Nguyên tắc độc quyền nhà nước trong hoạt động thương mại

Nguyên tắc độc quyền nhà nước trong hoạt động thương mại

Về vấn đề này, THƯ VIỆN PHÁP LUẬT giải đáp như sau:

1. Độc quyền nhà nước là gì?

Theo Điều 3 Nghị định 94/2017/NĐ-CP thì độc quyền nhà nước trong hoạt động thương mại là các hoạt động thương mại chỉ do cơ quan nhà nước có quyền thực hiện hoặc các tổ chức, cá nhân được Nhà nước giao thực hiện.

2. Nguyên tắc độc quyền nhà nước trong hoạt động thương mại

Theo Điều 4 Nghị định 94/2017/NĐ-CP thì nguyên tắc thực hiện độc quyền nhà nước trong hoạt động thương mại như sau:

- Chỉ thực hiện độc quyền nhà nước trong hoạt động thương mại đối với các hàng hóa, dịch vụ thiết yếu mà Nhà nước cần phải độc quyền liên quan đến quốc phòng, an ninh, đảm bảo lợi ích quốc gia hoặc các thành phần kinh tế khác không có nhu cầu và khả năng tham gia.

- Cơ quan nhà nước có quyền thực hiện độc quyền nhà nước trong hoạt động thương mại thông qua hình thức trực tiếp thực hiện hoặc chỉ định cho tổ chức, cá nhân thực hiện. Việc chỉ định phải do Thủ trưởng cơ quan nhà nước có thẩm quyền quyết định bằng văn bản.

- Hoạt động thương mại độc quyền nhà nước phải được thực hiện dưới sự giám sát của cơ quan quản lý nhà nước theo quy định của pháp luật.

- Bộ, cơ quan ngang bộ, chính quyền địa phương các cấp không được quy định hoạt động, hàng hóa, dịch vụ, địa bàn thực hiện hoạt động thương mại độc quyền nhà nước. 

Đối với hàng hóa, dịch vụ, địa bàn phục vụ mục đích quốc phòng, an ninh thực hiện độc quyền nhà nước trong hoạt động thương mại theo hướng dẫn của Bộ trưởng Bộ Quốc phòng, Bộ trưởng Bộ Công an.

3. Hàng hoá, dịch vụ thực hiện độc quyền nhà nước trong hoạt động thương mại

Danh mục hàng hoá, dịch vụ thực hiện độc quyền nhà nước trong hoạt động thương mại ban hành kèm theo Nghị định 94/2017/NĐ-CP như sau:

(1) Hàng hoá, dịch vụ phục vụ mục đích quốc phòng, an ninh: Bộ trưởng Bộ Quốc phòng, Bộ trưởng Bộ Công an hướng dẫn thực hiện cụ thể.

(2) Vật liệu nổ công nghiệp: Sản xuất, mua, bán, xuất khẩu, nhập khẩu, tạm nhập, tái xuất, vận chuyển quá cảnh.

(3) Vàng miếng: Sản xuất.

(4) Vàng nguyên liệu: Xuất khẩu và nhập khẩu để sản xuất vàng miếng.

(5) Xổ số kiến thiết: Phát hành.

(6) Thuốc lá điếu, xì gà: Nhập khẩu (trừ trường hợp nhập khẩu để kinh doanh bán hàng miễn thuế).

(7) Hoạt động dự trữ quốc gia: Quản lý, nhập khẩu, xuất khẩu, mua, bán, bảo quản, bảo vệ hàng hóa thuộc Danh mục dự trữ quốc gia.

(8) Tiền: In, đúc.

(9) Tem bưu chính: Phát hành.

(10) Pháo hoa và các dịch vụ có liên quan đến pháo hoa: Sản xuất, xuất khẩu, nhập khẩu, mua, bán, vận chuyển, tàng trữ.

(11) Hệ thống điện quốc gia: Truyền tải, điều độ; 

Thủy điện đa mục tiêu và điện hạt nhân có ý nghĩa đặc biệt quan trọng về kinh tế - xã hội: Xây dựng và vận hành.

(12) Dịch vụ công ích bảo đảm an toàn hàng hải: 

- Vận hành hệ thống đèn biển;

- Vận hành hệ thống luồng hàng hải công cộng.

(13) Dịch vụ công ích thông tin duyên hải: Quản lý, vận hành khai thác hệ thống đài thông tin duyên hải.

(14) Bảo đảm hoạt động bay: 

- Dịch vụ không lưu;

- Dịch vụ thông báo tin tức hàng không;

- Dịch vụ tìm kiếm, cứu nạn.

(15) Hệ thống kết cấu hạ tầng đường sắt quốc gia, đường sắt đô thị do Nhà nước đầu tư: Quản lý, khai thác hệ thống kết cấu hạ tầng đường sắt; không bao gồm  bảo trì kết cấu hạ tầng đường sắt.

(16) Hệ thống công trình thuỷ lợi, thuỷ nông liên tỉnh, liên huyện; kè biển: Quản lý, khai thác trong trường hợp giao kế hoạch.

(17) Dịch vụ lâm nghiệp rừng đặc dụng: Cung ứng (trừ khu rừng bảo vệ cảnh quan được nhà nước giao cho tổ chức kinh tế thuê để bảo vệ và phát triển rừng, kết hợp kinh doanh cảnh quan, nghỉ dưỡng, du lịch sinh thái-môi trường).

(18) Xuất bản phẩm: Xuất bản (không bao gồm hoạt động in và phát hành).

(19) Mạng bưu chính công cộng: Quản lý, duy trì, khai thác.

(20) Dịch vụ công ích trong hoạt động phát hành báo chí: Cung ứng.

Quốc Đạt