Hôn nhân không đăng ký

- Điều 11 - Luật HN&GĐ (có hiệu lực thi hành kể từ ngày 1/1/2001) có quy định: "Nam, nữ không ĐKKH mà chung sống với nhau như vợ chồng thì không được pháp luật công nhận là vợ chồng". Nghị quyết số 35/2000-QH10, ngày 9/6/2000 của Quốc hội về thi hành Luật HN&GĐ cũng có hướng dẫn như sau: "Kể từ ngày 1/1/2001 trở đi nam và nữ chung sống với nhau như vợ chồng mà không ĐKKH, đều không được pháp luật công nhận là vợ chồng; nếu có yêu cầu ly hôn thì tòa án thụ lý và tuyên bố không công nhận quan hệ vợ chồng". Trước đây (từ năm 2001 đến năm 2004), các trường hợp chung sống không ĐKKH, muốn chấm dứt quan hệ vợ chồng thì đương sự có thể làm đơn ly hôn hoặc đơn xin không công nhận vợ chồng đều được tòa án thụ lý giải quyết theo hướng tuyên bố không công nhận quan hệ vợ chồng. Tuy nhiên, kể từ ngày 1/1/2005 (Bộ luật Tố tụng dân sự có hiệu lực thi hành) trở về sau thì tòa án không nhận đơn và thụ lý đối với những vụ việc xin không công nhận vợ chồng nữa. Lý do là "không công nhận quan hệ vợ chồng" không phải là những vụ việc dân sự thuộc thẩm quyền giải quyết của tòa án (căn cứ Điều 27 và 28 Bộ luật Tố tụng dân sự). Thực tế thời gian qua đã có nhiều người dân đến tòa án để nộp đơn xin không công nhận vợ chồng đã bị tòa từ chối nhận đơn, tuy nhiên các tòa đã hướng dẫn đương sự làm đơn lại và phải đề là Đơn xin ly hôn thì tòa mới thụ lý và giải quyết. Dĩ nhiên là trong quá trình thụ lý giải quyết, xét thấy các bên không ĐKKH thì tòa án cũng sẽ tuyên bố không công nhận quan hệ vợ chồng.