Một số quy định về di chúc

Quan hệ thừa kế là quan hệ dân sự, là quan hệ tài sản của người chết đối với người còn sống. Quyền thừa kế là một trong những quyền cơ bản của công dân được Nhà nước bảo hộ. Thừa kế theo di chúc là việc di chuyển di sản thừa kế của người đã chết cho người còn sống theo sự định đoạt của người đó khi còn sống. Muốn cho di chúc của mình lập ra có hiệu lực pháp luật thì người lập di chúc phải có những điều kiện nhất định mà pháp luật quy định như về độ tuổi, về khả năng làm chủ hành vi của mình, về hình thức, nội dung di chúc phải bảo đảm đúng các quy định của pháp luật, như vậy mới được coi là di chúc hợp pháp. Luật quy định: Người lập di chúc phải tự nguyện, minh mẫn và sáng suốt khi lập di chúc, ý chí tự nguyện của người lập di chúc chính là sự thống nhất giữa ý chí và bảy tỏ của họ. Mặt khác chúng ta thấy rằng sự thống nhất trên chính là sự thống nhất giữa mong muốn chủ quan, mong muốn bên trong của người lập di chúc với hình thức thể hiện bên ngoài mong muốn đó. Vì vậy việc phá dỡ sự thống nhất này sẽ làm mất đi tính tự nguyện của việc lập di chúc. Sự thống nhất này thường bị phá vỡ trong người trường hợp người lập di chúc bị cưỡng ép lập di chúc hoặc di chúc họ lập khi họ bị lừa dối. Cưỡng ép có thể là cưỡng ép về vật chất (đánh đập, giam giữ...) hoặc về tinh thần (như dọa làm một việc có thể làm mất danh dự, uy tín của người lập di chúc). Người lập di chúc có thể bị lừa dối bằng thủ đoạn như: làm tài liệu giả để cho người có tài sản tin rằng một người đã chết hoặc đã mất tích nên không lập di chúc để lại di sản cho người đó mà để lại di sản cho người làm tài liệu giả đó... Nội dung di chúc không trái pháp luật, đạo đức xã hội được thể hiện: Nội dung của di chúc là toàn bộ những yếu tố, những quyết định của người lập di chúc trong việc định đoạt tài sản của mình. Do đó, để lại di chúc lập ra có giá trị pháp lý thì nội dung trong di chúc đó phải phù hợp với những quy định của pháp luật. Chẳng hạn những di chúc không hợp pháp là những trường hợp định đoạt tài sản cho một tổ chức hoạt động bất hợp pháp, buôn lậu ma túy, vũ khí. Trường hợp chỉ có một số điểm trong nội dung của di chúc không phù hợp với pháp luật thì chỉ riêng những điểm đó bị coi là không có giá trị pháp lý, còn những điểm khác vẫn có hiệu lực pháp luật. Từ những quy định của pháp luật về thừa kế như đã nêu, đối chiếu với trường hợp mà ông đã đề cập thì nếu di chúc của cha mẹ ông để lại không bị ép buộc hay lừa dối thì di chúc ấy vẫn dược coi là hợp pháp. Việc ý nguyện của cha mẹ để lại tài sản cho người con nào là quyền của cha mẹ nên trong thực tế thừa kế theo di chúc thường không có sự công bằng như thừa kế theo pháp luật. Trường hợp ông nêu không thể coi là di chúc trái đạo đức xã hội.