|
BỘ NÔNG NGHIỆP
VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN
--------
|
CỘNG HÒA XÃ HỘI
CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
Độc lập - Tự do - Hạnh phúc
----------------
|
|
Số: 5790/BC-BNN-KH
|
Hà Nội, ngày 26
tháng 11 năm 2012
|
BÁO CÁO
TÓM
TẮT KẾT QUẢ HỘI THẢO “ĐỔI MỚI KẾ HOẠCH, GIÁM SÁT VÀ ĐÁNH GIÁ THỰC HIỆN KẾ HOẠCH
NGÀNH NÔNG NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN”
Được sự cho phép của Bộ Nông nghiệp và PTNT tại
công văn số 5314/BNN-HTQT ngày 01/11/2012, Vụ Kế hoạch - Ban quản lý dự án “Thiết
lập hệ thống giám sát và đánh giá phục vụ công tác quản lý ngành Nông nghiệp và
PTNT giai đoạn 2” (MESMARD-2) đã tổ chức Hội thảo “Đổi mới kế hoạch, giám sát
và đánh giá thực hiện kế hoạch ngành Nông nghiệp và PTNT” từ ngày 13-15/11/2012
trong đó Hội thảo chính vào ngày 14/11/2012 tại Khách sạn Daewoo, Hà Nội. Vụ Kế
hoạch xin báo cáo Bộ kết quả Hội thảo như sau:
1. Tên Hội thảo:
Đổi mới kế hoạch, giám sát và đánh giá thực hiện kế
hoạch ngành Nông nghiệp và PTNT
2. Mục đích và nội dung Hội thảo:
Hội thảo nhằm chia sẻ kinh nghiệm với các chuyên
gia quốc tế đến từ Nhật, Ai len và Ucraina về lập kế hoạch, giám sát và đánh
giá thực hiện kế hoạch, và chính sách phát triển ngành Nông nghiệp và PTNT.
3. Thời gian và địa điểm tổ chức:
3.1. Phiên trù bị:
Nhằm thông tin trước cho các khách mời quốc tế về
quá trình đổi mới kế hoạch, giám sát và đánh giá thực hiện kế hoạch và mối quan
tâm của Bộ Nông nghiệp và PTNT Việt Nam.
Thời gian: Ngày 13/11/2012 nhằm trao đổi thông tin
trước và chuẩn bị cho phiên chính thức.
Địa điểm: Phòng họp 101, Nhà B6, Bộ Nông nghiệp và
PTNT
3.2. Phiên chính thức (Hội thảo):
Nhằm trao đổi các bài học kinh nghiêm trong lập kế
hoạch, giám sát và đánh giá thực hiện kế hoạch giữa các cán bộ Bộ Nông nghiệp
và PTNT với các khách mời.
Thời gian: Ngày 14/11/2012
Địa điểm: Khách sạn Daewoo, Hà Nội
4. Người chủ trì: Vụ
trưởng Vụ Kế hoạch Trang Hiếu Dũng
5. Thành phần tham dự:
Tổng số đại biểu tham dự là 130 người, gồm:
5.1. Đại biểu quốc tế:
- Đại sứ quán tại Nhật Bản, Ai Len
- Đại diện các tổ chức quốc tế gồm Ngân hàng thế giới,
ADB, các dự án liên quan ở Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Bộ Khoa học, Tài nguyên, Môi
trường,...
5.2. Đại biểu Việt Nam:
- Đại diện các Tổng cục/Cục/Vụ Bộ Nông nghiệp và
PTNT
- Đại diện các Sở Nông nghiệp và PTNT tỉnh khu vực
Miền Trung và Duyên hải Miền Trung
- Ban chỉ đạo dự án và Nhóm công tác dự án
6. Thông tin về Báo cáo viên nước
ngoài:
- Tiến sỹ Fumihiro KABUTA, Điều phối kế hoạch và
chính sách, Ban nghiên cứu Chính sách - Bộ Nông Lâm Thủy sản Nhật
- Tiến sỹ Trevor Donnellan, Chuyên viên cao cấp, Cơ
quan phát triển Nông nghiệp và Lương thực, Bộ Nông nghiệp, Lương thực và Thủy sản
Ai len.
- Tiến sỹ Tamara Ostashko, Viện Kinh kế và dự báo,
Ucraina
7. Nguồn kinh phí:
7.1. Kinh phí tổ chức:
Tổng dự toán dự kiến là 300 triệu đồng, thực chi là
299,3 triệu
7.2. Nguồn vốn:
Nguồn hỗ trợ chính thức của Cơ quan Hợp tác và Phát
triển Thụy Sĩ (SDC) thông qua dự án MESMARD-2.
8. Đánh giá tóm tắt kết quả Hội
thảo:
Hội thảo đã tạo cơ hội rộng rãi cho các cán bộ kế
hoạch của Bộ Nông nghiệp và PTNT và các tính được trao đổi, học hỏi kinh nghiệm
của chuyên gia quốc tế đến từ Nhật Bản, Ai len và Ucraina. Các kinh nghiệm và
bài học cụ thể được tóm tắt như sau:
8.1. Kinh nghiệm từ Nhật:
Quá trình lập kế hoạch trong ngành Nông nghiệp và
PTNT được quy định bởi một bộ luật về lập kế hoạch “Luật cơ bản mới về các Lĩnh
vực Lương thực, Nông nghiệp và Nông thôn (năm 2010)”. Bộ luật này xác định
chính sách dài hạn và các nguyên tắc hướng dẫn. Hệ thống GS&ĐG thực hiện
theo chu kỳ PDCA (lập kế hoạch, thực hiện, đánh giá và lập chương trình). Các kết
quả từ quá trình đánh giá chính sách được gắn với các chương trình mới đến ngân
sách được phân bổ. Gần đây, ban Đánh giá Chính sách được thành lập gồm có 8 cán
bộ chính và khoảng 2-3 cán bộ được phân công kiêm nhiệm thêm ở mỗi Cục/Vụ/đơn vị
trong Bộ. Luật Cơ bản mới có bốn mảng chính sách lớn gồm: 1) Phát triển Nông
nghiệp Bền vững; 2) Mục tiêu tự cung đủ lương thực; 3) Thúc đẩy ngành nghề nông
thôn (ngành thứ cấp và thứ ba + chất lượng và an toàn của các chuỗi cung cấp);
và 4) Đảm bảo sự cung cấp lương thực ổn định. Do sự suy thoái kinh tế toàn cầu
và tác động của trận động đất ở Nhật Bản năm 2011, Nhật Bản đã thực hiện một số
điều chỉnh đối với kế hoạch cơ bản gồm nguyên tắc mới về các Hiệp định Đối tác
Kinh tế (EPA) và Hiệp định Thương mại Tự do (FTA) cũng như các điều chỉnh đặc
biệt để giúp tái thiết các khu vực bị ảnh hưởng bởi trận động đất.
Cơ chế về đánh giá chính sách được thực hiện theo Đạo
luật Đánh giá Chính sách của Chính phủ (2001). Theo đạo luật này, Hội đồng bên
thứ 3 về đánh giá chính sách sẽ được thiết lập. Hội đồng này gồm 9 thành viên
(gồm các đại diện từ nông, lâm và ngư nghiệp (3 người); một chuyên gia đánh giá
chính sách, một đại diện của người tiêu dùng, một đại diện của ngành công nghiệp
và truyền thông, một kế toán và một luật sư). Các phát hiện đánh giá sẽ được
báo cáo lên Bộ Nội vụ và Truyền thông là cơ quan giám sát quá trình đánh giá,
sau đó báo cáo các phát hiện này lên Nghị viện.
Các bài học chính từ kinh nghiệm của Nhật Bản là:
■ Bài học 1: Các dự án cần được đánh giá về hiệu quả
và hiệu lực so với đầu vào ngân sách. Kết quả đánh giá riêng biệt nên được liệt
kê rõ ràng để kiểm tra các mối liên hệ với các mục tiêu chính sách.
■ Bài học 2: Kết hợp các kết quả từ cả đánh giá
chính sách và đánh giá quản lý dự án, mang lại sự cải thiện toàn diện về hiệu
quả.
■ Bài học 3: Đánh giá chính sách theo kết quả từ
trung đến dài hạn và đánh giá quản lý dự án theo kết quả ngắn hạn.
■ Bài học 4: Nhận thức của cộng đồng là quan trọng
để cải thiện hệ thống giám sát và đánh giá.
■ Bài học 5: Các nhu cầu đánh giá cần phải phân bổ
phù hợp theo thời gian và nguồn lực có sẵn.
8.2. Kinh nghiệm từ Ai len:
Chính sách Nông nghiệp chung của Ai len (CAP) có
nhiều mục tiêu liên quan đến nhiều lĩnh vực như an ninh luơng thực, điều tiết
giá lương thực; điều tiết an toàn lương thực; bình ổn giá hàng hóa và thúc đẩy
nông nghiệp bền vững phù hợp với các mục tiêu môi trường,...
Quy trình lập kế hoạch ở Ai len được kết hợp ở cấp
quốc gia và khá tập trung. Cơ cấu vùng vẫn còn yếu kém chủ yếu là do mật độ dân
cư thấp. Chưa lập các bản kế hoạch theo cấp vùng hoặc tỉnh.
Ai Len có chu kỳ kế hoạch 5 năm. Sự tham gia của chủ
thể trong quá trình lập kế hoạch là rất quan trọng. Bộ Nông nghiệp cung cấp một
tài liệu thảo luận và gắn kết với tài liệu của EU cho định hướng tương lai của
các Chính sách Nông nghiệp chung (CAP). Các chủ thể tham gia gồm các nhà chế biến
lương thực, các đại diện nông dân, cơ quan bảo vệ môi trường, các chuyên gia
thú y, các đại diện người tiêu dùng và tài chính; các chuyên gia nghiên cứu, đại
diện cơ quan phát triển và các đại diện doanh nghiệp nhà nước.
Hệ thống kế hoạch của Ai Len sử dụng các MÔ HÌNH về
các lựa chọn Chính sách. Ví dụ, việc sử dụng các mô hình hàng hóa cân bằng một
phần; các mô hình lập chương trình cân bằng một phần và các mô hình cân bằng
chung bằng máy tính.
Các nghiên cứu đặc biệt phục vụ công tác Giám sát
thường xuyên: Dữ liệu giám sát được thu thập qua các hoạt động thường xuyên của
các học viện và trường đại học khác nhau, thông qua các cuộc khảo sát hàng năm.
Chính phủ sử dụng một hệ thống các tài liệu tuyển dụng để thuê các nhà nghiên cứu
ở mức giá rẻ nhất.
Là một phần trong công tác đánh giá của EU, các
chương trình ở Ai Len cũng phải đánh giá Giá trị về Tiền tệ (VFM) do Bộ Nông nghiệp
trực tiếp thực hiện (ví dụ: chương trình phát triển bò 2005; Chương trình Quản
lý Rác thải Nông trang 2007; Chương trình Đường Nông trang 2010 v.v.).
Bài học kinh nghiệm về lập kế hoạch, GS&ĐG ở
Ai Len được tóm tắt như sau:
■ Bài học 1: Cần có sự tham gia đầy đủ của các bên
liên quan vào các đánh giá.
■ Bài học 2: GS&ĐG cần phải hướng tới cải thiện
chính sách và phản ánh các kết quả chính sách, đồng thời phải xác định các mục
tiêu chính sách rõ ràng ngay từ giai đoạn lập kế hoạch
■ Bài học 3: Quá trình GS&ĐG phải xác định thời
gian phù hợp với quá trình triển khai chính sách/sửa đổi chính sách
■ Bài học 4: Sự tham gia của các bên liên quan ở tất
cả các giai đoạn giúp xây dựng lòng tin giữa các bên tham gia và cho phép các
bên tham gia góp ý kiến một cách tích cực.
■ Bài học 5: Cần đảm bảo các bên tham gia dễ dàng
tiếp cận tới quá trình lập kế hoạch và GS&ĐG. Có nghĩa là phải lôi kéo sự
tham gia của các bên liên quan vào quá trình lập kế hoạch và đầu tư nguồn lực để
đảm bảo các bên tham gia hiểu được các kết quả và tác động của chương trình, cần
làm nhiều hơn là đăng tải các báo cáo lên các trang web. Bên cạnh đó cũng cần tổ
chức các cuộc họp để trao đổi kế hoạch và các tác động của chính sách và chương
trình với các bên liên quan.
■ Bài học 6: Gánh nặng chi phí và quản lý GS&ĐG
phải được giữ ở mức thích hợp và có thể quản lý được.
8.3. Kinh nghiệm từ Ucraina:
Ucraina sử dụng một hệ thống dự báo và tài liệu
chương trình hỗ trợ dự báo mục tiêu cho các giai đoạn trung hạn và 5 năm. Đầu
tiên, các ưu tiên chính sách nông nghiệp được xác định theo Luật Úc-crai-na
“Các nguyên tắc cơ bản trong Chính sách Nông nghiệp Quốc gia đến năm 2015”.
Ucraina hiện đang tập trung mạnh mẽ vào thực hiện
các chương trình mục tiêu quốc gia về phát triển nông nghiệp và nông thôn “Chương
trình Mục tiêu Quốc gia về Phát triển Nông thôn đến năm 2015” (được phê duyệt
năm 2007). Đây là một chương trình lớn gồm nhiều các Chương trình Mục tiêu của
Chính phủ, ví dụ “Chương trình Mục tiêu Phát triển Kinh tế hỗ trợ phát triển
các hợp tác xã dịch vụ nông nghiệp đến năm 2015”. Năm 2011 các chương trình mục
tiêu được tập hợp lại thành “Chương trình Mục tiêu quốc gia về phát triển nông
thôn đến năm 2015”.
Các bài học kinh nghiệm của Ucraina được tóm tắt
như sau:
■ Bài học 1: Việc phê duyệt ngân sách của Quốc hội
thường dẫn đến sự tái phân bổ ngân sách và điều chỉnh chính sách. Điều này thường
gây khó khăn về mặt ngân sách và gây ra tình trạng quản lý ngân sách theo kiểu
‘thủ công’.
■ Bài học 2: Trong điều kiện đó, phương pháp lập kế
hoạch ngân sách theo chương trình sẽ không mang lại hiệu quả bởi vì các đơn vị
quản lý ngân sách không thuyết phục Bộ Tài chính về tầm quan trọng của các
chương trình của họ. Như vậy Quốc hội sẽ phê duyệt chương trình cho dù không đủ
ngân sách để thực hiện.
■ Bài học 3: Do sự không thống nhất về mặt chính
sách, sẽ có nhiều chương trình không đáp ứng các mục tiêu ưu tiên và nguồn lực
của chương trình mục tiêu quốc gia về nông nghiệp và phát triển nông thôn.
■ Bài học 4: Cần giám sát quá trình thực hiện các
chương trình ngân sách và sử dụng các số liệu giám sát làm cơ sở chấm dứt các
chương trình không hiệu quả và chuyển ngân sách đã phân bổ cho các chương trình
đáp ứng các mục tiêu chính sách của chính phủ.
■ Bài học 5: Với việc áp dụng phương pháp phân bổ
ngân sách theo chương trình, trọng tâm quản lý được chuyển từ kiểm soát sự hoàn
thành trách nhiệm sang đảm bảo hiệu quả: thay vì đặt câu hỏi xem ngân sách có
được sử dụng hợp lý trong quá trình thực hiện kế hoạch ngân sách hay không, câu
hỏi hiện nay là ngân sách có được sử dụng một cách hiệu quả trong quá trình thực
hiện các mục tiêu chính sách của chính phủ hay không.
■ Bài học 6: Vai trò của các cơ quan quản lý vốn
trong tính toán chi phí phát triển các lĩnh vực liên quan trên thực tế lại xếp
vào hàng thứ yếu mặc dù được xác định ở cấp lập pháp. Việc triển khai ngân sách
hàng năm bị ảnh hưởng nặng nề bởi các nhu cầu chính trị hiện tại. Chu kỳ ngân
sách năm bị phê phán là đang tạo các rủi ro về việc mất kiểm soát đối với quá
trình thực hiện mục tiêu của các GTP.
■ Bài học 7: Cần thiết lập một đơn vị GS&ĐG
trong Bộ Chính sách Nông Lương Ucraina để kiểm soát trực tiếp các chức năng
GS&ĐG của Bộ.
10. Kiến nghị và đề xuất
Hội thảo và các tài liệu do các đại diện từ Nhật Bản,
Ai Len và Ucraina đã cung cấp các bài học hữu ích cho quá trình lập kế hoạch và
giám sát và đánh giá kết quả thực hiện kế hoạch phát triển ngành Nông nghiệp và
PTNT, giúp Bộ Nông nghiệp và PTNT Việt Nam nâng cao hơn nữa chất lượng kế hoạch,
giám sát và đánh giá thực hiện Kế hoạch 5 năm giai đoạn 2011-2015.
Việc trao đổi kinh nghiệm với các cán bộ trực tiếp
tham gia lập kế hoạch, giám sát và đánh giá thực hiện kế hoạch ở Bộ Nông nghiệp
các nước có nền kinh tế thị trường phát triển ở mức độ phù hợp với Việt Nam là
rất cần thiết và nên tiến hành thường xuyên để tạo điều kiện cho các cán bộ kế
hoạch của Bộ Nông nghiệp và PTNT Việt Nam có nhiều cơ hội được học hỏi trao đổi
kinh nghiệm thực tế từ nhiều nước khác nhau, từ đó để xem xét lựa chọn những
kinh nghiệm tốt nhất phù hợp với thực tế Việt Nam./.
|
Nơi nhận:
- Vụ HTQT;
- Lưu: VT, KH, DA.
|
TL. BỘ TRƯỞNG
VỤ TRƯỞNG VỤ KẾ HOẠCH
GIÁM ĐỐC DỰ ÁN
Trang Hiếu Dũng
|