TÒA ÁN NHÂN DÂN TỐI CAO
VIỆN KIỂM SÁT NHÂN DÂN TỐI
CAO
******
|
CỘNG
HOÀ XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
Độc lập - Tự do - Hạnh phúc
********
|
Số:
01-TANDTC-VKSNDTC/TTLT
|
Hà
Nội, ngày 08 tháng 12 năm 1988
|
THÔNG TƯ LIÊN TỊCH
HƯỚNG DẪN THI HÀNH MỘT SỐ QUY ĐỊNH TRONG BỘ LUẬT TỐ TỤNG
HÌNH SỰ
Để thi hành Bộ luật tố tụng hình sự, Tòa án nhân
dân tối cao và Viện kiểm sát nhân dân tối cao hướng dẫn các Tòa án nhân dân,
Tòa án quân sự, Viện kiểm sát nhân dân và Viện kiểm sát quân sự các cấp áp dụng
thống nhất một số quy định sau đây:
I. THỦ TỤC GIAO NHẬN HỒ SƠ VÀ
TANG VẬT GIỮA VIỆN KIỂM SÁT VÀ TÒA ÁN
Ngày Tòa án nhận hồ sơ do Viện Kiểm sát chuyển
sang là ngày bắt đầu tính thời hạn chuẩn bị xét xử của Tòa án. Thời hạn này đã
được Bộ luật tố tụng hình sự quy định, cho nên, việc giao nhận hồ sơ cần được
tiến hành nghiêm túc, tránh tình trạng phải chuyển qua, chuyển lại nhiều lần
làm cho quá trình giải quyết vụ án bị kéo dài, vi phạm thời hạn luật định. Do
đó:
1. Khi chuyển hồ sơ sang Tòa án, Viện kiểm sát cần
kiểm tra lại hồ sơ và tang vật của vụ án, bảo đảm hồ sơ có đủ các tài liệu đã
liệt kê, đủ và đúng tang vật của vụ án.
Bản kê tài liệu của Viện Kiểm sát được đánh số
thứ tự tiếp theo số thứ tự các tài liệu của cơ quan điều tra.
2. Viện kiểm sát trực tiếp giao hồ sơ cho Tòa án
cùng cấp. Trường hợp Tòa án trả hồ sơ để Viện kiểm sát cùng cấp điều tra bổ
sung cũng phải giao trực tiếp.
Người nhận hồ sơ đối chiếu bản kê tài liệu với
các tài liệu có trong hồ sơ, nếu có thì ký nhận, nếu không đủ thì chưa nhận.
3. Tang vật của vụ án được chuyển giao cùng với
hồ sơ vụ án khi Tòa án trả hồ sơ để Viện kiểm sát điều tra bổ sung thì không phải
bàn giao lại tang vật, trừ trường hợp Viện kiểm sát có yêu cầu. Khi giao nhận
tang vật phải lập biên bản. Biên bản có chữ ký của bên giao, bên nhận và được để
trong hồ sơ.
4. Ngay sau khi nhận hồ sơ, Tòa án phải vào sổ thụ
lý và đóng dấu (hoặc ghi) ngày nhận hồ sơ vào bìa hồ sơ (góc trên, bên trái).
Khi Tòa án trả hồ sơ để Viện kiểm sát điều tra bổ
sung, thì Tòa án xóa sổ thụ lý, Viện kiểm sát ghi việc Tòa án trả lại hồ sơ vào
sổ thụ lý của mình. Khi nhận lại hồ sơ, Tòa án thu lý lại. Ngày chuyển hồ sơ
cho Viện kiểm sát và ngày thụ lý lại cũng được đóng dấu (hoặc ghi) vào bìa hồ
sơ.
Các tài liệu của Tòa án được đánh số thứ tự tiếp
theo số thứ tự các tài liệu của Viện kiểm sát. Các tài liệu của cấp phúc thẩm
được đánh số thứ tự tiếp theo số thứ tự các tài liệu của cấp sơ thẩm. Không được
thay đổi thứ tự trong hồ sơ vụ án.
5. Ngay sau khi nhận hồ sơ, thẩm phán được phân
công xét xử vụ án phải giải quyết việc áp dụng, hay đổi hoặc hủy bỏ biện pháp
ngăn chặn theo quyền hạn của mình, giải quyết các khiếu nại và yêu cầu của những
người tham gia tố tụng và tiến hành những việc khác cần thiết cho việc mở phiên
tòa.
II. VẤN ĐỀ HỌP TRÙ BỊ
Bộ luật tố tụng hình sự không quy định thủ tục họp
trù bị, cho nên, họp trù bị không phải là thủ tục tố tụng bắt buộc, mà chỉ là lề
lối làm việc trong quan hệ phối hợp giữa Tòa án và Viện kiểm sát nhằm giúp nhau
thực hiện tốt hơn những công việc thuộc chức năng của mỗi ngành. Do đó, bên nào
thấy cần thì chủ động mời bên kia trao đổi những trường hợp cần trao đổi là:
- Khi Tòa án thấy cần trả hồ sơ để Viện kiểm sát
điều tra bổ sung, đổi tội danh nặng hơn hoặc áp dụng khung hình phạt nặng hơn;
- Khi Tòa án thấy cần đình chỉ hoặc tạm đình chỉ
vụ án;
- Khi cần nhập hoặc tách vụ án;
- Khi cần chuyển vụ án cho Tòa án khác giải quyết
(kể cả chuyển lên, chuyển xuống) hoặc chuyển cho Tòa án cùng cấp);
- Khi chuẩn bị xét xử vụ án điểm hoặc vụ án phức
tạp;
Các trường hợp cần thiết khác.
Thẩm phán chuẩn bị xét xử vụ án và kiểm sát viên
sẽ tham gia phiên tòa trực tiếp trao đổi vói nhau. Trong trường hợp cần thiết
thì cán bộ lãnh đạo của hai ngành cùng trao đổi. Tùy từng vụ án có thể mời thêm
đại diện của cơ quan điều tra, giám định viên.
Sau khi trao đổi, dù nhất trí hay không nhất
trí, mỗi bên vẫn tiến hành những công việc thuộc chức năng của mình. Thí dụ:
Trường hợp Tòa án thấy cần trả hồ sơ cho Viện kiểm sát để điều tra bổ sung, qua
trao đổi, Viện kiểm sát nhất trí thì Tòa án ra quyết định trả hồ sơ để Viện kiểm
sát điều tra bổ sung. Trường hợp Viện kiểm sát không nhất trí nhận lại hồ sơ để
điều tra bổ sung đã nói rõ lý do, nhưng Tòa án vẫn thấy cần phải được điều tra
bổ sung thì Tòa án ra quyết định trả hồ sơ để Viện kiểm sát điều tra bổ sung.
Trong quyết định phải nói rõ những vấn đề cần được điều tra bổ sung (theo Điều
154). Trong trường hợp này, Viện kiểm sát cùng cấp cần nghiên cứu, giải quyết
yêu cầu của Tòa án. Nếu kết quả điều tra bổ sung dẫn tới đình chỉ vụ án thì Viện
kiểm sát ra quyết định đình chỉ vụ án và báo cho Tòa án biết. Nếu Viện kiểm sát
không bổ sung được những vấn đề mà Tòa án yêu cầu mà vẫn giữ nguyên quyết định
truy tố, thì chuyển hồ sơ trở lại cho Tòa án, kèm theo văn bản nói rõ lý do
không điều tra bổ sung được. Khi nhận lại hồ sơ, trong thời hạn 15 ngày, Tòa án
ra quyết định đưa vụ án ra xét xử.
III. XEM XÉT VIỆC RÚT TRUY TỐ
(các Điều 156, 169, 195, 196)
1. Trước khi mở phiên tòa, nếu Viện kiểm sát rút
toàn bộ quyết định truy tố thì Hội đồng xét xử ra quyết định đình chỉ vụ án, nếu
rút một phần, thì Hội đồng xét xử chỉ xét xử phần không bị rút truy tố.
2. Theo các Điều 169, 195 và 196, thì tại phiên
tòa, sau khi xét hỏi, nếu kiểm sát viên rút một phần quyết định truy tố, Hội đồng
xét xử vẫn xét xử toàn bộ vụ án và có thể chấp nhận hoặc không chấp nhận việc
rút truy tố đó. Căn cứ để chấp nhận hoặc không chấp nhận được ghi trong bản án.
Nếu kiểm sát viên rút toàn bộ quyết định truy tố
thì trước khi nghị án, Hội đồng xét xử yêu cầu những người tham gia tố tụng
(như người bào chữa, người bị hại, nguyên đơn dân sự…) trình bày ý kiến về việc
rút truy tố của Viện kiểm sát là có hay không có căn cứ.
Khi nghị án, nếu có căn cứ xác định bị cáo không
có tội, thì Hội đồng xét xử tuyên án là bị cáo không phạm tội. Ngược lại, nếu
có căn cứ xác định là bị cáo có tội thì Hội đồng xét xử ra quyết định tạm đình chỉ
việc xét xử vụ án và kiến nghị với Viện kiểm sát cấp trên xem xét việc rút quyết
định truy tố của Viện kiểm sát cấp dưới. Tòa án xóa sổ thụ lý và chuyển hồ sơ vụ
án cho Viện kiểm sát cấp trên (cấp trên trực tiếp của Viện kiểm sát cùng cấp).
Qua nghiên cứu hồ sơ và kiến nghị của Tòa án, nếu Viện kiểm sát cấp trên thống
nhất với việc rút quyết định truy tố của Viện kiểm sát cấp dưới thì ra quyết định
đình chỉ vụ án và thông báo cho Tòa án đã tạm đình chỉ vụ án đó biết. Nếu Viện
kiểm sát cấp trên nhất trí với kiến nghị của Tòa án thì ra quyết định huỷ việc
rút quyết định truy tố của Viện kiểm sát cấp dưới và chuyển hồ sơ cho Tòa án đã
tạm đình chỉ vụ án. Tòa án thụ lý lại và xét xử lại trong thời hạn 30 ngày kể từ
ngày thu lý lại.
IV. SỰ CÓ MẶT CỦA KIỂM SÁT
VIÊN TẠI PHIÊN TÒA (Điều 164)
Theo Điều 164 Bộ luật tố tụng hình sự, thì kiểm
sát viên Viện kiểm sát cùng cấp phải tham gia tất cả các phiên tòa của Tòa án
cùng cấp.
Vì vậy, khi giao hồ sơ vụ án cho Tòa án, Viện kiểm
sát cần thông báo về họ tên của kiểm sát viên sẽ tham gia phiên tòa để Tòa án
ghi vào quyết định đưa vụ án ra xét xử. Nếu sau đó Viện kiểm sát cần thay đổi
kiểm sát viên thì báo lại cho Tòa án để Tòa án thông báo cho những người tham
gia tố tụng biết.
Để tạo điều kiện cho Viện kiểm sát chủ động
trong việc bố trí kiểm sát viên tham gia tất cả các phiên tòa, hàng tháng các
Tòa án cấp sơ thẩm và phúc thẩm gửi lịch phiên tòa cho Viện kiểm sát cùng cấp
và thực hiện đúng lịch đó. Trường hợp Tòa án cần phải thay đổi lịch phiên tòa
thì trao đổi trước với Viện kiểm sát cùng cấp.
V. GIỚI HẠN CỦA VIỆC XÉT XỬ
(Điều 170)
Theo Điều 170 Bộ luật tố tụng hình sự "Tòa
án chỉ xét xử những bị cáo và những hành vi theo tội danh mà Viện kiểm sát truy
tố và Tòa án đã quyết định đưa ra xét xử". Do đó, các Tòa án không xét xử
những người và hành vi chưa được Viện kiểm sát truy tố và không xét xử bị cáo
theo tội danh nặng hơn tội danh mà Viện kiểm sát truy tố. Trước khi mở phiên
tòa, nếu Tòa án thấy cần phải truy tố thêm người, thêm tội hoặc cần xét xử bị
cáo theo tội danh khác nặng hơn, thì Tòa án trả hồ sơ để Viện kiểm sát điều tra
bổ sung và thay đổi cáo trạng. Trường hợp qua xét xử tại phiên tòa mới phát hiện
được tội phạm mới hoặc người phạm tội mới thì Tòa án ra quyết định khởi tố vụ
án và chuyển hồ sơ cho Viện kiểm sát để điều tra bổ sung. Trong trường hợp Tòa
án đề nghị Viện kiểm sát đổi tội danh nặng hơn và đã trao đổi mà Viện kiểm sát
không nhất trí, thì cả hai bên đều phải báo cáo ngay với cấp trên của mình. Thủ
trưởng hai cơ quan cấp trên cần trao đổi ngay để nếu thống nhất ý kiến thì hướng
dẫn cấp dưới thi hành, nếu vẫn không thống nhất ý kiến thì Tòa án cấp dưới phải
xét xử theo tội danh mà Viện kiểm sát đã truy tố, không được tuyên là "bị
cáo không phạm tội mà Viện kiểm sát đã truy tố".
Nếu xét thấy cần xét xử bị cáo theo tội danh
khác bằng hoặc nhẹ hơn tội danh mà Viện kiểm sát đã truy tố, hoặc áp dụng khung
hình phạt nhẹ hơn khung hình phạt mà Viện kiểm sát đã đề nghị, thì Tòa án không
phải báo trước cho Viện kiểm sát và những người tham gia tố tụng.
VI. THỦ TỤC PHÚC THẨM
1. Về quyền kháng cáo (Điều
205)
a) Điều 205 Bộ luật tố tụng hình sự không nói về
quyền kháng cáo của đại diện hợp pháp của bị cáo chưa thành nêin nhưng theo
tinh thần Điều 275 thì đại diện hợp pháp của bị cáo chưa thành nêin cũng có quyền
kháng cáo để bảo vệ lợi ích của bị cáo. Đại diện hợp pháp của bị cáo chưa thành
niên là bố mẹ hoặc người đỡ đầu của họ.
b) Người được Tòa án tuyên là vô tội có quyền kháng
cáo phần lý do bản án sơ thẩm đã tuyên là họ vô tội. Đây là trường hợp người được
tuyên là vô tội kháng cáo về các nhận định của Tòa án. Thí dụ: họ không thực hiện
hành vi trái pháp luật, nhưng Tòa án lại nhận định họ có thực hiện hành vi trái
pháp luật nhưng chưa đến mức cấu thành tội phạm (hoặc không cần truy cứu trách
nhiệm hình sự). Trong trường hợp này, họ có quyền kháng cáo yêu cầu Tòa án cấp
phúc thẩm sửa lại phần nhận định của bản án sơ thẩm cho đúng với sự thật.
c) Điều 39 quy định người bị hại có quyền kháng
cáo bản án hoặc quyết định của Tòa án về phần bồi thường cũng như về hình phạt.
Theo quy định này, người bị hại có thể kháng cáo yêu cầu Tòa án tăng hoặc giảm
hình phạt cũng như tăng hoặc giảm mức bồi thường thiệt hại.
d) Việc kháng cáo quá hạn có thể được chấp nhận
nếu có lý do chính đáng (Điều 209).
Lý do chính đáng là lý do khiến người có quyền
kháng cáo không thể thực hiện được quyền hạn của mình trong thời hạn luật định
(như bị bệnh hiểm nghèo, bị tai nạn phải đi cấp cứu ngay hoặc bị những cản trở
khác, nên không thể kháng cáo được trong thời hạn kháng cáo). Trong những trường
hợp này, người kháng cáo quá hạn phải nói rõ lý do kháng cáo quá hạn và ngay
sau khi hết cản trở phải làm đơn kháng cáo ngay. Tòa án đã xử sơ thẩm xác minh
về lý do kháng cáo quá hạn đó. Hội đồng xét xử phúc thẩm xét và quyết định chấp
nhận hoặc không chấp nhận đơn kháng cáo quá hạn. Viện kiểm sát cùng cấp được
thông báo để có thể tham gia việc xét đơn kháng cáo quá hạn đó.
2. Bổ sung, thay đổi kháng
cáo, kháng nghị (Điều 212)
Sau khi có kháng cáo, kháng nghị cho đến trước
khi Hội đồng xét xử nghị án, người đã kháng cáo hoặc Viện kiểm sát đã kháng nghị
có quyền bổ sung hoặc thay đổi kháng cáo, kháng nghị, nhưng không được làm xấu
hơn tình trạng của bị cáo.
Người đã kháng cáo hoặc Viện kiểm sát đã kháng
nghị về tội nào thì có quyền bổ sung hoặc thay đổi kháng cáo hoặc kháng nghị của
mình về tội đó. Còn đối với những tội chưa có kháng cáo, kháng nghị thì không
được bổ sung hoặc thay đổi.
Làm xấu hơn tình trạng của bị cáo là làm cho bị
cáo có thể bị Tòa án cấp phúc thẩm phạt nặng hơn, áp dụng điều khoản Bộ luật
hình sự về tội nặng hơn hoặc tăng mức bồi thường so với quyết định của Tòa án cấp
sơ thẩm. Do đó, người đã kháng cáo hoặc Viện kiểm sát đã kháng nghị theo hướng giảm
nhẹ cho bị cáo so với quyết định của Tòa án cấp sơ thẩm, thì không được bổ sung
hoặc thay đổi theo hướng tăng nặng cho bị cáo. Nếu đã kháng cáo hoặc kháng nghị
theo hướng tăng nặng hình phạt thì không được bổ sung thêm hình phạt khác hoặc
thay bằng loại hình phạt khác nặng hơn.
3. Thời gian nghiên cứu hồ
sơ của Viện kiểm sát cấp phúc thẩm
Để tạo điều kiện cho Viện kiểm sát cấp phúc thẩm
có tài liệu tham gia phiên tòa, khi gửi hồ sơ kháng cáo, kháng nghị, Tòa án cấp
sơ thẩm cần gửi thêm một bản sao bản án cho Viện kiểm sát cấp phúc thẩm (bản
này không đánh số theo số thứ tự các tài liệu trong hồ sơ).
Để cả hai bên đều được chủ động thời gian nghiên
cứu hồ sơ, trong thời hạn 3 ngày kể từ ngày nhận hồ sơ, Tòa án cấp phúc thẩm
chuyển hồ sơ cho Viện kiểm sát cùng cấp để Viện kiểm sát nghiên cứu trước. Thời
gian nghiên cứu hồ sơ của Viện kiểm sát cấp tỉnh là 10 ngày, của Viện phúc thẩm
Viện kiểm sát nhân dân tối cao là 20 ngày. Viện kiểm sát phải hoàn toàn trả hồ
sơ cho Tòa án trong thời hạn đó.
4. Phạm vi xét xử phúc thẩm (Điều
214)
Tòa án cấp phúc thẩm xem xét những phần của bản
án sơ thẩm có kháng cáo, kháng nghị. Còn những phần không có kháng cáo, kháng
nghị thì chỉ xem xét trong trường hợp cần thiết.
Trường hợp cần thiết là trường hợp ở phần không
bị kháng cáo hoặc kháng nghị có điểm cần được giảm nhẹ trách nhiệm hình sự cho
bị cáo.
5. Sửa bản án sơ thẩm (Điều
221)
a) Nếu chỉ có kháng cáo, kháng nghị theo hướng
có lợi cho bị cáo, thì Tòa án cấp phúc thẩm chỉ có thể y án sơ thẩm/ hoặc sửa bản
án sơ thẩm theo hướng có lợi cho họ (khoản 1 Điều 221). Tòa án cấp phúc thẩm
không được hủy bản án sơ thẩm để giao vụ án cho Tòa án cấp sơ thẩm xét xử lại
theo hướng làm xấu hơn tình trạng của bị cáo. Nếu thấy rõ ràng là bản án sơ thẩm
phạt quá nhẹ thì sau khi xử y án sơ thẩm, cần báo cáo và chuyển hồ sơ cho Tòa
án cấp giám đốc thẩm để xem xét theo thủ tục giám đốc thẩm.
b) Đối với các bị cáo có kháng cáo, kháng nghị,
dù họ có được giảm hình phạt hoặc được áp dụng điều khoản Bộ luật hình sự về tội
nhẹ hơn hay không, nếu có căn cứ, Tòa án cấp phúc thẩm vẫn có thể giảm hình phạt
hoặc áp dụng điều khoản Bộ luật hình sự về tội nhẹ hơn cho bị cáo không kháng
cáo hoặc không bị kháng cáo, kháng nghị.
c) Chỉ những bị cáo bị kháng cáo hoặc kháng nghị
theo hướng tăng nặng hình phạt, tăng mức bồi thường, áp dụng hình phạt bổ sung
hoặc áp dụng điều khoản Bộ luật hình sự về tội nặng hơn, thì Tòa án cấp phúc thẩm
mới có quyền xét xử theo hướng đó đối với họ.
Khi xét xử phúc thẩm bản án sơ thẩm của Tòa án
nhân dân cấp huyện hoặc Tòa án quân sự khu vực theo hướng tăng hình phạt, cần
chú ý là:
- Nếu chỉ có kháng cáo, kháng nghị yêu cầu tăng
hình phạt, thì Tòa án cấp phúc thẩm tỉnh hoặc quân khu chỉ được tăng trong
khung hình phạt, mà Tòa án cấp sơ thẩm đã áp dụng, không được chuyển sang khung
hình phạt khác nặng hơn.
- Nếu kháng cáo hoặc kháng nghị yêu cầu áp dụng
khung hình phạt khác nặng hơn hoặc tội danh khác nặng hơn, những vẫn thuộc thẩm
quyền xét xử của Tòa án nhân dân cấp huyện hoặc Tòa án quân sự khu vực, thì Tòa
án cấp phúc thẩm có quyền áp dụng khung hình phạt hoặc tội danh nặng hơn đó để
xét xử bị cáo.
- Nhưng nếu khung hình phạt nặng hơn hoặc tội
danh nặng hơn đó thuộc thẩm quyền xét xử sơ thẩm của Tòa án nhân dân cấp tỉnh
hoặc Tòa án quân sự cấp quân khu, thì Tòa án cấp phúc thẩm hủy bản án sơ thẩm của
Tòa án nhân dân cấp huyện hoặc Tòa án quân sự khu vực rồi chuyển hồ sơ cho Viện
kiểm sát cùng cấp để Viện kiểm sát làm lại cáo trạng và Tòa án cấp tỉnh xét xử
sơ thẩm lại cho đúng thẩm quyền.
d) Đối với các khoản bồi thường dân sự trong bản
án hình sự, nếu không có kháng cáo, kháng nghị, thì Tòa án cấp phúc thẩm không
xem xét.
6. Giải quyết kháng cáo,
kháng nghị các quyết định của Tòa án cấp sơ thẩm (Điều 225).
Tòa án cấp phúc thẩm giải quyết kháng cáo, kháng
nghị đối với các quyết định sơ thẩm nói ở Điều 213 bằng một hội đồng gồm 3 thẩm
phán, không phải mở phiên tòa. Thời hạn giải quyết là 10 ngày kể từ ngày nhận
được hồ sơ kháng cáo, kháng nghị. Tòa án cần thông báo cho Viện kiểm sát cùng cấp
biết thời gian và địa điểm họp để Viện kiểm sát có thể tham gia.
VII. TẠM ĐÌNH CHỈ THI HÀNH BẢN
ÁN HOẶC QUYẾT ĐỊNH KHÁNG NGHỊ THEO THỦ TỤC GIÁM ĐỐC THẨM HOẶC TÁI THẨM
Theo tinh thần của Điều 245 Bộ luật tố tụng hình
sự thì những người đã kháng nghị bản án hoặc quyết định đã có hiệu lực pháp luật
có quyền quyết định tạm đình chỉ thi hành bản án hoặc quyết định đó. Quy định
này có nghĩa là đối với bản án hoặc quyết định đã có hiệu lực pháp luật đang được
thi hành, nếu thấy trong thời gian chờ xét xử giám đốc thẩm hoặc tái thẩm việc
tiếp tục thi hành bản án hoặc quyết định đó có thể gây thiệt hại cho người phải
thi hành, thì người đã kháng nghị có quyền quyết định tạm đình chỉ việc thi
hành đó.
Theo quy định của Luật thì người "đã kháng
nghị" có quyền quyết định tạm đình chỉ thi hành án, do đó, chỉ có thể quyết
định việc tạm đình chỉ thi hành án ngay trong bản kháng nghị hoặc sau khi đã
kháng nghị, chứ không được ra quyết định tạm đình chỉ thi hành án trước khi
kháng nghị.
Đối với các trường hợp đang chấp hành hình phạt
tù thì chỉ nên tạm đình chỉ thi hành án khi đã có kháng nghị theo các hướng sau
đây:
- Đình chỉ vụ án.
- Tuyên bố không phạm tội, miễn trách nhiệm hình
sự, miễn hình phạt.
- Cho hưởng án treo hoặc áp dụng hình phạt nhẹ
hơn hình phạt tù.
Trong quá trình thi hành Bộ luật tố tụng hình sự,
nếu có vấn đề cần được hướng dẫn thêm thì Tòa án và Viện kiểm sát các cấp kịp
thời phản ánh với Viện kiểm sát nhân dân tối cao và Tòa án nhân dân tối cao để
nghiên cứu hướng dẫn tiếp.