QUYẾT ĐỊNH
PHÊ
DUYỆT ĐỀ ÁN “TƯ VẤN VÀ CUNG CẤP DỊCH VỤ CHĂM SÓC SỨC KHỎE SINH SẢN CHO CÔNG
NHÂN LAO ĐỘNG TẠI CÁC KHU CÔNG NGHIỆP, KHU CHẾ XUẤT GIAI ĐOẠN 2024-2030”
BỘ TRƯỞNG BỘ Y TẾ
Căn cứ Nghị định số 95/2022/NĐ-CP ngày 15 tháng
11 năm 2022 của Chính phủ quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và cơ cấu tổ
chức của Bộ Y tế;
Căn cứ Quyết định số 659/QĐ-TTg ngày 20 tháng 5
năm 2020 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Chương trình chăm sóc và nâng cao sức
khỏe người lao động, phòng chống bệnh nghề nghiệp giai đoạn 2020-2030;
Theo đề nghị của Vụ trưởng Vụ Sức khỏe Bà mẹ -
Trẻ em.
QUYẾT ĐỊNH:
Điều 1. Phê duyệt Đề án “Tư
vấn và cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe sinh sản cho công nhân lao động tại
các khu công nghiệp, khu chế xuất giai đoạn 2024-2030” ban hành kèm theo Quyết
định này.
Điều 2. Sở Y tế các tỉnh,
thành phố trực thuộc Trung ương căn cứ tình hình thực tế của địa phương có
trách nhiệm xây dựng kế hoạch cụ thể, chi tiết để thực hiện Đề án này.
Điều 3. Quyết định này có
hiệu lực kể từ ngày ký ban hành. Các ông, bà: Chánh Văn phòng Bộ; Vụ trưởng Vụ
Sức khỏe Bà mẹ - Trẻ em; Thủ trưởng các đơn vị thuộc và trực thuộc Bộ Y tế;
Giám đốc Sở Y tế các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương và Thủ trưởng các
đơn vị có liên quan chịu trách nhiệm thi hành Quyết định này./.
|
Nơi nhận:
- Như Điều 3;
- Thủ tướng Chính phủ (để báo cáo);
- Phó Thủ tướng Nguyễn Thành Long (để báo cáo);
- Bộ trưởng (để báo cáo);
- Văn phòng Chính phủ;
- Các bộ; Nội vụ; Tài chính; Kế hoạch và Đầu tư:
- Các Thứ trưởng;
- Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam; TW Hội LHPN;
- Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc TW;
- Sở Y tế các tỉnh, thành phố;
- Cổng Thông tin điện tử Bộ Y tế;
- Lưu: VT, BMTE.
|
KT. BỘ TRƯỞNG
THỨ TRƯỞNG
Trần Văn Thuấn
|
ĐỀ ÁN
TƯ
VẤN VÀ CUNG CẤP DỊCH VỤ CHĂM SÓC SỨC KHỎE SINH SẢN CHO CÔNG NHÂN LAO ĐỘNG TẠI
CÁC KHU CÔNG NGHIỆP, KHU CHẾ XUẤT GIAI ĐOẠN 2024-2030
(Ban hành kèm theo Quyết định số 2899/QĐ-BYT ngày 30 tháng 9 năm 2024)
MỤC LỤC
Mục lục
Danh mục từ viết tắt
I. Bối cảnh xây dựng Đề án
1.1. Đặc điểm, điều kiện lao động và sinh hoạt của
CNLĐ tại các KCN, KCX tại Việt Nam
1.2. Tình hình thực hiện công tác CSSKSS của CNLĐ tại
các KCN, KCX
II. Cơ sở xây dựng Đề án
III. Nội dung của Đề án
3.1. Mục tiêu
3.2. Thời gian thực hiện và đối tượng của Đề án
IV. Giải pháp và hoạt động thực hiện Đề án
4.1. Tăng cường truyền thông, vận động chính sách
4.2. Nâng cao năng lực cho cán bộ y tế làm công tác
tư vấn và cung cấp dịch vụ CSSKSS cho CNLĐ
4.3. Tư vấn và cung cấp dịch vụ CSSKSS phù hợp với
điều kiện sinh hoạt và thời gian làm việc của CNLĐ tại các KCN, KCX
4.4. Xây dựng mô hình điểm và nhân rộng
V. Kinh phí thực hiện Đề án
VI. Tổ chức thực hiện
6.1. Trách nhiệm của các đơn vị tham gia
6.2. Cơ chế phối hợp triển khai
DANH MỤC TỪ VIẾT
TẮT
|
CNLĐ
|
Công nhân lao động
|
|
CSSK
|
Chăm sóc sức khỏe
|
|
CSSKSS
|
Chăm sóc sức khỏe sinh sản
|
|
KCN, KCX
|
Khu công nghiệp, khu chế xuất
|
|
SKSS
|
Sức khỏe sinh sản
|
I. BỐI CẢNH XÂY DỰNG ĐỀ ÁN
Sau hơn 10 năm thực hiện Chiến lược Dân số và sức
khỏe sinh sản Việt Nam giai đoạn 2011-2020 của Thủ tướng Chính phủ (ban hành theo
Quyết định số 2013/QĐ-TTg ngày 14/11/2011), tình hình sức khỏe sinh sản (SKSS)
của người dân đã có những chuyển biến tích cực, các chỉ số cơ bản về SKSS như tỷ
số tử vong mẹ, tỷ lệ chăm sóc trước, trong và sau sinh, tỷ lệ các cặp vợ chồng
sử dụng các biện pháp tránh thai hiện đại đã được cải thiện đáng kể..., mạng lưới
cung cấp dịch vụ chăm sóc SKSS (CSSKSS) đã phát triển rộng rãi ở tất cả các tuyến.
Người dân có thể tiếp cận và nhận được các dịch vụ cơ bản về CSSKSS từ thông
tin, giáo dục, truyền thông đến dịch vụ kỹ thuật lâm sàng.
Trong những năm qua, cùng với sự phát triển kinh tế
- xã hội của đất nước, các khu công nghiệp, khu chế xuất (KCN, KCX) đã được
thành lập và phát triển ở hầu hết các địa phương. Một bộ phận không nhỏ người
dân, đặc biệt là lao động trẻ đã di chuyển đến sinh sống và làm việc tại các
khu vực trên. Với nhóm đối tượng đặc thù là công nhân lao động (CNLĐ) trẻ di cư
đến làm việc tại các KCN, KCX, nhu cầu về thông tin và dịch vụ CSSKSS là rất lớn
và cũng đòi hỏi cách tiếp cận đặc thù trong cung cấp dịch vụ CSSKSS cho họ.
1.1. Đặc điểm, điều kiện lao
động và sinh hoạt của CNLĐ tại các KCN, KCX tại Việt Nam
Năm 2021, lao động có việc làm cả nước là hơn 49
triệu người, trong đó nam (53,5%) cao hơn nữ (46,5%), chủ yếu là người từ 30-44
tuổi (40,5%). Trong số gần 900.000 người di cư trong năm 2021, 678.200 người
(76%) tham gia lực lượng lao động. Tỷ lệ tham gia lực lượng lao động của người
di cư cao nhất là ở vùng Đông Nam bộ (83,3%) và thấp nhất là ở vùng đồng bằng
sông Cửu Long (61,9%)[1].
Tính đến tháng 6 năm 2022, cả nước có gần 12,3 triệu
công nhân viên chức lao động, trong đó nữ gần 7,9 triệu người (chiếm 64,3%), nữ
CNLĐ trong các KCN chiếm tỷ lệ trên 70% trong các ngành như dệt may, da giày,
điện tử... khu vực này thu hút nhiều lao động trẻ, trong độ tuổi sinh sản[2].
Theo khảo sát của Tổng Liên đoàn lao động Việt Nam
năm 2020, tính đến hết tháng 9/2019, có hơn 3,7 triệu CNLĐ đang làm việc tại
các KCN, KCX trên cả nước, trong đó số lao động nữ (chiếm khoảng 60%) chủ yếu ở
độ tuổi 25-40 (chiếm 78%).[3]
Số liệu khảo sát năm 2016 của Tổng Liên đoàn Lao động
Việt Nam tại 29 doanh nghiệp của 9 tỉnh, thành phố[4]
cho thấy công nhân làm việc trong các KCN chủ yếu là lao động trẻ, phần lớn từ
18 đến 35 tuổi. CNLĐ chủ yếu xuất thân từ nông thôn ra thành thị, đến làm việc
tại các KCN; trong đó, công nhân di cư chiếm 65,5%, công nhân là người địa
phương chiếm 34,5%.
Công nhân lao động tại các KCN, KCX phần lớn là những
người di cư nên không có điều kiện sinh hoạt ổn định, thường phải ở các khu nhà
trọ, khu ký túc xá (nếu có). Khi phải sống xa gia đình, lao động di cư cũng là
nhóm dễ bị tổn thương về tâm sinh lý, tình cảm hơn so với người địa phương. Thời
gian và cường độ lao động căng thẳng, theo ca kíp, khiến họ khó tiếp cận được với
các thông tin cũng như các dịch vụ CSSK nói chung và dịch vụ CSSKSS nói riêng tại
các cơ sở y tế địa phương.
Trong thời gian qua hệ thống y tế tại các địa
phương đã cố gắng trong việc đáp ứng nhu cầu về CSSKSS cho CNLĐ di cư nhưng thực
tế còn nhiều khó khăn, do: (a) Dân số trên địa bàn gia tăng cơ học rất lớn, thường
xuyên biến động; (b) CNLĐ trong KCN, KCX có đặc điểm về thời gian sinh hoạt và
làm việc khác biệt rất nhiều so với cư dân tại địa phương; (c) Nguồn lực của địa
phương hạn hẹp, điều kiện cơ sở vật chất, nhân lực và tài chính chưa đủ để đáp ứng
nhu cầu gia tăng đột biến.
Yêu cầu cấp thiết trong giai đoạn hiện nay là cần tổ
chức tư vấn và cung cấp dịch vụ CSSKSS cho CNLĐ phù hợp với điều kiện sống, thời
gian làm việc, giúp CNLĐ dễ dàng tiếp cận, sử dụng các dịch vụ CSSKSS.
1.2. Tình hình thực hiện công
tác CSSKSS của CNLĐ tại các KCN, KCX
* Tình hình thực hiện các chính sách của nhà
nước về CSSK/SKSS:
Hiện nay, cả nước có 8.522 (17,7%) cơ sở lao động
có tổ chức y tế, trong đó 5.272 cơ sở có trạm y tế/phòng y tế, 320 cơ sở có
phòng khám, 6.040 cơ sở có hợp đồng với cơ sở khám bệnh, chữa bệnh[5].
Kết quả khảo sát của Tổng Liên đoàn lao động Việt
Nam[3] năm 2020 cho thấy: 100% doanh nghiệp được khảo sát có phòng vắt,
trữ sữa mẹ; 92,5% có phòng y tế hoặc trung tâm y tế.
Chính sách lao động nữ được nghỉ trong thời gian
kinh nguyệt: Trong số 900 lao động nữ được hỏi, 55,9% cho biết doanh nghiệp
đã cho lao động nữ được nghỉ mỗi ngày 30 phút vẫn hưởng đủ lương, 8,1% được
doanh nghiệp hỗ trợ bằng tiền hoặc băng vệ sinh miễn phí, vẫn còn 26,3% cho biết
doanh nghiệp chưa thực hiện chính sách này cho người lao động, 4,8% trả lời
không biết có chính sách này.
Chính sách nghỉ mỗi ngày 60 phút hưởng nguyên
lương trong thời gian nuôi con nhỏ dưới 12 tháng tuổi: 91,1% cho biết doanh
nghiệp đã thực hiện nghiêm chỉnh chính sách này, có 4% cho rằng lao động nữ
chưa được hưởng, 1,5% không biết có chính sách này.
* Tình hình CSSKSS, sức khỏe bà mẹ, trẻ em
cho CNLĐ:
Theo báo cáo của các địa phương, tính đến tháng 4
năm 2023 mới có 6 tỉnh, thành phố có tỷ lệ CNLĐ được tư vấn và cung cấp dịch vụ
CSSKSS, phòng chống HIV/AIDS đạt 100%, 10 tỉnh, thành phố đạt trên 50%, có tới
26 tỉnh, thành phố đạt dưới 50%[6].
Theo kết quả khảo sát năm 2020 của Tổng Liên đoàn
Lao động Việt Nam[3], 93,5% lao động nữ đã kết hôn, 93% đã sinh con,
4,6% đang mang thai và 1,6% chưa có con. Khoảng 65% lao động nữ có con nhỏ dưới
5 tuổi.
99,8% lao động nữ được khám sức khỏe định kỳ hàng
năm, trong đó 78,7% được khám chuyên khoa phụ sản, tỷ lệ mắc bệnh phụ khoa chiếm
13,7%. Trong thời gian mang thai, 79,8% lao động nữ cho biết đi khám để biết giới
tính thai nhi, chỉ có 10,8% không muốn biết trước giới tính thai nhi. 92,9% lao
động nữ có đi khám sàng lọc trước sinh và sơ sinh để biết thai nhi khỏe mạnh hoặc
có vấn đề bất thường, vẫn còn 5,7% không khám sàng lọc trước sinh và sơ sinh. Tỷ
lệ lao động nữ đang nuôi con nhỏ đã từng sử dụng phòng vắt, trữ sữa chỉ đạt
41,9%.
* Kiến thức về CSSKSS, sức khỏe tình dục của
CNLĐ:
Một số lao động di cư thuê phòng ở cùng bạn khác giới
điều này phản ánh trào lưu “sống thử” ngày càng phổ biến trong CNLĐ di cư. Tỷ lệ
có quan hệ tình dục trước hôn nhân khá cao, trong đó tỷ lệ nam có quan hệ tình
dục trước hôn nhân cao hơn nữ. Một bộ phận không nhỏ CNLĐ còn rất trẻ, chưa được
chuẩn bị đầy đủ các kiến thức, kỹ năng cần thiết về giới tính, tình dục và
CSSKSS trước khi bước vào cuộc sống tự lập, nhu cầu cấp thiết được tư vấn, cung
cấp thông tin về một số nội dung quan trọng của lĩnh vực CSSKSS như kỹ năng sống,
tình dục an toàn, phòng chống các bệnh nhiễm khuẩn đường sinh sản/bệnh lây truyền
qua đường tình dục, mang thai ngoài ý muốn, phá thai an toàn, dự phòng và điều
trị vô sinh, giới tính, bình đẳng giới... chưa được đáp ứng.
* Công tác tổ chức cung cấp dịch vụ CSSKSS
cho CNLĐ tại KCN, KCX:
- Công tác tổ chức cung cấp dịch vụ CSSK nói chung
và CSSKSS nói riêng cho CNLĐ tại các KCN, KCX còn nhiều bất cập:
+ Hệ thống y tế tại địa phương chưa đáp ứng được với
sự gia tăng về số lượng CNLĐ tại các KCN, KCX.
+ Các dịch vụ CSSKSS chủ yếu tập trung vào các hoạt
động như tình dục an toàn, làm mẹ an toàn, kế hoạch hóa gia đình, chưa đáp ứng
được các nhu cầu thiết yếu khác của CNLĐ như: sàng lọc, phát hiện sớm các bệnh
nhiễm khuẩn, ung thư sinh sản; dinh dưỡng bà mẹ - trẻ em; dự phòng, phát hiện
và điều trị vô sinh, hiếm muộn; tư vấn và CSSKSS, sức khỏe tình dục cho thanh
niên...
+ Mạng lưới cơ sở dịch vụ CSSKSS sẵn có tại địa
phương chưa phù hợp với thời gian sinh hoạt và làm việc của CNLĐ tại các KCN,
KCX: địa điểm cung cấp dịch vụ xa KCN, KCX; Thời gian cung cấp dịch vụ theo giờ
hành chính, chưa tạo điều kiện thuận lợi cho CNLĐ tiếp cận và sử dụng các dịch
vụ CSSKSS.
Nhìn chung, vấn đề cung cấp thông tin và dịch vụ
CSSKSS cho CNLĐ ở KCN, KCX vẫn còn nhiều khó khăn, cần có sự quan tâm, hỗ trợ của
các cấp, các ngành, đặc biệt là sự tham gia, phối hợp của người sử dụng lao động.
* Một số mô hình cung cấp dịch vụ CSSKSS đã
được thực hiện tại Việt Nam:
- Mô hình Câu lạc bộ CSSKSS cho CNLĐ trẻ di cư tại
các KCN:
Những năm 2012-2015, được sự hỗ trợ của Vụ Sức khỏe
Bà mẹ - Trẻ em, Bộ Y tế, Trung ương Đoàn Thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh và
Trung tâm CSSKSS tỉnh Hải Dương đã xây dựng thí điểm mô hình Câu lạc bộ CSSKSS
cho CNLĐ trẻ di cư tại KCN Nam Sách. Các hoạt động của câu lạc bộ đã được duy
trì bền vững nhờ vào sự tham gia của tổ chức Đoàn địa phương và chính các CNLĐ
trẻ di cư tại KCN. Từ sự thành công của mô hình đầu tiên tại Nam Sách, Trung
ương Đoàn Thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh đã nhân rộng thêm được 4 câu lạc bộ
khác ở các KCN của các tỉnh Hải Dương, Vĩnh Phúc, Bắc Giang và Bắc Ninh. Tuy
nhiên, từ năm 2016 đến nay, do kinh phí của hoạt động CSSKSS thuộc các Chương
trình mục tiêu bị cắt giảm gây nhiều khó khăn cho việc duy trì và nhân rộng mô
hình.
- Mô hình "Sức khỏe của bạn" do Tổng
Liên đoàn Lao động Việt Nam hướng dẫn triển khai tại các tỉnh từ 2016. Theo thống
kê từ tháng 1/2018 đến tháng 12/2022 đã có 4.848 mô hình đã triển khai tại
39/63 tỉnh[7]. Các mô hình thực hiện hiệu quả với
các hoạt động như truyền thông về CSSKSS, kết hợp với khám và tư vấn về SKSS,
phát thuốc miễn phí, tư vấn điều trị cho CNLĐ được phát hiện bệnh, phát tờ gấp
truyền thông về CSSKSS, phòng chống HIV/AIDS và các bệnh nhiễm khuẩn đường sinh
sản/bệnh lây truyền qua đường tình dục...
- Mô hình giáo dục viên đồng đẳng của Marie
Stopes International (MSI)
Trong giai đoạn 2005-2015, MSI đã thực hiện mô hình
tại các tỉnh Bình Dương, Đồng Nai và thành phố Hồ Chí Minh, các can thiệp chính
gồm: Truyền thông, tư vấn trực tiếp thông qua mạng lưới giáo dục viên đồng đẳng;
Tổ chức các ngày hội sức khỏe trong đó kết hợp truyền thông với cung cấp dịch vụ
lưu động cho CNLĐ; nâng cao năng lực cán bộ của phòng y tế các nhà máy, xí nghiệp;
tổ chức đối thoại nhằm làm rõ và nâng cao trách nhiệm xã hội của các doanh nghiệp.
Kết quả đánh giá cuối kỳ cho thấy nhận thức, thái độ và hành vi về CSSKSS của
CNLĐ đã được cải thiện rõ rệt, tỷ lệ CNLĐ, đặc biệt là nữ CNLĐ sử dụng các dịch
vụ CSSKSS đã tăng lên, nhiều doanh nghiệp đã nhận thức rõ và có hành động thiết
thực để thực hiện trách nhiệm xã hội trong việc CSSKSS cho CNLĐ.
- Mô hình tổ chức các chiến dịch truyền thông lồng
ghép cung cấp dịch vụ CSSKSS tại chỗ cho CNLĐ tại các KCN, KCX
Năm 2020-2021, Vụ Sức khỏe Bà mẹ - Trẻ em, Bộ Y tế
đã phối hợp với Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam, Trung tâm Kiểm soát bệnh tật
một số tỉnh tổ chức các chiến dịch truyền thông, tư vấn kết hợp cung cấp dịch vụ
CSSKSS cho CNLĐ ngay tại các KCN, KCX. Do dịch vụ được tổ chức tại chỗ, thuận
tiện và phù hợp với điều kiện lao động của công nhân, lại được sự hỗ trợ của
Ban quản lý các KCN, KCX và người sử dụng lao động nên các chiến dịch đã thu được
những kết quả ban đầu rất đáng khích lệ. Hàng nghìn CNLĐ đã được truyền thông,
tư vấn và cung cấp dịch vụ CSSKSS như khám phụ khoa và nam khoa, sàng lọc các bệnh
nhiễm khuẩn, ung thư đường sinh sản...
Từ những kinh nghiệm thu được trong quá trình triển
khai mô hình, Bộ Y tế xây dựng Đề án “Tư vấn và cung cấp dịch vụ chăm sóc
sức khỏe sinh sản cho công nhân lao động tại các khu công nghiệp, khu chế xuất
giai đoạn 2024-2030”. Đề án hướng tới một cách tiếp cận riêng biệt, phù
hợp với điều kiện sinh hoạt và thời gian làm việc của CNLĐ tại các KCN, KCX,
giúp họ nâng cao nhận thức, thái độ, hành vi, đồng thời tăng cường khả năng tiếp
cận đến các dịch vụ CSSKSS.
II. CƠ SỞ XÂY DỰNG ĐỀ ÁN
- Nghị quyết số 20/NQ-TW ngày 28/01/2008 của Ban chấp
hành Trung ương Đảng khóa X về tiếp tục xây dựng giai cấp công nhân Việt Nam thời
kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước đã nêu rõ: “...tăng cường
CSSK công nhân, nhất là đối với công nhân nữ…”;
- Nghị quyết số 21-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung
ương khóa XII ngày 25/10/2017 về tăng cường công tác dân số trong tình hình mới
nêu rõ trong phần nhiệm vụ và giải pháp: “... Có chính sách tạo điều kiện
thuận lợi cho người di cư được tiếp cận đầy đủ và công bằng với các dịch vụ xã
hội cơ bản…”;
- Nghị định số 145/2020/NĐ-CP ngày 14/12/2020 của
Chính phủ Quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Bộ luật Lao động
về điều kiện lao động và quan hệ lao động “Thời giờ nghỉ đối với lao động nữ
khi mang thai hoặc nuôi con dưới 12 tháng tuổi, trong thời gian hành kinh được
tính vào thời giờ làm việc được hưởng lương. Phòng vắt, trữ sữa mẹ ... để lao động
nữ có thể cho con bú hoặc vắt, trữ sữa”;
- Chỉ thị số 25-CT/TW ngày 25/10/2023 của Ban Bí
thư về tiếp tục củng cố, hoàn thiện, nâng cao chất lượng hoạt động của y tế cơ
sở trong tình hình mới, trong đó chỉ đạo thực hiện tốt một số nhiệm vụ, giải
pháp trọng tâm “Kiện toàn tổ chức bộ máy y tế cơ sở, các đơn vị được giao thực
hiện nhiệm vụ y tế cơ sở bao gồm y tế thôn, bản; ... y tế cơ quan, nông, lâm
trường, doanh nghiệp và y tế khu công nghiệp, khu công nghệ cao, khu chế xuất”.
- Quyết định số 1679/QĐ-TTg ngày 22/11/2019 của Thủ
tướng Chính phủ phê duyệt Chiến lược Dân số Việt nam đến năm 2030 nêu rõ mục
tiêu "Mọi phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ đều được tiếp cận thuận tiện với
các biện pháp tránh thai hiện đại, phòng tránh vô sinh và hỗ trợ sinh sản. Tỷ lệ
cặp nam, nữ thanh niên được tư vấn, khám sức khỏe trước khi kết hôn đạt
90%".
- Quyết định số 659/QĐ-TTg ngày 20/5/2020 của Thủ
tướng Chính phủ phê duyệt Chương trình chăm sóc và nâng cao sức khỏe người lao
động, phòng chống bệnh nghề nghiệp giai đoạn 2020-2030 đề ra mục tiêu "Đến
năm 2030: 100% người lao động tại các KCN, KCX được tư vấn và cung cấp dịch vụ
CSSKSS, phòng chống HIV/AIDS và nuôi con bằng sữa mẹ (lao động nữ)”;
- Thông báo số 176/TB-VPCP , ngày 13/7/2016 của Văn
phòng Chính phủ thông báo kết luận của Thủ tướng Chính phủ tại Hội nghị thực hiện
Quy chế về mối quan hệ công tác giữa Chính phủ và Tổng Liên đoàn lao động Việt
Nam năm 2016, trong đó giao "Bộ Y tế chủ trì, phối hợp với Tổng Liên
đoàn lao động Việt Nam nghiên cứu, xây dựng đề án cung ứng dịch vụ và truyền
thông, tư vấn về CSSKSS cho CNLĐ tại các KCN, KCX";
- Thông tư số 32/2023/TT-BYT ngày 31/12/2023 của Bộ
trưởng Bộ Y tế Quy định chi tiết một số điều của Luật Khám bệnh, chữa bệnh (Khoản
4 Điều 36): "Đối với lao động nữ, khi khám sức khỏe định kỳ được khám
chuyên khoa phụ sản theo danh mục quy định tại Phụ lục số XXV ban hành kèm theo
Thông tư này".
- Quy chế số 800/QC-TLĐ-BYT ngày 31/5/2019 về phối
hợp giữa Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam và Bộ Y tế triển khai thực hiện công
tác bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe công nhân, viên chức, lao động.
III. NỘI DUNG CỦA ĐỀ ÁN
3.1. Mục tiêu
3.1.1. Mục tiêu chung
Nâng cao sức khỏe, giảm tình trạng mắc các bệnh về
SKSS, sức khỏe tình dục của CNLĐ tại các KCN, KCX, góp phần tăng năng suất lao
động cho doanh nghiệp.
3.1.2. Mục tiêu cụ thể
Mục tiêu cụ thể 1:
Tăng cường sự cam kết của các nhà hoạch định chính
sách, chính quyền địa phương, tổ chức công đoàn và các bên liên quan nhằm tạo
môi trường thuận lợi cho CSSK và CSSKSS của CNLĐ.
Chỉ tiêu đến năm 2030:
- 100% chính quyền địa phương tổ chức các đoàn kiểm
tra, giám sát liên ngành việc thực hiện các chính sách CSSKSS cho CNLĐ tại các
KCN, KCX trên địa bàn và có báo cáo phản hồi.
- 100% các tỉnh, thành phố ban hành kế hoạch của địa
phương thực hiện Đề án “Tư vấn và cung cấp dịch vụ CSSKSS cho CNLĐ tại KCN, KCX
giai đoạn 2024-2030”.
Mục tiêu cụ thể 2:
Tăng cường trách nhiệm xã hội của các doanh nghiệp
tại các KCN, KCX trong việc xây dựng và thực hiện các chính sách về CSSKSS cho
CNLĐ.
Chỉ tiêu đến năm 2030:
- Trên 50% số doanh nghiệp có quy định chế độ, chính
sách về CSSKSS có lợi hơn cho người lao động trong Thỏa ước lao động tập thể, đồng
thời tổ chức các hoạt động thiết thực nhằm thực hiện trách nhiệm xã hội trong
CSSKSS của CNLĐ.
- 90% doanh nghiệp tổ chức tuyên truyền các chế độ,
chính sách của Nhà nước về CSSKSS cho CNLĐ.
- 90% doanh nghiệp phối hợp với các cơ sở khám bệnh,
chữa bệnh tổ chức truyền thông, tư vấn kết hợp cung cấp dịch vụ CSSKSS phù hợp
với điều kiện sinh hoạt và thời gian làm việc của CNLĐ, giá cả phù hợp và đảm bảo
chất lượng theo quy định của Bộ Y tế.
- 90% cơ sở y tế tại các KCN, KCX được tập huấn về
nội dung các chính sách trong CSSKSS cho CNLĐ.
Mục tiêu cụ thể 3:
Nâng cao năng lực cho hệ thống y tế trong việc cung
cấp dịch vụ CSSKSS phù hợp với điều kiện sinh hoạt và thời gian làm việc của
CNLĐ tại các KCN, KCX.
Chỉ tiêu đến năm 2030:
- 80% các cơ sở cung cấp dịch vụ khám bệnh, chữa bệnh
trong và ngoài công lập từ có đủ năng lực tổ chức thực hiện tư vấn và cung cấp
các gói dịch vụ cơ bản trong CSSKSS cho CNLĐ tại các KCN, KCX.
- 100% người cung cấp dịch vụ chuyên khoa phụ sản
biết và thực hiện đúng các bước khám chuyên khoa phụ sản trong khám sức khỏe định
kỳ cho lao động nữ theo quy định của Bộ Y tế.
Mục tiêu cụ thể 4:
Nâng cao nhận thức và tăng cường khả năng tiếp cận
của CNLĐ tại các KCN, KCX tới dịch vụ CSSKSS, sức khỏe tình dục phù hợp.
Chỉ tiêu đến năm 2030:
- 95% CNLĐ nắm được các chính sách cơ bản liên quan
đến CSSKSS, sức khỏe tình dục.
- 95% CNLĐ tại các KCN, KCX được truyền thông thay
đổi hành vi, tư vấn về CSSKSS/sức khỏe tình dục.
- 90% CNLĐ tại các KCN, KCX sử dụng dịch vụ CSSKSS,
sức khỏe tình dục, bao gồm các dịch vụ dự phòng, sàng lọc các bệnh nhiễm khuẩn,
ung thư đường sinh sản.
- 90% CNLĐ chuẩn bị kết hôn được tư vấn, khám sức
khỏe tiền hôn nhân.
- 95% lao động nữ mang thai biết các biện pháp dự
phòng, sàng lọc, phát hiện sớm các bệnh lây truyền từ mẹ sang con (HIV, viêm
gan B và giang mai).
3.2. Thời gian thực hiện và đối
tượng của Đề án
3.2.1. Thời gian thực hiện: Từ năm
2024 đến hết năm 2030.
3.2.2. Đối tượng của Đề án
* Đối tượng thụ hưởng của Đề án: CNLĐ
tại các KCN, KCX.
* Đối tượng tác động của Đề án:
- Cấp ủy, chính quyền các cấp và người sử dụng lao
động tại các KCN, KCX.
- Cán bộ y tế, công đoàn các cấp tại các địa phương
có KCN, KCX.
IV. GIẢI PHÁP VÀ HOẠT ĐỘNG THỰC
HIỆN ĐỀ ÁN
Nội dung hoạt động của Đề án “Tư vấn và cung cấp dịch
vụ CSSKSS cho CNLĐ tại các KCN, KCX giai đoạn 2024-2030” sẽ tập trung vào các
giải pháp chính dưới đây:
4.1. Tăng cường truyền thông, vận
động chính sách
- Rà soát, xây dựng và đề xuất bổ sung các chính
sách liên quan đến lĩnh vực chăm sóc sức khỏe sinh sản, sức khỏe bà mẹ - trẻ em
trong hệ thống pháp luật.
- Tổ chức các hoạt động truyền thông về tầm quan trọng
của công tác CSSK nói chung và CSSKSS nói riêng đối với CNLĐ bằng nhiều hình thức
đa dạng, phong phú nhằm tạo sự đồng thuận và tăng cường trách nhiệm của cấp ủy,
chính quyền, đoàn thể các cấp và người sử dụng lao động trong việc xây dựng,
ban hành và thực thi các chính sách CSSKSS cho CNLĐ tại các KCN, KCX.
- Tổ chức các hoạt động kết nối giữa nhà cung cấp dịch
vụ, đại diện các doanh nghiệp, đại diện người lao động nhằm huy động nguồn kinh
phí xã hội hóa để xây dựng và thực hiện các chính sách CSSKSS cho CNLĐ trong
khuôn khổ Đề án.
- Phối hợp với các tổ chức chính trị - xã hội, các
cơ quan truyền thông đại chúng vận động chính sách bằng cách giám sát, phản biện
xã hội, góp ý cho chính sách, chương trình, kế hoạch hoạt động CSSKSS cho CNLĐ.
- Huy động mọi nguồn lực (nhân lực, tài chính...)
và tạo môi trường xã hội thuận lợi cho công tác CSSKSS cho CNLĐ.
- Huy động các tổ chức xã hội dân sự thực hiện thí
điểm các mô hình can thiệp CSSKSS cho CNLĐ tại các KCN, KCX.
- Truyền thông vận động người sử dụng lao động hỗ
trợ và tạo điều kiện để CNLĐ được tiếp cận đầy đủ các dịch vụ CSSKSS.
4.2. Nâng cao năng lực cho
cán bộ y tế làm công tác truyền thông, tư vấn và cung cấp dịch vụ CSSKSS cho
CNLĐ
- Xây dựng chương trình và tài liệu đào tạo về
CSSKSS, sức khỏe tình dục cho CNLĐ, đặc biệt là CNLĐ tại các KCN, KCX.
- Tổ chức và đa dạng hóa loại hình đào tạo lại và
đào tạo mới cho cán bộ y tế, kể cả người làm công tác y tế trong doanh nghiệp
và cán bộ công đoàn các cấp tại các KCN, KCX về tư vấn và cung cấp dịch vụ
CSSKSS cho CNLĐ.
- Xây dựng danh mục trang thiết bị, vật tư phục vụ
tổ chức khám sức khỏe định kỳ tại các KCN, KCX.
- Xây dựng hướng dẫn tổ chức thực hiện khám sức khỏe
định kỳ tại các KCN, KCX.
4.3. Truyền thông, tư vấn và
cung cấp dịch vụ CSSKSS phù hợp với điều kiện sinh hoạt và thời gian làm việc của
CNLĐ tại các KCN, KCX
- Hướng dẫn triển khai thực hiện các loại hình cung
cấp dịch vụ CSSKSS phù hợp với CNLĐ về thời gian, địa điểm như: Tổ chức phòng
khám lưu động hoạt động phù hợp với điều kiện sinh hoạt, thời gian làm việc của
CNLĐ tại địa bàn có KCN, KCX; Tổ chức các đợt tư vấn kết hợp cung cấp dịch vụ
CSSKSS cho CNLĐ, tư vấn tiền hôn nhân trong các ngày hội sức khỏe, tháng công
nhân; cung cấp dịch vụ CSSKSS thân thiện đặc thù cho CNLĐ tại các cơ sở y tế địa
phương. Nội dung tư vấn và cung cấp dịch vụ CSSKSS cần tập trung vào các chủ đề
như: Tư vấn và CSSKSS, sức khỏe tình dục trong đó có tình dục an toàn; tư vấn
tiền hôn nhân; kế hoạch hóa gia đình; khám, chữa các bệnh phụ khoa thông thường;
sàng lọc, phát hiện sớm ung thư vú và ung thư cổ tử cung và các bệnh ung thư đường
sinh sản khác; dự phòng vô sinh, hiếm muộn; làm mẹ an toàn...
- Hướng dẫn triển khai kết nối giữa mạng lưới truyền
thông công đoàn cơ sở/tổ công nhân tự quản, cơ sở y tế của doanh nghiệp với các
cơ sở y tế địa phương nhằm hình thành mạng lưới tư vấn, chuyển tuyến, cung cấp
dịch vụ CSSKSS phù hợp với CNLĐ.
4.4. Xây dựng mô hình điểm và
nhân rộng
- Tiếp tục duy trì, nâng cao chất lượng các mô hình
hiện có tại các KCN, KCX.
- Xây dựng mô hình điểm về tư vấn và cung cấp dịch
vụ CSSKSS cho CNLĐ tại KCN, KCX (trong hệ thống y tế công lập và xã hội
hóa...).
V. KINH PHÍ THỰC HIỆN ĐỀ ÁN
Kinh phí thực hiện Đề án được huy động từ nguồn
kinh phí sự nghiệp thuộc ngân sách nhà nước của các cơ quan, đơn vị (bao gồm
ngân sách Trung ương, ngân sách các địa phương); phúc lợi của các doanh nghiệp;
hỗ trợ giảm giá các nhà cung cấp dịch vụ y tế; ngân sách của Liên đoàn lao động
các cấp; nguồn tài trợ của các tổ chức, cá nhân trong nước và quốc tế; các nguồn
kinh phí hợp pháp khác (nếu có).
VI. TỔ CHỨC THỰC HIỆN
6.1. Trách nhiệm của các đơn vị
tham gia
6.1.1. Vụ Sức khỏe Bà mẹ - Trẻ em
Đầu mối xây dựng kế hoạch hằng năm và hướng dẫn các
địa phương tổ chức thực hiện; Điều phối các nguồn lực xã hội hóa huy động được ở
cấp Trung ương để tránh trùng lắp và nâng cao hiệu quả nguồn lực; Theo dõi,
giám sát, đánh giá, tổng hợp kết quả việc triển khai các hoạt động Đề án trong
phạm vi toàn quốc, báo cáo lãnh đạo Bộ.
6.1.2. Vụ Kế hoạch - Tài chính
Phối hợp với Vụ Sức khỏe Bà mẹ - Trẻ em xây dựng kế
hoạch, dự toán kinh phí của cả giai đoạn và hằng năm để thực hiện các hoạt động
của Đề án bằng nguồn ngân sách của Bộ Y tế, trình lãnh đạo Bộ phê duyệt.
6.1.3. Cục Quản lý Môi trường y tế
Phối hợp với Vụ Sức khỏe Bà mẹ - Trẻ em lồng ghép
hoạt động CSSK người lao động, phòng chống bệnh nghề nghiệp với CSSKSS cho
CNLĐ.
6.1.4. Cục Quản lý khám, chữa bệnh
Phối hợp với Vụ Sức khỏe Bà mẹ - Trẻ em xây dựng
các hướng dẫn chuyên môn kỹ thuật trong cung cấp dịch vụ CSSKSS cho CNLĐ thông
qua hình thức khám bệnh, chữa bệnh lưu động.
6.1.5. Cục Dân số
Phối hợp với Vụ Sức khỏe Bà mẹ - Trẻ em lồng ghép
hoạt động truyền thông về Dân số - SKSS cho CNLĐ.
6.1.6. Cục Y tế dự phòng
Phối hợp với Vụ Sức khỏe Bà mẹ - Trẻ em xây dựng
các hướng dẫn chuyên môn, kỹ thuật, hướng dẫn truyền thông về phòng chống các bệnh
không lây nhiễm, các bệnh dịch mới nổi, các bệnh lây truyền qua đường tình dục,
lây truyền từ cha mẹ sang con để thực hiện trong khuôn khổ Đề án.
6.1.7. Cục Phòng, chống HIV/AIDS
Phối hợp với Vụ Sức khỏe Bà mẹ - Trẻ em xây dựng
các hướng dẫn chuyên môn, kỹ thuật, hướng dẫn truyền thông trong lĩnh vực
phòng, chống HIV/AIDS để thực hiện trong khuôn khổ Đề án.
6.1.8. Sở Y tế các tỉnh, thành phố
Tham mưu cho Ủy ban nhân dân tỉnh, thành phố xây dựng
và ban hành Kế hoạch thực hiện Đề án tại địa phương; Phối hợp với Liên đoàn lao
động các cấp, Ban quản lý các KCN, KCX trên địa bàn tổ chức các hoạt động phối
hợp giữa các bên liên quan (bao gồm nhà cung cấp dịch vụ y tế, đại diện doanh
nghiệp, đại diện CNLĐ) để vận động nguồn lực nhằm xây dựng và thực hiện chính
sách về CSSKSS cho CNLĐ.
6.2. Cơ chế phối hợp triển
khai
6.2.1. Tại Trung ương
Bộ Y tế giao Vụ Sức khỏe Bà mẹ - Trẻ em là đơn vị đầu
mối phối hợp với Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam, Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt
Nam, các ban, ngành, đoàn thể, hội nghề nghiệp có liên quan xây dựng các chương
trình can thiệp, các mô hình điểm về tư vấn và cung cấp dịch vụ CSSKSS cho
CNLĐ; điều phối hoạt động giữa các ngành, các đơn vị, chương trình, dự án, các
tổ chức trong và ngoài nước tham gia vào công tác CSSKSS cho CNLĐ nhằm tăng cường
hiệu quả và tránh trùng lắp.
6.2.2. Tại địa phương
Sở Y tế giao Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh,
thành phố (hoặc đơn vị tương đương):
- Làm đầu mối điều phối hoạt động giữa các bên liên
quan để tổ chức thực hiện các hoạt động vận động nguồn lực, xây dựng chính sách
và tổ chức thực hiện các hoạt động truyền thông kết hợp cung cấp dịch vụ CSSKSS
cho CNLĐ trên địa bàn tỉnh, thành phố, đảm bảo hiệu quả và tránh trùng lắp.
- Phối hợp với Liên đoàn Lao động các cấp, Ban Quản
lý các KCN, KCX tuyên truyền vận động, hướng dẫn đại diện người sử dụng lao động
và đại diện tổ chức công đoàn tại các doanh nghiệp xây dựng các chính sách về
CSSKSS cho CNLĐ trong Thỏa ước lao động tập thể.
- Tổng hợp kết quả thực hiện Đề án, báo cáo Ủy ban
nhân dân tỉnh và Bộ Y tế (Vụ Sức khỏe Bà mẹ - Trẻ em).