...;
- Chi phí lãi vay đã
ghi nhận vào Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh trong kỳ.
- Luồng tiền từ hoạt
động kinh doanh được điều chỉnh tiếp tục với sự thay đổi vốn lưu động, chi phí
trả trước và các khoản thu, chi khác từ hoạt động kinh doanh, như:
+ Các thay đổi trong
kỳ báo cáo của khoản mục hàng tồn kho, các khoản phải thu, các khoản phải trả
từ hoạt động kinh doanh (trừ lãi vay phải trả, thuế TNDN phải nộp);
+ Các thay đổi của
chi phí trả trước;
+ Các thay đổi của
chứng khoán kinh doanh;
+ Lãi tiền vay đã trả;
+ Thuế TNDN đã nộp;
+ Tiền thu khác từ
hoạt động kinh doanh;
+ Tiền chi khác từ
hoạt động kinh doanh.
b.
Phương pháp lập các chỉ tiêu cụ thể
-
Lợi nhuận trước thuế (Mã số 01)
Chỉ tiêu này được lấy
từ chỉ tiêu Tổng lợi nhuận kế toán trước thuế (Mã số 50) trên Báo cáo kết quả
hoạt động kinh doanh trong kỳ báo cáo. Nếu số liệu này là số âm (trường hợp lỗ)
thì ghi trong ngoặc đơn (…).
- Điều
chỉnh cho các khoản (Mã số 02)
Mã số 02 = Mã số 03 +
Mã số 04 + Mã số 05 + Mã số 06 + Mã số 07 + Mã số 08.
+
Khấu hao TSCĐ và BĐSĐT (Mã số 03)
(+) Trường hợp doanh nghiệp
bóc tách riêng được số khấu hao còn nằm trong hàng tồn kho và số khấu hao đã
được tính vào báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh trong kỳ: Chỉ tiêu “Khấu hao
TSCĐ và BĐSĐT” chỉ bao gồm số khấu hao đã được tính vào báo cáo kết quả hoạt
động kinh doanh trong kỳ; Chỉ tiêu “Tăng, giảm hàng tồn kho” không bao gồm số
khấu hao nằm trong giá trị hàng tồn kho cuối kỳ (chưa được xác định là tiêu thụ
trong kỳ);
(+) Trường hợp doanh nghiệp
không thể bóc tách riêng được số khấu hao còn nằm trong hàng tồn kho và số khấu
hao đã được tính vào báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh trong kỳ thì thực
hiện theo nguyên tắc: Chỉ tiêu “Khấu hao TSCĐ và BĐSĐT” bao gồm số khấu hao đã
được tính vào báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh trong kỳ cộng với số khấu
hao liên quan đến hàng tồn kho chưa tiêu thụ; Chỉ tiêu “Tăng, giảm hàng tồn
kho” bao gồm cả số khấu hao TSCĐ nằm trong giá trị hàng tồn kho cuối kỳ (chưa
được xác định là tiêu thụ trong kỳ).
Trong mọi trường hợp,
doanh nghiệp đều phải loại trừ khỏi Báo cáo lưu chuyển tiền tệ số khấu hao nằm
trong giá trị xây dựng cơ bản dở dang, số hao mòn đã ghi giảm quỹ khen thưởng
phúc lợi đã hình thành TSCĐ, giảm Quỹ phát triển KH&CN đã hình thành TSCĐ
phát sinh trong kỳ. Số liệu chỉ tiêu này được cộng (+) vào số liệu chỉ tiêu
"Lợi nhuận trước thuế".
+
Các khoản dự phòng (Mã số 04)
Chỉ tiêu này phản ánh
ảnh hưởng của việc trích lập, hoàn nhập và sử dụng các khoản dự phòng đến các
luồng tiền trong kỳ báo cáo. Chỉ tiêu này được lập căn cứ vào số chênh lệch
giữa số dư đầu kỳ và số dư cuối kỳ của các khoản dự phòng tổn thất tài sản (dự
phòng giảm giá chứng khoán kinh doanh, dự phòng tổn thất đầu tư vào đơn vị
khác, dự phòng giảm giá hàng tồn kho, dự phòng phải thu khó đòi) và dự phòng
phải trả trên Báo cáo tình hình tài chính.
Số liệu chỉ tiêu này
được cộng (+) vào số liệu chỉ tiêu “Lợi nhuận trước thuế” nếu tổng số dư cuối
kỳ của các khoản dự phòng lớn hơn tổng số dư đầu kỳ hoặc được trừ vào số liệu
chỉ tiêu “Lợi nhuận trước thuế” nếu tổng số dư cuối kỳ của các khoản dự phòng
nhỏ hơn tổng số dư đầu kỳ và được ghi bằng số âm dưới hình thức ghi trong ngoặc
đơn (…).
+
Lãi/lỗ chênh lệch tỷ giá hối đoái do đánh giá lại các khoản mục tiền tệ có gốc
ngoại tệ (Mã số 05)
Chỉ tiêu này phản ánh
lãi (hoặc lỗ) chênh lệch tỷ giá hối đoái do đánh giá lại các khoản mục tiền tệ
có gốc ngoại tệ đã được phản ánh vào lợi nhuận trước thuế trong kỳ báo cáo. Chỉ
tiêu này được lập căn cứ vào chênh lệch số phát sinh Có và phát sinh Nợ TK 413
sau khi đối chiếu sổ kế toán TK 515 (chi tiết lãi do đánh giá lại các khoản mục
tiền tệ có gốc ngoại tệ) hoặc TK 635 (chi tiết lỗ do đánh giá lại các khoản mục
tiền tệ có gốc ngoại tệ).
Số liệu chỉ tiêu này
được trừ (-) vào số liệu chỉ tiêu “Lợi nhuận trước thuế”, nếu có lãi chênh lệch
tỷ giá hối đoái, hoặc được cộng (+) vào chỉ tiêu “Lợi nhuận trước thuế”, nếu có
lỗ chênh lệch tỷ giá hối đoái.
+
Lãi/lỗ từ hoạt động đầu tư (Mã số 06)
Chỉ tiêu này căn cứ
vào tổng số lãi, lỗ phát sinh trong kỳ đã được phản ánh vào lợi nhuận trước
thuế nhưng được phân loại là luồng tiền từ hoạt động đầu tư, gồm:
(+) Lãi, lỗ từ việc
thanh lý, nhượng bán TSCĐ, BĐSĐT, khoản tổn thất BĐSĐT nắm giữ chờ tăng giá;
(+) Lãi, lỗ từ việc
đánh giá lại tài sản phi tiền tệ mang đi góp vốn, đầu tư vào đơn vị khác;
(+) Lãi, lỗ từ việc
bán, thu hồi các khoản đầu tư tài chính (không bao gồm lãi, lỗ mua bán chứng
khoán kinh doanh), như: Đầu tư vào công ty liên doanh, liên kết; Các khoản đầu
tư nắm giữ đến ngày đáo hạn;
(+) Khoản tổn thất
hoặc hoàn nhập tổn thất của các khoản đầu tư nắm giữ đến ngày đáo hạn;
(+) Lãi cho vay, lãi
tiền gửi, cổ tức và lợi nhuận được chia.
Chỉ tiêu này được lập
căn cứ vào sổ kế toán các TK 515, 711, 632, 635, 811 và các tài khoản khác có
liên quan (chi tiết phần lãi, lỗ được xác định là luồng tiền từ hoạt động đầu
tư) trong kỳ báo cáo.
Số liệu chỉ tiêu này
được trừ (-) vào số liệu chỉ tiêu “Lợi nhuận trước thuế” nếu hoạt động đầu tư
có lãi thuần và được ghi bằng số âm dưới hình thức ghi trong ngoặc đơn (…);
hoặc được cộng (+) vào chỉ tiêu “Lợi nhuận trước thuế”, nếu hoạt động đầu tư có
lỗ thuần.
+
Chi phí lãi vay (Mã số 07)
Chỉ tiêu này phản ánh
chi phí lãi vay đã ghi nhận vào Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh trong kỳ
báo cáo. Chỉ tiêu này được lập căn cứ vào sổ kế toán TK 635 (chi tiết chi phí
lãi vay kỳ báo cáo) sau khi đối chiếu với chỉ tiêu “Chi phí lãi vay” trong Báo
cáo kết quả hoạt động kinh doanh.
Số liệu chỉ tiêu này
được cộng vào số liệu chỉ tiêu “Lợi nhuận trước thuế”.
+
Các khoản điều chỉnh khác (Mã số 08)
Chỉ tiêu này phản ánh
số trích lập hoặc hoàn nhập Quỹ phát triển khoa học và công nghệ trong kỳ. Chỉ
tiêu này được lập căn cứ vào sổ kế toán TK 356.
Số liệu chỉ tiêu này
được cộng vào số liệu chỉ tiêu “Lợi nhuận trước thuế” nếu trong kỳ trích lập
thêm các Quỹ hoặc được trừ khỏi chỉ tiêu “Lợi nhuận trước thuế” nếu trong kỳ
hoàn nhập các quỹ.
-
Lợi nhuận từ hoạt động kinh doanh trước thay đổi vốn lưu động (Mã số 09)
Mã số 09 = Mã số 10 +
Mã số 11 + Mã số 12 + Mã số 13 + Mã số 14 + Mã số 15 + Mã số 16 + Mã số 17 + Mã
số 18
+
Tăng, giảm các khoản phải thu (Mã số 10)
Chỉ tiêu này được lập
căn cứ vào tổng các chênh lệch giữa số dư cuối kỳ và số dư đầu kỳ của các tài khoản
phải thu (chi tiết phần liên quan đến hoạt động sản xuất, kinh doanh), như: TK
131, 136, 138, 133, 141, 331 (chi tiết số trả trước cho người bán) trong kỳ báo
cáo.
Chỉ tiêu này không
bao gồm các khoản phải thu liên quan đến hoạt động đầu tư, như: Số tiền ứng
trước cho nhà thầu XDCB; Phải thu về cho vay (cả gốc và lãi); Phải thu về lãi
tiền gửi, cổ tức và lợi nhuận được chia; Phải thu về thanh lý, nhượng bán TSCĐ,
BĐSĐT các khoản đầu tư tài chính; Giá trị TSCĐ mang đi cầm cố, thế chấp…
Số liệu chỉ tiêu này
được cộng (+) vào chỉ tiêu “Lợi nhuận từ hoạt động kinh doanh trước thay đổi
vốn lưu động” nếu tổng các số dư cuối kỳ nhỏ hơn tổng các số dư đầu kỳ. Số liệu
chỉ tiêu này được trừ (-) vào số liệu chỉ tiêu “Lợi nhuận từ hoạt động kinh
doanh trước thay đổi vốn lưu động” nếu tổng các số dư cuối kỳ lớn hơn tổng các
số dư đầu kỳ và được ghi bằng số âm dưới hình thức ghi trong ngoặc đơn (…).
+
Tăng, giảm hàng tồn kho (Mã số 11)
Chỉ tiêu này được lập
căn cứ vào tổng các chênh lệch giữa số dư cuối kỳ và số dư đầu kỳ của các tài khoản
hàng tồn kho (không bao gồm số dư của tài khoản “Dự phòng giảm giá hàng tồn
kho” trên cơ sở đã loại trừ: Giá trị hàng tồn kho dùng cho hoạt động đầu tư
XDCB hoặc hàng tồn kho dùng để trao đổi lấy TSCĐ, BĐSĐT; Chi phí sản xuất thử
được tính vào nguyên giá TSCĐ hình thành từ XDCB. Trường hợp trong kỳ mua hàng
tồn kho nhưng chưa xác định được mục đích sử dụng (cho hoạt động kinh doanh hay
đầu tư XDCB) thì giá trị hàng tồn kho được tính trong chỉ tiêu này.
Trường hợp doanh nghiệp
bóc tách riêng được số khấu hao TSCĐ còn nằm trong hàng tồn kho và số khấu hao
đã được tính vào báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh trong kỳ (chỉ tiêu “Khấu
hao TSCĐ và BĐSĐT” - Mã số 03 chỉ bao gồm số khấu hao TSCĐ đã được tính vào báo
cáo kết quả hoạt động kinh doanh trong kỳ) thì chỉ tiêu này không bao gồm số
khấu hao TSCĐ nằm trong giá trị hàng tồn kho cuối kỳ (chưa được xác định là
tiêu thụ trong kỳ).
Trường hợp doanh nghiệp
không thể bóc tách riêng được số khấu hao TSCĐ còn nằm trong hàng tồn kho và số
khấu hao đã được tính vào báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh trong kỳ (chỉ
tiêu “Khấu hao TSCĐ và BĐSĐT” - Mã số 03 bao gồm cả số khấu hao TSCĐ liên quan
đến hàng tồn kho chưa tiêu thụ) thì chỉ tiêu này bao gồm cả số khấu hao TSCĐ
nằm trong giá trị hàng tồn kho cuối kỳ (chưa được xác định là tiêu thụ trong
kỳ).
Số liệu chỉ tiêu này
được cộng (+) vào chỉ tiêu “Lợi nhuận từ hoạt động kinh doanh trước thay đổi
vốn lưu động” nếu tổng các số dư cuối kỳ nhỏ hơn tổng các số dư đầu kỳ. Số liệu
chỉ tiêu này được trừ (-) vào chỉ tiêu “Lợi nhuận từ hoạt động kinh doanh trước
thay đổi vốn lưu động” nếu tổng các số dư cuối kỳ lớn hơn tổng các số dư đầu kỳ
và được ghi bằng số âm dưới hình thức ghi trong ngoặc đơn (…).
+
Tăng, giảm các khoản phải trả (Không kể lãi vay phải trả, thuế TNDN phải nộp)
(Mã số 12)
Chỉ tiêu này được lập
căn cứ vào tổng các chênh lệch giữa số dư cuối kỳ với số dư đầu kỳ của các tài khoản
nợ phải trả (chi tiết phần liên quan đến hoạt động sản xuất, kinh doanh), như:
TK 331, 333, 334, 335, 336, 338, 131 (chi tiết người mua trả tiền trước).
Chỉ tiêu này không
bao gồm số thuế TNDN phải nộp (phát sinh Có TK 3334), lãi tiền vay phải trả
(phát sinh Có TK 335, chi tiết lãi vay phải trả).
Chỉ tiêu này không
bao gồm các khoản phải trả liên quan đến hoạt động đầu tư, như: Số tiền người
mua trả trước liên quan đến việc thanh lý, nhượng bán TSCĐ, BĐSĐT; Các khoản
phải trả liên quan đến hoạt động mua sắm, xây dựng TSCĐ, BĐSĐT; Các khoản phải
trả mua các công cụ vốn, công cụ nợ và các khoản phải trả liên quan đến hoạt
động tài chính, như: Phải trả gốc vay, nợ thuê tài chính; Cổ tức, lợi nhuận
phải trả.
Số liệu chỉ tiêu này
được cộng (+) vào chỉ tiêu “Lợi nhuận từ hoạt động kinh doanh trước thay đổi
vốn lưu động” nếu tổng các số dư cuối kỳ lớn hơn tổng số dư đầu kỳ. Số liệu chỉ
tiêu này được trừ (-) vào số liệu chỉ tiêu “Lợi nhuận từ hoạt động kinh doanh
trước thay đổi vốn lưu động” nếu tổng các số dư cuối kỳ nhỏ hơn tổng các số dư
đầu kỳ và được ghi bằng số âm dưới hình thức ghi trong ngoặc đơn (…).
+
Tăng, giảm chi phí trả trước (Mã số 13)
Chỉ tiêu này được lập
căn cứ vào tổng chênh lệch giữa số dư cuối kỳ và số dư đầu kỳ của TK 242 “Chi
phí trả trước” trong kỳ báo cáo trên cơ sở đã loại trừ khoản chi phí trả trước
liên quan đến luồng tiền từ hoạt động đầu tư, như: Tiền thuê đất không đủ tiêu
chuẩn ghi nhận là TSCĐ vô hình và khoản trả trước lãi vay được vốn hóa.
Số liệu chỉ tiêu này
được cộng (+) vào chỉ tiêu “Lợi nhuận từ hoạt động kinh doanh trước thay đổi
vốn lưu động” nếu số dư cuối kỳ nhỏ hơn số dư đầu kỳ. Số liệu chỉ tiêu này được
trừ (-) vào số liệu chỉ tiêu “Lợi nhuận từ hoạt động kinh doanh trước thay đổi
vốn lưu động” nếu số dư cuối kỳ lớn hơn số dư đầu kỳ và được ghi bằng số âm
dưới hình thức ghi trong ngoặc đơn (…).
+
Tăng, giảm chứng khoán kinh doanh (Mã số 14)
Chỉ tiêu này được lập
căn cứ vào tổng chênh lệch giữa số dư cuối kỳ và số dư đầu kỳ của TK 121 “Chứng
khoán kinh doanh” trong kỳ báo cáo.
Số liệu chỉ tiêu này
được cộng (+) vào chỉ tiêu “Lợi nhuận từ hoạt động kinh doanh trước thay đổi
vốn lưu động” nếu số dư cuối kỳ nhỏ hơn số dư đầu kỳ. Số liệu chỉ tiêu này được
trừ (-) vào số liệu chỉ tiêu “Lợi nhuận từ hoạt động kinh doanh trước thay đổi
vốn lưu động” nếu số dư cuối kỳ lớn hơn số dư đầu kỳ và được ghi bằng số âm
dưới hình thức ghi trong ngoặc đơn (…).
+
Tiền lãi vay đã trả (Mã số 15)
Chỉ tiêu này được lập
căn cứ vào tổng số tiền lãi vay đã trả trong kỳ báo cáo, bao gồm tiền lãi vay
phát sinh trong kỳ và trả ngay kỳ này, tiền lãi vay phải trả của các kỳ trước
đã trả trong kỳ này, lãi tiền vay trả trước trong kỳ này.
Chỉ tiêu này không
bao gồm số tiền lãi vay đã trả trong kỳ được vốn hóa vào giá trị các tài sản dở
dang được phân loại là luồng tiền từ hoạt động đầu tư. Trường hợp số lãi vay đã
trả trong kỳ vừa được vốn hóa, vừa được tính vào chi phí tài chính thì kế toán
căn cứ tỷ lệ vốn hóa lãi vay áp dụng cho kỳ báo cáo để xác định số lãi vay đã
trả của luồng tiền từ hoạt động kinh doanh và luồng tiền hoạt động đầu tư.
Số liệu để ghi vào
chỉ tiêu này được lấy từ sổ kế toán các TK 111, 112 (chi tiết tiền chi trả lãi
tiền vay); sổ kế toán các tài khoản phải thu (chi tiết tiền trả lãi vay từ tiền
thu các khoản phải thu) trong kỳ báo cáo, sau khi đối chiếu với sổ kế toán TK
335, 635, 242 và các Tài khoản liên quan khác.
Số liệu chỉ tiêu này
được trừ (-) vào số liệu chỉ tiêu “Lợi nhuận kinh doanh trước những thay đổi
vốn lưu động” và được ghi bằng số âm dưới hình thức ghi trong ngoặc đơn (…).
+
Thuế TNDN đã nộp (Mã số 16)
Chỉ tiêu này được lập
căn cứ vào tổng số tiền thuế TNDN đã nộp cho Nhà nước trong kỳ báo cáo, bao gồm
số tiền thuế TNDN đã nộp của kỳ này, số thuế TNDN còn nợ từ các kỳ trước đã nộp
trong kỳ này và số thuế TNDN nộp trước (nếu có).
Số liệu để ghi vào
chỉ tiêu này được lấy từ sổ kế toán các TK 111, 112 (chi tiết tiền nộp thuế
TNDN), sau khi đối chiếu với sổ kế toán TK 3334. Số liệu chỉ tiêu này được trừ
(-) vào số liệu chỉ tiêu “Lợi nhuận kinh doanh trước những thay đổi vốn lưu
động” và được ghi bằng số âm dưới hình thức ghi trong ngoặc đơn (…).
+
Tiền thu khác từ hoạt động kinh doanh (Mã số 17)
Chỉ tiêu này phản ánh
các khoản tiền thu khác phát sinh từ hoạt động kinh doanh ngoài các khoản đã nêu
ở các Mã số từ 01 đến 15, như: Tiền được các tổ chức, cá nhân bên ngoài thưởng,
hỗ trợ ghi tăng các quỹ của doanh nghiệp; ... trong kỳ báo cáo.
Chỉ tiêu này được lập
căn cứ vào sổ kế toán các TK 111, 112 sau khi đối chiếu với sổ kế toán các tài khoản
có liên quan trong kỳ báo cáo. Số liệu chỉ tiêu này được cộng (+) vào số liệu
chỉ tiêu “Lợi nhuận từ hoạt động kinh doanh trước thay đổi vốn lưu động”.
+
Tiền chi khác cho hoạt động kinh doanh (Mã số 18)
Chỉ tiêu này phản ánh
các khoản tiền chi khác phát sinh từ hoạt động kinh doanh ngoài các khoản đã nêu
ở các Mã số từ 01 đến 15, như: Tiền chi từ Quỹ khen thưởng, phúc lợi, Quỹ phát
triển khoa học và công nghệ; tiền hỗ trợ người lao động theo chính sách...
Chỉ tiêu này được lập
căn cứ vào sổ kế toán các TK 111, 112 sau khi đối chiếu với sổ kế toán các tài khoản
có liên quan trong kỳ báo cáo. Số liệu chỉ tiêu này được trừ (-) vào số liệu
chỉ tiêu “Lợi nhuận từ hoạt động kinh doanh trước thay đổi vốn lưu động”.
-
Lưu chuyển tiền thuần từ hoạt động kinh doanh (Mã số 20)
Chỉ tiêu “Lưu chuyển
tiền thuần từ hoạt động kinh doanh” phản ánh chênh lệch giữa tổng số tiền thu
vào với tổng số tiền chi ra từ hoạt động kinh doanh trong kỳ báo cáo. Nếu số
liệu chỉ tiêu này là số âm thì sẽ được ghi dưới hình thức trong ngoặc đơn (…).
Mã số 20 = Mã số 01 +
Mã số 02 + Mã số 09
2.4.4.2.
Lập báo cáo các chỉ tiêu luồng tiền từ hoạt động đầu tư
a)
Nguyên tắc lập:
- Luồng tiền từ hoạt
động đầu tư được lập và trình bày trên Báo cáo lưu chuyển tiền tệ một cách
riêng biệt các luồng tiền vào và các luồng tiền ra.
- Luồng tiền từ hoạt
động đầu tư được lập theo phương pháp trực tiếp hoặc trực tiếp có điều chỉnh.
b)
Phương pháp lập các chỉ tiêu cụ thể theo phương pháp trực tiếp (Xem Mẫu số B03 - DNN)
-
Tiền chi để mua sắm, xây dựng TSCĐ, BĐSĐT và các tài sản dài hạn khác (Mã số
21)
Chỉ tiêu này được lập
căn cứ vào tổng số tiền đã thực chi để mua sắm, xây dựng TSCĐ hữu hình, BĐSĐT,
TSCĐ vô hình, tiền chi cho giai đoạn triển khai đã được vốn hóa thành TSCĐ vô
hình, tiền chi cho hoạt động đầu tư xây dựng dở dang, đầu tư bất động sản trong
kỳ báo cáo. Chi phí sản xuất thử sau khi bù trừ với số tiền thu từ bán sản phẩm
sản xuất thử của TSCĐ hình thành từ hoạt động XDCB được cộng vào chỉ tiêu này
(nếu chi lớn hơn thu) hoặc trừ vào chỉ tiêu này (nếu thu lớn hơn chi).
Chỉ tiêu này phản ánh
cả số tiền đã thực trả để mua nguyên vật liệu, tài sản, sử dụng cho XDCB nhưng
đến cuối kỳ chưa xuất dùng cho hoạt động đầu tư XDCB; Số tiền đã ứng trước cho
nhà thầu XDCB nhưng chưa nghiệm thu khối lượng; Số tiền đã trả để trả nợ người
bán trong kỳ liên quan trực tiếp tới việc mua sắm, đầu tư XDCB.
Trường hợp mua nguyên
vật liệu, tài sản sử dụng chung cho cả mục đích sản xuất, kinh doanh và đầu tư
XDCB nhưng cuối kỳ chưa xác định được giá trị nguyên vật liệu, tài sản sẽ sử
dụng cho hoạt động đầu tư XDCB hay hoạt động sản xuất, kinh doanh thì số tiền
đã trả không phản ánh vào chỉ tiêu này mà phản ánh ở luồng tiền từ hoạt động
kinh doanh.
Chỉ tiêu này không
bao gồm số nhận nợ thuê tài chính, giá trị tài sản phi tiền tệ khác dùng để
thanh toán khi mua sắm TSCĐ, BĐSĐT, XDCB hoặc giá trị TSCĐ, BĐSĐT, XDCB tăng
trong kỳ nhưng chưa được trả bằng tiền.
Số liệu để ghi vào
chỉ tiêu này lấy từ sổ kế toán các TK 111, 112 (chi tiết số tiền chi mua sắm,
xây dựng TSCĐ, BĐSĐT và các tài sản dài hạn khác, kể cả số tiền lãi vay đã trả
được vốn hóa), sổ kế toán các tài khoản phải thu (chi tiết tiền thu nợ chuyển
trả ngay cho hoạt động mua sắm, XDCB), sổ kế toán TK 3411 (chi tiết số tiền vay
nhận được chuyển trả ngay cho người bán), sổ kế toán TK 331 (chi tiết khoản ứng
trước hoặc trả nợ cho nhà thầu XDCB, trả nợ cho người bán TSCĐ, BĐSĐT), sau khi
đối chiếu với sổ kế toán các TK 211, 217, 241 trong kỳ báo cáo. Chỉ tiêu này
được ghi bằng số âm dưới hình thức ghi trong ngoặc đơn (…).
-
Tiền thu từ thanh lý, nhượng bán TSCĐ, BĐSĐT và các tài sản dài hạn khác (Mã số
22)
Chỉ tiêu này được lập
căn cứ vào số tiền thuần đã thu từ việc thanh lý, nhượng bán TSCĐ hữu hình,
TSCĐ vô hình và BĐSĐT trong kỳ báo cáo, kể cả số tiền thu hồi các khoản nợ phải
thu liên quan trực tiếp tới việc thanh lý, nhượng bán TSCĐ, BĐSĐT và tài sản
dài hạn khác.
Chỉ tiêu này không
bao gồm số thu bằng tài sản phi tiền tệ hoặc số tiền phải thu nhưng chưa thu
được trong kỳ báo cáo từ việc thanh lý nhượng bán TSCĐ, BĐSĐT và tài sản dài
hạn khác; Không bao gồm các khoản chi phí phi tiền tệ liên quan đến hoạt động
thanh lý nhượng bán TSCĐ, BĐSĐT và giá trị còn lại của TSCĐ, BĐSĐT do đem đi
góp vốn liên doanh, liên kết hoặc các khoản tổn thất.
Số liệu để ghi vào
chỉ tiêu này là chênh lệch giữa số tiền thu và số tiền chi cho việc thanh lý,
nhượng bán TSCĐ, BĐSĐT và các tài sản dài hạn khác. Số tiền thu được lấy từ sổ
kế toán các TK 111, 112, sau khi đối chiếu với sổ kế toán các TK 711, 5118, 131
(chi tiết tiền thu thanh lý, nhượng bán TSCĐ, BĐSĐT và các tài sản dài hạn
khác) trong kỳ báo cáo. Số tiền chi được lấy từ sổ kế toán các TK 111, 112, sau
khi đối chiếu với sổ kế toán các TK 632, 811 (Chi tiết chi về thanh lý, nhượng
bán TSCĐ, BĐSĐT) trong kỳ báo cáo. Chỉ tiêu này được ghi bằng số âm dưới hình
thức ghi trong ngoặc đơn (…) nếu số tiền thực thu nhỏ hơn số tiền thực chi.
-
Tiền chi cho vay, đầu tư góp vốn vào đơn vị khác (Mã số 23)
Chỉ tiêu này được lập
căn cứ vào tổng số tiền đã gửi vào ngân hàng có kỳ hạn trên 3 tháng, tiền đã
chi cho bên khác vay, chi mua các công cụ nợ của đơn vị khác (trái phiếu,
thương phiếu, cổ phiếu ưu đãi phân loại là nợ phải trả…), chi đầu tư góp vốn
vào đơn vị khác (bao gồm tiền chi đầu tư vốn dưới hình thức mua cổ phiếu phổ
thông có quyền biểu quyết, mua cổ phiếu ưu đãi được phân loại là vốn chủ sở
hữu, góp vốn vào công ty liên doanh, liên kết,…) vì mục đích đầu tư nắm giữ đến
ngày đáo hạn trong kỳ báo cáo.
Chỉ tiêu này không
bao gồm tiền chi mua các công cụ nợ được coi là các khoản tương đương tiền và
mua các công cụ nợ nắm giữ vì mục đích kinh doanh (kiếm lời từ chênh lệch giá
mua, bán); Các khoản cho vay, mua các công cụ nợ đã trả bằng tài sản phi tiền
tệ hoặc đảo nợ, tiền chi mua cổ phiếu nắm giữ vì mục đích kinh doanh; Chi mua
cổ phiếu ưu đãi được phân loại là nợ phải trả, đầu tư vào đơn vị khác bằng tài
sản phi tiền tệ; đầu tư dưới hình thức phát hành cổ phiếu hoặc trái phiếu;
Chuyển công cụ nợ thành vốn góp hoặc còn nợ chưa thanh toán.
Số liệu để ghi vào
chỉ tiêu này lấy từ sổ kế toán các TK 111, 112, sau khi đối chiếu với sổ kế toán
TK 128, 228, 331 trong kỳ báo cáo. Chỉ tiêu này được ghi bằng số âm dưới hình
thức ghi trong ngoặc đơn (…).
-
Tiền thu hồi cho vay, đầu tư góp vốn vào đơn vị khác (Mã số 24)
Chỉ tiêu này được lập
căn cứ vào tổng số tiền đã thu từ việc rút tiền gửi ngân hàng có kỳ hạn gốc
trên 3 tháng; Tiền thu hồi lại gốc đã cho vay, gốc trái phiếu, cổ phiếu ưu đãi
được phân loại là nợ phải trả và các công cụ nợ của đơn vị khác, tổng số tiền
đã thu hồi do bán lại hoặc thanh lý các khoản vốn đã đầu tư vào đơn vị khác (kể
cả tiền thu nợ phải thu bán công cụ vốn từ kỳ trước) trong kỳ báo cáo.
Chỉ tiêu này không
bao gồm tiền thu từ bán các công cụ nợ được coi là các khoản tương đương tiền
và bán các công cụ nợ được phân loại là chứng khoán kinh doanh; Không bao gồm
các khoản thu hồi bằng tài sản phi tiền tệ hoặc chuyển công cụ nợ thành công cụ
vốn của đơn vị khác, tiền thu do bán chứng khoán kinh doanh; Giá trị khoản đầu
tư được thu hồi bằng tài sản phi tiền tệ, bằng công cụ nợ hoặc công cụ vốn của
đơn vị khác hoặc chưa được thanh toán bằng tiền.
Số liệu để ghi vào
chỉ tiêu này lấy từ sổ kế toán các TK 111, 112 sau khi đối chiếu với sổ kế toán
TK 128, 228, 131 trong kỳ báo cáo.
-
Tiền thu lãi cho vay, cổ tức và lợi nhuận được chia (Mã số 25)
Chỉ tiêu này được lập
căn cứ vào số tiền thu về các khoản tiền lãi cho vay, lãi tiền gửi, lãi trái
phiếu, cổ tức và lợi nhuận nhận được từ đầu tư vốn vào các đơn vị khác trong kỳ
báo cáo. Chỉ tiêu này không bao gồm các khoản lãi, cổ tức nhận được bằng cổ
phiếu hoặc bằng tài sản phi tiền tệ.
Số liệu để ghi vào
chỉ tiêu này lấy từ sổ kế toán các TK 111, 112 sau khi đối chiếu với sổ kế toán
TK 515.
-
Lưu chuyển tiền thuần từ hoạt động đầu tư (Mã số 30)
Chỉ tiêu “Lưu chuyển
tiền thuần từ hoạt động đầu tư” phản ánh chênh lệch giữa tổng số tiền thu vào
với tổng số tiền chi ra từ hoạt động đầu tư trong kỳ báo cáo. Nếu số liệu chỉ
tiêu này là số âm thì được ghi dưới hình thức ghi trong ngoặc đơn (…).
Mã số 30 = Mã số 21 +
Mã số 22 + Mã số 23 + Mã số 24 + Mã số 25.
2.4.4.3.
Lập báo cáo các chỉ tiêu luồng tiền từ hoạt động tài chính
a.
Nguyên tắc lập: