Nghị quyết 01/2004/NQ-HĐTP hướng dẫn áp dụng quy định Bộ luật Dân sự bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng

• Số hiệu: 01/2004/NQ-HĐTP
• Loại văn bản: Nghị quyết
• Nơi ban hành: Hội đồng Thẩm phán Toà án nhân dân tối cao
• Người ký: Nguyễn Văn Hiện
• Ngày ban hành: 28/04/2004

HỘI ĐỒNG THẨM PHÁN TÒA ÁN NHÂN DÂN TỔI CAO	CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM Độc Lập - Tự Do - Hạnh Phúc
SỐ: 01/2004/NQ-HĐTP	Hà Nội, ngày 28 tháng 04 năm 2004

NGHỊ QUYẾT

CỦA HỘI ĐỒNG THẨM PHÁN TÒA ÁN NHÂN DÂN TỐI CAO SỐ 01/2004/NQ-HĐTP NGÀY 28 THÁNG 4 NĂM 2004 HƯỚNG DẪN  ÁP DỤNG MỘT SỐ QUY ĐỊNH CỦA BỘ LUẬT DÂN SỰ VỀ BỒI THƯỜNG THIỆT HẠI NGOÀI HỢP ĐỒNG

HỘI ĐỒNG THẨM PHÁN TÒA ÁN NHÂN DÂN TỐI CAO

Căn cứ vào Luật Tổ chức Tòa án nhân dân;
Để áp dụng đúng và thống nhất quy định của Bộ Luật Dân sự trong việc giải quyết các tranh chấp về bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng;
Sau khi có ý kiến thống nhất của Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao và Bộ trưởng Bộ Tư pháp,

QUYẾT NGHỊ:

I. VỀ NHỮNG QUY ĐỊNH CHUNG

1. Trách nhiệm bồi thường thiệt hại

Theo quy định tại Điều 609 Bộ Luật Dân sự, về nguyên tắc chung thì trách nhiệm bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng chỉ phát sinh khi có đầy đủ các yếu tố sau đây:

1.1. Phải có thiệt hại xảy ra.

Thiệt hại bao gồm thiệt hại về vật chất và thiệt hại do tổn thất về tinh thần.

a) Thiệt hại về vật chất bao gồm: thiệt hại do tài sản bị xâm phạm quy định tại Điều 612 Bộ Luật Dân sự; thiệt hại do sức khỏe bị xâm phạm quy định tại các khoản 1, 2 và 3 Điều 613 Bộ Luật Dân sự; thiệt hại do tính mạng bị xâm phạm quy định tại các khoản 1, 2 và 3 Điều 614 Bộ Luật Dân sự; thiệt hại do danh dự, nhân phẩm, uy tín bị xâm phạm quy định tại khoản 1 và khoản 2 Điều 615 Bộ Luật Dân sự.

b) Thiệt hại do tổn thất về tinh thần của cá nhân được hiểu là do sức khỏe, danh dự, nhân phẩm, uy tín bị xâm phạm mà người bị thiệt hại hoặc do tính mạng bị xâm phạm mà người thân thích gần gũi nhất của nạn nhân phải chịu đau thương, buồn phiền, mất mát về tình cảm, bị giảm sút hoặc mất uy tín, bị bạn bè xa lánh do bị hiểu nhầm... và cần phải được bồi thường một khoản tiền bù đắp tổn thất mà họ phải chịu.

Thiệt hại do tổn thất về tinh thần của pháp nhân và các chủ thể khác không phải là pháp nhân (gọi chung là tổ chức) được hiểu là do danh dự, uy tín bị xâm phạm, tổ chức đó bị giảm sút hoặc mất đi sự tín nhiệm, lòng tin... vì bị hiểu nhầm và cần phải được bồi thường một khoản tiền bù đắp tổn thất mà tổ chức phải chịu.

1.2. Phải có hành vi trái pháp luật.

Hành vi trái pháp luật là những xử sự cụ thể của con người được thể hiện thông qua hành động hoặc không hành động trái với các quy định của pháp luật.

1.3. Phải có mối quan hệ nhân quả giữa thiệt hại xảy ra và hành vi trái pháp luật. Thiệt hại xảy ra phải là kết quả tất yếu của hành vi trái pháp luật và ngược lại hành vi trái pháp luật là nguyên nhân gây ra thiệt hại.

1.4. Phải có lỗi cố ý hoặc lỗi vô ý của người gây thiệt hại.

a) Cố ý gây thiệt hại là trường hợp một người nhận thức rõ hành vi của mình sẽ gây thiệt hại cho người khác mà vẫn thực hiện và mong muốn hoặc không mong muốn, nhưng để mặc cho thiệt hại xảy ra.

b) Vô ý gây thiệt hại là trường hợp một người không thấy trước hành vi của mình có khả năng gây thiệt hại, mặc dù phải biết hoặc có thể biết trước thiệt hại sẽ xảy ra hoặc thấy trước hành vi của mình có khả năng gây thiệt hại, nhưng cho rằng thiệt hại sẽ không xảy ra hoặc có thể ngăn chặn được.

Cần chú ý là đối với trường hợp pháp luật có quy định việc bồi thường thiệt hại cả khi không có lỗi, thì trách nhiệm bồi thường của người gây thiệt hại trong trường hợp này được thực hiện theo quy định của văn bản quy phạm pháp luật đó.

2. Nguyên tắc bồi thường thiệt hại

2.1. Khi giải quyết tranh chấp về bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng, cần phải thực hiện đúng nguyên tắc bồi thường thiệt hại quy định tại Điều 610 Bộ Luật Dân sự. Cần phải tôn trọng thỏa thuận của các bên về mức bồi thường, hình thức bồi thường và phương thức bồi thường, nếu thỏa thuận đó không trái pháp luật, đạo đức xã hội.

2.2. Trong trường hợp các bên không thỏa thuận được thì khi giải quyết tranh chấp về bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng cần chú ý:

a) Thiệt hại phải được bồi thường toàn bộ, có nghĩa là khi có yêu cầu giải quyết bồi thường thiệt hại do tài sản, sức khỏe, tính mạng, danh dự, nhân phẩm, uy tín bị xâm phạm phải căn cứ vào các điều luật tương ứng của Bộ Luật Dân sự quy định trong trường hợp cụ thể đó thiệt hại bao gồm những khoản nào và thiệt hại đã xảy ra là bao nhiêu, mức độ lỗi của các bên để buộc người gây thiệt hại phải bồi thường các khoản thiệt hại tương xứng đó.

b) Để thiệt hại có thể được bồi thường kịp thời, Tòa án phải giải quyết nhanh chóng yêu cầu đòi bồi thường thiệt hại trong thời hạn luật định. Trong trường hợp cần thiết có thể áp dụng một hoặc một số biện pháp khẩn cấp tạm thời theo quy định của pháp luật tố tụng để giải quyết yêu cầu cấp bách của đương sự.

c) Người gây thiệt hại chỉ có thể được giảm mức bồi thường khi có đủ hai điều kiện sau đây:

- Do lỗi vô ý mà gây thiệt hại;

- Thiệt hại xảy ra quá lớn so với khả năng kinh tế trước mắt và lâu dài của người gây thiệt hại, có nghĩa là thiệt hại xảy ra mà họ có trách nhiệm bồi thường so với hoàn cảnh kinh tế trước mắt của họ cũng như về lâu dài họ không thể có khả năng bồi thường được toàn bộ hoặc phần lớn thiệt hại đó.

d) Mức bồi thường thiệt hại không còn phù hợp với thực tế, có nghĩa là do có sự thay đổi về tình hình kinh tế, xã hội, sự biến động về giá cả mà mức bồi thường đang được thực hiện không còn phù hợp trong điều kiện đó hoặc do có sự thay đổi về tình trạng thương tật, khả năng lao động của người bị thiệt hại cho nên mức bồi thường thiệt hại không còn phù hợp với sự thay đổi đó hoặc do có sự thay đổi về khả năng kinh tế của người gây thiệt hại...

3. Năng lực chịu trách nhiệm bồi thường thiệt hại

3.1. Khi thực hiện quy định tại Điều 611 Bộ Luật Dân sự về năng lực chịu trách nhiệm bồi thường thiệt hại, cần phải chú ý xác định đúng tư cách đương sự trong từng trường hợp; cụ thể như sau:

- Trong trường hợp quy định tại khoản 1 Điều 611 Bộ Luật Dân sự thì người gây thiệt hại là bị đơn dân sự, trừ khi họ mất năng lực hành vi dân sự;

- Trong trường hợp quy định tại đoạn 1 khoản 2 Điều 611 Bộ Luật Dân sự thì cha, mẹ của người gây thiệt hại là bị đơn dân sự;

- Trong trường hợp quy định tại đoạn 2 khoản 2 Điều 611 Bộ Luật Dân sự thì người gây thiệt hại là bị đơn dân sự và cha, mẹ của người gây thiệt hại là người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan;

- Trong trường hợp quy định tại khoản 3 Điều 611 Bộ Luật Dân sự thì cá nhân, tổ chức giám hộ là bị đơn dân sự.

3.2. Việc quyết định về bồi thường (lấy tài sản để bồi thường) phải cụ thể và theo đúng quy định tại Điều 611 Bộ Luật Dân sự.

4. Chi phí hợp lý

Các khoản chi phí hợp lý quy định tại khoản 1 và khoản 3 Điều 613, khoản 2 và khoản 3 Điều 614 và khoản 1 Điều 615 Bộ Luật Dân sự là chi phí thực tế cần thiết, phù hợp với tính chất, mức độ của thiệt hại, phù hợp với giá trung bình ở từng địa phương tại thời điểm chi phí.

5. Nghĩa vụ chứng minh của các đương sự

a) Người bị thiệt hại yêu cầu bồi thường thiệt hại phải nêu rõ từng khoản thiệt hại thực tế đã xảy ra, mức yêu cầu bồi thường và phải có chứng từ hoặc giấy biên nhận hợp lệ về các khoản chi phí hợp lý, về thu nhập của người bị thiệt hại.

b) Người gây thiệt hại yêu cầu giảm mức bồi thường thiệt hại phải có tài liệu, chứng cứ về khả năng kinh tế trước mắt và lâu dài của mình không đủ để bồi thường toàn bộ hoặc phần lớn thiệt hại đã xảy ra.

c) Người bị thiệt hại hoặc người gây thiệt hại yêu cầu thay đổi mức bồi thường thiệt hại phải có đơn xin thay đổi mức bồi thường thiệt hại. Kèm theo đơn là các tài liệu, chứng cứ làm căn cứ cho việc xin thay đổi mức bồi thường thiệt hại.

d) Việc chứng minh không có lỗi thuộc nghĩa vụ của người có trách nhiệm bồi thường thiệt hại.

II. XÁC ĐỊNH THIỆT HẠI

1. Thiệt hại do sức khỏe bị xâm phạm

Thiệt hại do sức khỏe bị xâm phạm được bồi thường bao gồm:

1.1. Chi phí hợp lý cho việc cứu chữa, bồi dưỡng, phục hồi sức khỏe và chức năng bị mất, bị giảm sút của người bị thiệt hại bao gồm: tiền thuê phương tiện đưa người bị thiệt hại đi cấp cứu tại cơ sở y tế; tiền thuốc và tiền mua các thiết bị y tế, chi phí chiếu, chụp X quang, chụp cắt lớp, siêu âm, xét nghiệm, mổ, truyền máu, vật lý trị liệu... theo chỉ định của bác sỹ; tiền viện phí; tiền mua thuốc bổ, tiếp đạm, tiền bồi dưỡng phục hồi sức khỏe cho người bị thiệt hại theo chỉ định của bác sỹ; các chi phí thực tế, cần thiết khác cho người bị thiệt hại (nếu có) và các chi phí cho việc lắp chân giả, tay giả, mắt giả, mua xe lăn, xe đẩy, nạng chống và khắc phục thẩm mỹ... để hỗ trợ hoặc thay thế một phần chức năng của cơ thể bị mất hoặc bị giảm sút của người bị thiệt hại (nếu có).

1.2. Thu nhập thực tế bị mất hoặc bị giảm sút của người bị thiệt hại. Nếu trước khi sức khỏe bị xâm phạm người bị thiệt hại có thu nhập thực tế, nhưng do sức khỏe bị xâm phạm họ phải đi điều trị và do đó khoản thu nhập thực tế của họ bị mất hoặc bị giảm sút, thì họ được bồi thường khoản thu nhập thực tế bị mất hoặc bị giảm sút đó.

a) Thu nhập thực tế của người bị thiệt hại được xác định như sau:

- Nếu trước khi sức khỏe bị xâm phạm, người bị thiệt hại có thu nhập ổn định từ tiền lương trong biên chế, tiền công từ hợp đồng lao động, thì căn cứ vào mức lương, tiền công của tháng liền kề trước khi người đó bị xâm phạm sức khỏe nhân với thời gian điều trị để xác định khoản thu nhập thực tế của người bị thiệt hại.

- Nếu trước khi sức khỏe bị xâm phạm, người bị thiệt hại có làm việc và hàng tháng có thu nhập thực tế nhưng mức thu nhập của các tháng khác nhau, thì lấy mức thu nhập trung bình của 6 tháng liền kề (nếu chưa đủ 6 tháng thì của tất cả các tháng) trước khi sức khỏe bị xâm phạm nhân với thời gian điều trị để xác định khoản thu nhập thực tế của người bị thiệt hại.

- Nếu trước khi sức khỏe bị xâm phạm, người bị thiệt hại có thu nhập thực tế, nhưng không ổn định và không thể xác định được, thì áp dụng mức thu nhập trung bình của lao động cùng loại nhân với thời gian điều trị để xác định khoản thu nhập thực tế của người bị thiệt hại.

- Nếu trước khi sức khỏe bị xâm phạm, người bị thiệt hại chưa làm việc và chưa có thu nhập thực tế thì không được bồi thường theo quy định tại khoản 2 Điều 613 Bộ Luật Dân sự.

b) Xác định thu nhập thực tế bị mất hoặc bị giảm sút của người bị thiệt hại được thực hiện như sau:

Bước một: Xác định thu nhập thực tế của người bị thiệt hại trong thời gian điều trị có hay không. Nếu có thì tổng số thu nhập là bao nhiêu.

Bước hai: Lấy tổng số thu nhập thực tế mà người bị thiệt hại có được trong thời gian điều trị so sánh với thu nhập thực tế tương ứng được xác định theo hướng dẫn tại điểm a tiểu mục 1.2 này. Nếu không có khoản thu nhập thực tế nào của người bị thiệt hại trong thời gian điều trị thì thu nhập thực tế của người bị thiệt hại bị mất; nếu thấp hơn thì khoản chênh lệch đó là thu nhập thực tế của người bị thiệt hại bị giảm sút; nếu bằng thì thu nhập thực tế của người bị thiệt hại không bị mất.

Ví dụ 1: A làm nghề sửa xe máy tự do. Thu nhập thực tế của A trước khi sức khỏe bị xâm phạm là ổn định, trung bình mỗi tháng là một triệu đồng. Do sức khỏe bị xâm phạm, A phải điều trị nên không có khoản thu nhập nào. Trong trường hợp này thu nhập thực tế của A bị mất.

Ví dụ 2: B làm công cho một công ty trách nhiệm hữu hạn. Thu nhập thực tế của B trước khi sức khỏe bị xâm phạm là ổn định, trung bình mỗi tháng là 600 ngàn đồng. Do sức khỏe bị xâm phạm, B phải điều trị và trong thời gian điều trị công ty trả cho B 50% tiền lương là 300 ngàn đồng. Trong trường hợp này thu nhập thực tế của B mỗi tháng bị giảm sút 300 ngàn đồng.

Ví dụ 3: C là công chức có thu nhập hàng tháng ổn định 500 ngàn đồng. Do sức khỏe bị xâm phạm, C phải điều trị và trong thời gian điều trị cơ quan vẫn trả đủ các khoản thu nhập cho C. Trong trường hợp này thu nhập thực tế của C không bị mất.

1.3. Chi phí hợp lý và phần thu nhập thực tế bị mất của người chăm sóc người bị thiệt hại trong thời gian điều trị.

a) Chi phí hợp lý cho người chăm sóc người bị thiệt hại trong thời gian điều trị bao gồm: tiền tàu, xe đi lại, tiền thuê nhà trọ theo giá trung bình ở địa phương nơi thực hiện việc chi phí (nếu có) cho một trong những người chăm sóc cho người bị thiệt hại trong thời gian điều trị do cần thiết hoặc theo yêu cầu của cơ sở y tế.

b) Thu nhập thực tế bị mất của người chăm sóc người bị thiệt hại trong thời gian điều trị được xác định như sau:

- Nếu người chăm sóc người bị thiệt hại có thu nhập thực tế ổn định từ tiền lương trong biên chế, tiền công từ hợp đồng lao động thì căn cứ vào mức lương, tiền công của tháng liền kề trước khi người đó phải đi chăm sóc người bị thiệt hại nhân với thời gian chăm sóc để xác định khoản thu nhập thực tế bị mất.

- Nếu người chăm sóc người bị thiệt hại có làm việc và hàng tháng có thu nhập ổn định, nhưng có mức thu nhập khác nhau thì lấy mức thu nhập trung bình của 6 tháng liền kề (nếu chưa đủ 6 tháng thì của tất cả các tháng) trước khi người đó phải đi chăm sóc người bị thiệt hại nhân với thời gian chăm sóc để xác định khoản thu nhập thực tế bị mất.

- Nếu người chăm sóc người bị thiệt hại không có việc làm hoặc có tháng làm việc, có tháng không và do đó không có thu nhập ổn định thì được hưởng tiền công chăm sóc bằng mức tiền công trung bình trả cho người chăm sóc người tàn tật tại địa phương nơi người bị thiệt hại cư trú.

- Nếu trong thời gian chăm sóc người bị thiệt hại, người chăm sóc vẫn được cơ quan, người sử dụng lao động trả lương, trả tiền công lao động theo quy định của pháp luật lao động, bảo hiểm xã hội thì họ không bị mất thu nhập thực tế và do đó không được bồi thường.

1.4. Trong trường hợp sau khi điều trị, người bị thiệt hại mất khả năng lao động và cần có người thường xuyên chăm sóc (người bị thiệt hại không còn khả năng lao động do bị liệt cột sống, mù hai mắt, liệt hai chi, bị tâm thần nặng và các trường hợp khác do cơ quan nhà nước có thẩm quyền quy định bị suy giảm khả năng lao động vĩnh viễn từ 81% trở lên) thì các khoản tiền phải bồi thường gồm có chi phí hợp lý cho việc chăm sóc người bị thiệt hại và khoản tiền cấp dưỡng cho những người mà người bị thiệt hại có nghĩa vụ cấp dưỡng.

a) Chi phí hợp lý cho việc chăm sóc người bị thiệt hại bao gồm: chi phí hợp lý hàng tháng cho việc nuôi dưỡng, điều trị người bị thiệt hại và chi phí hợp lý cho người thường xuyên chăm sóc người bị thiệt hại.

Chi phí hợp lý cho người thường xuyên chăm sóc người bị thiệt hại được tính bằng mức tiền công trung bình trả cho người chăm sóc người tàn tật tại địa phương nơi người bị thiệt hại cư trú. Về nguyên tắc, chỉ tính bồi thường thiệt hại cho một người chăm sóc người bị thiệt hại do mất khả năng lao động.

b) Khoản tiền cấp dưỡng cho những người mà người bị thiệt hại có nghĩa vụ cấp dưỡng.

b.1) Chỉ xem xét khoản tiền cấp dưỡng cho những người mà người bị thiệt hại có nghĩa vụ cấp dưỡng, nếu trước khi sức khỏe bị xâm phạm người bị thiệt hại thực tế đang thực hiện nghĩa vụ cấp dưỡng. Những người đang được người bị thiệt hại cấp dưỡng được bồi thường khoản tiền cấp dưỡng tương ứng đó. Đối với những người mà người bị thiệt hại đang thực hiện nghĩa vụ nuôi dưỡng nhưng sau khi người bị thiệt hại bị xâm phạm sức khỏe mất khả năng lao động, thì những người này được bồi thường khoản tiền cấp dưỡng hợp lý phù hợp với thu nhập và khả năng thực tế của người phải bồi thường, nhu cầu thiết yếu của người được bồi thường.

b.2) Đối tượng được bồi thường khoản tiền cấp dưỡng:

- Vợ hoặc chồng không có khả năng lao động, không có tài sản để tự nuôi mình và được chồng hoặc vợ là người bị thiệt hại đang thực hiện nghĩa vụ nuôi dưỡng;

- Con chưa thành niên hoặc con đã thành niên nhưng không có khả năng lao động, không có tài sản để tự nuôi mình mà cha, mẹ là người bị thiệt hại đang thực hiện nghĩa vụ nuôi dưỡng;

- Cha, mẹ là người không có khả năng lao động, không có tài sản để tự nuôi mình mà con là người bị thiệt hại đang thực hiện nghĩa vụ cấp dưỡng;

- Vợ hoặc chồng sau khi ly hôn đang được bên kia (chồng hoặc vợ trước khi ly hôn) là người bị thiệt hại đang thực hiện nghĩa vụ cấp dưỡng;

- Con chưa thành niên hoặc con đã thành niên không có khả năng lao động, không có tài sản để tự nuôi mình mà cha hoặc mẹ không trực tiếp nuôi dưỡng là người bị thiệt hại đang thực hiện nghĩa vụ cấp dưỡng;

- Em chưa thành niên không có tài sản để tự nuôi mình hoặc em đã thành niên không có khả năng lao động, không có tài sản để tự nuôi mình trong trường hợp không còn cha mẹ hoặc cha mẹ không có khả năng lao động, không có tài sản để cấp dưỡng cho con được anh, chị đã thành niên không sống chung với em là người bị thiệt hại đang thực hiện nghĩa vụ cấp dưỡng;

- Anh, chị không có khả năng lao động, không có tài sản để tự nuôi mình mà em đã thành niên không sống chung với anh, chị là người bị thiệt hại đang thực hiện nghĩa vụ cấp dưỡng;

- Cháu chưa thành niên hoặc cháu đã thành niên không có khả năng lao động, không có tài sản để tự nuôi mình và không còn người khác cấp dưỡng mà ông bà nội, ông bà ngoại không sống chung với cháu là người bị thiệt hại đang thực hiện nghĩa vụ cấp dưỡng;

- Ông bà nội, ông bà ngoại không có khả năng lao động, không có tài sản để tự nuôi mình và không có người khác cấp dưỡng mà cháu đã thành niên không sống chung với ông bà nội, ông bà ngoại là người bị thiệt hại đang thực hiện nghĩa vụ cấp dưỡng.

1.5. Khoản tiền bù đắp tổn thất về tinh thần do sức khỏe bị xâm phạm.

a) Khoản tiền bù đắp tổn thất về tinh thần do sức khỏe bị xâm phạm được bồi thường cho chính người bị thiệt hại.

b) Không phải trong mọi trường hợp sức khỏe bị xâm phạm thì người bị thiệt hại đương nhiên được bồi thường khoản tiền bù đắp tổn thất về tinh thần. Cần căn cứ vào hướng dẫn tại điểm b tiểu mục 1.1 mục 1 Phần I Nghị quyết này để xác định trong trường hợp cụ thể đó người bị thiệt hại có bị tổn thất về tinh thần hay không và mức độ tổn thất về tinh thần. Việc xác định mức độ tổn thất về tinh thần cần căn cứ vào sự ảnh hưởng đến nghề nghiệp, thẩm mỹ, giao tiếp xã hội, sinh hoạt gia đình và cá nhân...

c) Mức bồi thường khoản tiền bù đắp tổn thất về tinh thần cho người bị thiệt hại phải căn cứ vào mức độ tổn thất về tinh thần, nhưng tối đa không quá 30 tháng lương, tính theo mức lương tối thiểu chung do Nhà nước quy định tại thời điểm giải quyết bồi thường.

2. Thiệt hại do tính mạng bị xâm phạm

2.1. Chi phí hợp lý cho việc cứu chữa, bồi dưỡng chăm sóc người bị thiệt hại trước khi chết bao gồm: các chi phí được hướng dẫn tại các tiểu mục 1.1, 1.4 và thu nhập thực tế bị mất của người bị thiệt hại trong thời gian điều trị được hướng dẫn tại tiểu mục 1.2 mục 1 Phần II này.

2.2. Chi phí hợp lý cho việc mai táng bao gồm: các khoản tiền mua quan tài, các vật dụng cần thiết cho việc khâm liệm, khăn tang, hương, nến, hoa, thuê xe tang và các khoản chi khác phục vụ cho việc chôn cất hoặc hoả táng nạn nhân theo thông lệ chung. Không chấp nhận yêu cầu bồi thường chi phí cúng tế, lễ bái, ăn uống, xây mộ, bốc mộ...

2.3. Khoản tiền cấp dưỡng cho những người mà người bị thiệt hại có nghĩa vụ cấp dưỡng trước khi chết được thực hiện theo hướng dẫn tại điểm b tiểu mục 1.4 mục 1 Phần II này.

2.4. Khoản tiền bù đắp tổn thất về tinh thần cho những người thân thích gần gũi nhất của nạn nhân.

a) Người được nhận khoản tiền bù đắp tổn thất về tinh thần trong trường hợp này là những người thân thích gần gũi nhất của nạn nhân bao gồm: vợ, chồng, cha đẻ, mẹ đẻ, cha nuôi, mẹ nuôi, con đẻ, con nuôi, người trực tiếp nuôi dưỡng nạn nhân.

b) Không phải trong mọi trường hợp tính mạng bị xâm phạm thì những người thân thích gần gũi nhất của nạn nhân đương nhiên được bồi thường khoản tiền bù đắp về tinh thần. Cần căn cứ vào hướng dẫn tại điểm b tiểu mục 1.1 mục 1 Phần I Nghị quyết này để xác định trong trường hợp cụ thể đó, những người thân thích gần gũi nhất của nạn nhân có bị tổn thất về tinh thần hay không và mức độ tổn thất về tinh thần. Việc xác định mức độ tổn thất về tinh thần phải căn cứ vào địa vị của nạn nhân trong gia đình, mối quan hệ trong cuộc sống giữa nạn nhân và những người thân thích gần gũi nhất của nạn nhân...

c) Mức bồi thường chung khoản tiền bù đắp tổn thất về tinh thần cho những người thân thích gần gũi nhất của nạn nhân phải căn cứ vào mức độ tổn thất về tinh thần, nhưng tối đa không quá 60 tháng lương, tính theo mức lương tối thiểu chung do Nhà nước quy định tại thời điểm giải quyết bồi thường.

3. Thiệt hại do danh dự, nhân phẩm, uy tín bị xâm phạm

Thiệt hại do danh dự, nhân phẩm, uy tín bị xâm phạm gồm có thiệt hại do danh dự, nhân phẩm, uy tín của cá nhân bị xâm phạm; thiệt hại do danh dự, uy tín của tổ chức bị xâm phạm.

3.1. Chi phí hợp lý để hạn chế, khắc phục thiệt hại bao gồm: chi phí cần thiết cho việc thu hồi ấn phẩm có nội dung xúc phạm danh dự, nhân phẩm, uy tín của người bị thiệt hại; chi phí cho việc thu thập tài liệu, chứng cứ chứng minh danh dự, nhân phẩm, uy tín bị xâm phạm; tiền tàu, xe đi lại, thuê nhà trọ (nếu có) theo giá trung bình ở địa phương nơi thực hiện việc chi phí để yêu cầu cơ quan chức năng xác minh sự việc, cải chính trên các phương tiện thông tin đại chúng; chi phí tổ chức xin lỗi, cải chính công khai tại nơi cư trú hoặc nơi làm việc của người bị thiệt hại và các chi phí thực tế, cần thiết khác để hạn chế, khắc phục thiệt hại (nếu có).

3.2. Thu nhập thực tế bị mất hoặc bị giảm sút.

a) Nếu trước khi danh dự, nhân phẩm, uy tín bị xâm phạm, người bị xâm phạm có thu nhập thực tế, nhưng do danh dự, nhân phẩm, uy tín bị xâm phạm người bị xâm phạm phải thực hiện những công việc để hạn chế, khắc phục thiệt hại, nên khoản thu nhập thực tế của họ bị mất hoặc bị giảm sút, thì họ được bồi thường khoản thu nhập thực tế bị mất hoặc bị giảm sút đó.

b) Việc xác định thu nhập thực tế của người bị xâm phạm và việc xác định thu nhập thực tế bị mất hoặc bị giảm sút của người bị xâm phạm được thực hiện theo hướng dẫn tại tiểu mục 1.2 mục 1 Phần II này.

3.3. Khoản tiền bù đắp tổn thất về tinh thần do danh dự, nhân phẩm, uy tín bị xâm phạm.

a) Khoản tiền bù đắp tổn thất về tinh thần do danh dự, nhân phẩm, uy tín bị xâm phạm được bồi thường cho chính người bị xâm phạm.

b) Không phải trong mọi trường hợp danh dự, nhân phẩm, uy tín bị xâm phạm thì người bị xâm phạm đương nhiên được bồi thường khoản tiền bù đắp tổn thất về tinh thần. Cần căn cứ vào hướng dẫn tại điểm b tiểu mục 1.1 mục 1 Phần I Nghị quyết này để xác định trong trường hợp cụ thể đó người bị xâm phạm có bị tổn thất về tinh thần hay không và mức độ tổn thất về tinh thần. Việc xác định mức độ tổn thất về tinh thần phải căn cứ vào hình thức xâm phạm (bằng lời nói hay đăng trên báo viết hay trên báo hình...), hành vi xâm phạm, mức độ lan truyền thông tin xúc phạm...

c) Mức bồi thường khoản tiền bù đắp tổn thất về tinh thần cho người bị xâm phạm phải căn cứ vào mức độ tổn thất về tinh thần, nhưng tối đa không quá 10 tháng lương, tính theo mức lương tối thiểu chung do Nhà nước quy định tại thời điểm giải quyết bồi thường.

4. Thời hạn hưởng bồi thường thiệt hại do sức khỏe, tính mạng bị xâm phạm (Điều 616 Bộ Luật Dân sự)

a) Trong trường hợp người bị thiệt hại mất hoàn toàn khả năng lao động, thì người bị thiệt hại được hưởng khoản tiền bồi thường được hướng dẫn tại điểm a tiểu mục 1.4 mục 1 Phần II này cho đến khi chết.

b) Đối với việc cấp dưỡng được hướng dẫn tại điểm b tiểu mục 1.4 mục 1 và tiểu mục 2.3 mục 2 Phần II này chấm dứt khi thuộc một trong các trường hợp quy định tại Điều 61 Luật hôn nhân và gia đình.

III. BỒI THƯỜNG THIỆT HẠI DO NGUỒN NGUY HIỂM CAO ĐỘ GÂY RA (ĐIỀU 627 BỘ LUẬT DÂN SỰ)

1. Xác định nguồn nguy hiểm cao độ

a) Khi có phương tiện giao thông, công trình, vật, chất hoặc loại thú nào đó gây ra thiệt hại để có căn cứ áp dụng các khoản 2, 3 và 4 Điều 627 BLDS xác định trách nhiệm bồi thường thiệt hại, thì phải xác định nguồn gây ra thiệt hại có phải là nguồn nguy hiểm cao độ hay không.

b) Để xác định nguồn nguy hiểm cao độ cần phải căn cứ vào khoản 1 Điều 627 Bộ Luật Dân sự và văn bản quy phạm pháp luật khác có liên quan hoặc quy định của cơ quan nhà nước có thẩm quyền về lĩnh vực cụ thể đó. Ví dụ: Để xác định phương tiện giao thông cơ giới đường bộ thì phải căn cứ vào Luật giao thông đường bộ. Theo quy định tại điểm 13 Điều 3 Luật giao thông đường bộ thì phương tiện giao thông cơ giới đường bộ gồm xe ô tô, máy kéo, xe mô tô hai bánh, xe mô tô ba bánh, xe gắn máy và các loại xe tương tự, kể cả xe cơ giới dùng cho người tàn tật.

2. Xác định trách nhiệm bồi thường thiệt hại do nguồn nguy hiểm cao độ gây ra

a) Chủ sở hữu nguồn nguy hiểm cao độ đang chiếm hữu, sử dụng nguồn nguy hiểm cao độ phải bồi thường thiệt hại do nguồn nguy hiểm cao độ gây ra. Chủ sở hữu đang chiếm hữu, sử dụng nguồn nguy hiểm cao độ là đang thực hiện mọi hành vi theo ý chí của mình để nắm giữ, quản lý nguồn nguy hiểm cao độ, nhưng không được trái pháp luật, đạo đức xã hội; khai thác công dụng, hưởng hoa lợi, lợi tức từ nguồn nguy hiểm cao độ.

a) Người được chủ sở hữu nguồn nguy hiểm cao độ giao chiếm hữu, sử dụng nguồn nguy hiểm cao độ theo đúng quy định của pháp luật phải bồi thường thiệt hại do nguồn nguy hiểm cao độ gây ra, trừ trường hợp giữa chủ sở hữu và người được giao chiếm hữu, sử dụng có thỏa thuận khác không trái pháp luật, đạo đức xã hội hoặc không nhằm trốn tránh việc bồi thường.

Ví dụ: Các thỏa thuận sau đây là không trái pháp luật, đạo đức xã hội hoặc không nhằm trốn tránh việc bồi thường:

- Thỏa thuận cùng nhau liên đới chịu trách nhiệm bồi thường thiệt hại;

- Thỏa thuận chủ sở hữu bồi thường thiệt hại trước, sau đó người được giao chiếm hữu, sử dụng sẽ hoàn trả cho chủ sở hữu khoản tiền đã bồi thường;

- Ai có điều kiện về kinh tế hơn thì người đó thực hiện việc bồi thường thiệt hại trước.

Trong trường hợp chủ sở hữu nguồn nguy hiểm cao độ giao cho người khác chiếm hữu, sử dụng nguồn nguy hiểm cao độ không theo đúng quy định của pháp luật mà gây thiệt hại, thì chủ sở hữu phải bồi thường thiệt hại.

Ví dụ: Chủ sở hữu biết người đó không có bằng lái xe ô tô, nhưng vẫn giao quyền chiếm hữu, sử dụng cho họ mà gây thiệt hại thì chủ sở hữu phải bồi thường thiệt hại.

c) Về nguyên tắc chung chủ sở hữu, người được chủ sở hữu giao chiếm hữu, sử dụng hợp pháp nguồn nguy hiểm cao độ phải bồi thường thiệt hại do nguồn nguy hiểm cao độ gây ra cả khi không có lỗi, trừ các trường hợp sau đây:

- Thiệt hại xảy ra là hoàn toàn do lỗi cố ý của người bị thiệt hại;

Ví dụ: Xe ô tô đang tham gia giao thông theo đúng quy định của pháp luật, thì bất ngờ có người lao vào xe để tự tử và hậu quả là người này bị thương nặng hoặc bị chết. Trong trường hợp này chủ sở hữu, người được chủ sở hữu giao chiếm hữu, sử dụng hợp pháp xe ôtô đó không phải bồi thường thiệt hại do nguồn nguy hiểm cao độ (xe ôtô) gây ra.

- Thiệt hại xảy ra trong trường hợp bất khả kháng hoặc tình thế cấp thiết, trừ trường hợp pháp luật có quy định khác. Cần chú ý là trong trường hợp pháp luật có quy định khác về trách nhiệm bồi thường thiệt hại do nguồn nguy hiểm cao độ gây ra trong trường hợp bất khả kháng hoặc tình thế cấp thiết thì trách nhiệm bồi thường thiệt hại được thực hiện theo quy định của văn bản quy phạm pháp luật đó.

d) Người chiếm hữu, sử dụng trái pháp luật nguồn nguy hiểm cao độ phải bồi thường thiệt hại do nguồn nguy hiểm cao độ gây ra, nếu chủ sở hữu, người được chủ sở hữu giao chiếm hữu, sử dụng hợp pháp không có lỗi trong việc để nguồn nguy hiểm cao độ bị chiếm hữu, sử dụng trái pháp luật (đã tuân thủ các quy định về bảo quản, trông giữ, vận chuyển, sử dụng nguồn nguy hiểm cao độ theo đúng các quy định của pháp luật).

Nếu chủ sở hữu, người được chủ sở hữu giao chiếm hữu, sử dụng hợp pháp có lỗi trong việc để nguồn nguy hiểm cao độ bị chiếm hữu, sử dụng trái pháp luật (không tuân thủ hoặc tuân thủ không đầy đủ các quy định về bảo quản, trông giữ, vận chuyển, sử dụng nguồn nguy hiểm cao độ theo quy định của pháp luật) thì phải liên đới cùng với người chiếm hữu, sử dụng trái pháp luật bồi thường thiệt hại do nguồn nguy hiểm cao độ gây ra.

đ) Nếu chủ sở hữu nguồn nguy hiểm cao độ đã giao nguồn nguy hiểm cao độ cho người khác mà gây thiệt hại thì phải xác định trong trường hợp cụ thể đó người được giao nguồn nguy hiểm cao độ có phải là người chiếm hữu, sử dụng nguồn nguy hiểm cao độ hay không để xác định ai có trách nhiệm bồi thường thiệt hại.

Ví dụ: A là chủ sở hữu xe ô tô đã giao xe ôtô đó cho B. B lái xe ô tô tham gia giao thông đã gây ra tai nạn và gây thiệt hại thì cần phải phân biệt:

- Nếu B chỉ được A thuê lái xe ôtô và được trả tiền công, có nghĩa B không phải là người chiếm hữu, sử dụng xe ô tô đó mà A vẫn chiếm hữu, sử dụng; do đó, A phải bồi thường thiệt hại.

- Nếu B được A giao xe ô tô thông qua hợp đồng thuê tài sản, có nghĩa A không còn chiếm hữu, sử dụng xe ôtô đó mà B là người chiếm hữu, sử dụng hợp pháp; do đó, B phải bồi thường thiệt hại. Nếu trong trường hợp này được sự đồng ý của A, B giao xe ô tô cho C thông qua hợp đồng cho thuê lại tài sản, thì C là người chiếm hữu, sử dụng hợp pháp xe ôtô đó; do đó, C phải bồi thường thiệt hại.

IV. HIỆU LỰC THI HÀNH CỦA NGHỊ QUYẾT

1. Nghị quyết này đã được Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao thông qua ngày 28 tháng 4 năm 2004 và có hiệu lực thi hành sau mười lăm ngày, kể từ ngày đăng Công báo.

Những hướng dẫn của Tòa án nhân dân tối cao được ban hành trước ngày Nghị quyết này có hiệu lực về các vấn đề được hướng dẫn trong Nghị quyết này đều bãi bỏ.

2. Đối với những trường hợp bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng đã có văn bản quy phạm pháp luật quy định cụ thể về bồi thường, thì việc giải quyết được thực hiện theo quy định của văn bản quy phạm pháp luật đó.

3. Đối với những vụ án trong đó có giải quyết tranh chấp về bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng được hướng dẫn trong Nghị quyết này mà Tòa án đã thụ lý nhưng chưa xét xử sơ thẩm, xét xử phúc thẩm hoặc xét xử giám đốc thẩm, tái thẩm, thì áp dụng Nghị quyết này để giải quyết.

4. Đối với các bản án, quyết định của Tòa án đã có hiệu lực pháp luật trước ngày Nghị quyết này có hiệu lực thi hành mà trong đó có quyết định về bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng được hướng dẫn trong Nghị quyết này, thì không áp dụng Nghị quyết này để kháng nghị theo thủ tục giám đốc thẩm hoặc tái thẩm, trừ trường hợp việc kháng nghị bản án, quyết định có những căn cứ khác.

Nguyễn Văn Hiện (Đã ký)

Tiếng Anh (English)

THE JUDGES' COUNCIL OF THE SUPREME PEOPLE'S COURT --------	SOCIALIST REPUBLIC OF VIET NAM Independence - Freedom Happiness --------------
No. 01/2004/NQ-HDTP	Hanoi, April 28, 2004

RESOLUTION

GUIDING THE APPLICATION OF A NUMBER OF PROVISIONS OF THE CIVIL CODE REGARDING COMPENSATION FOR DAMAGE OUTSIDE CONTRACT

THE JUDGES' COUNCIL OF THE SUPREME PEOPLE'S COURT

Pursuant to the Law on Organization of People's Courts;
In order to correctly and uniformly apply the provisions of the Civil Code to settling disputes over non-contractual damage compensation;
After reaching agreement with the chairman of the Supreme People's Procuracy and the Minister of Justice,

RESOLVES:

I. ON GENERAL PROVISIONS

1. Damage compensation liability

Under the provisions of Article 609 of the Civil Code, according to the general principle the liability for non-contractual damage compensation shall arise only when all of following factors are involved:

...

...

...

Damage includes material damage and damage caused by mental sufferings.

a/ Material damage includes damage caused by infringements upon property prescribed in Article 612 of the Civil Code; damaged caused by infringements upon health prescribed in Clauses 1

b/ Damage caused by mental sufferings to individuals is understood as that due to infringements upon their health, honor, dignity and/or reputation, the damaged persons, or due to infringements upon life, the closest relatives of the victims, suffer from grief, sorrow, emotional loss, have their reputation diminished or lost, are stunned away or misunderstood by their friends' and must be compensated a sum of money for the sufferings inflicted on them.

Damage caused by mental sufferings to legal persons and other subjects other than legal persons (called collectively organizations) is understood as due to infringements upon their honor and/or reputation, such organizations have their credibility, trust' diminished or lost due to misunderstanding and must be compensated a sum of money for the sufferings inflicted on them.

1.2. There must be illegal acts

Illegal acts are specific behaviors of human beings, expressed through action or non-action in contravention of law provisions.

1.3. There must be between the inflicted damage and the illegal act(s). The inflicted damage must be an inevitable effect of the illegal acts(s) and, vice versa, the illegal act(s) is the cause of the damage.

1.4. There must be an intentional or unintentional fault on the damage inflictor's part

a/ Intentionally causing damage is the case where a person is clearly aware that his/her act will cause damage to another person but still commits such act and wishes that such damage will occur or does not so wish but consciously let such damage occur.

...

...

...

It should be noted that for cases where it is prescribed by law that damage must be compensated even when nobody is at fault, the compensation liability of the damage inflictors in these cases shall comply with the provisions of the relevant legal documents.

2. Principles for damage compensation

2.1. When settling disputes over non-contractual damage compensation, the principle for damage compensation prescribed in Article 610 of the Civil Code must be strictly adhered to. The agreements between the involved parties on the compensation amounts, forms and modes should be respected provided that such agreements are not against law and social ethics.

2.2. Where the involved parties are unable to reach any agreement, when settling disputes over non-contractual damage compensation the following are worth of note:

a/ Damage must be wholly compensated, meaning that where there are claims for compensation for damage caused by infringements upon property, health, life, honor, dignity and/or reputation, the relevant articles of the Civil Code must be referred so as to determine in such specific cases what the damage consists of, how much the damage is and the extent of fault of each involved party so as to force the damage inflictor to adequately compensate for such damage.

- Causing damage due to unintentional fault;

- The inflicted damage is too big as compared with the immediate as well long-term economic capability of the damage inflictors, meaning that given their immediate as well as long-term economic situation, the damage inflictors are unable to compensate for the whole or most of the inflicted damage for which they are liable to compensate.

d/ The damage compensation amounts are no longer realistic, meaning that the compensation amounts currently in effect are no longer suitable due to changes in the economic, social situation or price fluctuations, due to changes in the disability or working capacity of the damaged persons, or due to changes in the economic capability of the damage inflictors'

3. Capacity for damage compensation liability

...

...

...

- In the case prescribed in Clause 1, Article 611 of the Civil Code, the damage inflictor is the civil defendant, except when he/she has lost his/her civil act capacity;

- In the case prescribed in paragraph 1, Clause 2, Article 611 of the Civil Code, the parent of the damage inflictor is the civil defendant;

- In the case prescribed in paragraph 2, Clause 2, Article 611 of the Civil Code, the damage inflictor is the civil defendant and his/her parent is the person with related interests and obligations.

- In the case prescribed in Clause 3, Article 611 of the Civil Code, the guardian individual or organization is the civil defendant.

3.2. The decision on compensation (seizing property for compensation) must be specific and comply with the provisions of Article 611 of the Civil Code.

4. Reasonable expenses

Reasonable expenses prescribed in Clause 1 and Clause 3, Article 613, Clause 2 and Clause 3, Article 614 and Clause 1, Article 615 of the Civil Code are necessary actual expenses which are suitable to the nature and extent of damage and to the average prices in each locality at the time of incurring.

5. The involved parties' obligation to prove

a/ The damaged persons claiming for damages must clearly state each damage item actually inflicted, the requested damages amounts and have valid vouchers on, or receipts of, their reasonable expenses or incomes.

...

...

...

1. Damage caused by infringements upon health

Damage caused by infringements upon health covers:

1.1. Reasonable expenses for the treatment, recovery of health and rehabilitation of lost or decreased functions of the damaged persons, including rents for vehicles to carry the damaged persons to medical establishments for emergency treatment; costs of medicines, medical equipment, costs of X-ray, scanning images, ultrasonic diagnosis, tests, surgical operations, blood transfusion, physiotherapy.. . according to physicians' prescriptions; hospital charges; costs of tonics, solution transfusion, expenses for health recovery according to physicians' prescriptions; other necessary, actual expenses for the damaged persons (if any) and expenses for the fitting of artificial limbs, eyes, purchase of wheelchairs, clutches and plastic surgery' in support or replacement of part of the lost or declined body functions of the damaged persons (if any).

1.2. The damaged persons' actually lost or reduced incomes. If before their health is infringed upon, the damaged persons have actual incomes which are lost or reduced after their health is infringed upon as they must go for treatment, they shall be compensated the actually lost or reduced incomes.

- If before their health is infringed upon, the damaged persons have stable incomes from salaries on official payrolls, wages from labor contracts, their actual incomes shall be determined to be the salary or wage of the month preceding the time their health is infringed upon multiplied by the treatment duration.

- If before their health is infringed upon, the damaged persons have jobs and monthly actual incomes which vary from month to month, their actual incomes shall be determined to be the average income of the six consecutive months (or all of the months if the working time is less than six months) preceding the time their health is infringed upon multiplied by the treatment duration.

- If before their health is infringed upon, the damaged persons have actual incomes which are, however, unstable and undeterminable, their actual incomes shall be determined to be the average income of labor of the same type multiplied by the treatment duration.

- If before their health is infringed upon, the damaged persons have actual incomes, they shall not be compensated according to the provisions of Clause 2, Article 613 of the Civil Code.

Step 1: To determine whether the damaged persons have actual incomes or not during their treatment duration. If any, how much is total income.

...

...

...

Example 1: A is a self-employed motorbike repairer. A's actual income before his health is infringed upon is stable, with a monthly average of VND one million. As his health is infringed upon, A must receive treatment and thus earn no income. In this case, A's actual income is lost.

Example 2: B is working at a limited liability company. Her actual income before her health is infringed upon is stable, with VND 600,000 on a monthly average. Because her health is infringed upon, B must have treatment and in the treatment duration she is paid by the company 50% of her wage, with VND 300,000. In this case, B's monthly actual income is reduced by VND 300,000.

Example 3: C is a State employee having a stable monthly income of VND 500,000. After her health is infringed upon, C must undergo treatment and in the treatment duration, her agency pays fully incomes to C. In this case, C's actual income is not lost.

1.3. Reasonable expenses and lost actual incomes of caretakers of the damaged persons in the treatment duration.

a/ Reasonable expenses for the caretakers of the damaged persons in the treatment duration include: travel costs, accommodation rents according to the average prices in the locality where they are paid (if any) for one of the caretakers of the damaged persons in the treatment duration as necessary or upon requests of the medical establishments.

- If the caretakers of the damaged persons have stable actual incomes being salaries on official payroll or wages under labor contracts, their lost actual incomes shall be determined to be their salary or wage of the month preceding the time they have to take care of the damaged persons multiplied by the care-taking duration.

- If the caretakers of the damaged persons have jobs and monthly stable incomes which vary from time to time, their lost actual incomes shall be determined to be the average income of the six consecutive months (or all of the months if the working time is less than six months) preceding the time they have to take care of the damaged persons multiplied by the care-taking duration.

- If the caretakers of the damaged persons have no job or have an irregular job and, as a result, unstable incomes, they shall enjoy a care-taking sum equal to the average sum payable to a caretaker of the disabled in the locality where the damaged persons reside.

- If in the time of taking care of the damaged persons, the caretakers are still paid salaries or wages by their agencies or employers as prescribed by labor and social insurance legislation, it means that they do not lose actual incomes and, therefore, will not be compensated.

...

...

...

Reasonable expenses for the regular caretakers of the damaged persons are calculated to be equal to the average wage payable to a caretaker of the disabled in the locality where the damaged persons reside. On principle, this damage compensation amount is paid for only one caretaker of each damaged person who lost his/her working capacity.

b.1/ Support money shall only be considered for those towards whom the damaged persons have the supporting obligation if before their health is infringed upon the damaged persons were performing their supporting obligation. Those who are currently supported by the damaged persons shall be compensated exactly such sums of support money. For those towards whom the damaged persons were performing the rearing obligation before their health is infringed upon, such persons shall be compensated a reasonable sum of support money suitable to the actual incomes and capability of the persons obliged to compensate and the essential needs of the compensated persons.

b.2/ Subjects to be compensated sums of support money:

- The spouse who has no working capacity and no property to live on and towards whom his/her partner being the damaged person is performing the supporting obligation;

- Minor children or adult children who have no working capacity and no property to live on and towards whom their parent being the damaged person is performing the supporting obligation;

- Parents who have no working capacity and no property to live on and towards whom their child being the damaged person is performing the supporting obligation;

- The divorced spouse towards whom the other party (ex-husband or ex-wife) being the damaged person is performing the supporting obligation.

- Minor children or adult children who have no working capacity and no property to live on and towards whom their parent being the damaged person, who is not personally rearing them, is performing the supporting obligation;

- Minor younger siblings who have no property to live on or adult younger siblings who have no working capacity and no property to live on in cases where both parents are deceased or have no working capacity and no property to support their children towards whom their adult older siblings being the damaged persons, who do not live together with their younger siblings, are performing the supporting obligation;

...

...

...

- Minor grandchildren or adult grandchildren who have no working capacity and no property to live on and have no other supporting persons and towards whom their paternal or maternal grandparents being the damaged persons, who do not live together with their grandchildren, are performing the supporting obligation;

- Paternal or maternal grandparents who have no working capacity and no property to live on and have no other supporting persons and towards whom their adult grandchildren being the damaged persons, who do not live together with their paternal or maternal grandparents, are performing the supporting obligation.

1.5. Sums of money to indemnify for mental sufferings due to infringed health

The determination of the extent of mental suffering shall be based on the effects on occupation, appearance, social relations,

2. Damage due to infringements upon life

2.1. Reasonable expenses for the treatment, fostering and care of the damaged persons before their death include expenses guided at Sub-Items 1.1, 1

2.2. Reasonable expenses for burial include expenses for purchase of a coffin, necessary objects for the shrouding cloth, mourning turbans, incenses, candles, wreaths, rent of hearses, and other expenses for the burial or incineration of the dead persons according to traditional practices. Claims of compensation for worshiping offers, rituals, parties, tomb construction, exhumation for re-burial' expenses shall not be accepted.

2.3. Support money for those towards whom the damaged persons have the supporting obligation before their death shall comply with the guidance at Point b, Sub-Item 1.4, Item 1 of this Part II.

2.4. Sums of money to indemnify for mental sufferings to the closest relatives of the dead persons.

...

...

...

The determination of the extent of mental suffering shall be based on the positions of the dead persons in their families, daily-life relations between the dead persons and their closest relatives'

3. Damage caused by infringements upon honor, dignity and/or reputation

Damage caused by infringements upon honor, dignity and/or reputation includes damage caused by infringements upon individuals' honor, dignity and/or reputation and damage caused by infringements upon organizations' honor, dignity and/or reputation.

3.1. Reasonable expenses for limiting and remedying damage cover necessary expenses for the retrieval of publications with contents hurting the honor, dignity and/or reputation of the damaged person; expenses for the collection of documents and proofs to prove that one's honor, dignity and/or reputation is infringed upon; travel costs, accommodation rents (if any) according to the average prices in the localities where expenses are incurred in order to request functional bodies to verify the facts and publish corrections on the mass media; expenses for organization of public apologies, corrections at the residence or working places of the damaged persons, and other necessary, actual expenses (if any) for limiting and remedying damage.

3.2. Lost or reduced actual incomes

a/ If the infringed persons have actual incomes before their honor, dignity and/or reputation is infringed upon but these actual incomes are lost or reduced because they have to perform some work to limit or remedy damage due to infringements upon their honor, dignity and/or reputation, they shall be compensated such lost or reduced actual incomes.

3.3. Sums of money to indemnify for mental sufferings caused by infringements upon honor, dignity and/or reputation

The determination of the extent of mental suffering shall be based on the forms of infringement (words or press or television articles'), acts of infringement, the extent of spreading of hurting information'

4. Duration for enjoyment of compensation for damage caused by infringements upon life or health (Article 616 of the Civil Code)

...

...

...

III. COMPENSATION FOR DAMAGE CAUSED BY SOURCES OF EXTREME DANGER (ARTICLE 627 OF THE CIVIL CODE)

1. Determination of sources of extreme danger

a/ When means of transport, works, objects, substances or beasts cause damage as grounds for application of Clauses 2, 3 and 4, Article 627 of the Civil Code to determining damage compensation liabilities, it must be determined whether or not the damage-causing sources are sources of extreme danger.

2. Determination of liability to compensate for damage caused by sources of extreme danger

b/ Persons who are lawfully assigned by owners of sources of extreme danger to possess, use such sources of extreme danger strictly according to law provisions must compensate for damage caused by such sources, except otherwise agreed upon by the owners and such persons not in contravention of laws and social ethics or not for the purpose of shirking the compensation.

Example: The following agreements are not against laws and social ethics or not for the purpose of shirking the compensation:

- Agreements on bearing joint liability for damage compensation;

- Agreements that the owner shall compensate for damage first, then the person assigned to possess or use the source of extreme danger shall redeem the owner the compensated sum of money;

- Who have better economic conditions shall compensate for damage first.

...

...

...

Example: The owner of a car knows that a person has no driving license but still assigns the right to possess, use the car to such person, thereby causing damage, the owner must compensate for damage.

c/ On principle, the owners, the persons assigned by the owners to lawfully possess, use sources of extreme danger must compensate for damage caused by such sources even when they are not at fault, except for the following cases:

- Damage inflicted totally due to the intentional faults of the damaged persons;

Example: A car is running strictly according to law provisions, when suddenly a person throws himself/herself into the car for suicide and consequently this person is seriously injured or dead. In this case, the owner, the person assigned to lawfully possess, use the car shall not have to compensate for damage caused by the source of extreme danger (the car).

- Damage inflicted in force majeure events or emergency circumstances, except otherwise provided for by law. It should be noted that in cases where it is otherwise provided for by law regarding the liability to compensate for damage caused by sources of extreme danger in force majeure events or emergency circumstances, the liability to compensate for damage shall comply with the provisions of such legal documents.

d/ The persons who unlawfully possess or use the sources of extreme danger must compensate for damage caused by such sources; if the owners, the persons assigned by the owners to lawfully possess, use such sources of extreme danger are not at fault for the unlawful possession, use thereof (having strictly observed the regulations on preservation, watch, transport, use of the sources of extreme danger as prescribed by law).

If the owners, the persons assigned by the owners to lawfully possess or use the sources of extreme danger are at fault for the unlawful possession, use thereof (having failed to strictly observe the regulations on preservation, watch, transport, use thereof as prescribed by law), they must bear joint liability with the unlawful possessors or users to compensate for damage caused by their sources of extreme danger.

e/ If the owners of sources of extreme danger have assigned the sources of extreme danger to other persons, thereby causing damage, it must be determined in this specific case whether or not the persons assigned the sources of extreme danger are the possessors or users of such sources of extreme danger in order to identify who shall bear the damage compensation liability.

Example: A owns a car and has assigned it to B, who causes an accident and damage while driving the car. It should be distinguished that:

...

...

...

- If B is assigned the car by B under a property renting contract, then A no longer possesses, uses this car and B is the lawful possessor, user of the car; therefore, B must compensate for damage. If, in this case, with A's agreement, B then assigns the car to C under a property re-renting contract, then C is the lawful possessor, user of this car; therefore, C must compensate for damage.

IV. IMPLEMENTATION EFFECT OF THE RESOLUTION

1. This Resolution was passed by the Judges' Council of the Supreme People's Court on April 28, 2004 and takes effect fifteen days after its publication in the Official Gazette.

The Supreme People's Court's guidances, which were promulgated before the effective date of this Resolution and deal with the matters guided in this Resolution, are all hereby annulled.

2. For the cases of compensation for damage outside contract under specific legal documents on compensation, the settlement shall comply with the provisions of such legal documents.

3. For the lawsuit cases involving the settlement of compensation for damage outside contract already guided this Resolution, which the courts have received nut not yet conducted first-instance, appellate, cassation or review trials, this Resolution shall be applied to the settlement thereof.

4. For the courts' judgments or decisions which have taken legal effect before the effective date of this Resolution and contain decisions on compensation for damage outside contract as guided in this Resolution, this Resolution shall not be applied to protest according to cassation or review procedures, except for cases where such protests are lodged on other grounds.

...

...

...