Hợp đồng lao động có thể bị vô hiệu trong những trường hợp nào? Cách xử lý hợp đồng bị vô hiệu trong trường hợp này được thực hiện như thế nào? – Hữu Nghĩa (Quảng Trị).
>> Năm 2023, trợ cấp mất việc cho người lao động được quy định như thế nào?
>> Khi chấm dứt hợp đồng lao động năm 2023, NLĐ và công ty phải có trách nhiệm gì?
Hợp đồng lao động có thể bị vô hiệu theo hai hình thức sau:
- Hợp đồng lao động bị vô hiệu toàn bộ.
- Hợp đồng lao động bị vô hiệu từng phần.
Theo quy định tại khoản 1 Điều 49 Bộ luật Lao động 2019, hợp đồng sẽ bị vô hiệu toàn bộ trong các trường hợp sau đây:
- Toàn bộ nội dung của hợp đồng lao động vi phạm pháp luật.
- Người giao kết hợp đồng lao động không đúng thẩm quyền hoặc vi phạm nguyên tắc tự nguyện, bình đẳng, thiện chí, hợp tác và trung thực khi giao kết hợp đồng lao động.
- Công việc đã giao kết trong hợp đồng lao động là công việc mà pháp luật cấm.
Theo quy định tại khoản 2 Điều 49 Bộ luật Lao động 2019, hợp đồng sẽ bị vô hiệu từng phần khi nội dung của phần đó vi phạm pháp luật nhưng không ảnh hưởng đến các phần còn lại của hợp đồng.
Lưu ý: Chỉ Tòa án nhân dân mới có thẩm quyền tuyên bố hợp đồng lao động vô hiệu (căn cứ Điều 50 Bộ luật Lao động 2019).
Hợp đồng lao động bị vô hiệu (Ảnh minh họa - Nguồn từ Internet)
Căn cứ Điều 51 Bộ luật Lao động 2019 (được hướng dẫn bởi Điều 9, 10 và 11 Nghị định 145/2020/NĐ-CP), việc xử lý hợp đồng lao động bị vô hiệu được tiến hành như sau:
(1) Người sử dụng lao động và người lao động tiến hành sửa đổi, bổ sung phần của hợp đồng lao động bị tuyên bố vô hiệu cho phù hợp với thỏa ước lao động tập thể và pháp luật.
(2) Quyền, nghĩa vụ và lợi ích của hai bên trong thời gian từ khi bắt đầu làm việc theo hợp đồng lao động bị tuyên bố vô hiệu từng phần đến khi hợp đồng lao động được sửa đổi, bổ sung thì được giải quyết theo thỏa ước lao động tập thể đang áp dụng, trường hợp không có thỏa ước lao động tập thể thì thực hiện theo quy định của pháp luật.
Lưu ý: Trường hợp hợp đồng lao động bị tuyên bố vô hiệu có tiền lương thấp hơn so với quy định của pháp luật về lao động, thỏa ước lao động tập thể đang áp dụng thì:
- Hai bên phải thỏa thuận lại mức lương cho đúng quy định.
- Người sử dụng lao động có trách nhiệm xác định phần chênh lệch giữa tiền lương đã thỏa thuận lại so với tiền lương trong hợp đồng lao động bị tuyên bố vô hiệu để hoàn trả cho người lao động tương ứng với thời gian làm việc thực tế theo hợp đồng lao động bị tuyên bố vô hiệu.
(3) Trường hợp hai bên không thống nhất sửa đổi, bổ sung các nội dung đã bị tuyên bố vô hiệu thì:
- Thực hiện chấm dứt hợp đồng lao động.
- Quyền, nghĩa vụ, lợi ích của hai bên từ khi bắt đầu làm việc theo hợp đồng lao động bị tuyên bố vô hiệu từng phần đến khi chấm dứt hợp đồng lao động được thực hiện theo cách xử lý (2) bên trên.
- Giải quyết chế độ trợ cấp thôi việc.
- Thời gian làm việc của người lao động theo hợp đồng lao động bị tuyên bố vô hiệu được tính là thời gian người lao động làm việc cho người sử dụng lao động để làm căn cứ thực hiện chế độ theo quy định của pháp luật về lao động.
Trường hợp 1: Hợp đồng lao động vô hiệu toàn bộ do người giao kết không đúng thẩm quyền hoặc vi phạm nguyên tắc giao kết hợp đồng lao động
(1) Người lao động và người sử dụng lao động ký lại hợp đồng lao động theo đúng quy định của pháp luật.
(2) Quyền, nghĩa vụ và lợi ích của người lao động kể từ khi bắt đầu làm việc theo hợp đồng lao động bị tuyên bố vô hiệu cho đến khi hợp đồng lao động được ký lại thực hiện như sau:
- Nếu quyền, lợi ích của mỗi bên trong hợp đồng lao động không thấp hơn quy định của pháp luật, thỏa ước lao động tập thể đang áp dụng thì quyền, nghĩa vụ, lợi ích của người lao động được thực hiện theo nội dung hợp đồng lao động bị tuyên bố vô hiệu.
- Nếu hợp đồng lao động có nội dung về quyền, nghĩa vụ, lợi ích của mỗi bên vi phạm pháp luật nhưng không ảnh hưởng đến phần nội dung khác của hợp đồng lao động thì quyền, nghĩa vụ và lợi ích của người lao động thực hiện theo cách xử lý (2) nêu tại Mục 2.1 bên trên.
- Thời gian người lao động làm việc theo hợp đồng lao động bị tuyên bố vô hiệu được tính là thời gian làm việc của người lao động cho người sử dụng lao động để làm căn cứ thực hiện chế độ theo quy định của pháp luật về lao động.
(3) Trường hợp không ký lại hợp đồng lao động bị tuyên bố vô hiệu toàn bộ thì:
- Thực hiện chấm dứt hợp đồng lao động.
- Quyền, nghĩa vụ, lợi ích của người lao động kể từ khi bắt đầu làm việc theo hợp đồng lao động bị tuyên bố vô hiệu cho đến khi chấm dứt hợp đồng lao động được thực hiện theo cách xử lý (2) nêu tại trường hợp 1 này.
- Giải quyết chế độ trợ cấp thôi việc.
Trường hợp 2: Hợp đồng lao động vô hiệu toàn bộ do toàn bộ nội dung của hợp đồng lao động vi phạm pháp luật hoặc công việc đã giao kết trong hợp đồng lao động là công việc mà pháp luật cấm
(1) Người lao động và người sử dụng lao động giao kết hợp đồng lao động mới theo đúng quy định của pháp luật.
(2) Quyền, nghĩa vụ và lợi ích của người lao động kể từ khi bắt đầu làm việc theo hợp đồng lao động bị tuyên bố vô hiệu cho đến khi giao kết hợp đồng lao động mới thực hiện theo cách xử lý (2) nêu tại trường hợp 1 bên trên.
(3) Trường hợp hai bên không giao kết hợp đồng lao động mới thì:
- Thực hiện chấm dứt hợp đồng lao động.
- Quyền, nghĩa vụ, lợi ích của người lao động kể từ khi bắt đầu làm việc theo hợp đồng lao động bị tuyên bố vô hiệu đến khi chấm dứt hợp đồng lao động được thực hiện theo cách xử lý (2) nêu tại trường hợp 2 này.
- Người sử dụng lao động trả cho người lao động một khoản tiền do hai bên thỏa thuận nhưng cứ mỗi năm làm việc ít nhất bằng một tháng lương tối thiểu vùng theo tháng áp dụng đối với địa bàn người lao động làm việc do Chính phủ quy định tại thời điểm quyết định tuyên bố hợp đồng lao động vô hiệu.
Thời gian làm việc của người lao động để tính trợ cấp là thời gian làm việc thực tế theo hợp đồng lao động bị tuyên bố vô hiệu.
(4) Giải quyết chế độ trợ cấp thôi việc đối với các hợp đồng lao động trước hợp đồng lao động bị tuyên bố vô hiệu, nếu có.
Bên cạnh đó, các vấn đề khác liên quan đến việc xử lý hợp đồng lao động vô hiệu thuộc thẩm quyền giải quyết của Tòa án theo quy định của Bộ luật Tố tụng dân sự 2015.
>> Xem thêm tại: Giao kết hợp đồng lao động