Chẩn đoán bệnh ấu trùng giun đầu gai theo hướng dẫn của Bộ Y tế như thế nào?
Đại cương bệnh ấu trùng giun đầu gai theo hướng dẫn của Bộ Y tế?
Ngày 17 tháng 06 năm 2022, Bộ Y tế đã ban hành Quyết định 1574/QĐ-BYT năm 2022 hướng dẫn chẩn đoán, điều trị và phòng bệnh ấu trùng giun đầu gai có hiệu lực từ ngày 17/06/2022
Bệnh giun đầu gai ở người gây ra bởi nhiều loài giun tròn ký sinh giống Gnathostoma thuộc lớp giun tròn nhưng đầu có gai nên gọi là “giun đầu gai”. Bệnh phát hiện chủ yếu tại vùng Đông Nam châu Á, ngoài ra bệnh cũng có thể tìm thấy ở các vùng khác của châu Á, Trung và Nam Mỹ, một số vùng ở châu Phi. Người bị bệnh do ăn sống hoặc chưa được nấu chín cá nước ngọt, lươn, ếch, chim và bò sát...Cyclops có chứa ấu trùng.
Triệu chứng hay gặp ở người là vết sưng phồng ngoài da di chuyển từng đợt và tăng bạch cầu ái toan trong máu. Ở một số ít trường hợp khác, ký sinh trùng có thể chui vào các cơ quan như gan, mắt, não, tủy sống và gây ra các triệu chứng liên quan như giảm thị lực, mù, đau dây thần kinh, liệt, hôn mê và có thể dẫn đến tử vong.
[1] Tác nhân
Hiện có ít nhất 5 loài Gnathostoma spp. được chứng minh gây bệnh cho người gồm G. spinigerum, G. hispidum, G. doloresi, G. nipponicum và G. binucleatum. Ở Việt Nam, phần lớn các trường hợp bệnh được phát hiện là do Gnathostoma spinigerum.
[2] Nguồn bệnh
Nguồn bệnh chính là các loại chó, mèo nhiễm giun Gnathostoma spinigerum. Ngoài ra, một số động vật khác như lươn, cá nước ngọt, ếch nhái, chim, rắn có thể mang ấu trùng của loài giun này.
Chẩn đoán bệnh ấu trùng giun đầu gai theo hướng dẫn của Bộ Y tế? (Hình từ Internet)
Triệu chứng lâm sàng bệnh ấu trùng giun đầu gai theo hướng dẫn của Bộ Y tế?
Theo Mục 2 Hướng dẫn chẩn đoán, điều trị và phòng bệnh ấu trùng giun đầu gai ban hành kèm theo Quyết định 1574/QĐ-BYT năm 2022 hướng dẫn lâm sàng bệnh ấu trùng đầu gai như sau:
Sau 2-4 tuần kể từ khi nhiễm ấu trùng Gnathostoma spp., người bệnh có thể xuất hiện các triệu chứng như sốt, mệt mỏi, ăn kém, buồn nôn và nôn, tiêu chảy, đau bụng không rõ ràng. Sau đó ấu trùng di chuyển và gây ra các thể lâm sàng tương ứng.
[1] Thể ở da và mô mềm
- Tổn thương da có thể gặp ở dạng một nốt, mụn nhỏ, một khối phù nề giới hạn không rõ; có sưng, nóng, đỏ, đau.
- Phù cục bộ: Tại vị trí tổn thương, có tính di chuyển dưới da, từng đợt do chuyển động của ấu trùng.
- Ngứa, mề đay: Tính chất mạn tính, chủ yếu tại vị trí tổn thương.
- Ấu trùng di chuyển có thể gặp khắp nơi trong cơ thể bệnh nhân gồm chi trên, vùng thắt lưng, chi dưới, mặt vai cổ, vùng bụng và ngực, lưng và mông.
[2] Thể thần kinh
Tùy vào số lượng ấu trùng và vị trí gây tổn thương, thể thần kinh gồm các mức độ tổn thương như viêm tủy rễ thần kinh, viêm não-tủy rễ thần kinh, viêm não- màng não; các hội chứng thường gặp như sau:
- Hội chứng màng não: Cứng gáy, sợ ánh sáng, tăng áp lực nội sọ.
- Hội chứng viêm não: Rối loạn tri giác, yếu/liệt nửa người.
- Có trường hợp gây hôn mê kéo dài.
[3] Thể nội tạng và cơ quan khác hiếm gặp
Khi ấu trùng di chuyển vào các nội tạng như gan, phổi gây các biểu hiện lâm sàng tương ứng:
- Thể tiêu hóa: Khi ấu trùng di chuyển đến thành dạ dày- ruột thì bệnh nhân có thể có cảm giác khó chịu, sốt, nổi mày đay, chán ăn, buồn nôn, nôn, tiêu chảy, đau thượng vị hay hạ sườn phải nếu ấu trùng di chuyển đến gan;
- Thể phổi: Bệnh nhân có biểu hiện ho, đau ngực do viêm màng phổi, khó thở, tràn khí màng phổi, tràn dịch-tràn khí màng phổi, ho ra máu, ho ra ấu trùng;
- Thể tiết niệu, sinh dục: Tiểu ra máu, đôi khi ấu trùng chui vào tử cung;
- Ở mắt: Ấu trùng chui vào mắt rất hiếm, Gnathostoma spp. có thể xâm nhập trực tiếp vào mắt gây viêm màng bồ đào, viêm mống mắt, teo mống mắt, xuất huyết, tăng áp lực nhãn cầu, sẹo võng mạc, rối loạn thị giác, giảm thị lực, đau, sợ ánh sáng và mù;
- Ở tai: Do ấu trùng Gnathostoma spp. di chuyển chui vào hốc tai, hốc mũi, có thể gây tổn thương cơ quan tiền đình-ốc tai làm đau tai, giảm thính lực hoặc ù tai.
Chẩn đoán bệnh ấu trùng giun đầu gai như thế nào?
Theo Mục 4 Hướng dẫn chẩn đoán, điều trị và phòng bệnh ấu trùng giun đầu gai ban hành kèm theo Quyết định 1574/QĐ-BYT năm 2022 hướng dẫn về chẩn đoán bệnh ấu trùng giun đầu gai như sau:
Trường hợp bệnh nghi ngờ
Bệnh nhân sống trong vùng dịch tễ có bệnh ấu trùng giun đầu gai lưu hành, ăn các món ăn có nguy cơ nhiễm ấu trùng và có các bệnh cảnh lâm sàng.
Trường hợp bệnh xác định
Là trường hợp bệnh nghi ngờ và có kèm theo các xét nghiệm sau:
- Soi trực tiếp tìm thấy ấu trùng Gnathostoma spp. ở các vị trí tổn thương, hoặc
- Xét nghiệm ELISA phát hiện kháng thể IgM/IgG kháng ấu trùng Gnathostoma spp. dương tính, hoặc/và:
+ Bạch cầu ái toan tăng cao và/hoặc chỉ số IgE toàn phần tăng.
+ Chẩn đoán hình ảnh: phát hiện các hình ảnh tổn thương ở nội tạng, mô tương ứng gợi ý thương tổn do ấu trùng.
Chẩn đoán phân biệt
- Bệnh giun lươn S. stercoralis, viêm màng não tăng bạch cầu ái toan do giun A. cantonensis, ký sinh trùng ở hệ thần kinh trung ương.
- Ấu trùng giun đũa chó/mèo.
- Viêm da cơ địa, viêm da tiếp xúc.
- Sán lá gan lớn, ấu trùng sán dây lợn.
- Nhiễm các loại giun đường ruột khác.
Trân trọng!
Quý khách cần hỏi thêm thông tin về có thể đặt câu hỏi tại đây.
- Trưởng công an xã được tịch thu xe vi phạm không quá 5 triệu đồng?
- Năm 2025 lái xe ô tô chạy quá tốc độ bao nhiêu km/h thì bị trừ điểm bằng lái xe?
- Mẫu phiếu hẹn khám lại trong khám chữa bệnh bảo hiểm y tế?
- Có được phép đeo tai nghe khi đang điều khiển xe máy hay không? Phạt nặng nhất là bao nhiêu?
- Lỗi lùi xe ô tô trên đường cao tốc bị phạt bao nhiêu tiền từ 1/1/2025?