Các triệu chứng ngộ độc nấm độc cần chữa trị ngay theo hướng dẫn của Bộ Y tế?

Nội dung chính

• Có các loại nấm độc nào theo hướng dẫn của Bộ Y tế?
• Các triệu chứng ngộ độc nấm độc cần chữa trị ngay theo hướng dẫn của Bộ Y tế?
• Cách phòng chống ngộ độc nấm độc theo khuyến cáo của Bộ Y tế?

Có các loại nấm độc nào theo hướng dẫn của Bộ Y tế?

Căn cứ Chương 2 Tài liệu chuyên môn Hướng dẫn chẩn đoán và xử trí ngộ độc của Bộ Y tế ban hành kèm theo Quyết định 3610/QĐ-BYT năm 2015 có phân loại nấm độc như sau:

- Phân loại nấm độc theo độc tố thì gồm 8 nhóm:

+ Amatoxin (Cyclopolypeptid): Amanita verna, A. virosa, A. phalloides, Galerina autumnalis, Lepiota brunneoincarnata,...

+ Gyromitrin (Monomethylhydrazin): Gyromitra esculenta, G. infula,...

+ Orellanin: Cortinarius orellanus, C. speciosissimus, C. Splendens,....

+ Muscarin: Inocybe fastigiata, Clitocybe dealbata,..

+ Ibotenic Acid và Muscimol: Amanita muscaria, A. pantherina,...

+ Coprin: Coprinus atramentarius, Coprinus disseminatus,...

+ Psilocybin và Psilocin: Các loài nấm thuộc 4 chi là Psilocybe, Panaeolus, Conocybe và Gymnopilus.

+ Các chất gây rối loạn tiêu hóa: Chlorophyllum molybdites, Russula foetens, Omphalotus nidiformis...

- Phân loại nấm độc theo thời gian tác dụng:

+ Nấm độc tác dụng chậm: Các triệu chứng đầu tiên xuất hiện muộn, thường 6 đến 40 giờ (trung bình 12 giờ) sau khi ăn nấm và thường gây chết người. Ví dụ: Amanita verna, Amanita virosa, Amanita phalloides,.... Tỷ lệ tử vong tính chung khoảng 50% hoặc cao hơn

+ Nấm độc tác dụng nhanh: Các triệu chứng đầu tiên xuất hiện trước 6 giờ sau ăn nấm. Ví dụ: Inocybe fastigiata, Chlorophyllum molybdites...Thường bệnh nhân hồi phục tốt nếu được áp dụng kịp thời các biện pháp cấp cứu hồi sức cơ bản.

Các triệu chứng ngộ độc nấm độc cần chữa trị ngay theo hướng dẫn của Bộ Y tế? (Hình từ Internet)

Các triệu chứng ngộ độc nấm độc cần chữa trị ngay theo hướng dẫn của Bộ Y tế?

Theo Chương 2 Tài liệu chuyên môn Hướng dẫn chẩn đoán và xử trí ngộ độc ban hành kèm theo Quyết định 3610/QĐ-BYT năm 2015 các triệu chứng ngộ độc nấm độc được chia thành nhiều loại như sau:

Các triệu chứng ngộ độc nấm độc có chứa amatoxin

- Các triệu chứng đầu tiên xuất hiện muộn (từ 6 đến 24 giờ, thường 10 - 12 giờ sau ăn nấm) gồm: đau bụng, nôn, ỉa chảy nhiều lần toàn nước giống như bệnh tả. Trường hợp ngộ độc nặng có thể trụy tim mạch. Giai đoạn này kéo dài 2 - 3 ngày.

- Tiếp theo là giai đoạn hồi phục giả tạo (hết triệu chứng rối loạn tiêu hóa đầu tiên). Giai đoạn này kéo dài 1 - 3 ngày. Ở bệnh nhân hết đau bụng, ỉa chảy, nôn mửa. Bệnh nhân cảm thấy như đã khỏi bệnh. Thực tế tổn thương gan đang bắt đầu biểu hiện trên xét nghiệm.

- Giai đoạn suy gan, suy thận (thường ở ngày thứ 4 - 5 sau ăn nấm): Vàng da, xuất huyết, giảm đi tiểu hoặc vô niệu, hôn mê. Tử vong có thể xảy ra (từ ngày thứ 5 đến 16, thường tử vong ở ngày thứ 7 - 9 sau ngộ độc) do suy gan, suy thận.

Các triệu chứng ngộ độc nấm độc có chứa muscarin

Triệu chứng đầu tiên xuất hiện trong vòng 15 phút đến vài giờ sau ăn nấm với các triệu chứng cường phó giao cảm hệ M-cholinergic gồm:

- Tăng tiết các tuyến: Chảy mồ hôi nhiều, sùi bọt mép, chảy nước mắt.

- Co đồng tử, khó nhìn, mắt mờ.

- Buồn nôn, nôn, đau bụng, ỉa chảy.

- Khó thở dạng hen (do co thắt khí phế quản và tăng tiết đường hô hấp).

- Tăng đi tiểu, có thể đái không tự chủ, đôi khi cảm thấy đau khi tiểu tiện.

- Nhịp tim chậm, huyết áp hạ (lúc đầu có thể nhịp tim nhanh, huyết áp tăng sau đó nhịp tim chậm, huyết áp hạ).

- Co giật toàn thân (trường hợp nặng do thiếu oxy não).

- Tử vong có thể xảy ra do suy hô hấp cấp.

Các triệu chứng ngộ độc nấm độc có chứa psilocybin và psilocin

- Các triệu chứng rối loạn thần kinh tâm thần:

+ Ảo giác thính giác, thị giác và đôi khi xúc giác

+ Nhận thức sai về màu sắc, hình dáng đồ vật, không gian, thời gian

+ Dị cảm trên da (cảm giác tê bì, ngứa,...)

+ Rối loạn cảm xúc: Sảng khoái, cười vô ý thức không kiểm soát được hoặc bồn chồn lo lắng, hoảng sợ.

+ Có thể bị kích động, hung dữ, tấn công người xung quanh,...

- Các triệu chứng khác:

+ Giãn đồng tử

+ Mạch nhanh, tăng huyết áp, tăng thân nhiệt

+ Có thể nôn mửa, đỏ mặt (nhất là vùng quanh mắt), đái không tự chủ.

+ Yếu cơ, tăng phản xạ gân

+ Co giật, hôn mê (trường hợp rất nặng)

Các triệu chứng ngộ độc nấm độc có chứa độc tố gây rối loạn tiêu hóa

- Triệu chứng đầu tiên xuất hiện từ 30 phút - 4 giờ sau khi ăn nấm gồm:

+ Buồn nôn và nôn

+ Đau bụng

+ Ỉa chảy (trừ nấm ma)

+ Mệt mỏi

- Các triệu chứng rối loạn tiêu hóa này kéo dài 2 - 3 ngày (tùy theo loài nấm và số lượng nấm đã ăn). Những trường hợp bị ngộ độc nặng có thể xuất hiện các dấu hiệu mất nước và chất điện giải. Tử vong do truỵ tim mạch có thể xảy ra nếu không được điều trị, nhất là ở trẻ em.

Cách phòng chống ngộ độc nấm độc theo khuyến cáo của Bộ Y tế?

Cũng theo Chương 2 Tài liệu chuyên môn Hướng dẫn chẩn đoán và xử trí ngộ độc ban hành kèm theo Quyết định 3610/QĐ-BYT năm 2015 cách phòng chống ngộ độc nấm độc bao gồm:

- Không nên hái nấm hoang dại để ăn

- Tăng cường truyền thông phòng chống ngộ độc nấm trong cộng đồng, nhất là tại các địa phương thường xảy ra ngộ độc nấm độc. Xây dựng mẫu tranh, tờ rơi, băng hình về các loài nấm độc thường gây ngộ độc ở Việt Nam để phục vụ công tác tuyên truyền.

- Cần bác bỏ một số quan niệm sai lầm sau đây:

+ Nấm độc thường có màu sặc sỡ. Điều này sai. Ví dụ: Loài nấm thường gây chết người ở các tỉnh phía Bắc nước ta là các loài nấm có màu trắng tinh khiết (nấm độc tán trắng và nấm độc trắng hình nón).

+ Nấm có sâu bọ, côn trùng ăn là không độc. Hoàn toàn sai. Độc tố nấm không tác dụng đối với côn trùng, sâu bọ, kiến, ốc sên.

+ Thử cho động vật ăn trước nếu không chết là nấm không độc. Điều này chỉ đúng với một số loài nấm và một số loài động vật. Nhiều loài động vật không nhạy cảm với độc tố amatoxin qua đường tiêu hóa. Hơn nữa loài nấm có amatoxin gây chết người trung bình phải 12 giờ sau ăn nấm mới xuất hiện triệu chứng đầu tiên và động vật thường chết ở ngày thứ 5 - 7 sau ăn nấm.

+ Thử nấm bằng thìa bạc, đũa bạc nếu có chuyển màu là nấm độc. Điều này sai. Độc tố nấm không làm bạc chuyển màu.

Trân trọng!