Trường hợp con đi thoát ly có được hưởng thừa kế theo pháp luật của bố mẹ hay không?

Nội dung chính

• Trường hợp con đi thoát ly có được hưởng thừa kế theo pháp luật của bố mẹ không?
• Mẹ có quyền ký thỏa thuận tặng cho di sản được thừa kế của con chưa thành niên cho chính mình không?
• Con riêng với cha dượng/mẹ kế phải ở chung mới được thừa kế di sản của nhau?

Trường hợp con đi thoát ly có được hưởng thừa kế theo pháp luật của bố mẹ không?

Ông bà ngoại tôi có 3 người con, nhưng đến năm 1995 thì bác cả tôi đi thoát ly (vào Tây nguyên sinh sống làm ăn). Năm 2018 ông bà tôi mất, không để lại di chúc, tài sản ông bá để lại hiện do bố tôi quản lý. Vậy cho hỏi, bác cả tôi thoát ly có được nhận di sản thừa kế không?

Trả lời: Theo Khoản 1 Điều 615 Bộ luật dân sự 2015 quy định các hàng thừa kế theo pháp luật như sau:

- Hàng thừa kế thứ nhất gồm: vợ, chồng, cha đẻ, mẹ đẻ, cha nuôi, mẹ nuôi, con đẻ, con nuôi của người chết;

- Hàng thừa kế thứ hai gồm: ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại, anh ruột, chị ruột, em ruột của người chết; cháu ruột của người chết mà người chết là ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại;

- Hàng thừa kế thứ ba gồm: cụ nội, cụ ngoại của người chết; bác ruột, chú ruột, cậu ruột, cô ruột, dì ruột của người chết; cháu ruột của người chết mà người chết là bác ruột, chú ruột, cậu ruột, cô ruột, dì ruột; chắt ruột của người chết mà người chết là cụ nội, cụ ngoại.

Như vậy, theo quy định trên, bác cả của bạn thuộc hàng thừa kế thứ nhất. Cho nên, khi bác cả bạn thoát ly lên Tây nguyên sinh sống làm ăn thì vẫn có quyền hưởng thừa kế theo pháp luật của ông bà ngoại của bạn để lại.

Mẹ có quyền ký thỏa thuận tặng cho di sản được thừa kế của con chưa thành niên cho chính mình không?

Chồng tôi mất vì tai nạn giao thông nên không có để lại di chúc, hiện nay tôi đang có hai đứa con đều chưa thành niên ( một đứa 10 tuổi một đứa 14 tuổi), hôm rồi tôi ra phòng công chứng yêu cầu họ công chứng thỏa thuận phân chia di sản mà tôi đại diện cho hai con ký kết trong đó có điều khoản là tôi sẽ là hai con sẽ tặng cho lại toàn bộ tài sản cho tôi để tôi bán lấy tiền nuôi hai đứa, tuy nhiên công chứng viên đã từ chối, anh chị cho tôi hỏi họ làm như vậy có đúng không?

Trả lời: Căn cứ Điều 21 Bộ luật Dân sự 2015 về năng lực hành vi dân sự của người chưa thành niên từ đủ sáu tuổi đến chưa đủ mười tám tuổi quy định:

...

3. Người từ đủ sáu tuổi đến chưa đủ mười lăm tuổi khi xác lập, thực hiện giao dịch dân sự phải được người đại diện theo pháp luật đồng ý, trừ giao dịch dân sự phục vụ nhu cầu sinh hoạt hàng ngày phù hợp với lứa tuổi.

4. Người từ đủ mười lăm tuổi đến chưa đủ mười tám tuổi tự mình xác lập, thực hiện giao dịch dân sự, trừ giao dịch dân sự liên quan đến bất động sản, động sản phải đăng ký và giao dịch dân sự khác theo quy định của luật phải được người đại diện theo pháp luật đồng ý.

Theo quy định trên thì hai người con 10 và 14 tuổi của bạn không thể tự mình xác lập, thực hiện việc phân chia di sản thừa kế, như vậy trường hợp này bạn sẽ tham gia đồng thời với hai tư cách: Một là chính mình với tư cách là người được hưởng di sản thừa kế của chồng, hai là người đại diện theo pháp luật của con chưa thành niên.

Tuy nhiên, căn cứ Khoản 3 Điều 141 Bộ luật Dân sự 2015 về phạm vi đại diện có quy định:

- Một cá nhân, pháp nhân có thể đại diện cho nhiều cá nhân hoặc pháp nhân khác nhau nhưng không được nhân danh người được đại diện để xác lập, thực hiện giao dịch dân sự với chính mình hoặc với bên thứ ba mà mình cũng là người đại diện của người đó, trừ trường hợp pháp luật có quy định khác.

Theo quy định này thì bạn không thể đại diện cho con chưa thành niên để tặng cho phần di sản của các con cho chính mình được (người đại diện xác lập giao dịch với chính mình). Việc từ chối của công chứng viên là phù hợp quy định của pháp luật.

Trên đây là nội dung tư vấn của chúng tôi về vấn đề mà bạn thắc mắc.

Con riêng với cha dượng/mẹ kế phải ở chung mới được thừa kế di sản của nhau?

Xin chào Tổ tư vấn, em có nội dung thắc mắc như sau: Trường hợp con riêng và bố dượng, mẹ kế không sống chung, nhưng vẫn đi lại thăm nom và chi trả tiền để người khác nuôi dưỡng, chăm sóc người kia (ví dụ: Trả chi phí nuôi dưỡng, chăm sóc cho trại trẻ mồ côi, trại dưỡng lão) thì có được coi là có quan hệ chăm sóc, nuôi dưỡng nhau như cha con, mẹ con để được hưởng thừa kế di sản của nhau theo quy định tại Điều 654 Bộ luật Dân sự 2015 hay không?

Trả lời: Điều 654 Bộ luật Dân sự 2015 quy định:

“Con riêng và bố dượng, mẹ kế nếu có quan hệ chăm sóc, nuôi dưỡng nhau như cha con, mẹ con thì được thừa kế di sản của nhau và còn được chia thừa kế theo quy định tại Điều 652 và Điều 653 của Bộ luật này”.

Việc xác định có quan hệ nuôi dưỡng, chăm sóc nhau trên thực tế như cha con, mẹ con thì cần căn cứ vào các quy định của Luật Hôn nhân và gia đình về quyền và nghĩa vụ của cha, mẹ, con (Điều 69, 70, 71, 72), trong đó, phải đánh giá một cách toàn diện các yếu tố như: bố dượng, mẹ kế hàng tháng có trả tiền nuôi dưỡng, chăm sóc, chăm lo đến việc học tập, giáo dục con, thương yêu con... hoặc nếu bố dượng, mẹ kế không đủ điều kiện sinh sống ở mức độ trung bình ở địa phương thì con riêng đã chu cấp tiền nuôi dưỡng, chăm sóc hàng tháng... Đồng thời, mức độ quan hệ nuôi dưỡng, chăm sóc nhau trên thực tế như cha con, mẹ con phải đảm bảo được cuộc sống của họ.

Do vậy, căn cứ quy định nêu trên thì con riêng, bố dượng, mẹ kế chỉ cần có quan hệ chăm sóc, nuôi dưỡng nhau trên thực tế như cha, mẹ con thì được thừa kế di sản của nhau, không bắt buộc những người này phải sống chung.

Trân trọng!