Phân loại tội phạm

Việc phân loại tội phạm có ý nghĩa rất quan trọng trong việc quy định các nguyên tắc xử lý, quy định tuổi chịu trách nhiệm hình sự, thời hiệu truy cứu trách nhiệm hình sự, thời hiệu thi hành bản án và các quy định khác về điều kiện áp dụng một số loại hình phạt hoặc biện pháp tư pháp, v.v.. Phân loại tội phạm còn là cơ sở để cụ thể hóa trách nhiệm hình sự, quy định khung hình phạt, bảo đam nguyên tắc cá nhân hóa trách nhiệm hình sự và hình phạt. Ngoài ra, việc phân loại tội phạm còn có ý nghĩa đối với việc quy định một số chế định tạm giam, tạm giữ trong Bộ luật tố tụng hình sự.
 
Bộ luật hình sự năm 1985 chỉ chia tội phạm ra thành hai loại: tội phạm ít nghiêm trọng và tội phạm nghiêm trọng. Bộ luật hình sự năm 1999 chia tội phạm ra làm bốn loại: tội phạm ít nghiêm trọng, tội phạm nghiêm trọng, tội phạm rất nghiêm trọng và tội phạm đặc biệt nghiêm trọng. Đây là điểm mới cơ bản của Bộ luật hình sự năm 1999 so với Bộ luật hình sự năm 1985, cũng từ quy định mới này, kéo theo nhiều quy định mới khác trong Bộ luật hình sự.
 
 - Tội phạm ít nghiêm trọng là tội phạm gây nguy hại không lớn cho xã hội mà mức cao nhất của khung hình phạt đối với tội ấy là đến ba năm tù.
 
 - Tội phạm nghiêm trọng là tội phạm gây nguy hại lớn cho xã hội mà mức cao nhất của khung hình phạt đối với tội ấy là đến bảy năm tù
 
 - Tội phạm rất nghiêm trọng là tội phạm gây nguy hại rất lớn cho xã hội mà mức cao nhất của khung hình phạt đối với tội ấy là mười lăm năm tù.
 
 - Tội phạm đặc biệt nghiêm trọng là tội phạm gây nguy hại đặc biệt lớn cho xã hội mà mức cao nhất của khung hình phạt đối với tội ấy là trên mười lăm năm tù, tù chung thân hoặc từ hình.
 
Theo quy định tại khoản 4 Điều 8 Bộ luật hình sự thì những hành vi tuy có dấu hiệu của tội phạm, nhưng tính chất nguy hiểm cho xã hội không đáng kể, thì không phải là tội phạm và được xử lý bằng các biện pháp khác.
 
Hiện nay Bộ luật hình sự có nhiều tội đã lượng hóa hậu quả hoặc thiệt hại và nếu hành vi nguy hiểm cho xã hội chưa gây ra hậu quả hoặc thiệt hại đó thì chưa bị coi là tội phạm mặc dù hành vi tuy có dấu hiệu của tội phạm, như: hành vi trộm cắp tài sản dưới hai triệu đồng nhưng chưa gây hậu quả nghiem trọng, chưa bị xử phạt hành chính về hành vi chiếm đoạt, chưa bị kết án về tội chiếm đoạt tài sản; hành vi gây rối trật tự công cộng chưa gây hậu quả nghiêm trọng, v.v..