Chia di sản thừa kế trong trường hợp thừa kế thế vị

Bạn thân mến, do những thông tin bạn cung cấp còn chung chung, bạn nói, bà ngoại đã tặng cho bạn 500m2 đất đã được cấp GCNQSDĐ có nghĩa là bà đã sang tên cho bạn đứng tên hay mảnh đất đó của bà đã được cấp GCNQSDĐ?. Căn cứ vào thông tin này, chúng tôi sẽ tư vấn cho bạn theo 2 trường hợp như sau:

Trường hợp thứ nhất: mảnh đất bà ngoại cho bạn đã được sang tên và bạn đang đứng tên trên giấy CNQSDĐ đó

Trong trường hợp này, căn cứ theo những quy định của Bộ luật Dân sự năm 2005 có liên quan về tặng cho tài sản thì 500m2 đất đó đã thuộc quyền sở hữu của bạn. Do đó, dì hoặc cậu của bạn có kiện cũng không ảnh hưởng đến quyền sở hữu tài sản của bạn, tức là mảnh đất của bạn không thể bị đem ra chia lại.

Trường hợp hai: Mảnh đất bà ngoại cho bạn vẫn do bà bạn đứng tên trên giấy CNQSDĐ

Trong trường hợp này, nếu người dì của bạn khởi kiện ra tòa, bạn cần phải có căn cứ chứng minh rằng bà bạn đã cho bạn mảnh đất đó từ năm 2007. Pháp luật dân sự quy định về hợp đồng tặng cho bất động sản như sau:

Điều 467. Tặng cho bất động sản  

1. Tặng cho bất động sản phải được lập thành văn bản có công chứng, chứng thực hoặc phải đăng ký, nếu theo quy định của pháp luật bất động sản phải đăng ký quyền sở hữu.

2. Hợp đồng tặng cho bất động sản có hiệu lực kể từ thời điểm đăng ký; nếu bất động sản không phải đăng ký quyền sở hữu thì hợp đồng tặng cho có hiệu lực kể từ thời điểm chuyển giao tài sản.

Theo quy định nêu trên, bạn cần phải chứng minh việc được bà ngoại cho 500m2 đất bằng văn bản tặng cho bất động sản mà bà bạn đã lập và đã công chứng hoặc chứng thực và có sự chuyển giao tài sản trên thực tế.

Trong trường hợp, việc cho bạn mảnh đất chỉ được bà bạn nói ra trước mặt mọi người mà không lập thành văn bản, công chứng, chứng thực hoặc đăng ký thì bạn chưa được quyền sở hữu mảnh đất đó. Nếu dì, hoặc cậu của bạn khởi kiện ra tòa, trường hợp này, Tòa sẽ xử lý theo pháp luật về thừa kế. Do bạn không nói rõ bà bạn mất đi có để lại di chúc hay không. Tôi sẽ chia làm 02 trường hợp để tư vấn cho bạn tham khảo. Cụ thể:

- Nếu bà bạn mất đi có để lại di chúc và bản di chúc đó hợp pháp (bạn tham khảo quy định từ Điều 646 đến Điều 662 Bộ luật Dân sự về thế nào là di chúc và di chúc hợp pháp) trong di chúc đó có kể đến việc để lại cho bạn 500m2 đất thì bạn là người được hưởng quyền thừa kế mảnh đất này và không thể bị tranh chấp. Bạn nên làm thủ tục sang tên quyền sử dụng đất để đảm bảo cho bạn được hưởng trọn vẹn quyền của người chủ mảnh đất này.

- Nếu bà bạn mất đi, không để lại di chúc hoặc có nhưng di chúc không hợp pháp. Trong trường hợp này sẽ chia thừa kế theo pháp luật.

Như vậy, ở đây có hai vấn đề đặt ra: Tài sản thừa kế bao gồm những tài sản nào? Những ai là người được thừa kế? 

Khối tài sản thừa kế do bà bạn để lại bao gồm toàn bộ khối tài sản mà bà bạn nắm quyền sở hữu, chưa chuyển dịch cho ai trước khi bà bạn mất (chuyển dịch ở đây phải có căn cứ pháp lý). Ví dụ: Bà bạn nói miệng, cho bạn 500m2 đất, cậu bạn 700m2 đất và chuyển giao cho dì bạn 100 triệu và 06 chỉ vàng thì khối tài sản còn lại của bà bạn là mảnh đất 500m2 và 700m2.

Lúc này sẽ xác định diện được hưởng thừa kế theo pháp luật. Về vấn đề này, Điều 676 và 677 Bộ luật Dân sự 2005 quy định như sau:

Điều 676. Người thừa kế theo pháp luật 

1. Những người thừa kế theo pháp luật được quy định theo thứ tự sau đây:

a) Hàng thừa kế thứ nhất gồm: vợ, chồng, cha đẻ, mẹ đẻ, cha nuôi, mẹ nuôi, con đẻ, con nuôi của người chết;

b) Hàng thừa kế thứ hai gồm: ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại, anh ruột, chị ruột, em ruột của người chết; cháu ruột của người chết mà người chết là ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại;

c) Hàng thừa kế thứ ba gồm: cụ nội, cụ ngoại của người chết; bác ruột, chú ruột, cậu ruột, cô ruột, dì ruột của người chết; cháu ruột của người chết mà người chết là bác ruột, chú ruột, cậu ruột, cô ruột, dì ruột, chắt ruột của người chết mà người chết là cụ nội, cụ ngoại.

2. Những người thừa kế cùng hàng được hưởng phần di sản bằng nhau.

3. Những người ở hàng thừa kế sau chỉ được hưởng thừa kế, nếu không còn ai ở hàng thừa kế trước do đã chết, không có quyền hưởng di sản, bị truất quyền hưởng di sản hoặc từ chối nhận di sản.

Như vậy, theo điểm a, khoanr1 Điều 676 thì những người thuộc hàng thừa kế thứ nhất của bà bạn là: dì bạn, cậu bạn và mẹ bạn (ông ngoại bạn và con nuôi của bà bạn nếu có và còn sống vào thời điểm mở thừa kế). Tuy nhiên, do mẹ bạn đã mất nên bạn sẽ được hưởng quyền thừa kế thế vị của mẹ bạn theo Điều 677 Bộ luật Dân sự 2005 như sau:

Điều 677. Thừa kế thế vị

Trong trường hợp con của người để lại di sản chết trước hoặc cùng một thời điểm với người để lại di sản thì cháu được hưởng phần di sản mà cha hoặc mẹ của cháu được hưởng nếu còn sống; nếu cháu cũng chết trước hoặc cùng một thời điểm với người để lại di sản thì chắt được hưởng phần di sản mà cha hoặc mẹ của chắt được hưởng nếu còn sống.

Theo những căn cứ ở trên, nếu chia theo pháp luật thì những người sau đây sẽ được hưởng thừa kế: Dì bạn, cậu bạn và bạn. Mỗi người sẽ được chia một phần bằng nhau trong khôi tài sản của bà ngoại bạn để lại.