Thủ tục chuyển nhượng một phần đất đai thực hiện như thế nào?

Ðiều 109 Bộ luật Dân sự quy định về chiếm hữu, sử dụng, định đoạt tài sản chung của hộ gia đình như sau:

- Các thành viên của hộ gia đình chiếm hữu và sử dụng tài sản chung của hộ theo phương thức thỏa thuận.

- Việc định đoạt tài sản là tư liệu sản xuất, tài sản chung có giá trị lớn của hộ gia đình phải được các thành viên từ đủ mười lăm tuổi trở lên đồng ý; đối với các loại tài sản chung khác phải được đa số thành viên từ đủ mười lăm tuổi trở lên đồng ý.

Vì thửa đất mang tên hộ gia đình mẹ bạn nên khi mẹ bạn chuyển nhượng một phần thửa đất đó phải được sự đồng ý của các thành viên trong gia đình (xác định các thành viên dựa vào sổ hộ khẩu gia đình tại thời điểm được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất). Những thông tin bạn cung cấp không đủ để chúng tôi tư vấn, hướng dẫn cụ thể giúp bạn. Tuy nhiên, chúng tôi sẽ đưa ra dưới đây một vài lưu ý để bạn có thể tham khảo và giải quyết trường hợp của gia đình mình.

1. Về việc ủy quyền của em bạn.

Bạn có thể xem lại sổ hộ khẩu gia đình mẹ bạn để xác định: tại thời điểm cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, em bạn có tên trong sổ hộ khẩu gia đình hay không.

- Nếu tại thời điểm cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất mang tên hộ gia đình của mẹ bạn, em bạn không có tên trong sổ hộ khẩu gia đình mẹ bạn thì em bạn không phải là một trong các đồng chủ sử dụng thửa đất đó. Trong trường hợp này, mẹ bạn và các đồng chủ sử dụng tài sản chung hộ gia đình có quyền chuyển nhượng một phần thửa đất mà không cần sự đồng ý của em bạn và em bạn không cần làm hợp đồng ủy quyền nữa.

- Nếu tại thời điểm cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, em bạn có tên trong sổ hộ khẩu gia đình mẹ bạn thì em bạn cũng là một trong các đồng chủ sử dụng thửa đất đó. Em bạn có quyền cùng các đồng chủ sử dụng tài sản chung hộ gia đình tiến hành thủ tục chuyển nhượng theo quy định của pháp luật hoặc ủy quyền cho người khác thực hiện việc chuyển nhượng đó.

Mẫu ủy quyền: Bạn có thể tham khảo tại http://www.moj.gov.vn/huongdannv/Lists/TaiLieuNghiepVu/View_Detail.aspx?ItemId=155 hoặc tại bất kỳ tổ chức công chứng nào.

Bạn lưu ý phần căn cứ ủy quyền phải nêu rõ thông tin về thửa đất chung của hộ gia đình (thửa đất, tờ bản đồ, địa chỉ, thửa đất...), thông tin về giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (số hiệu, cơ quan cấp, ngày cấp...). Phần nội dung phải xác định rõ phạm vi ủy quyền, ví dụ như: Ủy quyền cho ... thay mặt và nhân danh tôi (là em bạn) thực hiện các thủ tục theo quy định của pháp luật để chuyển nhượng một phần thửa đất.

Em bạn có thể soạn thảo trước nội dung ủy quyền hoặc yêu cầu tổ chức công chứng chứng nhận hợp đồng đó soạn thảo.

2. Về trường hợp của bố bạn.

Theo thông tin bạn cung cấp thì bố bạn đã mất không để lại di chúc nhưng bạn lại không nêu rõ bố bạn mất tại thời điểm nào, trước hay sau thời điểm cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất mang tên hộ gia đình.

- Nếu bố bạn mất sau thời điểm cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất thì: Bố bạn không phải là một trong các đồng chủ sử dụng thửa đất của hộ gia đình mẹ bạn; việc chuyển nhượng một phần thửa đất được tiến hành bình thường.

- Nếu bố bạn mất trước thời điểm cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất thì bố bạn có thể là đồng chủ sử dụng thửa đất chung của hộ gia đình. Theo quy định tại Ðiều 735 về thừa kế quyền sử dụng đất được Nhà nước giao cho hộ gia đình: Hộ gia đình được Nhà nước giao đất nếu trong hộ có thành viên chết thì quyền sử dụng đất của thành viên đó được để lại cho những người thừa kế theo quy định tại Phần thứ tư của Bộ luật này và pháp luật về đất đai.   

Như vậy, khi bố bạn mất, phần quyền sử dụng đất của bố bạn trong khối tài sản chung của hộ gia đình được chia cho các thừa kế theo pháp luật của bố bạn (xác định theo Điều 676 Bộ luật dân sự: Hàng thừa kế thứ nhất gồm: vợ, chồng, cha đẻ, mẹ đẻ, cha nuôi, mẹ nuôi, con đẻ, con nuôi của người chết).

Để chuyển nhượng một phần thửa đất chung của hộ gia đình, mẹ bạn phải tiến hành các bước sau:

- Bước 1: Thực hiện khai nhận di sản thừa kế đối với phần quyền sử dụng đất là di sản do bố bạn để lại.

- Bước 2: Sau khi hoàn thành thủ tục sang tên theo văn bản khai nhận/phân chia di sản thừa kế, chủ sử dụng thửa đất mới sẽ tiến hành chuyển nhượng một phần thửa đất theo quy định của pháp luật.

Trên đây là một số vấn đề liên quan để bạn có thể tham khảo. Để thực hiện việc chuyển nhượng một phần thửa đất chung của hộ gia đình mình theo đúng quy định của pháp luật, bạn nên mang đầy đủ hồ sơ đến tổ chức công chứng trên địa bàn tỉnh, thành phố nơi có bất động sản để được tư vấn và hướng dẫn trực tiếp.