Cơ sở pháp lý:
Căn cứ những kết quả đã đạt được sau hơn 8 năm thực hiện Nghị quyết
90/NQ-CP ngày 21 tháng 8 năm 1997 của Chính phủ về xã hội hóa hoạt động văn
hóa.
Nghị quyết số 05/2005/NQ-CP ngày 18 tháng 4 năm 2005 của Chính phủ về việc
đẩy mạnh xã hội hóa hoạt động giáo dục, y tế, văn hóa và thể dục - thể thao.
Nghị định số 53/2006/NĐ-CP ngày 25 tháng 5 năm 2006 của Chính phủ về chính
sách khuyến khích phát triển các cơ sở cung ứng dịch vụ ngoài công lập.
Đề án quy hoạch phát triển xã hội hóa hoạt động văn hóa đến năm 2010 ban
hành kèm theo Quyết định số 61/2005/QĐ-BVHTT của Bộ Văn hóa - Thông tin.
Công văn số 4509/BVHTT-KHTC ngày 07 tháng 11 năm 2005 của Bộ Văn hóa -
Thông tin hướng dẫn thực hiện đề án quy hoạch phát triển xã hội hóa hoạt động
văn hóa đến năm 2010.
Thông tư số 05/2007/TT-BTNMT, ngày 30 tháng 5 năm 2007 về hướng dẫn các
trường hợp được ưu đãi về sử dụng đất và việc sử dụng đất đai đối với các cơ sở
giáo dục - đào tạo, y tế, văn hóa, thể dục - thể thao, khoa học công nghệ, môi
trường, xã hội, dân số, gia đình, bảo vệ và chăm sóc trẻ em.
Quy hoạch tổng thể phát triển ngành văn hóa - thông tin tỉnh Bà Rịa - Vũng
Tàu giai đoạn 1995 - 2010.
Đặc biệt trong xu thế hội nhập toàn cầu, Việt Nam là thành viên chính thức
của Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO);
Tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu xây dựng đề án phát triển xã hội hóa hoạt động văn
hoá đến năm 2010 gồm các nội dung chủ yếu:
Phần 1
THỰC TRẠNG XÃ HỘI HÓA HOẠT ĐỘNG VĂN HÓA Ở TỈNH BÀ RỊA
- VŨNG TÀU
I. THỰC TRẠNG XÃ HỘI HÓA HOẠT ĐỘNG VĂN HÓA TRƯỚC NĂM
1997.
Trước năm 1997, khi Chính phủ chưa ban hành Nghị quyết 90/NQ-CP về phương
hướng, chủ trương xã hội hóa các hoạt động giáo dục, y tế, văn hóa; hoạt động
xã hội hóa văn hóa trên địa bàn tỉnh diễn ra trong thời kỳ chuyển tiếp từ cơ chế
tập trung quan liêu bao cấp sang cơ chế thị trường. Các thiết chế văn hóa từ cấp
tỉnh đến cơ sở đã được hình thành và hoạt động với nhiều loại hình văn hóa, Nhà
nước quản lý và hầu như đầu tư toàn bộ cho các hoạt động văn hóa nhưng quy mô
hoạt động nhỏ bé, hạn chế, cơ sở vật chất, trang thiết bị thiếu sự đầu tư, dàn
trải, hiệu quả thấp. Nhiều sản phẩm và các hoạt động văn hóa tiêu biểu đặc thù
thể hiện bản sắc dân tộc bị lãng quên. Bên cạnh đó, theo các chủ trương của Đảng
và Nhà nước về phát triển văn hóa đã hình thành tư duy xã hội hóa với phương
châm “Nhà nước và nhân dân cùng làm” đã tạo điều kiện cho một bộ phận các lực
lượng ngoài xã hội xây dựng các thiết chế văn hóa và tổ chức các loại hình dịch
vụ văn hóa; góp phần làm đa dạng, phong phú đời sống văn hóa, tạo ra nhiều sản
phẩm văn hóa, đáp ứng nhu cầu của nhân dân và xã hội.
Nhìn chung, xã hội hóa hoạt động văn hóa tại Bà Rịa - Vũng Tàu trước năm
1997, Nhà nước bao cấp là chính, quy mô tổ chức hoạt động nhỏ bé, hạn chế, chưa
có những công trình văn hóa, cơ sở dịch vụ văn hóa xứng tầm. Hoạt động văn hóa
chưa có những chính sách để thu hút và khuyến khích các nguồn lực trong xã hội
tham gia đầu tư và phát triển văn hóa. Tổng quan bức tranh thực trạng xã hội
hóa hoạt động văn hóa của địa phương trước năm 1997 như sau:
1. Về thiết chế văn hóa - thông tin:
- Từ năm 1975 đến năm 1986 các thiết chế văn hóa - thông tin hầu hết do
Nhà nước đầu tư xây dựng. Từ năm 1987 đến 1996 đã xuất hiện một số thiết chế do
tư nhân mở theo tinh thần “Đổi mới cơ chế kinh tế”, nhưng chủ yếu tập trung vào
lĩnh vực dịch vụ văn hóa, không có thiết chế hoạt động văn hóa chuyên ngành, cố
định, có qui mô lớn. Cụ thể là:
a) Về thiết chế văn hóa công lập:
- Cấp tỉnh có Trung tâm Văn hóa - Thông tin, Thư viện, Bảo tàng, Đoàn ca
múa nhạc, Công ty Phát hành phim và Chiếu bóng (04 rạp chiếu phim, 05 đội chiếu
phim lưu động), Công ty Văn hóa - Tổng hợp, Xí nghiệp In tổng hợp Vũng Tàu. Tất
cả đều là cơ sở cũ, không bảo đảm quy cách kỹ thuật, không phù hợp chức năng hoạt
động, ngoài ra còn có 02 thiết chế ngoài ngành văn hóa - thông tin (Nhà thiếu
nhi, Nhà văn hóa Vietsopetro).
- Cấp huyện có 01 nhà văn hóa (thị xã Bà Rịa), 07 thư viện, 03 nhà hát.
- Cấp xã có 19 trung tâm văn hóa trên tổng số 43 xã, phường, thị trấn,
trong đó có thiết chế phòng đọc sách.
b) Về thiết chế văn hóa ngoài công lập:
- Toàn tỉnh có 03 đoàn nghệ thuật tư nhân (cải lương, rối nước, mô tô
bay); khoảng 280 cơ sở dịch vụ văn hóa (cửa hàng bán sách báo, văn hoá phẩm,
bán, cho thuê băng đĩa hình).
2. Về tổ chức hoạt động:
- Xã hội hóa hoạt động văn hóa trên địa bàn tỉnh thời kỳ trước năm 1997,
thể hiện ở các lĩnh vực hoạt động văn hóa như sau:
a) Hoạt động văn hóa - thông tin cơ sở:
Trên cơ sở Nghị quyết TW 5 (khóa VIII) về “xây dựng và phát triển nền văn
hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc”, phong trào “Toàn dân đoàn kết
xây dựng đời sống văn hóa” được địa phương triển khai thực hiện và đã có ảnh hưởng
sâu rộng trong đời sống nhân dân. Ngành văn hóa - thông tin phối hợp với các
ngành, đoàn thể liên quan đã vận động đăng ký, xây dựng được 46.442 gia đình
văn hóa; 21 khu phố, ấp văn hóa được công nhận; không có Xã, phường văn hóa, hướng
dẫn thành lập trên 50 đội văn nghệ quần chúng, 120 câu lạc bộ năng khiếu, sở
thích sinh hoạt trong các nhà văn hóa từ tỉnh đến xã. Các mô hình văn hóa gia
đình, mô hình văn hóa cộng đồng và tập thể như: tụ điểm sinh hoạt văn hóa thiếu
nhi, phong trào văn hóa văn nghệ quần chúng, câu lạc bộ năng khiếu, các lễ hội
dân gian …đã nhen nhóm hình thành có sự tham gia của các lực lượng ngoài xã hội,
nhưng chưa có những chủ trương, định hướng của Nhà nước để phát triển.
b) Lĩnh vực xuất bản, in và phát hành:
Giai đoạn này tỉnh chưa có nhà xuất bản, chỉ có Xí nghiệp In Vũng Tàu thực
hiện chức năng này, nhưng thiết bị kỹ thuật lạc hậu, năng lực in ấn hạn chế;
các cơ sở in ấn của tư nhân chủ yếu in lụa, photocoppy, chưa có cơ sở in ấn tư
nhân quy mô lớn, sự tham gia của tư nhân trong lĩnh vực này còn hạn chế.
Về phát hành sách, báo, văn hóa phẩm chủ yếu do Nhà nước độc quyền quản lý
(Công ty Văn hóa Tổng hợp tỉnh), nhưng lực lượng tư nhân tham gia trong lĩnh vực
này khá đông đảo gồm các đại lý sách báo nhỏ, lẻ, điểm cho thuê sách… (125 đại
lý) ở khắp các địa bàn tỉnh. Đặc biệt trong thời điểm này tư nhân đầu tư 02 nhà
sách: Nhà sách Lê Quý Đôn, Nhà sách Kiến Thức (tại thành phố Vũng Tàu).
c) Lĩnh vực điện ảnh:
Công ty Điện ảnh và Băng từ là một doanh nghiệp nhà nước chịu trách nhiệm
toàn bộ về sản xuất, phát hành phim ảnh và chiếu phim phục vụ nhân dân. Cơ sở vật
chất các rạp chiếu phim là những cơ sở cũ xây dựng trước năm 1975 của tư nhân
được Nhà nước trưng dụng. Từ sau năm 1990, hoạt động kinh doanh phim ảnh gặp
nhiều khó khăn. Đặc biệt, trong giai đoạn này ngành điện ảnh đã làm tốt công
tác chiếu phim lưu động phục vụ ở các vùng nông thôn, vùng sâu, vùng xa.
d) Lĩnh vực thư viện:
Hệ thống thư viện cấp tỉnh và cấp huyện vẫn duy trì thiết chế công lập do
Nhà nước đầu tư quản lý, các cơ sở thư viện là những ngôi nhà cũ, tạm bợ được cải
tạo sử dụng, trang thiết bị thiếu thốn, lạc hậu. Trước năm 1997, có 01 thư viện
tỉnh, 07 thư viện huyện, 43 phòng đọc sách xã, phường và các thư viện thuộc các
tổ chức đoàn thể, trường học, công ty, xí nghiệp …
Ngoài nguồn kinh phí đầu tư của Nhà nước, hệ thống thư viện đã thực hiện tốt
việc vận động các tổ chức, cá nhân trong và ngoài tỉnh đóng góp hỗ trợ sách
báo, tiền bạc, trang thiết bị cho thư viện và tài trợ các hoạt động thư viện .
e) Lĩnh vực bảo tàng và di sản văn hóa:
Nhà Bảo tàng tỉnh đã có phương án kiến trúc nhưng chưa được xây dựng; các
di tích, danh thắng được xếp hạng nhưng đang xuống cấp, bị xâm hại, thiếu kinh
phí trùng tu. Các di tích, danh thắng thuộc thiết chế tôn giáo tín ngưỡng, lễ hội
bước đầu đã huy động được nguồn lực xã hội đầu tư, tôn tạo, tổ chức quản lý và
thực hiện tốt.
Phòng trưng bày, các bộ sưu tập tư nhân, bảo tàng tư nhân chưa hình thành.
Một số nhà truyền thống đã có ở các huyện, thị, thành phố, nhưng nội dung hoạt
động còn nghèo nàn, hạn chế.
f) Lĩnh vực nghệ thuật biểu diễn:
Có một đoàn nghệ thuật chuyên nghiệp do Nhà nước quản lý: Đoàn Ca múa nhạc
và 03 đoàn nghệ thuật tư nhân: Đoàn Múa rối nước, Đoàn Xiếc mô tô bay, Đoàn Cải
lương Kim Thanh. Hoạt động của các đoàn nghệ thuật gặp nhiều khó khăn về trụ sở,
thiết bị, diễn viên, nhạc công. 05 nhà hát, rạp hát: Long Điền, Đất Đỏ, Long Hải,
Thành Thái (Bà Rịa), Măng Non (Vũng Tàu) được sử dụng một thời gian, sau đó xuống
cấp trầm trọng, không hoạt động. Cả tỉnh chưa có một nhà hát, hoặc rạp hát đúng
chuẩn.
Tuy nhiên, trong lĩnh vực biểu diễn nghệ thuật đã có sự tham gia cộng tác
của nhiều lực lượng xã hội: tụ điểm ca nhạc, câu lạc bộ đờn ca tài tử, đội văn
nghệ quần chúng và phong trào văn nghệ quần chúng được phát triển mạnh
g) Lĩnh vực mỹ thuật, nhiếp ảnh:
Một bộ phận của lĩnh vực này được Nhà nước quản lý và tổ chức kinh doanh.
Sau đó, từng bước có nhiều lực lượng tư nhân là các nghệ nhân, họa sĩ, nghệ sĩ
tham gia. So với các lĩnh vực khác, lĩnh vực này được xã hội hóa mạnh, nhưng vẫn
chưa có phòng triển lãm, trưng bày, nhà triển lãm đúng nghĩa, chưa tương xứng với
miền đất đầy tiềm năng du lịch của địa phương.
h) Lĩnh vực đào tạo nguồn nhân lực văn hóa thông tin:
Bà Rịa - Vũng Tàu không có trường đào tạo văn hóa nghệ thuật, chỉ có các
cơ sở văn hóa của Nhà nước và tư nhân tại các địa phương trong tỉnh tổ chức nhiều
hình thức mở lớp dạy múa, kịch, cải lương, nhạc, họa, nhiếp ảnh …
II. THỰC TRẠNG XÃ HỘI HÓA HOẠT ĐỘNG VĂN HÓA SAU NĂM
1997 - 2006.
Sau khi Chính phủ ban hành Nghị quyết 90/NQ-CP về phương hướng, chủ trương
xã hội hóa hoạt động các giáo dục, y tế, văn hóa (năm 1997), đã có những tác động
tích cực đến hoạt động văn hóa của địa phương, tạo điều kiện để các thiết chế
văn hóa công lập ổn định và phát triển, giữ vai trò chủ đạo; đồng thời kích
thích sự phát triển nhiều đơn vị văn hóa ngoài công lập, các loại hình dịch vụ
văn hóa, đáp ứng tốt nhu cầu của xã hội và nhân dân, huy động được nhiều nguồn
lực trong xã hội cùng tham gia đầu tư và tổ chức hoạt động văn hóa. Đến năm
2006, ngành văn hóa thông tin tỉnh có 06 đơn vị sự nghiệp (Thư viện tỉnh, Trung
tâm Văn hóa Thông tin tỉnh, Bảo tàng tỉnh, Trung tâm Phát hành phim và Chiếu
bóng, Đoàn Ca múa nhạc, Ban Quản lý di tích lịch sử cách mạng Côn Đảo) và 1
doanh nghiệp Nhà nước (Công ty Văn hóa tổng hợp), 08 Phòng Văn hóa - Thông tin
- Thể thao huyện, thị, thành phố, 03 Trung tâm văn hóa - thông tin cấp huyện được
xây dựng mới, 62 trung tâm văn hóa - học tập cộng đồng xã phường, 01 Nhà văn
hóa dân tộc Bàu Chinh, 10 đơn vị văn hóa ngoài công lập, và hàng trăm cơ sở và
loại hình dịch vụ văn hóa khác.
Xã hội hóa hoạt động văn hóa trên địa bàn tỉnh từ sau năm 1997 - 2006 thể
hiện trên các lĩnh vực văn hóa chuyên ngành như sau:
1. Về hoạt động văn hóa thông tin cơ sở:
- Song song với việc thực hiện xã hội hoá và phong trào “Toàn dân đoàn kết
xây dựng đời sống văn hóa" đã tạo được những mô hình văn hóa mới phù hợp với
định hướng phát triển nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc của
Đảng và Nhà nước, thể hiện qua các mô hình:
a) Mô hình văn hóa gia đình:
Bao gồm câu lạc bộ gia đình văn hóa, thư viện tư nhân. Toàn tỉnh đã có
161.872 gia đình đạt tiêu chuẩn văn hóa, 229 câu lạc bộ gia đình văn hóa, 02
thư viện tư nhân.
b) Mô hình văn hóa cộng đồng:
Việc triển khai xây dựng địa bàn, địa phương đạt danh hiệu văn hóa, tổ dân
cư tiên tiến, sinh hoạt câu lạc bộ gia đình văn hóa, phòng chống tệ nạn xã hội,
cùng với việc xây dựng và thực hiện quy ước cộng đồng bước đầu đã phát huy hiệu
quả tinh thần dân chủ ở cơ sở, tăng cường ý thức trách nhiệm của nhân dân. Quá
trình vận động đăng ký xây dựng danh hiệu văn hóa, toàn tỉnh đã có 368/498
thôn, ấp, khu phố được công nhận, thôn, ấp, khu phố văn hóa; 15 xã được công nhận
xã văn hóa và 01 huyện (Côn Đảo) được công nhận huyện văn hóa.
Thông qua mô hình văn hoá đã góp phần phục vụ tốt hơn yêu cầu phát triển
kinh tế - xã hội, giữ vững ổn định chính trị, củng cố an ninh quốc phòng, trật
tự xã hội.
c) Mô hình văn hóa tập thể:
Nhằm thực hiện nhiệm vụ đẩy mạnh phong trào quần chúng tham gia hoạt động
sáng tạo, nâng cao mức hưởng thụ văn hoá nghệ thuật, phát huy nền văn hóa dân tộc
cổ truyền, từng bước đưa văn hóa về cơ sở, ngành văn hóa thông tin đã phối hợp
với các sở, ngành, đoàn thể vận động cán bộ, nhân dân xây dựng tụ điểm sinh hoạt
văn hoá, phong trào văn hóa - văn nghệ quần chúng, các câu lạc bộ năng khiếu, sở
thích, tham gia tổ chức các lễ hội dân gian truyền thống và lễ hội hiện đại.
Hiện nay, toàn tỉnh đã có 62 trung tâm văn hóa - học tập cộng đồng xã phường
(62/82 xã phường), 120 đội văn nghệ quần chúng, 242 câu lạc bộ năng khiếu, sở
thích (đờn ca tài tử, tuồng cổ, thơ ca, âm nhạc, đọc sách, thư pháp…), 10 tụ điểm
ca nhạc quần chúng, 08 vũ trường và câu lạc bộ khiêu vũ; khôi phục tổ chức 03 lễ
hội dân gian truyền thống (Lễ hội Nghinh Ông, Lệ Cô, Trùng Cửu) và tham gia xây
dựng tổ chức 01 lễ hội hiện đại (Lễ hội Đền ơn đáp nghĩa 27 tháng 7).
2. Về lĩnh vực hoạt động văn hóa chuyên ngành:
a) Lĩnh vực xuất bản, in và phát hành:
- Về xuất bản: hiện nay, trên địa bàn tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu chưa có nhà
xuất bản, vì vậy hầu hết các ấn phẩm tại địa phương đã được các nhà xuất bản
các tỉnh hoặc của trung ương thực hiện. Bình quân mỗi năm Sở Văn hóa - Thông
tin cấp từ 60 đến 80 giấy phép xuất bản cho các đơn vị, cá nhân trong tỉnh (chủ
yếu xuất bản nhất thời theo Luật Xuất bản).
Ngoài ra, hàng năm còn cấp giấy phép xuất bản bản tin theo qui chế xuất bản
của Bộ Văn hóa - Thông tin ban hành. Số lượng bản tin của các cơ quan ban,
ngành, đoàn thể trong tỉnh tăng dần theo từng năm, thể hiện nhu cầu về thông
tin, giao lưu văn hóa ngày càng phong phú và đa dạng.
- Về in: đến nay, tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu chỉ có 01 Xí nghiệp in Tổng hợp
Vũng Tàu trực thuộc Tỉnh ủy. Ngoài việc in báo Bà Rịa - Vũng Tàu, xí nghiệp còn
giải quyết nhu cầu in ấn tại địa phương như: tạp chí, bản tin, các biểu mẫu,
các tài liệu tuyên truyền cho các cơ quan và nhân dân trong tỉnh.
Ngoài ra, còn có 02 Công ty trách nhiệm hữu hạn về in (Công ty trách nhiệm
hữu hạn Thắng Nhất, Công ty trách nhiệm hữu hạn Minh Thư) và trên 400 cơ sở in
thủ công, photocoppy. Lĩnh vực này phát triển khá phong phú, đa dạng, đáp ứng tốt
nhu cầu in ấn của các tầng lớp nhân dân trong tỉnh.
- Về phát hành sách, báo, văn hóa phẩm: toàn tỉnh có 1 công ty văn hóa tổng
hợp, khoảng 80 cơ sở ngoài công lập. Hoạt động xã hội hóa trên lĩnh vực này có
hướng phát triển phù hợp với nhiều hình thức như: nhà sách, cửa hàng sách, đại
lý sách báo, điểm mua bán và cho thuê sách báo cũ…
b) Lĩnh vực điện ảnh:
Tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu hiện chưa có cơ sở sản xuất phim ảnh, chỉ có Trung
tâm Phát hành phim và Chiếu bóng làm nhiệm vụ phát hành phim, phục vụ nhu cầu xem
phim cho nhân dân trong tỉnh nhất là các xã vùng sâu. Hiện có 01 rạp chiếu phim
(rạp Điện Biên), 05 đội chiếu bóng lưu động. Cải tạo rạp Thành Thái (Bà Rịa)
thành trung tâm dịch vụ văn hóa tổng hợp, liên kết với tư nhân kinh doanh văn
hóa phẩm, sách báo và kết hợp chiếu phim.
Ngoài ra, để đáp ứng nhu cầu xem phim của nhân dân, ngành văn hóa - thông
tin đã cấp phép hoạt động cho 41 đại lý cho thuê băng đĩa hình, với tổng số vốn
đầu tư ban đầu khoảng 30 triệu đồng/01 cửa hàng.
Tại thành phố Vũng Tàu, tư nhân đã đầu tư xây dựng 01 rạp chiếu phim hiện
đại (Cinebox Việt Phú) kết hợp với các loại hình dịch vụ khác với số vốn ban đầu
gần 4 tỷ đồng, cơ sở này đã đi vào hoạt động từ tháng 12 năm 2005.
c) Lĩnh vực thư viện:
Từ năm 1997 - 2006 hoạt động thư viện đã tranh thủ được sự quan tâm của
các công ty phát hành sách, các nhà xuất bản trong và ngoài tỉnh, tài trợ sách
báo, trang thiết bị phục vụ tổ chức các hoạt động thư viện với tổng kinh phí từ
30-35 triệu đồng/năm.
Bên cạnh đó, xã hội hóa hoạt động thư viện càng thể hiện rõ nét bằng sự
tham gia đóng góp của nhân dân trong việc xây dựng và duy trì các thư viện,
phòng đọc sách tại cơ sở. Hàng năm, hệ thống phòng đọc cơ sở (62 phòng đọc tại
Trung tâm văn hóa - học tập cộng đồng) tiếp nhận từ 12.000 đến 15.000 bản sách,
tư liệu từ nguồn xã hội hóa.
Thư viện tỉnh được sự tài trợ từ chương trình của Quỹ Phát triển Văn hóa
Thụy Điển - Việt Nam, mỗi năm được tài trợ 300 USD để mua sách báo ngoại văn và
chương trình tài trợ sách của tổ chức The British Council (Hội đồng Anh) với
150 bản sách ngoại văn/năm.
Tính chung, cả tỉnh có 01 Thư viện trung tâm tỉnh, 08 thư viện cấp huyện
và 62 thư viện, phòng đọc sách do ngành văn hóa - thông tin quản lý, 08 thư viện
chuyên ngành, 12 tủ sách Bộ đội Biên phòng, 18 thư viện phòng đọc sách thuộc
Công ty Cao su Bà Rịa, 200 thư viện trường phổ thông, 02 thư viện, phòng đọc tư
nhân có phục vụ cộng đồng, 20 điểm bưu điện văn hóa và hàng chục điểm cho thuê
sách báo.
Hiện nay, đã hoàn thành xây dựng mới Thư viện huyện Xuyên Mộc, Thư viện thị
xã Bà Rịa (4 tỷ), Thư viện huyện Côn Đảo (4,8 tỷ). Khởi công xây dựng mới Thư
viện tỉnh tại Bà Rịa (42 tỷ). Chuẩn bị đầu tư xây dựng mới: Thư viện huyện Tân
Thành, Long Điền; cải tạo, nâng cấp Thư viện huyện Châu Đức, Đất Đỏ. Dự kiến
chuyển giao trụ sở Thư viện tỉnh hiện hữu cho Thư viện thành phố Vũng Tàu.
d) Lĩnh vực bảo tàng và di sản văn hóa:
Để góp phần thực hiện tốt nhiệm vụ gìn giữ và phát huy tác dụng các di
tích đã được Bộ Văn hóa - Thông tin xếp hạng trên địa bàn tỉnh Bà Rịa - Vũng
Tàu, toàn tỉnh đã vận động nhân dân đầu tư, đóng góp gần 9,5 tỷ đồng vào việc
trùng tu chống xuống cấp các di tích lịch sử văn hóa và danh lam thắng cảnh. Nhờ
đó đã tạo được sự thay đổi rõ rệt về diện mạo di tích, thu hút khách tham quan
ngày càng đông. Các ban quản trị, ban quản lý, hội đình… phát huy tốt nguồn lực
trong nhân dân duy trì hoạt động lễ hội tại các di tích Đình Thần Thắng Tam,
Nhà Lớn Long Sơn, Dinh Cô Long Hải, mỗi năm phục vụ trên 2 triệu lượt người đến
tham quan.
Chính sách đền ơn đáp nghĩa và giáo dục truyền thống cách mạng cũng được
quần chúng nhân dân trong tỉnh hưởng ứng và tham gia tổ chức thực hiện nhiệt
tình, trang trọng. Hàng năm vào kỷ niệm ngày Thương binh liệt sĩ 27/7, trên
toàn tỉnh đã tổ chức lễ hội “Đền ơn đáp nghĩa” với nhiều nội dung hoạt động thiết
thực, hiệu quả. Đặc biệt, nhân dân đã tự nguyện đóng góp tiền của, công sức để
trùng tu các đình, đền liệt sỹ, đóng góp 100% kinh phí xây dựng bia vàng ghi
danh các anh hùng, liệt sỹ. Đây là một mô hình lễ hội mới đã được phổ biến,
phát huy trong toàn tỉnh, đang được Bộ Văn hóa - Thông tin và Cục Văn hóa -
Thông tin cơ sở dự kiến nhân rộng trong toàn quốc.
Tuy nhiên, việc vận động thực hiện trùng tu công trình kiến trúc nhà cổ,
xây dựng bảo tàng tư nhân, phòng trưng bày bảo tàng chưa được triển khai hiệu
quả.
e) Lĩnh vực nghệ thuật biểu diễn:
Ngoài Đoàn Ca múa nhạc do tỉnh quản lý, nhằm duy trì, phát triển nghệ thuật
truyền thống và biểu diễn phục vụ nhiệm vụ chính trị, hiện nay trong tỉnh còn
có 03 đoàn nghệ thuật do tư nhân đầu tư với tổng kinh phí hơn 10 tỉ đồng gồm:
Đoàn Múa rối nước, Đoàn Xiếc mô tô bay, Đoàn Cải lương Kim Thanh. Các đoàn nghệ
thuật trên đều hoạt động theo quy định của pháp luật, dưới sự quản lý của Nhà
nước về nội dung và chất lượng nghệ thuật, thường xuyên xây dựng các chương
trình, vở diễn mới để phục vụ nhân dân trong và ngoài tỉnh.
Trong lĩnh vực này, hiện có 04 nhà hát (Long Điền, Long Hải, Đất Đỏ), rạp
Măng Non (Vũng Tàu) do Nhà nước, địa phương quản lý, hiện đang xuống cấp trầm
trọng không hoạt động. Rạp Duy Tân (Vũng Tàu) đã được cải tạo, nâng cấp là trụ
sở của Đoàn Ca múa nhạc, dùng làm nơi tập luyện của Đoàn và tổ chức các hoạt động
biểu diễn nghệ thuật.
f) Lĩnh vực mỹ thuật, nhiếp ảnh:
Hoạt động mỹ thuật, nhiếp ảnh của tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu thời gian qua có
nhiều tiến bộ. Đội ngũ nghệ nhân, họa sĩ, nghệ sĩ, tác giả nhiếp ảnh, các hội,
câu lạc bộ thuộc 2 lĩnh vực chuyên ngành trên được củng cố và phát triển. Hoạt
động sáng tác ngày càng được nâng cao về mặt số lượng cũng như chất lượng. Tuy
nhiên, cơ sở phục vụ trưng bày, triển lãm, giới thiệu tác phẩm còn thiếu và yếu.
Ngoài số ít nhà, phòng triển lãm lồng ghép trong thiết chế trung tâm văn hóa từ
tỉnh đến cơ sở và các điểm sao chép, bán tranh của tư nhân, tỉnh chưa có nhà
trưng bày, triển lãm mỹ thuật, nhiếp ảnh, phòng tranh đúng nghĩa do Nhà nước và
tư nhân đầu tư xây dựng.
g) Lĩnh vực đào tạo nguồn nhân lực văn hóa - thông tin:
Tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu chưa có trường văn hóa nghệ thuật. Do đó, ngành văn
hóa - thông tin chỉ duy trì các lớp đào tạo chuyên môn theo kế hoạch hàng năm;
phối hợp, liên kết với các ngành, các trường trong nước mở các lớp đào tạo, bồi
dưỡng đã từng bước nâng cao trình độ chuyên môn cho đội ngũ cán bộ quản lý và tổ
chức hoạt động văn hóa - thông tin, trong tỉnh còn có các hình thức mở lớp dạy
nhạc, họa, múa, thư pháp, đờn ca tài tử… của tư nhân, nhưng chỉ ở dạng dạy kèm,
chưa thành trường, lớp giảng dạy chính qui.
III. ĐÁNH GIÁ CHUNG:
Qua hơn 8 năm thực hiện chủ trương xã hội hóa, hoạt động văn hóa - thông
tin tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu có những chuyển biến tích cực, đạt nhiều kết quả
quan trong: tiềm năng và nguồn lực to lớn của xã hội bước đầu được phát huy;
khu vực ngoài công lập phát triển với nhiều loại hình dịch vụ văn hóa đa dạng,
phong phú và các phương thức hoạt động mới, khu vực công lập đã có nhiều đổi mới
về quản lý và tổ chức hoạt động trong cơ chế thị trường theo định hướng xã hội
chủ nghĩa.
Xã hội hóa hoạt động văn hóa trên địa bàn tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu đã đạt được
nhiều kết quả nhất định, cùng những ưu điểm, khuyết điểm, hạn chế và những bài
học kinh nghiệm từ thực tiễn xã hội hóa địa phương:
1. Ưu điểm:
- Nhận thức về xã hội hóa đối với sự nghiệp phát triển văn hóa - thông tin
trong tỉnh đã được các cấp ủy Đảng, chính quyền, các ban, ngành, đoàn thể và
toàn ngành văn hóa - thông tin từ tỉnh đến cơ sở quan tâm triển khai, quán triệt
sâu rộng.
- Một số hoạt động thuộc chuyên ngành văn hóa - thông tin cơ sở, thư viện,
dịch vụ văn hóa được khuyến khích thực hiện xã hội hóa đã góp phần mở rộng loại
hình, nâng cao chất lượng phục vụ nhân dân, tăng cường xây dựng và nâng cao đời
sống văn hóa cơ sở.
- Hầu hết, các lĩnh vực hoạt động sự nghiệp có thu đã và đang tích cực thực
hiện các mô hình xã hội hoá thích hợp như: mời gọi đầu tư xây dựng thiết chế,
liên kết hoạt động kinh doanh, dịch vụ, vận động tài trợ liên hoan, hội thi, hội
diễn nghệ thuật... bước đầu đã huy động được các nguồn lực từ các ngành, các cấp,
các tổ chức xã hội và nhân dân quan tâm hưởng ứng góp phần phát triển sự nghiệp
văn hóa ở địa phương; tăng nguồn thu, giảm chi kinh phí hoạt động thường xuyên
của đơn vị.
2. Khuyết điểm, hạn chế:
Quá trình thực hiện xã hội hóa hoạt động văn hoá trên địa bàn tỉnh bộc lộ
nhiều khuyết điểm, hạn chế và những biểu hiện lệch lạc trong nhận thức và tổ chức
thực hiện:
- Tâm lý ỷ lại, trông chờ vào Nhà nước, kém năng động trong cơ chế thị trường;
tư tưởng và thói quen bao cấp, giữ độc quyền trong tổ chức phục vụ và hưởng thụ
các hoạt động văn hóa - thông tin còn khá nặng nề trong một số cấp lãnh đạo, quản
lý các ngành, kể cả ngành văn hóa - thông tin và một bộ phận nhân dân; từ đó dẫn
đến sự lúng túng, bị động trong chỉ đạo điều hành.
- Xã hội hoá hoạt động văn hóa còn mang nặng tính chất tự phát, tốc độ xã
hội hoá còn chậm so với điều kiện, tiềm năng, nguồn lực hiện có của địa phương.
Chưa tạo được những mô hình tiêu biểu về xã hội hóa trong đầu tư xây dựng công
trình, thiết chế văn hoá có quy mô lớn.
- Nhận thức đơn giản cho xã hội hóa chủ yếu là huy động sự đóng góp của
dân, giảm nhẹ trách nhiệm và kinh phí của Nhà nước đầu tư cho văn hóa (ngân
sách bị cắt giảm, khoán trắng cho các tổ chức quần chúng và nhân dân). Có nơi
còn phân biệt đối xử giữa các thành phần kinh tế khi tham gia xã hội hóa.
- Buông lỏng quản lý và lúng túng trong chức năng định hướng và quản lý
các hoạt động văn hóa. Thương mại hóa các hoạt động văn hóa, chỉ coi mục đích lợi
nhuận là trên hết, biến các sản phẩm văn hóa thành hàng hóa đơn thuần. Chủ yếu
tập trung khai thác các loại hình văn hóa có nhiều lợi nhuận và những khu vực
có điều kiện thuận lợi.
- Một bộ phận nhân dân cho rằng: xã hội hóa văn hóa là quá trình nhà nước
khoán trắng cho xã hội, cho tư nhân hoạt động văn hóa; do đó không cần sự quản
lý định hướng của Nhà nước.
3. Nguyên nhân của những khuyết điểm, hạn chế:
- Công tác quản lý nhà nước chưa theo kịp xu hướng và nhu cầu xã hội hóa
các hoạt động văn hóa đang ngày phát triển. Địa phương chưa có một đề án tổng
thể mang tính chiến lược lâu dài về xã hội hóa.
- Một bộ phận tổ chức, cá nhân và cơ quan quản lý nhà nước nhận thức chưa
đầy đủ, sâu sắc đối với mục tiêu, ý nghĩa và biện pháp tổ chức thực hiện xã hội
hóa hoạt động văn hóa dẩn đến việc điều tra thực trạng, tiềm năng xã hội hóa hoạt
động văn hóa nhằm xác định lĩnh vực nhà nước cần đầu tư và lĩnh vực cần huy động
nguồn nhân lực trong nhân dân chưa được tiến hành và phân định rõ.
- Cơ chế chính sách của Trung ương và của tỉnh nhằm thu hút các nguồn lực
trong nhân dân ban hành chậm, chưa cụ thể, thiếu đồng bộ.
- Công tác điều tra thực trạng tiềm năng và quy hoạch tổng thể xã hội hóa
chưa được tiến hành nên việc xác định lĩnh vực cần thiết phải thu hút nguồn đầu
tư cho lĩnh vực cần thực hiện xã hội hóa chưa được phân định rõ.
- Hoạt động của các thiết chế văn hóa - thông tin cơ sở còn kém hiệu quả,
chưa tạo được đòn bẩy kích thích nhu cầu đầu tư của các đơn vị, cá nhân, tổ chức
ngoài công lập tham gia đầu tư, liên kết tổ chức hoạt động.
- Công tác tuyên truyền, phổ biến mục đích ý nghĩa của việc xã hội hóa
chưa sâu rộng, chưa tạo được sự quan tâm của xã hội. Việc ban hành các danh mục
cần mời gọi đầu tư và các chính sách ưu đãi đầu tư về đất đai, thuế… theo Nghị
định 73/NĐ-CP chưa được thông tin sâu rộng trong nhân dân.
- Việc khuyến khích động viên, nhân rộng các điển hình tốt trong tổ chức vận
động, tham gia thực hiện chủ trương xã hội hóa hoạt động văn hóa còn yếu và
chưa kịp thời…
4. Bài học kinh nghiệm:
Từ thực tiễn xã hội hóa hoạt động văn hóa trên địa bàn tỉnh trong 8 năm
qua, đã đúc kết được những bài học kinh nghiệm về tổ chức quản lý, thực hiện xã
hội hóa văn hóa như sau:
- Xã hội hóa hoạt động văn hóa là một chủ trương đúng đắn, hợp ý Đảng,
lòng dân, có tác động lên toàn bộ đời sống văn hóa - xã hội địa phương; do đó
chủ trương này phải được quán triệt sâu rộng trong cấp ủy Đảng, chính quyền,
đoàn thể và nhân dân.
- Tổ chức quản lý, thực hiện chủ trương xã hội hóa phải đồng bộ, nhất quán
trong phối hợp thực hiện. Kịp thời ban hành, cụ thể hóa các cơ chế, chính sách
về xã hội hóa văn hóa.
- Thực hiện xã hội hóa hoạt động văn hóa phải có những giải pháp, bước đi
phù hợp với điều kiện địa phương, đặc thù của từng thiết chế, loại hình văn hóa
công lập và ngoài công lập.
- Nhà nước giữ vai trò chủ đạo và định hướng về phát triển văn hóa. Đầu tư
xây dựng những thiết chế văn hóa trọng yếu cấp tỉnh, cấp huyện, cấp xã, làm cơ
sở phát triển các thiết chế văn hóa ngoài công lập, và các loại hình dịch vụ
văn hóa.
- Huy động mọi nguồn lực xã hội, chăm lo phát triển sự nghiệp văn hóa,
nâng cao đời sống vật chất, tinh thần cho nhân dân là kế sách lâu bền, giữ vững
ổn định chính trị - xã hội, là cơ sở cho kinh tế phát triển vươn xa.
Phần II
QUAN ĐIỂM, ĐỊNH HƯỚNG, MỤC TIÊU PHÁT TRIỂN XÃ HỘI HÓA
HOẠT ĐỘNG VĂN HÓA
I. QUAN ĐIỂM VÀ ĐỊNH HƯỚNG CÔNG TÁC XÃ HỘI HÓA CÁC HOẠT
ĐỘNG VĂN HÓA:
1. Phát huy tiềm năng trí tuệ và vật chất của toàn xã hội, khuyến khích
các tổ chức kinh tế - xã hội, đoàn thể, cá nhân, gia đình trong và ngoài nước
tham gia các hoạt động văn hóa nhằm tạo ra sự cạnh tranh lành mạnh, bình đẳng
theo nguyên tắc: đảm bảo quyền lợi cho người đầu tư; đúng pháp luật, thực hiện
đúng các cam kết của Chính phủ về lĩnh vực văn hóa khi Việt Nam gia nhập Tổ chức
Thương mại Thế giới (WTO). Đề cao phương châm quần chúng nhân dân vừa là chủ thể
sáng tạo vừa là đối tượng thụ hưởng sản phẩm văn hóa - nghệ thuật mang tính tự
nguyện, tự chi phí ngoài chỉ số phục vụ văn hóa bình quân đầu người của Nhà nước.
Đặc biệt chú trọng đến việc vận động tham gia đầu tư xây dựng các thiết chế văn
hóa thiết thực phục vụ nhu cầu hưởng thụ văn hóa của nhân dân trong tỉnh.
2. Xã hội hoá hoạt động văn hóa phải tăng cường sự lãnh đạo của Đảng, nâng
cao hiệu lực bộ máy quản lý nhà nước. Mở rộng xã hội hóa hoạt động văn hóa đồng
thời phải xây dựng và củng cố các cơ sở văn hoá của Nhà nước tại địa phương đủ
mạnh để giữ vai trò định hướng chủ đạo, là công cụ văn hóa tư tưởng của Đảng và
Nhà nước.
Xã hội hóa nhằm mở rộng các nguồn đầu tư, khai thác các nguồn lực trong xã
hội cho sự nghiệp văn hóa. Xã hội hóa hoạt động văn hóa không có nghĩa là giảm
nhẹ trách nhiệm và giảm chi ngân sách của Nhà nước cho văn hóa. Nhà nước phải
thường xuyên quan tâm đầu tư, tăng nguồn kinh phí và tỷ lệ ngân sách chi cho hoạt
động văn hóa; khuyến khích và khai thác mọi tiềm năng trong và ngoài nước để
phát triển văn hóa.
3. Vận dụng và từng bước hoàn thiện, đổi mới cơ chế chính sách về xã hội hóa
phù hợp với điều kiện đặc thù của địa phương, tạo hành lang pháp lý ổn định,
thông thoáng để mời gọi đầu tư trong và ngoài nước cho hoạt động văn hóa -
thông tin. Đề cao trách nhiệm của các cấp ủy Đảng, chính quyền, các ngành, đoàn
thể trong quá trình phát triển xã hội hóa hoạt động văn hóa. Đẩy mạnh công tác
thanh kiểm tra, giám sát việc thực hiện các quy định của pháp luật; phát huy
vai trò giám sát của các đoàn thể, tổ chức quần chúng và các tổ chức hội nghề
nghiệp.
4. Xã hội hóa hoạt động văn hóa không phải là biện pháp tình thế trước mắt
mà là chính sách lâu dài, là phương châm thực hiện chính sách xã hội của Đảng
và Nhà nước. Do đó, không tiến hành xã hội hóa tùy tiện, hình thức, dàn đều giữa
các loại hình văn hóa. Công tác quy hoạch phát triển xã hội hóa hoạt động văn
hóa cần có bước đi thích hợp cho từng loại hình, từng khu vực, từng cơ sở. Một
mặt cần chuyển đổi các đơn vị sự nghiệp (công lập) thuộc ngành văn hóa - thông
tin sang cơ chế cung ứng dịch vụ công ích, xem xét chuyển đổi một vài đơn vị sự
nghiệp khi có đủ điều kiện được tách một phần sang loại hình ngoài công lập (có
sự hỗ trợ ban đầu của Nhà nước về cơ sở vật chất, trang thiết bị); chuyển đổi
doanh nghiệp nhà nước hiện có sang công ty cổ phần.
5. Xã hội hóa các hoạt động văn hóa cần tập trung đẩy mạnh ở các khu vực
thị xã, thị trấn, ở các vùng kinh tế phát triển, đời sống nhân dân được cải thiện.
Nhà nước tiếp tục đầu tư cho các thiết chế văn hóa ở vùng còn khó khăn, vùng
sâu, vùng đồng bào dân tộc thiểu số; các lĩnh vực hoạt động văn hóa dân gian; bảo
tồn di sản văn hóa; giữ gìn thuần phong mỹ tục của dân tộc, làm cơ sở vững chắc
cho quá trình xã hội hóa hoạt động văn hóa; có cơ chế chính sách ưu đãi cho các
tập thể, cá nhân thành lập các cơ sở văn hóa - thông tin ngoài công lập (dân lập
và tư nhân).
II. MỤC TIÊU:
- Thu hút mọi nguồn lực, mọi thành phần kinh tế, các tầng lớp nhân dân
trong xã hội tham gia đầu tư xây dựng được những công trình văn hóa - thông tin
tiêu biểu, tích cực hoạt động sáng tạo, phổ biến, cung cấp nhiều sản phẩm, tác
phẩm, chương trình văn hóa có chất lượng, phong phú, đa dạng, dân tộc và hiện đại
nhằm không ngừng nâng cao mức hưởng thụ văn hóa của nhân dân.
- Đến năm 2010, đầu tư hoàn thiện các công trình văn hóa cấp tỉnh: Thư viện
tỉnh, Trung tâm Văn hóa tỉnh, Bảo tàng tỉnh… cấp huyện: Trung tâm văn hóa, thư
viện các huyện Châu Đức, Tân Thành, Đất Đỏ và thành phố Vũng Tàu.
- Đến năm 2010, các cơ sở ngoài công lập và các lực lượng tham gia xã hội
hóa các hoạt động văn hóa đảm bảo từ 30 - 40% nhu cầu hưởng thụ văn hóa của
nhân dân thông qua từng loại hình, lĩnh vực dịch vụ văn hóa và huy động vốn từ
xã hội chiếm 20%.
III. NỘI DUNG XÃ HỘI HÓA:
Thực hiện chủ trương của Chính phủ, định hướng của Bộ Văn hóa - Thông tin;
căn cứ vào đặc điểm tình hình kinh tế - xã hội; thực trạng hoạt động văn hóa -
thông tin. Nội dung xã hội hóa các lĩnh vực hoạt động văn hóa - thông tin tỉnh
Bà Rịa - Vũng Tàu đến năm 2010 như sau:
1. Về hoạt động văn hóa thông tin cơ sở:
Các đơn vị, cá nhân, tổ chức ngoài công lập đầu tư, tham gia, phối hợp với
các tổ chức công lập thực hiện mục tiêu xây dựng gia đình, cơ quan, trường học,
khu phố… đạt tiêu chuẩn văn hóa. Tham gia xây dựng hương ước, qui ước không
trái với qui định của pháp luật; được đăng ký lễ hội mới, lễ hội truyền thống
(trừ lễ hội có tính quốc gia) đám cưới, đám tang trên nguyên tắc tự tổ chức và
chịu sự quản lý, hướng dẫn của Nhà nước.
a) Mô hình gia đình văn hóa:
Toàn tỉnh có 85% gia đình đạt tiêu chuẩn gia đình văn hoá, có 07 thư viện
tư nhân, thư viện gia đình có phục vụ cộng đồng.
b) Mô hình văn hoá cộng đồng:
Có 85 % thôn, ấp, khu phố, 35 % xã, phường đạt danh hiệu văn hóa, 01 thị
xã đạt danh hiệu Thị xã Văn hóa.
c) Mô hình văn hoá tập thể:
- Củng cố và xây dựng mới 25 đội văn nghệ không chuyên, 40 câu lạc bộ năng
khiếu, sở thích ở xã, phường, cơ quan, đoàn thể và các tổ chức ngoài công lập
phục vụ nhân dân và hoạt động văn hoá du lịch trên địa bàn. Khôi phục 01 lễ hội
dân gian trong cộng đồng dân tộc Châu Ro (Lễ hội Nhang rừng – Jư rôn – Yang
bri).
- Tiếp tục đầu tư, cũng cố 63 trung tâm văn hóa - học tập cộng đồng xã,
phường, Nhà văn hóa dân tộc Bàu Chinh và hoàn chỉnh việc xây dựng mới 20 trung
tâm văn hóa - học tập cộng đồng xã, phường theo hướng xã hội hóa từng phần, hoặc
toàn bộ nội dung hoạt động.
- Vận động từ 5 đến 8 đơn vị, cá nhân, tổ chức ngoài công lập tham gia tổ
chức các hoạt động văn hóa, văn nghệ gồm: liên hoan, hội diễn, hội thi ngành
văn hóa - thông tin và các ngành khác; mở lớp tập huấn, lớp năng khiếu; xây dựng
đội, nhóm, câu lạc bộ sở thích về văn hóa nghệ thuật không chuyên trên nguyên tắc
tự tổ chức và chịu sự quản lý của Nhà nước.
2. Về hoạt động văn hóa chuyên ngành:
a) Lĩnh vực xuất bản, in và phát hành:
- Quy hoạch hệ thống hoạt động xuất bản phù hợp với yêu cầu phát triển
kinh tế - xã hội của tỉnh đến năm 2010. Chuẩn bị mọi điều kiện để tiến tới
thành lập nhà xuất bản tại tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu có vai trò là trung tâm quản
lý kế hoạch xuất bản, đồng thời là đầu mối phát hành các tác phẩm văn học - nghệ
thuật của đội ngũ văn nghệ sĩ, góp phần tích cực chủ động trong việc điều phối
thị trường xuất bản phẩm ở địa phương.
- Nâng cao năng lực hoạt động của Xí nghiệp in Vũng Tàu để làm nòng cốt
cho hoạt động in ấn. Mở rộng chức năng các cơ sở in tư nhân, khuyến khích hoạt
động in offset.
- Thực hiện tốt và phát huy hiệu quả hoạt động phát hành xuất bản phẩm,
thông qua phương thức liên doanh, liên kết kinh doanh, mở rộng thị trường; đến
năm 2010 mỗi huyện, thị có từ 02 đến 04 nhà sách tư nhân; 70% xã, phường, thị
trấn có cửa hàng dịch vụ văn hóa (bán và cho thuê sách, báo, văn hóa phẩm, bán
và cho thuê băng đĩa hình, băng đĩa nhạc…).
b) Lĩnh vực phát hành phim và chiếu bóng:
- Khuyến khích các tổ chức, cá nhân trong và ngoài tỉnh tham gia đầu tư vốn
sản xuất phim, xây dựng rạp chiếu phim kết hợp kinh doanh chiếu phim với các dịch
vụ khác, được thuê hoặc liên doanh cải tạo, nâng cấp xây mới các rạp chiếu phim
hiện có do nhà nước quản lý theo phương thức liên doanh liên kết dài hạnhoặc đầu
tư toàn bộ; được phép thành lập các điểm chiếu, đội chiếu phim lưu động phục vụ
vùng sâu, vùng xa, hải đảo.
- Khuyến khích các tổ chức, cá nhân thành lập cơ sở phát hành phim; được
phép nhập khẩu phim nhựa, băng, đĩa hình trình duyệt phát hành tại rạp và phạm
vi toàn quốc.
c) Lĩnh vực thư viện:
- Thư viện tỉnh và các thư viện cấp huyện vẫn duy trì cơ chế công lập lâu
dài. Khẩn trương hoàn thành dự án xây dựng Thư viện tỉnh; trụ sở thư viện các
huyện, đầu tư vốn sách, báo để luân chuyển cho hệ thống thư viện cơ sở kể cả tư
nhân. Phấn đấu đến năm 2010, 100% trung tâm văn hóa - học tập cộng đồng xã, phường,
thị trấn có phòng đọc sách (82 cơ sở) và 100% trụ sở ấp, khóm có tủ sách phục vụ
cộng đồng được thư viện nhà nước luân chuyển sách báo.
- Liên doanh, liên kết thành lập phòng khai thác thông tin trên mạng
internet trong các thư viện để cung ứng dịch vụ thông tin cho mọi đối tượng.
- Khuyến khích các tổ chức xã hội, cá nhân trong và ngoài nước đầu tư xây
dựng thư viện tư nhân, thư viện gia đình.
d) Lĩnh vực bảo tàng và di sản văn hóa:
- Khuyến khích các tổ chức, cá nhân, doanh nghiệp đầu tư, tôn tạo, phục dựng,
khai thác các di tích và danh thắng có giá trị theo qui hoạch đã được phê duyệt.
- Khuyến khích các Ban Quản lý di tích ở từng địa phương vận động nhân
dân, các thành phần kinh tế - xã hội lập qũy bảo vệ, huy động góp vốn, sức người,
sức của để gìn giữ, phát huy các di sản văn hoá trên địa bàn. Xây dựng làng nghề
truyền thống tiêu biểu; câu lạc bộ nghề truyền thống, câu lạc bộ đội, nhóm văn
hóa - văn nghệ dân gian ở địa phương có di sản văn hóa phi vật thể.
- Khuyến khích các nhà sưu tầm tư nhân, hộ gia đình trong và ngoài nước có
sở hữu các hiện vật, di vật văn hóa - lịch sử trưng bày, giới thiệu các sưu tập;
tổ chức điểm tham quan, tìm hiểu, giới thiệu về di tích tại địa phương trên cơ
sở chịu sự quản lý nhà nước các cấp, các ngành chức năng có thẩm quyền.
e) Lĩnh vực nghệ thuật biểu diễn:
- Nhằm thực hiện tốt chủ trương của Chính phủ và Bộ Văn hóa - Thông tin về
bảo tồn, phát huy loại hình nghệ thuật truyền thống dân tộc.
Do đó, đến năm 2010 tỉnh cần duy trì, phát triển Đoàn Ca múa nhạc tỉnh Bà
Rịa - Vũng Tàu là một đoàn nghệ thuật chuyên nghiệp dân tộc, hiện đại phục vụ
nhiệm vụ chính trị và nhu cầu hưởng thụ của nhân dân là chính, với hình thức là
một đơn vị sự nghiệp (công lập) có thu tự đảm bảo một phần kinh phí. Đồng thời
tăng cường xây dựng cơ sở vật chất, trang thiết bị chuyên dùng nhằm mở rộng chức
năng hoạt động, đảm bảo các điều kiện để nâng cao chất lượng chương trình phục
vụ quần chúng trong tỉnh.
- Đối với các nhà hát, rạp hát hiện có: nhà hát Long Điền, Đất Đỏ, Măng
Non (Vũng Tàu) xã hội hóa theo mô hình trung tâm văn hóa dịch vụ tổng hợp bằng
hai hướng: Nhà nước đầu tư xây dựng, cải tạo cơ sở vật chất, liên kết với các tổ
chức, cá nhân kinh doanh; hoặc kêu gọi các tổ chức, cá nhân đầu tư toàn bộ và tổ
chức khai thác kinh doanh có thời hạn.
- Tăng cường quản lý tổ chức hoạt động 03 đoàn nghệ thuật do tư nhân thành
lập gồm: Đoàn Múa rối nước, Đoàn Xiếc mô tô bay, Đoàn Cải lương Kim Thanh, bảo
đảm đúng qui định của pháp luật và có sự kiểm tra về nội dung, chất lượng nghệ
thuật, kế hoạch biểu diễn phục vụ nhân dân tại địa phương.
- Khuyến khích, vận động tập thể, cá nhân và gia đình có điều kiện thành lập
đoàn nghệ thuật với các thể loại như: sân khấu, ca múa nhạc, xiếc, tạp kỹ; các
đơn vị tổ chức biểu diễn; sản xuất băng, đĩa ca nhạc, sân khấu; sản xuất và
cung cấp dụng cụ biểu diển nghệ thuật (nhạc cụ, âm thanh, ánh sáng) nhằm tăng
thêm sản phẩm văn hoá đáp ứng nhu cầu hoạt động, hưởng thụ văn hóa - nghệ thuật
của nhân dân trong và ngoài tỉnh.
f) Lĩnh vực mỹ thuật, nhiếp ảnh:
- Khuyến khích các tập thể, cá nhân thành lập câu lạc bộ, gallery, đầu tư
sáng tác, công bố tác phẩm, tổ chức triển lãm, bán các tác phẩm về mỹ thuật,
nhiếp ảnh. Tổ chức các cuộc thi sáng tác mỹ thuật, nhiếp ảnh với giải thưởng
mang tên nhà tài trợ do tổ chức, cá nhân thực hiện.
- Mở các lớp học tư nhân về hội họa, nhiếp ảnh do các họa sĩ, nghệ sĩ nhiếp
ảnh trực tiếp tổ chức và giảng dạy.
g) Lĩnh vực đào tạo nhân lực văn hóa - thông tin:
Khuyến khích các tổ chức, cá nhân mở trường hoặc liên kết với các trường
văn hoá - nghệ thuật trong, ngoài tỉnh và các thiết chế văn hóa - thông tin
trong tỉnh tổ chức các lớp đào tạo dài hạn, ngắn hạn phục vụ nhu cầu phát triển
năng khiếu nghệ thuật như: hội họa, âm nhạc, múa, sân khấu, mỹ thuật…vận động
thành lập Quỹ phát triển tài năng văn hóa - nghệ thuật.
h) Lĩnh vực thiết chế văn hóa - thông tin cơ sở:
Trung tâm văn hóa - thông tin cấp tỉnh, cấp huyện; trung tâm văn hóa học tập
cộng đồng cấp xã tăng cường, mở rộng phương thức xã hội hóa hoạt động theo hướng:
- Tạo điều kiện tăng nguồn thu bù chi cho các hoạt động phục vụ yêu cầu
tuyên truyền chủ trương của Đảng, phổ biến giáo dục pháp luật của Nhà nước và
nhiệm vụ chuyên môn thuộc ngành văn hóa - thông tin.
- Vận động các đơn vị, cá nhân, tổ chức ngoài công lập thành lập thiết chế
văn hóa - thông tin, điểm sinh hoạt vui chơi giải trí, đầu tư panô tuyên truyền
cổ động trực quan, liên kết xây dựng một số hạng mục công trình trong thiết chế:
Trung tâm văn hóa - thông tin cấp tỉnh, cấp huyện, cấp xã. Đến năm 2010 phấn đấu
có từ 3 - 5 thiết chế thực hiện theo phương thức xã hội hóa.
- Chuyển đổi một số mảng hoạt động sang hình thức dịch vụ (có liên kết tập
thể, tư nhân) gồm: lớp năng khiếu, sở thích, mỹ thuật, quảng cáo, biểu diễn nghệ
thuật.
- Xã hội hóa đối với hình thức hoạt động câu lạc bộ, đội, nhóm. Vận động 2
đến 4 loại hình câu lạc bộ/1 thiết chế văn hóa - thông tin cấp tỉnh, cấp huyện
có điều kiện chuyển sang hình thức hoạt động bán chuyên có thu.
- Triển khai thực hiện Nghị định 43/NĐ-CP, đối với các trung tâm văn hóa -
thông tin huyện, thị, thành phố, theo hướng đơn vị sự nghiệp có thu Nhà nước đảm
bảo một phần kinh phí, khuyến khích tăng thu các hoạt động sự nghiệp (Trung tâm
Văn hóa - Thông tin thị xã Bà Rịa, huyện Long Điền, Xuyên Mộc).
Phần III
GIẢI PHÁP VÀ TỔ CHỨC THỰC HIỆN
I. CÁC GIẢI PHÁP THỰC HIỆN:
1. Về công tác tuyên truyền:
Tiếp tục đẩy mạnh công tác tuyên truyền sâu rộng, nhiều hình thức về chủ trương,
cơ chế chính sách khuyến khích xã hội hóa, những nội dung cần tập trung vận động
thực hiện xã hội hóa hoạt động văn hoá đến mọi đơn vị, cá nhân, các tổ chức
trong và ngoài nước. Đặc biệt, chú trọng công tác chỉ đạo quán triệt nội dung đề
án xã hội hóa hoạt động văn hóa nhằm tạo chuyển biến về mặt nhận thức, triển
khai thực hiện của các cơ quan quản lý nhà nước các cấp, các đơn vị trong ngành
văn hóa - thông tin.
2. Tiến hành tổng điều tra, đánh giá thực trạng tiềm năng xã hội hóa hoạt
động văn hóa tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu gồm:
Xác định tổng thể các điều kiện cần thiết cho tiến trình xã hội hóa hoạt động
văn hóa trên phạm vi toàn tỉnh đến năm 2010.
- Điều tra, phân tích, đánh giá trạng thái tâm lý xã hội, nhu cầu, thị hiếu
công chúng, mức độ hưởng thụ để xây dựng kế hoạch vận động phát triển xã hội
hóa phù hợp với thực lực của địa phương.
- Thống kê tổng hợp, đánh giá nguồn lực vốn và tài sản dân dụng, cơ sở vật
chất, thiết bị kỹ thuật, phương tiện… trong nhân dân và các thành phần kinh tế
có khả năng chuyển hóa thành công trình nhằm chuyển tải các sản phẩm văn hóa -
thông tin để vận động tham gia thực hiện xã hội hóa.
- Dự báo các yếu tố tác động tích cực lẫn tiêu cực diễn ra trong quá trình
vận động xã hội hóa hoạt động văn hóa để có biện pháp giải quyết đúng đắn, hiệu
quả.
3. Về cơ chế chính sách khuyến khích xã hội hóa:
- Đánh giá, phân loại các đơn vị trong ngành văn hóa - thông tin có khả
năng hoạt động dịch vụ để có kế hoạch chuyển đổi sang cơ chế cung ứng dịch vụ
(khi có các văn bản quy phạm pháp luật về cơ chế mới được ban hành).
- Xây dựng và ban hành các văn bản hướng dẫn về chính sách ưu đãi, chính
sách đặc thù khuyến khích đầu tư, hỗ trợ ban đầu có thời hạn về cơ sở vật chất,
chế độ đãi ngộ người lao động ở tổ chức công lập khi chuyển đổi sang tổ chức
ngoài công lập; phân định quyền lợi, nghĩa vụ của cá nhân, thành phần kinh tế
trong xã hội khi tham gia xã hội hóa các hoạt động văn hóa.
- Vận dụng tối đa các điều kiện cho phép của các văn bản quy phạm pháp luật
như: Luật Di sản văn hóa; Luật Xuất bản; Luật Doanh nghiệp; Pháp lệnh Thư viện;
Pháp lệnh Quảng cáo; Nghị định 59/2002/NĐ-CP; Nghị định 43/2006/NĐ-CP… để mở rộng
và đa dạng các hình thức xã hội hóa các hoạt động văn hóa đối với các thành phần
kinh tế.
a) Chính sách đào tạo:
Xây dựng, ban hành cơ chế chính sách đào tạo ngoài chỉ tiêu được giao hàng
năm, chính sách đào tạo tại các đoàn nghệ thuật truyền thống, đào tạo bồi dưỡng
tài năng trẻ và nâng cao trình độ cho đội ngũ cán bộ văn hóa - thông tin.
b) Cơ chế, chính sách về huy động nguồn lực:
- Khuyến khích các tổ chức, cá nhân trong và ngoài nước đầu tư cho lĩnh vực
văn hoá phù hợp với qui hoạch phát triển ngành văn hóa - thông tin trong giai
đoạn 2006 - 2010 và những giai đoạn tiếp theo.
- Huy động và đa dạng hóa các hình thức đóng góp trong và ngoài nước.
c) Chính sách tài chính, thuế:
- Được vay vốn dài hạn, trung hạn ưu đãi thấp hơn các ngành kinh tế khác.
Được tiếp nhận kinh phí hỗ trợ trong nước và quốc tế.
- Ưu đãi thuế nhập khẩu, thuế giá trị gia tăng, thuế thu nhập doanh nghiệp
cho các sản phẩm văn hóa truyền thống.
- Đảm bảo chính sách tài trợ cho các hoạt động văn hóa - thông tin phục vụ
vùng sâu, vùng xa.
d) Chính sách đất đai:
- Có chính sách ưu đãi miễn thuế đất và tiền sử dụng đất cho các đối tượng
sử dụng đất vào mục đích xây dựng thiết chế, tổ chức hoạt động văn hóa - thông
tin.
- Các thiết chế văn hóa - thông tin như: nhà hát, trung tâm văn hóa, phòng
trưng bày, rạp chiếu phim, thư viện, cụm panô phục vụ chính trị được ưu tiên bố
trí xây dựng những vị trí thuận lợi để hoạt động có hiệu quả.
e) Chính sách đãi ngộ:
Bảo đảm sự công bằng trong hoạt động giữa tổ chức công lập và ngoài công lập,
chính sách thực hiện bình đẳng về hưởng thụ văn hóa giữa các dân tộc, các vùng
đặc thù ở địa phương; ưu đãi hưởng thụ văn hoá cho các đối tượng chính sách.
f) Chính sách khen thưởng:
- Công bố hình thức, mức độ khen thưởng của Trung ương và địa phương dành
cho các tổ chức, cá nhân tham gia hoạt động văn hóa - thông tin có hiệu quả
cao.
- Có chính sách khen thưởng các văn, nghệ sĩ lão thành có nhiều đóng góp
cho sự nghiệp văn hóa - thông tin trong tỉnh.
- Đề nghị Nhà nước trao tặng huy chương, danh hiệu cho các nghệ nhân có
công đóng góp trong các lĩnh vực văn hóa văn nghệ dân gian, nghề truyền thống…
Có chính sách trợ cấp, giúp đỡ các nghệ nhân bảo tồn và phát triển di sản văn
hóa phi vật thể.
4. Về tổ chức:
Thành lập Ban chỉ đạo triển khai thực hiện Nghị quyết 05 của Chính phủ về
đẩy mạnh xã hội hóa các hoạt động văn hóa giai đoạn 2005 - 2010 và triển khai
thực hiện đề án quy hoạch phát triển xã hội hóa hoạt động văn hóa tỉnh Bà Rịa
-Vũng Tàu đến năm 2010.
II. TỔ CHỨC THỰC HIỆN:
Căn cứ các văn bản quy phạm pháp luật và các văn bản hướng dẫn của cơ quan
nhà nuớc có thẩm quyền, các sở, ban, ngành liên quan tiến hành triển khai các
công việc thuộc lĩnh vực ngành quản lý.
1. Sở Văn hoá - Thông tin:
- Tiếp tục triển khai thực hiện Quyết định 271/2005/QĐ-TTg ngày 31 tháng
10 năm 2005 về việc phê duyệt quy hoạch phát triển hệ thống thiết chế văn hóa -
thông tin cơ sở đến năm 2010.
- Chủ trì phối hợp với các sở liên quan, Ủy ban nhân dân các huyện, thị,
thành phố tổ chức triển khai thực hiện đề án quy hoạch phát triển xã hội hóa hoạt
động văn hóa đến năm 2010 trên địa bàn tỉnh. Theo dõi, đôn đốc, tổng hợp kết quả
(6 tháng, năm) báo cáo Ủy ban nhân dân tỉnh.
- Tổ chức tuyên truyền trên các phương tiện thông tin đại chúng về xã hội
hoá hoạt động văn hóa có nội dung phù hợp với tiến độ thực hiện đề án.
- Hướng õân thủ tục và trình tự chuyển đổi cơ sở công lập, bán công sang
loại hình ngoài công lập (hoặc doanh nghiệp) đối với hoạt động văn hóa theo hướng
dẩn của các bộ, ngành.
2. Cơ quan tài chính (Sở Tài chính, Cục Thuế tỉnh):
- Chủ trì soạn thảo các văn bản hướng dẫn xử lý tài sản từ công lập, bán
công sang ngoài công lập. Việc chuyển đổi cơ chế chính sách các cơ Sở Văn hóa -
Thông tin công lập sang ngoài công lập theo các bước đi phù hợp, chính sách tín
dụng, chính sách huy động vốn, góp vốn, các quy định về kiểm tra, kiểm toán,
đánh giá, báo cáo tài chính trong các cơ sở văn hoá ngoài công lập.
- Soạn thảo các văn bản hướng dẫn thực hiện chế độ miễn giảm các loại thuế
đối với các cơ sở văn hóa ngoài công lập và các loại hình dịch vụ văn hóa theo
quy định của Nhà nước ban hành tại Thông tư 91/2006/TT-BTC ngày 09 tháng 4 năm
2006 của Bộ Tài chính.
- Chính sách khuyến khích đối với cơ sở văn hóa ngoài công lập: ngân sách
hỗ trợ không quá 50% lãi vay cho chi phí đầu tư cơ sở, thời hạn hổ trợ không
quá 12 tháng; thời gian thực hiện chính sách hổ trợ từ 2007 - 2010.
4. Sở Tài nguyên và Môi trường:
- Chủ trì phối hợp với Ủy ban nhân dân các huyện, thị, thành phố và các cơ
quan hữu quan rà soát và điều chỉnh quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất cho các cơ
sở văn hóa - thông tin ngoài công lập.
- Hướng dẫn việc thực hiện chính sách ưu đãi về sử dụng đất, chuyển nhượng
quyền sử dụng đất, cơ chế cho thuê hạ tầng đối với các cơ sở văn hóa - thông
tin ngoài công lập.
5. Sở Xây dựng:
Thực hiện việc quản lý xây dựng theo quy định của pháp luật
6. Sở Kế hoạch - Đầu tư:
Chủ trì soạn thảo những văn bản quy định cụ thể trong việc thực hiện chính
sách khuyến khích thu hút đầu tư, hỗ trợ đầu tư (bao gồm cả đầu tư trong nước
và nước ngoài) trong lĩnh vực hoạt động văn hóa.
7. Sở Nội vụ:
Hướng dẫn việc chuyển đổi các cơ sở hoạt động văn hóa công lập sang ngoài
công lập.
8. Ủy ban nhân dân các huyện, thị, thành phố:
- Phối hợp với Sở Văn hóa - Thông tin và các cơ quan liên quan xây dựng kế
hoạch triển khai đề án xã hội hóa hoạt động văn hóa trên địa bàn. Vận động các
tổ chức, tập thể và cá nhân trên địa bàn tích cực tham gia các hoạt động xã hội
hóa văn hóa.
- Tổ chức định kỳ sơ kết rút kinh nghiệm và đề xuất kịp thời những vấn đề
phát sinh cần được điều chỉnh cho phù hợp trong cơ chế chính sách, động viên,
khen thưởng kịp thời những gương điển hình, tiêu biểu trong hoạt động xã hội
hóa văn hóa tại địa phương.
9. Các tổ chức chính trị, xã hội:
Phối hợp với Sở Văn hóa - Thông tin tổ chức vận động các hội, đoàn thể, cá
nhân tham gia vào các hoạt động xã hội hóa văn hóa.
III. THỜI GIAN THỰC HIỆN:
- Năm 2007:
Phổ biến sâu rộng trong nhân dân bằng các phương tiện thông tin đại chúng
và ban hành văn bản hướng dẫn, triển khai thực hiện đề án quy hoạch phát triển
xã hội hóa hoạt động văn hóa trong toàn tỉnh. Đồng thời tiến hành thực hiện xã
hội hóa thí điểm một số đơn vị cấp tỉnh, cấp huyện.
Tiến hành tổng điều tra, đánh giá thực trạng tiềm năng xã hội hóa hoạt động
văn hóa tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu.
- Năm 2008 :
Thực hiện đạt các mục tiêu cơ bản với các hình thức xã hội hóa trên từng
lĩnh vực hoạt động đã xây dựng trong đề án quy hoạch.
- Tổ chức sơ kết rút kinh nghiệm, chọn loại hình tiêu biểu để
làm cơ sở tiếp tục triển khai thực hiện trên diện rộng.
- Năm 2009:
Tiếp tục triển khai đề án xã hội hóa hoạt động văn hóa.
- Năm 2010:
Tổ chức tổng kết kết quả thực hiện đề án, rút kinh nghiệm về xây dựng và
phát triển những mô hình xã hội hóa tiêu biểu ở từng lĩnh vực, từng địa phương.
Xây dựng kế hoạch nhân rộng mô hình xã hội hóa hoạt động văn hóa trên địa
bàn toàn tỉnh giai đoạn đến năm 2015 và tầm nhìn đến năm 2020./.