Tiêu chuẩn quốc gia TCVN 7517:2005 Xác định tình trạng dịch hại trong một vùng

• Số hiệu: TCVN7517:2005
• Loại văn bản: Tiêu chuẩn Việt Nam
• Nơi ban hành: Bộ Khoa học và Công nghệ
• Người ký: ***
• Ngày ban hành: 25/01/2006

1. Người thu thập/người giám định	2. Giám định kỹ thuật	3. Địa điểm và thời gian	4. Ghi chép/công bố
a. Chuyên gia phân loại	a. Chẩn đoán bằng phản ứng sinh hoá hoặc sinh học phân tử (nếu sẵn có)	a. Điều tra phát hiện hoặc điều tra khoanh vùng	a. Hồ sơ của TCBVTVQG/ công bố của tổ chức bảo vệ thực vật vùng (để tham khảo)
b. Chuyên gia chuyên ngành, chẩn đoán viên	b. Tiêu bản hoặc mẫu nuôi cấy được giữ trong bộ sưu tập chính thức, mô tả phân loại của chuyên gia	b. Điều tra đồng ruộng hoặc nơi sản xuất khác	b. Tạp chí khoa học hoặc kỹ thuật để tham khảo
c. Nhà khoa học	c. Tiêu bản trong bộ sưu tập chung	c. Giám sát không định kỳ hoặc ngẫu nhiên ở đồng ruộng, có thể không xác định rõ địa điểm /thời gian	c. Hồ sơ lưu trữ chính thức
d. Kỹ thuật viên	d. Mô tả và ảnh chụp	d. Quan sát trên sản phẩm hoặc phụ phẩm; ngăn ngừa sự du nhập	d. Tạp chí khoa học hoặc kỹ thuật không dùng để tham khảo
e. Chuyên gia nghiệp dư	e. Chỉ mô tả theo trực quan	e. Không xác định được thời gian và địa điểm chính xác	e. ấn phẩm nghiệp dư chuyên ngành
f. Không phải chuyên gia	f. Không xác định phương pháp giám định		f. Các tài liệu khoa học hoặc kỹ thuật chưa công bố
g. Không xác định được người thu thập/người giám định			g. Báo và các ấn phẩm khác không phải là ấn phẩm kỹ thuật; tạp chí/báo
			h. Trao đổi cá nhân; chưa công bố

6. Tình trạng dịch hại trong một vùng

6.1. Mô tả tình trạng dịch hại trong một vùng

Xác định tình trạng dịch hại trong một vùng yêu cần có sự đánh giá của chuyên gia về sự phân bố hiện tại của một loài dịch hại trong một vùng. Sự đánh giá này dựa trên việc tổng hợp các hồ sơ dịch hại và thông tin từ nhiều nguồn khác nhau. Cả hồ sơ hiện tại và trước đó được sử dụng trong việc đánh giá tình huống hiện tại. Tình trạng dịch hại có thể được mô tả theo:

6.1.1. Sự có mặt

Một loài dịch hại được coi là có mặt nếu hồ sơ chỉ ra rằng nó là loài bản địa hoặc du nhập. Nếu một loài dịch hại có mặt và các hồ sơ đủ độ tin cậy sẵn có, khi đó có thể cụ thể hoá sự phân bố của chúng bằng các cụm từ sau:

Có mặt: trong tất cả các địa phận của vùng

Có mặt: chỉ có ở một số vùng[2]^)

Có mặt: trừ những vùng không nhiễm loài dịch hại cụ thể

...

...

...

Có mặt: chỉ có ở một số vùng mà các cây trồng ký chủ được trồng ^2)

Có mặt: chỉ trong khu vực canh tác được bảo vệ Có mặt: mùa vụ

Có mặt: nhưng được quản lý [3]^)

Có mặt: được kiểm soát chính thức

Có mặt: đang được diệt trừ

Có mặt: ít phổ biến

Các cụm từ mô tả tương tự khác cũng có thể được sử dụng nếu phù hợp. Nếu không có nhiều hồ sơ đáng tin cậy, thì sẽ khó khăn cho việc cụ thể hoá sự phân bố của dịch hại.

Nếu thích hợp, việc xác định mức độ phổ biến của dịch hại (ví dụ: phổ biến, không phổ biến, ít gặp), mức độ gây hại và/hoặc tổn thất do dịch hại gây ra cho các cây ký chủ.

6.1.2. Không có mặt

...

...

...

Cũng có thể kết luận một loài dịch hại không có mặt thậm chí ngay cả khi có những hồ sơ trái ngược nhau. Các tình huống khác nhau đó được mô tả dưới đây. Sự không có mặt của dịch hại có thể cũng được khẳng định bằng điều tra cụ thể (xem TCVN 7516 : 2005) và trong trường hợp đó, cụm từ “được khẳng định bằng điều tra” nên được bổ sung. Tương tự, khi một VKNDH được thiết lập theo tiêu chuẩn thích hợp (xem TCVN 7515 : 2005) cụm từ “vùng không nhiễm dịch hại đã khai báo” nên được bổ sung.

Sự không có mặt: không có hồ sơ về dịch hại

Giám sát tổng thể chỉ ra rằng hiện thời dịch hại không có mặt và chưa bao giờ được ghi nhận.

Sự không có mặt: dịch hại đã bị tiêu diệt

Các hồ sơ về dịch hại chỉ ra rằng dịch hại đã xuất hiện trước đây. Một chương trình diệt trừ dịch hại đã được chứng minh là có kết quả (xem ISPM : 9 Hướng dẫn đối với các chương trình diệt trừ dịch hại).

Sự không có mặt: dịch hại không xuất hiện nữa

Hồ sơ dịch hại cho biết rằng dịch hại đã xuất hiện hoặc được thiết lập trong quá khứ, nhưng kết quả giám sát tổng thể xác định dịch hại không còn có mặt. Những lý do có thể là:

- điều kiện khí hậu hoặc tự nhiên khác với sự tồn tại của dịch hại

- thay đổi trong việc canh tác cây trồng là ký chủ

...

...

...

- thay đổi trong sản xuất nông nghiệp.

Sự không có mặt: hồ sơ dịch hại không có giá trị

Hồ sơ về dịch hại cho biết sự có mặt của một loài dịch hại, nhưng kết quả nghiên cứu lại cho thấy những hồ sơ đó không có hoặc không còn giá trị nữa theo những trường hợp sau:

- thay đổi trong phân loại

- giám định sai

- hồ sơ không chính xác

- sự thay đổi về đường biên giới quốc gia khi đó hồ sơ có thể cần được bổ sung.

Sự không có mặt: Hồ sơ của dịch hại không tin cậy

Hồ sơ dịch hại chỉ ra sự có mặt của một loài dịch hại, nhưng việc xác định dẫn đến kết luận rằng các hồ sơ đó có hoặc không đáng tin cậy, theo những trường hợp sau:

...

...

...

- phương pháp chẩn đoán hoặc giám định không còn giá trị

- hồ sơ không tin cậy (xem ở bảng).

Sự không có mặt: bằng việc ngăn chặn

Dịch hại chỉ được báo cáo trên các chuyến hàng tại điểm nhập khẩu hoặc điểm đến đầu tiên hoặc ở nơi lưu giữ trước khi giải phóng hàng, xử lý hoặc tiêu hủy. Việc giám sát khẳng định dịch hại không thiết lập được.

6.1.3. Tính nhất thời

Tình trạng dịch hại được xem là nhất thời khi một loài dịch hại xuất hiện nhưng sự thiết lập là không xảy ra căn cứ vào sự đánh giá kỹ thuật. Có 3 loại nhất thời:

Nhất thời: không được coi là dịch hại

Dịch hại chỉ được phát hiện như là một quần thể xuất hiện đơn lẻ hoặc cách ly không hy vọng sống sót và không cần áp dụng biện pháp KDTV.

Nhất thời: được coi là dịch hại nhưng đang bị giám sát

...

...

...

Nhất thời: được coi là dịch hại nhưng đang bị diệt trừ

Dịch hại được phát hiện như một quần thể cách ly mà có thể sống sót trong tương lai gần, có khả năng thiết lập quần thể, và không có các biện pháp KDTV để diệt trừ. Cần áp dụng các biện pháp KDTV thích hợp để diệt trừ.

6.2. Xác định tình trạng dịch hại trong một vùng

Xác định tình trạng một loài dịch hại được TCBVTVQG thực hiện. Kết quả được quyết định ngay sau khi có mô tả thích hợp nhất về tình trạng dịch hại trong một vùng (xem 7.1) dựa trên thông tin hỗ trợ. Việc xác định này có thể bao gồm:

- hồ sơ dịch hại

- hồ sơ điều tra dịch hại

- hồ sơ hoặc các tài liệu khác cho thấy không có dịch hại

- kết quả của giám sát tổng thể

- thông tin từ những ấn phẩm khoa học và cơ sở dữ liệu

...

...

...

- thông tin khác liên quan đến đánh giá có mặt hoặc không có mặt của dịch hại.

Độ tin cậy và nhất quán của các thông tin phải được xem xét. Đặc biệt, khi có thông tin trái ngược nhau, cần phải ý kiến của chuyên gia.

7. Chế độ báo cáo

Các bên tham gia có các nghĩa vụ theo quy định của TCBVTVQG (xem bản soát xét mới: Điều VIII 1a) để báo cáo “sự xuất hiện, bùng phát hoặc lan rộng các loài dịch hại”, trong đó đề cập tới tiêu chuẩn này, các thông tin gắn liền với “tình trạng dịch hại trong một vùng” là một phần. Tiêu chuẩn này không liên quan đến các nghĩa vụ báo cáo nhưng lại quan tâm tới chất lượng thông tin báo cáo. Những báo cáo chính xác là một phần thiết yếu của việc hợp tác quốc tế nhằm tạo thuận lợi cho thương mại. Sai sót trong việc phát hiện và báo cáo dịch hại, hoặc không chính xác, không kịp thời, hoặc các báo cáo bị sai lệch có thể dẫn đến việc thết lập các rào cản thương mại, hoặc dẫn đến sự du nhập và/hoặc lan rộng của dịch hại.

Các tổ chức hoặc cá nhân liên quan đến việc thu thập các hồ sơ dịch hại nên theo những khuyến nghị trong tiêu chuẩn này và cung cấp cho TCBVTVQG các chi tiết chính xác, đầy đủ trước khi báo cáo thông tin chung.

Để thực hiện báo cáo đúng, TCBVTVQG phải:

- căn cứ vào sự xác định tình trạng dịch hại trong một vùng về các thông tin đáng tin cậy và cập nhật sẵn có.

- có tính đến sự phân cấp và xác định tình trạng dịch hại đuợc quy định trong tiêu chuẩn này khi có sự trao đổi thông tin tình trạng dịch hại giữa các nước.

- thông báo cho TCBVTVQG của các đối tác thương mại càng sớm càng tốt và cho các tổ chức bảo vệ thực vật vùng, khi thích hợp về những thay đổi liên quan đến tình trạng dịch hại và đặc biệt báo cáo về loài dịch hại mới thiết lập.

...

...

...

- khi đã xác định được hồ sơ dịch hại tại quốc gia khác không được thông báo, TCBVTVQG có thể báo cáo điều đó cho các quốc gia hoặc tổ chức bảo vệ thực vật vùng khác ngay sau khi có thông báo và tham vấn cho TCBVTVQG liên quan.

- việc trao đổi các thông tin tình trạng dịch hại phải phù hợp với điều VII (2j) và VIII (1a và 1c) của Công ước quốc tế về bảo vệ thực vật tới phạm vi có thể thực thi, mức độ và ngôn ngữ có thể chấp thuận đối với cả hai nước.

- chỉnh sửa các hồ sơ sai sót càng sớm càng tốt.

[1] kể cả tài liệu điện tử.

[2] Chỉ rõ nơi có thể.

[3] Theo những chi tiết được liệt kê.