|
TÒA ÁN NHÂN DÂN
TỐI CAO
-------
|
CỘNG HÒA XÃ HỘI
CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
Độc lập - Tự do - Hạnh phúc
---------------
|
|
Số:
03/2023/TT-TANDTC
|
Hà Nội, ngày 28
tháng 12 năm 2023
|
THÔNG TƯ
HƯỚNG
DẪN THẨM QUYỀN XÉT XỬ CỦA TÒA ÁN QUÂN SỰ
Căn cứ Luật Tổ chức Tòa án nhân dân ngày 24
tháng 11 năm 2014;
Căn cứ Bộ luật Tố tụng hình sự ngày 27 tháng 11
năm 2015, được sửa đổi, bổ sung ngày 12 tháng 11 năm 2021;
Theo đề nghị của Vụ trưởng Vụ Pháp chế và Quản
lý khoa học Tòa án nhân dân tối cao;
Chánh án Tòa án nhân dân tối cao ban hành Thông
tư hướng dẫn thẩm quyền xét xử của Tòa án quân sự.
Điều 1. Phạm vi điều chỉnh, đối
tượng áp dụng
1. Thông tư này hướng dẫn thẩm quyền xét xử của Tòa
án quân sự, bao gồm thẩm quyền xét xử theo đối tượng, thẩm quyền xét xử theo
lãnh thổ, thẩm quyền xét xử sơ thẩm của Tòa án quân sự các cấp, thẩm quyền xét
xử của Tòa án quân sự trong địa bàn thiết quân luật.
2. Thông tư này áp dụng đối với Tòa án quân sự và
Tòa án nhân dân các cấp; cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan đến việc thi
hành pháp luật về thẩm quyền xét xử của Tòa án quân sự.
Điều 2. Về một số từ ngữ
Trong Thông tư này, những từ ngữ dưới đây được hiểu
như sau:
1. “Doanh trại Quân đội” là khu vực đất quốc
phòng có nhà, công trình, vật kiến trúc, cơ sở hạ tầng kỹ thuật do đơn vị Quân
đội quản lý, sử dụng vào mục đích ở, sinh hoạt, làm việc, huấn luyện, làm kho,
xưởng, cơ sở điều trị, an điều dưỡng, học tập và sản xuất cho nhiệm vụ quân sự,
quốc phòng.
2. “Khu vực quân sự do Quân đội nhân dân quản
lý, bảo vệ” là khu vực có đường ranh giới xác định, do cơ quan, đơn vị,
doanh nghiệp Quân đội có thẩm quyền quản lý và được cơ quan, đơn vị, doanh nghiệp
Quân đội tổ chức bảo vệ.
3. “Tài sản của Quân đội” là tài sản được
quy định tại Điều 64 của Luật Quản lý, sử dụng tài sản công
và các loại tài sản khác thuộc quyền quản lý, sử dụng của Quân đội kể cả trường
hợp Quân đội giao tài sản đó cho bất kỳ cơ quan, tổ chức, cá nhân nào khác quản
lý, sử dụng để chiến đấu, phục vụ chiến đấu hoặc thực hiện nhiệm vụ do Quân đội
giao.
4. “Thiệt hại về danh dự, uy tín của Quân đội
nhân dân” là thiệt hại gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến hình ảnh, tên gọi, lịch
sử, truyền thống, hoạt động của Quân đội hoặc làm suy giảm nghiêm trọng lòng tin,
sự tín nhiệm của Nhân dân đối với Quân đội (Ví dụ: hành vi sử dụng quân trang,
giấy tờ, tài liệu, công cụ, phương tiện của Quân đội để thực hiện hành vi phạm
tội; sản xuất quân trang, công cụ, phương tiện giả của Quân đội; làm giả con dấu,
tài liệu của Quân đội; sử dụng con dấu, tài liệu giả của Quân đội; lợi dụng
hình ảnh của đơn vị, quân nhân, phương tiện của Quân đội để thực hiện hành vi
phạm tội; cắt ghép hình ảnh, âm thanh, đưa thông tin sai lệch về các hoạt động
của đơn vị Quân đội gây dư luận xấu).
5. “Hợp đồng” quy định tại điểm
a khoản 1 Điều 272 của Bộ luật Tố tụng hình sự là hợp đồng lao động xác định
thời hạn hoặc hợp đồng lao động không xác định thời hạn của cá nhân với cơ
quan, đơn vị hoặc doanh nghiệp Quân đội.
6. “Cán bộ lãnh đạo chủ chốt ở huyện, quận, thị
xã, thành phố thuộc tỉnh, thành phố thuộc thành phố trực thuộc trung ương”
bao gồm: Bí thư, Phó Bí thư, Ủy viên Ban thường vụ, Chủ tịch, Phó Chủ tịch Hội
đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân, Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam huyện, quận,
thị xã, thành phố thuộc tỉnh, thành phố thuộc thành phố trực thuộc trung ương.
7. “Người có chức sắc trong tôn giáo” là người
được quy định tại khoản 8 Điều 2 của Luật Tín ngưỡng, tôn giáo.
8. “Người có uy tín cao trong dân tộc ít người”
bao gồm:
a) Cán bộ, công chức, viên chức, lực lượng vũ trang
theo quy định của pháp luật hiện hành có quá trình công tác lâu năm, có cống hiến
cho dân tộc, đất nước đã nghỉ công tác;
b) Già làng, trưởng thôn, trưởng dòng họ hoặc những
người thường được đồng bào dân tộc thiểu số mời thực hiện các nghi lễ cầu cúng
cho gia đình, dòng họ, bản làng;
c) Chức sắc, chức việc trong các tôn giáo ở vùng
dân tộc thiểu số (Ví dụ: Phật giáo, Hồi giáo, Tin lành, Công giáo...);
d) Nhân sỹ, trí thức, doanh nhân, nhà giáo, người
hành nghề chữa bệnh giỏi hoặc người có điều kiện kinh tế thường giúp đỡ và được
đồng bào tín nhiệm.
9. “Bị cáo, bị hại, đương sự ở nước ngoài hoặc
tài sản có liên quan đến vụ án ở nước ngoài” được xác định như sau:
a) Bị cáo, bị hại, đương sự là người nước ngoài định
cư, không định cư, làm ăn, học tập, công tác ở Việt Nam không có mặt tại Việt
Nam vào thời điểm cơ quan có thẩm quyền giải quyết vụ án;
b) Bị cáo, bị hại, đương sự là người Việt Nam định
cư, làm ăn, học tập, công tác ở nước ngoài không có mặt tại Việt Nam vào thời điểm
cơ quan có thẩm quyền giải quyết vụ án;
c) Bị cáo, bị hại, đương sự là người Việt Nam định
cư, làm ăn, học tập, công tác ở Việt Nam nhưng đang ở nước ngoài vào thời điểm
cơ quan có thẩm quyền giải quyết vụ án;
d) Cơ quan, tổ chức không phân biệt là cơ quan, tổ
chức nước ngoài hay cơ quan, tổ chức Việt Nam mà không có trụ sở, chi nhánh,
văn phòng đại diện tại Việt Nam vào thời điểm cơ quan có thẩm quyền giải quyết
vụ án;
đ) Tài sản ở nước ngoài là tài sản được xác định
theo quy định của Bộ luật Dân sự ở ngoài biên giới lãnh thổ của nước Cộng hoà
xã hội chủ nghĩa Việt Nam vào thời điểm cơ quan có thẩm quyền giải quyết vụ án.
Điều 3. Thẩm quyền xét xử của
Tòa án quân sự theo đối tượng
1. Tòa án quân sự có thẩm quyền xét xử vụ án hình sự
quy định tại điểm a khoản 1 Điều 272 của Bộ luật Tố tụng hình sự
mà người phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, không phụ thuộc vào
việc họ phạm tội gì và phạm tội ở đâu:
a) “Quân nhân tại ngũ” bao gồm sĩ quan, quân
nhân chuyên nghiệp, hạ sĩ quan, binh sĩ được quy định tại Luật Sĩ quan Quân đội
nhân dân Việt Nam, Luật Quân nhân chuyên nghiệp, công nhân và viên chức quốc
phòng, Luật Nghĩa vụ quân sự;
b) “Công chức quốc phòng” là công dân Việt
Nam được tuyển dụng vào ngạch, chức vụ, chức danh tương ứng với vị trí việc làm
trong cơ quan, đơn vị thuộc Quân đội nhân dân mà không phải là sĩ quan, quân
nhân chuyên nghiệp, công nhân, viên chức quốc phòng;
c) “Công nhân và viên chức quốc phòng” bao gồm
những đối tượng được quy định tại khoản 2 Điều 2 của Luật Quân
nhân chuyên nghiệp, công nhân và viên chức quốc phòng;
d) Quân nhân dự bị trong thời gian tập trung huấn
luyện, kiểm tra tình trạng sẵn sàng chiến đấu được quy định tại Luật Lực lượng
dự bị động viên;
đ) Dân quân, tự vệ trong thời gian cơ quan, đơn vị
có thẩm quyền quyết định tập trung huấn luyện hoặc phối thuộc với Quân đội nhân
dân trong chiến đấu, phục vụ chiến đấu được quy định tại Luật Dân quân tự vệ;
e) Công dân được điều động, trưng tập vào phục vụ
trong Quân đội hoặc thực hiện chế độ hợp đồng lao động tại các đơn vị, doanh
nghiệp Quân đội.
2. Tòa án quân sự có thẩm quyền xét xử vụ án hình sự
quy định tại điểm b khoản 1 Điều 272 của Bộ luật Tố tụng hình sự
mà hành vi của người phạm tội có liên quan đến bí mật quân sự hoặc gây thiệt hại
cho Quân đội hoặc phạm tội trong doanh trại Quân đội hoặc khu vực quân sự do
Quân đội nhân dân quản lý, bảo vệ được xác định như sau:
a) Bí mật quân sự bao gồm bí mật của Quân đội, bí mật
về an ninh quốc phòng, bí mật Nhà nước trong lĩnh vực quốc phòng và được quy định
trong các văn bản của các cơ quan Nhà nước, tổ chức đảng có thẩm quyền;
b) Gây thiệt hại cho Quân đội bao gồm thiệt hại đến
tính mạng, sức khỏe, danh dự, nhân phẩm của quân nhân tại ngũ, công chức, công
nhân, viên chức quốc phòng, quân nhân dự bị trong thời gian tập trung huấn luyện,
kiểm tra tình trạng sẵn sàng chiến đấu hoặc gây thiệt hại về tài sản, danh dự,
uy tín của Quân đội;
c) Phạm tội trong doanh trại Quân đội hoặc khu vực
quân sự do Quân đội nhân dân quản lý, bảo vệ.
3. Đối với người đang phục vụ trong Quân đội thì
Tòa án quân sự xét xử tất cả các vụ án mà người đó phạm tội, không phân biệt loại
tội và thời điểm họ thực hiện tội phạm.
Đối với người không còn phục vụ trong Quân đội mà
phát hiện tội phạm do họ thực hiện trong thời gian phục vụ trong Quân đội thì
Tòa án quân sự xét xử những tội phạm hướng dẫn tại khoản 2 Điều này; những tội
phạm khác do Tòa án nhân dân xét xử.
4. Thời điểm bắt đầu thời gian phục vụ trong Quân đội
để xác định thẩm quyền xét xử của Tòa án quân sự được xác định như sau:
a) Đối với tuyển quân hằng năm đi nghĩa vụ quân sự
là thời điểm giao nhận quân;
b) Đối với trường hợp gọi công dân nhập ngũ lẻ là
thời điểm tiếp nhận công dân nhập ngũ lẻ theo quy định của cấp có thẩm quyền và
chịu sự quản lý về mọi mặt của Quân đội;
c) Đối với công dân trúng tuyển kỳ thi tuyển sinh
quân sự vào đào tạo tại các cơ sở giáo dục đào tạo là thời điểm tiếp nhận công
dân trúng tuyển theo quy định của cấp có thẩm quyền và chịu sự quản lý về mọi mặt
của Quân đội;
d) Đối với trường hợp gọi sĩ quan dự bị vào phục vụ
tại ngũ là thời điểm cơ quan, đơn vị tiếp nhận theo quy định của cấp có thẩm
quyền và chịu sự quản lý về mọi mặt của Quân đội;
đ) Đối với trường hợp gọi nhập ngũ khi có lệnh động
viên là thời điểm đơn vị lực lượng thường trực của Quân đội tiếp nhận theo quyết
định của cấp có thẩm quyền và chịu sự quản lý về mọi mặt của Quân đội;
e) Đối với trường hợp tuyển dụng là ngày quyết định
tuyển dụng của cấp có thẩm quyền có hiệu lực thi hành và chịu sự quản lý về mọi
mặt của Quân đội;
g) Đối với trường hợp tiếp nhận người chấp hành
hình phạt tù bị oan sai, mất tích, quân nhân đào ngũ đã cắt quân số trở lại đơn
vị là ngày quyết định tiếp nhận trở lại cơ quan, đơn vị phục vụ Quân đội có hiệu
lực thi hành;
h) Đối với quân nhân dự bị, dân quân, tự vệ là thời
điểm họ được quy định phải có mặt tập trung để thực hiện nhiệm vụ huấn luyện,
diễn tập, kiểm tra, phối thuộc chiến đấu, phục vụ chiến đấu và chịu sự quản lý
trực tiếp của đơn vị Quân đội;
i) Đối với lao động hợp đồng là thời điểm bắt đầu
làm việc theo thỏa thuận đã ký kết trong hợp đồng lao động;
k) Đối với các đối tượng khác được điều động, trưng
tập làm nhiệm vụ quân sự, quốc phòng là thời điểm công dân bắt đầu thực hiện
nhiệm vụ quân sự, quốc phòng và chịu sự quản lý trực tiếp của đơn vị Quân đội.
5. Thời điểm kết thúc thời gian phục vụ trong Quân
đội để xác định thẩm quyền xét xử của Tòa án quân sự được xác định như sau:
a) Đối với trường hợp nghỉ hưu, phục viên, xuất
ngũ, thôi việc, nghỉ theo chế độ bệnh binh, chuyển ngành là ngày quyết định có
hiệu lực thi hành;
b) Đối với trường hợp chuyển về các Trung tâm Điều
dưỡng thương binh, cơ sở bảo trợ xã hội, cơ sở nuôi dưỡng người có công là từ
thời điểm cơ quan, đơn vị bàn giao quân nhân, công chức, công nhân, viên chức
quốc phòng cho trung tâm hoặc cơ sở;
c) Đối với trường hợp tước danh hiệu quân nhân, buộc
thôi việc là thời điểm bàn giao quân nhân cho cơ quan quân sự cấp huyện hoặc Ủy
ban nhân dân cấp xã nơi họ cư trú;
d) Đối với trường hợp đào ngũ là ngày cơ quan, đơn
vị thông báo bằng văn bản cho Ủy ban nhân dân cấp xã, cơ quan quân sự cấp huyện
nơi họ cư trú và gia đình về việc giảm quân số quản lý khỏi biên chế của Quân đội
đối với quân nhân đào ngũ;
đ) Trường hợp quân nhân, công chức, công nhân, viên
chức quốc phòng bỏ ngũ chạy sang hàng ngũ địch hoặc trốn ra nước ngoài là ngày
người đó thực hiện hành vi này;
e) Trường hợp công chức, công nhân, viên chức quốc
phòng tự ý bỏ việc không có lí do là ngày cơ quan, đơn vị thông báo cho Ủy ban
nhân dân cấp xã nơi họ cư trú và gia đình về việc này;
g) Đối với quân nhân, công chức, công nhân và viên
chức quốc phòng được cử đi đào tạo ở nước ngoài, hết thời hạn học tập, nếu
không được phép của cấp có thẩm quyền mà tự ý ở lại nước ngoài là thời điểm cơ
quan, đơn vị thông báo bằng văn bản cho Ủy ban nhân dân cấp xã, cơ quan quân sự
cấp huyện nơi họ cư trú và gia đình về việc giảm quân số quản lý khỏi biên chế
Quân đội;
h) Đối với quân nhân dự bị, dân quân, tự vệ là thời
điểm kết thúc thời hạn tập trung để thực hiện nhiệm vụ huấn luyện, kiểm tra, phối
thuộc chiến đấu, phục vụ chiến đấu và không còn chịu sự quản lý trực tiếp của
đơn vị Quân đội;
i) Đối với lao động hợp đồng là thời điểm chấm dứt
hợp đồng lao động theo thỏa thuận hoặc ghi trong biên bản thanh lý hợp đồng lao
động;
k) Đối với các đối tượng khác được điều động, trưng
tập làm nhiệm vụ quân sự, quốc phòng là thời điểm hết thời hạn thực hiện nhiệm
vụ quân sự, quốc phòng và không còn chịu sự quản lý trực tiếp của đơn vị Quân đội.
Điều 4. Thẩm quyền xét xử của
Tòa án quân sự theo lãnh thổ
Thẩm quyền xét xử của Tòa án quân sự theo lãnh thổ
quy định tại Điều 269 của Bộ luật Tố tụng hình sự được thực
hiện như sau:
1. Vụ án xảy ra trên địa bàn của Tòa án quân sự nào
thì thuộc thẩm quyền xét xử của Tòa án quân sự đó. Việc phân định địa bàn trong
Quân đội là căn cứ để xác định thẩm quyền xét xử của Tòa án quân sự theo quy định
của Ủy ban Thường vụ Quốc hội.
2. Bị cáo thuộc đơn vị của Quân chủng Hải quân thì
thuộc thẩm quyền xét xử của các Tòa án quân sự thuộc Quân chủng Hải quân không
phụ thuộc vào nơi thực hiện tội phạm. Trường hợp bị cáo là người theo quy định
tại điểm b khoản 1 Điều 272 của Bộ luật Tố tụng hình sự mà tội
phạm của họ gây thiệt hại cho Quân chủng Hải quân hoặc tội phạm xảy ra trong
doanh trại hoặc khu vực quân sự do Quân chủng Hải quân quản lý, bảo vệ cũng thuộc
thẩm quyền xét xử của các Tòa án quân sự thuộc Quân chủng Hải quân.
3. Trường hợp tội phạm được thực hiện tại nhiều nơi
khác nhau hoặc không xác định được nơi thực hiện tội phạm thì Tòa án quân sự có
thẩm quyền xét xử là Tòa án quân sự nơi kết thúc việc điều tra, trừ trường hợp
hướng dẫn tại khoản 2 Điều 5 Thông tư này.
4. Trường hợp nhiều Tòa án quân sự khác nhau có thẩm
quyền xét xử do vụ án có nhiều bị cáo thuộc nhiều đơn vị khác nhau thì Tòa án
quân sự có thẩm quyền xét xử là Tòa án quân sự nơi kết thúc việc điều tra, trừ
trường hợp hướng dẫn tại khoản 2 Điều 5 Thông tư này.
Ví dụ: Vụ án có bị cáo thuộc thẩm quyền xét xử của
Tòa án quân sự Quân khu 3, có bị cáo thuộc thẩm quyền xét xử của Tòa án quân sự
Quân chủng Hải quân thì Tòa án có thẩm quyền xét xử là Tòa án quân sự nơi kết
thúc việc điều tra.
Điều 5. Thẩm quyền xét xử của
Tòa án quân sự trong địa bàn thiết quân luật
1. Tòa án quân sự có thẩm quyền xét xử tất cả các tội
phạm xảy ra ở địa phương trong thời gian thi hành lệnh thiết quân luật.
2. Trường hợp vụ án xảy ra ở nhiều nơi, trong đó có
nơi đang thi hành lệnh thiết quân luật thì Tòa án quân sự ở nơi thiết quân luật
có thẩm quyền xét xử toàn bộ vụ án.
3. Trường hợp sau khi Tòa án quân sự đã thụ lý vụ
án mà nơi tội phạm xảy ra đã được bãi bỏ lệnh thiết quân luật thì Tòa án quân sự
đó tiếp tục xét xử vụ án.
Điều 6. Thẩm quyền xét xử sơ thẩm
của Tòa án quân sự các cấp
1. Tòa án quân sự khu vực có thẩm quyền xét xử sơ
thẩm những vụ án hình sự về các tội phạm quy định tại khoản 1 Điều
268 của Bộ luật Tố tụng hình sự mà đối tượng khi phạm tội hoặc khi bị khởi
tố có cấp bậc quân hàm từ Trung tá trở xuống hoặc giữ chức vụ theo quy định có
cấp bậc quân hàm cao nhất từ Trung tá trở xuống.
2. Tòa án quân sự quân khu và tương đương có thẩm
quyền xét xử sơ thẩm những vụ án hình sự về:
a) Các tội phạm không thuộc thẩm quyền của Tòa án
quân sự khu vực;
b) Có bị cáo, bị hại, đương sự ở nước ngoài hoặc
tài sản có liên quan đến vụ án ở nước ngoài;
c) Các tội phạm mà đối tượng khi phạm tội hoặc khi
bị khởi tố có cấp bậc quân hàm từ Thượng tá trở lên hoặc giữ chức vụ theo quy định
có cấp bậc quân hàm cao nhất từ Thượng tá trở lên;
d) Các tội phạm thuộc thẩm quyền xét xử của Tòa án
quân sự khu vực nhưng có nhiều tình tiết phức tạp khó đánh giá, thống nhất về
tính chất vụ án hoặc liên quan đến nhiều cấp, nhiều ngành; vụ án mà bị cáo là
Thẩm phán, Kiểm sát viên, Điều tra viên, cán bộ lãnh đạo chủ chốt ở cấp huyện,
người có chức sắc trong tôn giáo hoặc có uy tín cao trong dân tộc ít người.
3. “Chức vụ” hướng dẫn tại khoản 1 và điểm c
khoản 2 Điều này được xác định theo quy định của Luật Sĩ quan Quân đội nhân dân
Việt Nam, pháp luật có liên quan và quy định của Bộ Quốc phòng.
4. “Cấp bậc quân hàm” hướng dẫn tại khoản 1
và điểm c khoản 2 Điều này bao gồm cấp bậc quân hàm của sĩ quan, hạ sĩ quan,
binh sĩ và cấp bậc quân hàm của quân nhân chuyên nghiệp.
Điều 7. Hiệu lực thi hành
1. Thông tư này có hiệu lực thi hành kể từ ngày 15
tháng 02 năm 2024.
2. Trong quá trình thực hiện, nếu có vướng mắc hoặc
đề xuất, kiến nghị thì phản ánh về Tòa án nhân dân tối cao để có hướng dẫn, xử
lý kịp thời. Việc sửa đổi, bổ sung Thông tư này do Chánh án Tòa án nhân dân tối
cao quyết định./.
|
Nơi nhận:
- Ủy ban Thường vụ Quốc hội;
- Ủy ban Pháp luật của Quốc hội;
- Ủy ban Tư pháp của Quốc hội;
- Ban Chỉ đạo CCTPTW;
- Ban Dân nguyện của Quốc hội;
- Ban Nội chính Trung ương;
- Văn phòng Trung ương Đảng;
- Văn phòng Chủ tịch nước;
- Văn phòng Chính phủ (02 bản);
- Viện kiểm sát nhân dân tối cao;
- Bộ Quốc phòng;
- Bộ Công an;
- Bộ Tư pháp;
- TAND và TAQS các cấp;
- Thành viên HĐTP TANDTC;
- Các đơn vị thuộc TANDTC;
- Cổng TTĐT TANDTC (để đăng tải);
- Lưu: VT (TANDTC; Vụ PC&QLKH-P1).
|
CHÁNH ÁN
Nguyễn Hòa Bình
|