Tiêu chuẩn xây dựng Việt Nam TCXDVN 362:2005 về quy hoạch cây xanh sử dụng công cộng

• Số hiệu: TCXDVN362:2005
• Loại văn bản: Tiêu chuẩn XDVN
• Nơi ban hành: Bộ Xây dựng
• Người ký: ***
• Ngày ban hành: 05/01/2006

Loại đô thị	Quy mô dân số (người)	Tiêu chuẩn (m2/người)
Đặc biệt	Trên hoặc bằng 1.500.000	12-15
I và II	Trên hoặc bằng 250.000đến dưới 1.500.000	10-12
III và IV	Trên hoặc bằng 50.000 đến dưới 250.000	9-11
V	Trên hoặc bằng 4.000 đến dưới 50.000	8-10
CHÚ THÍCH1 : Đối với các đô thị có tính chất đặc thù về sản xuất công nghiệp, hoạt động khoa học, công nghệ, du lịch, nghỉ dưỡng khi áp dụng tiêu chuẩn này có thể lựa chọn trong giới hạn hoặc điều chỉnh (nhưng phải được cơ quan chủ quản chấp nhận). CHÚ THÍCH 2 : Đối với đô thị miền núi, hải đảo khi áp dụng tiêu chuẩn này cho phép lựa chọn thấp hơn nhưng không được thấp hơn 70% Quy định ở giới hạn tối thiểu.

5.2. Công viên: Tiêu chuẩn đất cây xanh công viên đô thị được xác định theo loại đô thị và được quy định trong bảng 2:

Bảng 2: Tiêu chuẩn đất cây xanh công viên.

Loại đô thị

Quy mô dân số (người)

Tiêu chuẩn (m2/ ng)

Đặc biệt

Trên hoặc bằng 1.500.000

7-9

I và II

...

...

...

6-7,5

III và IV

Trên hoặc bằng 50.000 đến dưới 250.000

5-7

V

Trên hoặc bằng 4.000 đến dưới 50.000

4-6

CHÚ THÍCH : Trong các đô thị loại đặc biệt, loại I&II, ngoài các công viên thuộc khu ở cần có các công viên khu vực, công viên thành phố, các công viên có chức năng riêng biệt như: công viên thiếu nhi, công viên thể thao, vườn bách thú,bách thảo, công viên nước, …

- Công viên thiếu nhi có quy mô trên 10ha phải tổ chức công viên với nhiều khu chức năng:

...

...

...

5.3. Vườn hoa-vườn dạo: Tiêu chuẩn đất cây xanh vườn hoa đô thị được xác định theo loại đô thị và được quy định trong bảng 3.

Bảng 3: Tiêu chuẩn đất cây xanh vườn hoa

Loại đô thị

Quy mô dân số (người)

Tiêu chuẩn (m2/ ng)

Đặc biệt

Trên hoặc bằng 1.500.000

3-3,6

...

...

...

Trên hoặc bằng 250.000đến dưới 1.500.000

2,5-2,8

III và IV

Trên hoặc bằng 50.000 đến dưới 250.000

2-2,2

V

Trên hoặc bằng 4.000 đến dưới 50.000

1,6-1,8

CHÚ THÍCH : Vườn hoa là một hình thức công viên nhỏ, hạn chế về quy mô, nội dung với diện tích từ 1-6havà gồm ba loại chủ yếu:

...

...

...

- Loại II: Ngoài chức năng trên còn có tác dụng sinh hoạt văn hóa như biểu diễn nghệ thuật quần chúng, triển lãm hay hoạt động tập luyện TDTT

- Loại III: 5 Vườn hoa nhỏ phục vụ khách bộ hành, khách vãng lai, trang trí nghệ thuật cho công trình đường phố, quảng trường, diện tích không quá 2ha.

5.4. Cây xanh đường phố:Tiêu chuẩn đất cây xanh đường phố được xác định theo loại đô thị và được quy định trong bảng 4.

Bảng 4: Tiêu chuẩn đất cây xanh đường phố .

Loại đô thị

Quy mô dân số (người)

Tiêu chuẩn (m2/ ng)

...

...

...

Trên hoặc bằng 1.500.000

1,7 -,2,0

I và II

Trên hoặc bằng 250.000đến dưới 1.500.000

1,9 – 2,2

III và IV

Trên hoặc bằng 50.000 đến dưới 250.000

2,0 – 2,3

V

...

...

...

2,0 – 2,5

CHÚ THÍCH : Diện tích đất cây xanh đường phố đựơc tính bằng 10% diện tích  đường đô thị.

5.5. Bảng tổng hợp tiêu chuẩn diện tích  đất cây xanh sử dụng công cộng

Bảng 5: Tổng hợp tiêu chuẩn diện tích  đất cây xanh sử dụng công cộng

Loại đô thị

Tiêu chuẩn đất

cây xanh sử dụng công cộng(m2/ng).

Tiêu chuẩn đất cây xanh công viên(m2/ng).

...

...

...

Tiêu chuẩn đất cây xanh đường phố(m2/ng).

Đặc biệt

12-15

7-9

3-3,6

1,7 -,2,0

I và II

10-12

6-7,5

...

...

...

1,9 – 2,2

III và IV

9-11

5-7

2-2,2

2,0 – 2,3

V

8-10

4-6

...

...

...

2,0 – 2,5

6.   Yêu cầu thiết kế quy hoạch cây xanh sử dụng công cộng

6.1. Thiết kế cây xanh sử dụng công cộng đô thị phải phù hợp với quy hoạch xây dựng đô thị được duyệt, góp phần cải thiện môi trường, phục vụ các hoạt động vui chơi, giải trí, văn hoá, thể thao và mỹ quan đô thị.

6.2. Tổ chức hệ thống cây xanh sử dụng công cộng phụ thuộc vào điều kiện tự nhiên, khí hậu, môi trường, cảnh quan thiên nhiên, điều kiện vệ sinh, bố cục không gian kiến trúc, quy mô, tính chất cũng như cơ sở kinh tế kỹ thuật, truyền thống tập quán cộng đồng của đô thị.

6.3. Tổ chức không gian xanh sử dụng công cộng phải tận dụng, khai thác, lựa chọn đất đai thích hợp, phải kết hợp hài hoà với mặt nước, với môi trường xung quanh, tổ chức thành hệ thống với nhiều dạng phong phú : tuyến, điểm, diện

CHÚ THÍCH:

- Tuyến là  các giải cây xanh đường phố, ven kênh rạch, sông ngòi.

...

...

...

- Diện hoặc mảng là các công viên các cấp trong đô thị.

6.4. Cây xanh  đường phố phải thiết kế hợp lí để có được tác dụng trang trí, phân cách, chống bụi, chống ồn, phối kết kiến trúc, tạo cảnh quan đường phố, cải tạo vi khí hậu, vệ sinh môi trường, chống nóng, không gây độc hại, nguy hiểm cho khách bộ hành, an toàn cho giao thông và không ảnh hưởng tới các công trình hạ tầng đô thị ( đường dây, đường ống, kết cấu vỉa hè mặt đường).

-  Cây xanh ven  kênh rạch,ven sông phải có tác dụng chống sạt lở, bảo vệ bờ, dòng chảy, chống lấn chiếm mặt nước.

- Cây xanh  đường phố phải là mối liên kết các “điểm”, “diện” cây xanh để trở thành hệ thống cây xanh công cộng.

6.5. Trong các khu ở, trung tâm đô thị, khu công nghiệp, công trình thị chính, khu du lịch và giao thông phải phân bổ hệ thống cây xanh sử dụng công cộng hợp lý. Đối với đô thị cũ, do mật độ xây dựng quá cao nên chọn giải pháp cân bằng quỹ cây xanh bằng việc bổ sung các mảng cây xanh lớn ở vùng ven. Khi mở rộng đô thị khu cũ, nếu có thể nên cải tạo xây dựng những vườn hoa nhỏ và bãi tập,

6.6. Trên khu đất cây xanh sử dụng công cộng có các di tích văn hoá, lịch sử đã được xếp hạng không được xây dựng các công trình gây ô nhiễm môi trường xung quanh và các công trình khác không có liên quan đến việc phục vụ nghỉ ngơi giải trí.

6.7. Khi cải tạo xây dựng đô thị cũ hoặc chọn đất xây dựng đô thị mới cần  khai thác triệt để và sử dụng hợp lí các khu vực có giá trị về cảnh quan thiên nhiên như đồi núi, rừng cây, đất ven sông, suối, biển, hồ. Đặc biệt là hệ thống mặt nước cần giữ gìn khai thác gắn với không gian xanh để sử dụng vào mục đích tạo cảnh quan môi trường đô thị.

6.8. Khi cải tạo xây dựng đô thị cũ và thiết kế quy hoạch đô thị mới cũng như  quy hoạch xây dựng các điểm dân cư  cần nghiên cứu bảo tồn hoặc sử dụng hợp lí  nhất các khu cây xanh hiện có kể cả các cây trồng cổ thụ có giá trị.

6.9. Trong các công viên, vườn hoa…tuỳ tính chất, quy mô mà bố trí thích hợp hệ thống hạ tầng kỹ thuật như thiết bị cấp thoát nước, chiếu sáng và các công trình phục vụ khác.

...

...

...

công trình từ  2m đến 5m, cách đường tàu điện từ 3m đến 5m, cách vỉa hè và đường từ 1,5m đến 2m, cách giới hạn mạng điện 4m, cách các mạng đường ống ngầm từ 1m đến 2m.

6.11. Khi thiết kế công viên, vườn hoa phải lựa chọn loại cây trồng và giải pháp thích hợp nhằm tạo được bản sắc địa phương, dân tộc và hiện đại, không xa lạ với tập quán địa phương  Ngoài ra, lựa chọn cây trồng trên các vườn hoa nhỏ phải đảm bảo sự sinh trưởng và phát triển không ảnh hưởng đến tầm nhìn các phương tiện giao thông.

a. Các loại cây trồng phải đảm bảo các yêu cầu sau:

- Cây phải chịu được gió, bụi, sâu bệnh

- Cây thân đẹp, dáng đẹp

- Cây có rễ ăn sâu, không có rễ nổi

- Cây lá xanh quanh năm, không rụng lá trơ cành hoặc cây có giai đoạn rụng lá trơ cành vào mùa đông nhưng dáng đẹp, màu đẹp và có tỷ lệ thấp.

- Không có quả thịt gây hấp dẫn ruồi muỗi

- Cây không có gai sắc nhọn, hoa quả mùi khó chịu

...

...

...

b. Về phối kết nên:

- Nhiều loại cây, loại hoa

- Cây có lá, hoa màu sắc phong phú  theo 4 mùa

- Nhiều tầng cao thấp, cây thân gỗ, cây bụi và cỏ, mặt nước , tượng hay phù điêu và công trình kiến trúc.

- Sử  dụng các quy luật trong nghệ thuật phối kết cây với cây, cây với mặt nước, cây với công trình và  xung quanh hợp lý, tạo nên sự hài hoà, lại vừa có tính tương phản vừa có tính tương tự, đảm bảo tính hệ thống tự nhiên.

Phần phụ lục (Tham khảo)

Phụ lục A: Diện tích tối thiểu của các loại đất công viên

STT

Phân loại

...

...

...

1

Công viên  trung tâm đô thị

15

2

Công viên văn hóa nghỉ ngơi (đa chức năng)

11-14

3

Công viên khu vực (Quận, phường)

10

...

...

...

Công viên khu nhà ở

3

5

Vườn dạo

0,5

6

Vườn công cộng ở đô thị nhỏ

2

7

...

...

...

50

Phụ lục B: Cơ cấu sử dụng đất trong công viên văn hoá nghỉ ngơi

Bảng B1: Thành phần sử dụng đất trong công viên văn hoá nghỉ ngơi

STT

Các khu chức năng

Tỷ lệ(%)

1

...

...

...

10-12

2

Khu biểu diễn

8-10

3

Khu thể thao

8-10

4

Khu thiếu nhi

...

...

...

5

Khu yên tĩnh

40-60

6

Khu phục vụ

2-5

Bảng B2: Tỷ  lệ các loại đất  trong công viên văn hoá nghỉ ngơi

STT

...

...

...

Tỷ lệ đất cây xanh công viên (%)

50 ng/ha<MĐSD <100ng/ha

MĐSD <50ng/ha

1

Cây xanh mặt nước

65-75

75-85

2

Đường

...

...

...

8-12

3

Sân bãi

8-12

4-8

4

Công trình

5-7

2-4

...

...

...

STT

Loại vườn hoa

Tỷ lệ %

Cây xanh

Đường, sân bãi

Công trình

1

Quảng trường- nút giao thông

...

...

...

60-70

25-35

5

2

Quảng trường- nút giao thông

(Quy mô dưới 1ha)

65-75

20-30

5

...

...

...

Quảng trường- nút giao thông lập thể (không cho người vào)

40-70

5-10

5-15

Phụ lục D: Kích thước dải cây xanh đường phố

STT

Cách bố trí

Chiều rộng tối thiểu(m)

1

...

...

...

2 - 4

2

Cây trồng hai hàng

5 - 6

3

Dải cây bụi và bãi cỏ

1

4

Vườn trước nhà 1 tầng

...

...

...

5

Vườn cây trước nhà nhiều tầng

6 + kết hợp cây bụi, mảng hoa, mảng cỏ

- Cây xanh đường phố phải căn cứ phân cấp tầng bậc và tính chất các loại đường mà bố trí cây trồng:(1) hàng trên vỉa hè, (2) hàng trên dải phân cách, (3) hàng rào và cây bụi, (4) kiểu vườn hoa. Quy định về kích thước cho dải cây xanh đường phố được quy định như sau:

- Kích thước chỗ trồng cây được quy định như sau: Cây hàng trên hè, lỗ để trống lát hình vuông: tối thiểu 1,2mx1,2m; hình tròn đường kính tối thiểu 1,2m.

- Một số quy cách khác đối với cây xanh trồng trên vỉa hè:

* Cây có thân thẳng, gỗ dai đề phòng bị giòn gẫy bất thường, tán lá gọn, thân cây không có gai, có độ phân cành cao.

* Lá cây có bản rộng để tăng cường quá trình quang hợp, tăng hiệu quả làm sach môi trường.

* Hoa quả (hoặc không có quả) không hấp dẫn ruồi nhặng làm ảnh hưởng đến VSMT.

...

...

...

* Cây phải có hoa đẹp, có những biểu hiện đặc trưng cho các mùa.

Phụ lục E: Các loại cây trồng cho các khu đô thị (tham khảo)

TT

Khu chức năng

Tính chất cây trồng

Kiến nghị trồng cây

...

...

...

Cây xanh trường học

- Chọn cây cao to, tán rộng, cho bóng râm tốt, gây ấn tượng mạnh

- Chọn cây cho vườn trường: Chọn các loại cây bản địa, có hoa, lá. Số loài cây càng nhiều càng tốt để có thể giúp cho việc nghiên cứu,học tập của học sinh.

- Hạn chế việc trồng các loại cây ăn quả.

- Không chọn cây có gai, nhựa, mủ độc như: Cà dại, thông thiên, dứa dại. Không trồng các loại cây hấp dẫn ruồi muỗi như sanh, si, đa, đề.

- Cây trồng nên có bảng ghi tên, ngày tháng trồng, xuất xứ.

...

...

...

-Cây cảnh, cây bản địa: hồng, hải đường, ổ quạ, phong lan, địa lan.

2

...

...

...

Cây xanh khu dân cư

- Tận dụng chọn giống cây địa phương để dễ dàng thích nghi với điều kiện sống

- Chọn cây chú ý phối kết màu sắc cả bốn mùa. Cây có hoa tạo vẻ mỹ quan, cảnh quan, vui mắt cho khu ở.

- Chọn cây có hương thơm, quả thơm

- Chọn cây có tuổi thọ cao

- Cành không ròn, dễ gãy

- Cho bóng mát rộng

- Tránh trồng cây ăn quả hấp dẫn trẻ em.

- Tránh những cây hoa quả hấp dẫn hoặc làm mồi cho sâu bọ, ruồi nhặng.

...

...

...

- Tránh những cây mùi khó chịu hoặc quá hắc.

-Xà cừ, muồng hoa đào, Vông, hồng, sữa, ngọc lan, lan túa, long não, dạ hương.

-Muồng ngủ, gạo, phượng, mí.

-Bàng lang nước, muống hoa vàng, vàng anh.

3

...

...

...

- Chọn cây có khả năng tiết ra các chất fitolcid diệt trùng và màu sắc hoa lá tác dụng tới hệ thần kinh, góp phần trực tiếp điều trị bệnh

- Chọn cây có tác dụng trang trí: màu sắc trong sáng, vui tươi, tạo sức sống.

- Chọn cây có hương thơm.

- Long não, lan tua, ngọc lan, bạch đàn, dạ hương, hồng, mộc...

- Bánh hỏi, mai đào, móng bò trắng, địa lan, mai vàng, đào phai, dừa, cau đẻ, cau lùn...

- Ngọc lan, hoàng lan, lan tua, muồn, bàng lang, phượng, vàng anh.

...

...

...

Cây xanh công viên , vườn hoa

- Chọn cây phong phú về chủng loại cây bản địa và cây ngoại lai, có vẻ đẹp

- Trồng cây đảm bảo bốn mùa có hoa lá xanh tươi

- Chọn cây trang trí phải có giá trị trang trí cao(hình thái, màu sắc, khả năng cắt xén)

- Các loại cây trang trí quý đặc biệt: Vạn tuế, bánh hỏi, trúc phật bà, trà mi, đỗ quyên, huyết dụ, cau bụi, cau lùn, cau ta, trúc đào.

...

...

...

Cây xanh khu công nghiệp

- Cây xanh cản khói, ngăn bụi: chọn cây có chiều cao, cây không trơ cành, tán lá rậm rạp, lá nhỏ, mặt lá ráp.

- Khu vực có chất độc hại NO,CO2,CO, NO2, trồng cây theo phương pháp nanh sấu và xen kẽ cây bụi để hiệu quả hấp thụ cao (tốt nhất tạo 3 tầng tán).

- Dải cây cách ly cùng loại khi dịên tích hẹp và hỗn hợp khi cần dải cách li lớn

- Chọn loại cây chịu được khói bụi độc hại

- Đài loan, tương tư, dẻ, lai, phi lao, chùm bao lơn, săng, đào lá to, đậu ma, nụ nhãn, sấu, vải, thị trám, muồng đen...

- Găng, ô rô, duối trúc đào đỏ, cô tòng các loại, dâm bụt các loại, bóng nước, rệu đỏ, thảm cỏ lá tre, mào gà, nhội, xà cừ, chẹo, lát hoa.

...

...

...

6

Cây trồng ở các bến tầu, bến xe, bến cảng, chợ

- Chọn cây bóng râm mát, tán rộng, chiếm diện tích mặt đất ít.

- Chọn các cây có tác dụng chắn gió, chắn nắng (ở hướng Tây, hướng gió mùa đông Bắc).

- Chọn các loại thân cành dai, không bị gẫy đổ bất thường, có hoa thơm, hoa đẹp.

- Muồng, long não, nhội, xà cừ, ngọc lan, hoàng lan, lan tua.

...

...

...

7

Cây trồng trên các vành đai xanh, giải xanh phòng hộ

- Chọn cây giống tốt, có bộ rễ khoẻ, khó bị bão làm gẫy, đổ nhằm tăng cường lượng ôxy, ngăn bớt tốc độ gió.

- Trồng xen kẽ nhiều loài cây có ưu điểm của loài này hỗ trợ khuyết điểm cho loài khác, hạn chế sâu bệnh phá hoại từng mảng.

- Sấu, các loại muồng, bàng,quyếch, chẹo, long não, phi lao…

...

...

...

MỘT SỐ GIẢI PHÁP BỐ TRÍ CÂY XANH - THỦ PHÁP BỐ CỤC CÂY XANH

BIỆN PHÁP TỔ CHỨC CÂY XANH ĐỂ CẢI THIỆN VI KHÍ HẬU

Một vài cách trồng cây trước cửa sổ

Thủ pháp bố trí cây xanh

Thủ pháp bố cục cây xanh cơ sở phối kết cây xanh

Thủ pháp bố cục cây xanh phối kết với các yếu tố

...

...

...

––

...

...

...