Thông tư 42/2017/TT-BYT Danh mục dược liệu độc sử dụng làm thuốc

• Số hiệu: 42/2017/TT-BYT
• Loại văn bản: Thông tư
• Nơi ban hành: Bộ Y tế
• Người ký: Trương Quốc Cường
• Ngày ban hành: 13/11/2017

BỘ Y TẾ -------	CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM Độc lập - Tự do - Hạnh phúc ---------------
Số: 42/2017/TT-BYT	Hà Nội, ngày 13 tháng 11 năm 2017

THÔNG TƯ

BAN HÀNH DANH MỤC DƯỢC LIỆU ĐỘC LÀM THUỐC

Căn cứ Luật Dược số 105/2016/QH13 ngày 06 tháng 04 năm 2016;

Căn cứ Nghị định số 75/2017/NĐ-CP ngày 20 tháng 06 năm 2017 của Chính phủ quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ chức của Bộ Y tế;

Theo đề nghị của Cục trưởng Cục Quản lý Y, Dược cổ truyền;

Bộ trưởng Bộ Y tế ban hành “Thông tư ban hành Danh mục dược liệu độc làm thuốc”.

Điều 1. Phạm vi điều chỉnh

Thông tư này quy định nguyên tắc xây dựng, tiêu chí lựa chọn dược liệu độc làm thuốc; Danh mục dược liệu độc làm thuốc và trách nhiệm thi hành.

Điều 2. Nguyên tắc xây dựng và tiêu chí lựa chọn dược liệu vào Danh mục dược liệu độc làm thuốc

1. Nguyên tắc xây dựng Danh mục dược liệu độc làm thuốc:

a) Bảo đảm an toàn cho người sử dụng;

b) Bảo đảm việc tiếp cận thuốc, dược liệu kịp thời cho người sử dụng;

c) Phù hợp với thực tế sử dụng, cung ứng dược liệu của Việt Nam;

d) Hòa hợp với các nguyên tắc, quy định trong phân loại dược liệu độc làm thuốc của các nước trong khu vực và trên thế giới;

đ) Phù hợp với các tài liệu y văn về sử dụng dược liệu, kinh nghiệm sử dụng dược liệu độc làm thuốc, cơ sở dữ liệu về dược liệu độc trên thế giới, các bài báo được đăng tải trên các tạp chí khoa học và các tài liệu khác có liên quan.

2. Tiêu chí lựa chọn dược liệu vào Danh mục dược liệu độc làm thuốc:

Dược liệu đáp ứng các tiêu chí sau xem xét lựa chọn đưa vào Danh mục dược liệu độc làm thuốc:

a) Dược liệu được sử dụng làm thuốc có độc tính cao gây ảnh hưởng xấu đến sức khỏe, tính mạng người sử dụng;

b) Dược liệu trong quá trình sử dụng có thể gây ra phản ứng có hại nghiêm trọng đã được biết hoặc được Tổ chức Y tế thế giới, cơ quan quản lý có thẩm quyền của Việt Nam hoặc nước ngoài khuyến cáo có thể gây ra phản ứng có hại nghiêm trọng;

c) Dược liệu dùng làm thuốc cần phải chú ý đến cách sử dụng, kiểm soát chặt chẽ liều dùng, đối tượng dùng và phải được chế biến theo quy trình nghiêm ngặt, đúng kỹ thuật;

d) Dược liệu có phạm vi liều dùng hẹp, phải thận trọng khi dùng, có ảnh hưởng đến việc chẩn đoán và điều trị bệnh cần phải theo dõi lâm sàng;

đ) Được chỉ định trong điều trị nhất thiết phải có tư vấn và theo dõi của thầy thuốc.

Điều 3. Danh mục dược liệu độc làm thuốc

Ban hành kèm theo Thông tư này “Danh mục dược liệu độc làm thuốc” bao gồm:

1. Danh mục dược liệu độc nguồn gốc thực vật quy định tại Phụ lục I.

2. Danh mục dược liệu độc nguồn gốc động vật quy định tại Phụ lục III.

3. Danh mục dược liệu độc nguồn gốc khoáng vật quy định tại Phụ lục III.

Điều 4. Mục đích ban hành Danh mục dược liệu độc làm thuốc

Danh mục dược liệu độc làm thuốc là cơ sở để cơ quan quản lý Nhà nước có thẩm quyền thực hiện quy định về quản lý đối với dược liệu độc trong kinh doanh, đăng ký, ghi nhãn, kê đơn, cấp phát, chế biến, bảo quản, sử dụng, thanh tra, kiểm tra, xử lý vi phạm và các hoạt động khác có liên quan.

Điều 5. Hiệu lực thi hành

1. Thông tư này có hiệu lực thi hành kể từ ngày 28 tháng 12 năm 2017.

2. Thông tư số 33/2012/TT-BYT ngày 28 tháng 12 năm 2012 của Bộ trưởng Bộ Y tế về ban hành Danh mục dược liệu có độc tính sử dụng làm thuốc tại Việt Nam hết hiệu lực kể từ ngày Thông tư này có hiệu lực.

Điều 6. Điều khoản chuyển tiếp

1. Trường hợp thuốc chứa bộ phận có độc tính của dược liệu thuộc Danh mục dược liệu độc làm thuốc đã được cấp giấy đăng ký lưu hành còn hiệu lực trước ngày Thông tư này có hiệu lực, cơ sở kinh doanh dược liệu phải phân loại, cập nhật, bổ sung các thông tin trên nhãn, tờ hướng dẫn sử dụng liên quan đến việc phân loại dược liệu theo quy định tại Thông tư này trước khi đưa thuốc ra lưu thông trên thị trường trước ngày 01 tháng 01 năm 2018.

2. Trường hợp thuốc chứa dược liệu độc đã nộp hồ sơ đăng ký lưu hành và chưa nộp hồ sơ đăng ký trước ngày Thông tư này có hiệu lực, cơ sở kinh doanh thuốc phải bổ sung các thông tin trên nhãn, tờ hướng dẫn sử dụng liên quan đến việc phân loại dược liệu theo quy định tại Thông tư này.

Điều 7. Trách nhiệm thi hành

1. Trách nhiệm của cơ sở dược, cơ sở khám bệnh, chữa bệnh:

a) Thực hiện các quy định về quản lý dược liệu độc làm thuốc theo quy định về thuốc phải kiểm soát đặc biệt do Bộ trưởng Bộ Y tế ban hành;

b) Đề xuất sửa đổi, bổ sung Danh mục dược liệu độc làm thuốc cho phù hợp tình hình thực tế, bảo đảm đáp ứng kịp thời thuốc, dược liệu phục vụ cho công tác phòng bệnh, chữa bệnh.

2. Trách nhiệm của Cục Quản lý Y, Dược cổ truyền:

a) Chủ trì, phối hợp với các cơ quan chức năng thực hiện Thông tư này;

b) Định kỳ rà soát chỉnh sửa, bổ sung Danh mục dược liệu độc làm thuốc và báo cáo Bộ trưởng Bộ Y tế trên cơ sở đề xuất sửa đổi, bổ sung của các đơn vị hoặc theo các tài liệu y văn hoặc có báo cáo về phản ứng có hại của thuốc, dược liệu liên quan đến độc tính của dược liệu.

Trong quá trình thực hiện nếu có vấn đề vướng mắc, đề nghị các cơ quan, tổ chức, cá nhân kịp thời phản ánh về Cục Quản lý Y, Dược cổ truyền (Bộ Y tế) để xem xét, giải quyết./.

Nơi nhận: - Văn phòng Chính phủ (Công báo, Cổng Thông tin điện tử CP); - Bộ trưởng (để báo cáo); - Các Thứ trưởng BYT; - Bộ Tư pháp (Cục kiểm tra VBQPPL); - UBND tỉnh, TP trực thuộc Trung ương; - Các Vụ/Cục của BYT; - Sở Y tế tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương; - Các Cục: Quân y-Bộ Quốc phòng; Cục Y tế- Bộ Công an; Cục Y tế GTVT-Bộ GTVT; - Các Doanh nghiệp kinh doanh dược liệu, sản xuất thuốc dược liệu, thuốc cổ truyền; - Tổng Công ty Dược VN; - Hiệp hội các Doanh nghiệp Dược VN; - Cổng Thông tin điện tử BYT; - Lưu: VT, PC, YDCT.

KT. BỘ TRƯỞNG THỨ TRƯỞNG Trương Quốc Cường

PHỤ LỤC I

DANH MỤC DƯỢC LIỆU CÓ ĐỘC TÍNH NGUỒN GỐC THỰC VẬT
(Ban hành kèm theo Thông tư số 42/2017/TT-BYT ngày 13 tháng 11 năm 2017 của Bộ trưởng Bộ Y tế)

TT	Tên dược liệu	Tên khoa học của cây thuốc	Bộ phận chứa độc tính dùng làm thuốc	Tên gọi khác
(1)	(2)	(3)	(4)	(5)
1	Ba đậu (*)	Croton tiglium L., họ Thầu dầu (Euphorbiaceae)	Hạt Semen Crotonis tiglii	Bã đậu, Mần đề, Ba nhân, Lão dương tử, Mác vát
2	Ba đậu nam (*)	Jatropha curcas L., họ Thầu dầu (Euphorbiaceae)	Hạt Semen Jatrophae curcas	Dầu mè, Dầu lai, Đông thụ, Nhao (Tày)
3	Bạch hoa xà	Plumbago zeylanica L., họ Đuôi công (Plumbaginaceae)	Rễ, lá Folium, Radix Plumbaginis zeylanicae	Bạch tuyết hoa, cây Đuôi công
4	Bán hạ nam (*)	Typhonium trilobatum (L.) Schott., họ Ráy (Araceae)	Thân rễ Rhizoma Typhonii trilobati	Củ chóc, Lá ba chìa, Cây chóc chuột
5	Bán hạ bắc (*)	Pinellia ternata (Thunb.) Breit., họ Ráy (Araceae).	Rễ, Thân Rhizoma Pinelliae ternatae	Bán hạ Trung Quốc
6	Belladon	Atropa belladona L., họ Cà (Solanaceae)	Lá, rễ, quả hạt Folium, caulis, fructus, Semen Atropae belladonae
7	Cà độc dược	Datura metel L. forma alba., Họ Cà (Solanaceae)	Hoa, lá Flos, Folium Daturae metelis	Mạn đà la, Cà diên, Cà lục lược
8	Cam thảo dây (***)	Abrus precatorius L., họ Đậu (Fabaceae)	Hạt Semen Abri precatorii	Dây cườm, Dây chi, Tương tư tử, Tương tự đậu
9	Cam toại (*)	Euphorbia sieboldiana Morren et Decaisne., họ Thầu dầu (Euphorbiaceae)	Rễ Radix Euphorbiae sieblodianae
10	Cây bã thuốc	Lobelia pyramidalis Wall., họ Lô biên (Lobeliaceae)	Toàn cây Herba Lobeliae pyramidalis	Sang dinh (H’Mông)
11	Cây dầu giun	Chenopodium ambrosioides L. họ Rau muối (Chenopodiaceae)	Tinh dầu Oil	Cây rau muối, thổ kinh giới
12	Dừa cạn	Vinca rosea L. họ Trúc đào (Apocynaceae)	Lá Herba Roseae	Trường xuân hoa
13	Dương địa hoàng	Digitalis purpurea L., Digitalis spp., họ Hoa mõm chó (Scrophulariaceae)	Lá Folium Digitalis	Digital
14	Đại kích	Euphorbia pekinensis Rupr., họ Thầu dầu (Euphorbiaceae)	Rễ Radix Euphorbiae pekinensis
15	Đào nhân (*)	Prunus persicae (L.) Batsch, họ Hoa hồng (Rosaceae)	Hạt Semen Pruni
16	Giam đẹp	Mitragyna speciosa (Korth.) Havil., họ Cà phê (Rubiaceae)	Lá, vỏ và rễ Folium, cortex, caulis Mitragynae speciosae
17	Khổ Hạnh nhân (*)	Prunus armeniaca L., họ Hoa hồng (Rosaceae)	Hạt Semen Armeniacae amarum	Hạnh nhân đắng
18	Hoàng nàn (*)	Strychnos wallichiana Steud. ex DC., họ Mã tiền (Loganiaceae)	Vỏ thân, vỏ cành Cortex Strychni wallichianae	Vỏ doãn
19	Trúc đào	Nerium oleander L., Nerium indicum Miller, họ Trúc đào (Apocynaceae)	Lá Folium Nerii oleanderis
20	Lô bê li	Lobelia nicotianifolia Roth ex Schult, họ Lô biên (Lobeliaceae)	Toàn cây Herba Lobeliae inflatae
21	Lu lu đực	Solanum nigrum L., họ Cà (Solanaceae)	Toàn cây Herba Solani nigri
22	Ma hoàng	Ephedra sinica Staff., E. equisetina Bunge., E. intermedia Schrenk. et C. A. Meyer; họ Ma hoàng (Ephedraceae)	Phần trên mặt đất Herba Ephedrae
23	Mã đậu linh	Aristolochia spp., gồm: A. contorta Bunge; A. debilis Sieb.et Zucc., họ Nam mộc hương (Aristolochiaceae)	Rễ Radix Aristolochiae Quả Fructus Aristolochiae Phần trên mặt đất Herba Aristolochiae	Cây khổ rách
24	Mã tiền (*)	Strychnos nux- vomica L., họ Mã tiền (Longaniaceae)	Hạt Semen Strychni nux-vomicae	Hạt mã tiền
25	Quảng Mộc thông	Aristolochia spp., họ Nam mộc hương (Aristolochiaeae)	Thân leo Caulis Aristolochiae
26	Nguyên hoa	Daphne genkwa Siebold & Zuccarini, họ Trầm (Thymelaeaceae)	Hoa Flos Daphnes genkwae
27	Nha đảm tử	Brucea sumatrana, họ Khổ sâm (Simarubaceae)	Hạt Fructus Bruceae sumatranae	Khổ sâm cho hạt Sầu đâu cứt chuột
28	Phụ tử (*)	Aconitum spp., bao gồm: A. fortunei Hemsl.; A. carmichaeli Debx., họ Mao lương (Ranunculaceae)	Rễ củ nhánh Radix Aconiti	Củ gấu tàu, ấu tàu, Thảo ô, Xuyên ô
29	Ô đầu (**)	Aconitum spp., bao gồm: A. fortunei Hemsl.; A. carmichaeli Debx., họ Mao lương (Ranunculaceae)	Rễ củ chính Radix Aconiti	Củ gấu tàu, ấu tàu,Thảo ô, Xuyên ô
30	Pilocarpus	Pilocarpus spp., họ Cam (Rutaceae)	Lá Folium Pilocarpi
31	Quảng Phòng kỷ	Aristolochia spp., bao gồm: A. westlandii Hemsl..; A. heterophylla Hemsl.,... họ Nam mộc hương (Aristolochiaeae)	Rễ Radix Aristolochiae
32	Thạch xương bồ (*)	Acorus gramineus Soland. var. macrospadiceus Yamamoto Contr.; Acorus calamus L. var. angustatus Bess., họ Ráy (Araceae)	Thân rễ Rhizoma Acori	Xương bồ, Thạch xương bồ lá to, Thủy xương bồ.
33	Thầu dầu	Ricinus communis L., họ Thầu dầu (Euphorbiaceae)	Hạt Semen Ricini communis	Tỷ ma tử, Thầu dầu
34	Thiên nam tinh (*)	Arisaema spp., bao gồm: A. consanguineum Schott; A. heterophyllum Blume, họ Ráy (Araceae)	Thân rễ Rhizoma Arisaematis
35	Thiên tiên tử sống	Hyoscyamus niger L., họ Cà (Solanaceae)	Lá, hạt Folium, semen Hyoscyami nigeris
36	Thông thiên	Thevetia peruviana Pers., họ Trúc đào (Apocynaceae)	Hạt Semen Thevetiae peruvianae
37	Thương lục (*)	Phytolacca esculenta Van Hout., họ Thương lục (Phytolaccaceae)	Rễ Radix Phytolaccae esculentae	Kim thất nương, Trưởng bất lão
38	Tỏi độc	Colchicum autumnale L., họ Tỏi độc (Colchicaceae)	Hạt Semen Colchici autumnalis
39	Vạn tuế	Cycas revoluta, họ Tuế (Cycadaceae)	Hạt, lá, nón, rễ Semen, Folium, Conus et Radix Cycatis Revolutae.
40	Vòi voi	Heliotropium indicum L., họ Vòi voi (Boraginaceae)	Toàn cây Herba Helitropii	Cẩu vĩ trùng
41	Xoan	Melia azedarach L., họ Xoan (Meliaceae)	Vỏ thân, vỏ cành to, vỏ rễ Cortex Meliae

(*) Là dược liệu phải được chế biến theo đúng phương pháp chế biến do Bộ trưởng Bộ Y tế quy định trước khi dùng làm thuốc.

(**) Là dược liệu chỉ dùng ngoài (không dùng đường uống)

(***) Là dược liệu ngoài bộ phận dùng chứa độc tính đã nêu trong Danh mục, các bộ phận dùng làm thuôc khác không chứa độc tính.

PHỤ LỤC II

DANH MỤC DƯỢC LIỆU CÓ ĐỘC TÍNH NGUỒN GỐC ĐỘNG VẬT
(Ban hành kèm theo Thông tư số 42/2017/TT-BYT ngày 13 tháng 11 năm 2017 của Bộ trưởng Bộ Y tế)

TT	Tên dược liệu	Tên khoa học của động vật	Bộ phận có chứa độc tính dùng làm thuốc	Tên gọi khác
(1)	(2)	(3)	(4)	(5)
1	Bọ hung (*)	Catharsius molossus L., họ Bọ hung (Geotrupidae)	Thân bỏ đầu, chân, cánh	Khương lang
2	Ngô công (*)	Scolopendra morsitans L., họ Ngô công (Scolopendridae)	Cả con Scolopendra, Rút ruột, bỏ đầu, chần, sao vàng	Con Rết, Thiên long, Bách túc trùng, Bách cước
3	Sâu ban miêu (*)	Mylabris cichorii L., Mylabris phalerata Pallas, Họ Ban miêu (Meloidae)	Cả con sâu Mylabris	Ban miêu, Nguyên thanh, Ban manh, Ban mao, Sâu đậu
4	Thiềm tô (*)	Bufo melanostictus Schneider, Bufo gargarizans Cantor, họ Cóc (Bufonidac)	Nhựa lấy từ tuyến sau tai và tuyến trên da con Cóc Venenum Bufonis	Nhựa (mủ) Cóc
5	Toàn yết (*)	Buthus martensii Karsch, họ Bọ cạp (Buthidae)	Cả con Scorpio	Bọ cạp, Toàn trùng, Yết tử, Yết vĩ.

(*) Là dược liệu phải được chế biến theo đúng phương pháp chế biến dọ Bộ trưởng Bộ Y tế quy định trước khi dùng làm thuốc.

PHỤ LỤC III

DANH MỤC DƯỢC LIỆU CÓ ĐỘC TÍNH NGUỒN GỐC KHOÁNG VẬT
(Ban hành kèm theo Thông tư số 42/2017/TT-BYT ngày 13 tháng 11 năm 2017 của Bộ trưởng Bộ Y tế)

TT	Tên dược liệu	Tên khoa học của khoáng vật	Thành phần hóa học chính	Tên gọi khác
(1)	(2)	(3)	(4)	(5)
1	Bàng sa (*)	Borax	Natri tetraborat (Na2B4O7.10H2O)	Hàn the, Bồng sa, Bàng sa, Bồn sa, Nguyệt thạch
2	Duyên đơn (*)	Minium	Chì oxyt (Pb3O4).	Hồng đơn, Hoàng đơn, Duyên hoàng, Đơn phấn, Tùng đơn, Châu đơn, Châu phấn
3	Duyên phấn (*)	Ceru - situm	Chì carbonat, thường chứa Ag, Sr, Zn, Cs	Bạch phấn
4	Hùng hoàng (*)	Realgar	Arsenic disulfide (As2S2).	Thạch hoàng, Hùng tín, Hoàng kim thạch
5	Khinh phấn (*)	Calomelas	Muối thủy ngân chlorid chế bằng phương pháp thăng hoa	Hồng phần, Thủy ngân phấn, Cam phấn
6	Lưu hoàng (*)	Sulfur	Sulfur nguyên chất	Diêm sinh, Hoàng nha, Thạch lưu hoàng, Oải lưu hoàng
7	Mật đà tăng (*)	Lithargyrum	Chì oxyt (PbO), một phần ít chì chưa bị oxy hóa và còn lẫn tạp chất như Al^3+, Sb^3+, Sb^4+, Fe^3+, Ca^2+, Mg^2+.	Li tạc, Đà tăng, Kim đà tăng, Lô đê
8	Thần sa (*)	Cinnabaris	Thủy ngân sulfide (HgS).	Chu sa, Đan sa, Đơn sa, Xích đan, Cống sa

(*) Là dược liệu phải được chế biến theo đúng phương pháp chế biến do Bộ trưởng Bộ Y tế quy định trước khi dùng làm thuốc.