Tiêu chuẩn TCVN 13702:2023 về Giống cây lâm nghiệp - Khảo nghiệm tính khác biệt, tính đồng nhất và tính ổn định - Yêu cầu chung

• Số hiệu: TCVN13702:2023
• Loại văn bản: Tiêu chuẩn Việt Nam
• Nơi ban hành: ***
• Người ký: ***
• Ngày ban hành: Năm 2023

Bảng 2 - Trạng thái biểu hiện của tính trạng được viết đầy đủ ở 9 mức

Trạng thái biểu hiện

Mã số

Rất nhỏ

1

Rất nhỏ tới nhỏ

2

Nhỏ

3

...

...

...

4

Trung bình

5

Trung bình tới lớn

6

Lớn

7

Lớn tới rất lớn

8

...

...

...

9

GHI CHÚ: Trong điều kiện số lượng giống còn ít, chưa có khả năng xác định được mức độ biểu hiện tính trạng bằng con số (mã số), việc ghi chép và lưu giữ có thể sử dụng số đo cụ thể (đối với tính trạng số lượng) hoặc sử dụng bảng so màu với tính trạng biểu hiện màu sắc.

4.4.2  Bảng tính trạng

Tùy theo các tính trạng đặc trưng của giống theo từng nhóm loài phù hợp theo yêu cầu được thể hiện theo mẫu ở bảng 3:

Bảng 3 - Các tính trạng đặc trưng của giống (Bảng mẫu)

TT

(1)

Tính trạng và trạng thái biểu hiện

(2)

...

...

...

(3)

Mã số

(4)

...

...

...

...

...

...

GHI CHÚ: Trong bảng mô tả phải có ít nhất 1 tính trạng khác biệt được đánh dấu bằng dấu hoa thị (*).

(Ví dụ minh họa một số tính trạng đặc trưng của giống tham khảo tại phụ lục C)

Phụ lục A

(Tham khảo)

Các tính trạng được sử dụng để đánh giá trong khảo nghiệm DUS

...

...

...

Đối với bất cứ giống nào có khả năng bảo hộ giống thì giống đó phải được xác định bởi các đặc điểm (tính trạng) một cách rõ ràng. Chỉ sau khi một giống được xác định đầy đủ các tiêu chuẩn DUS thì giống đó mới đáp ứng được điều kiện bảo hộ. Đó là cơ sở đánh giá giống đối với khảo nghiệm DUS để xác định tính khác biệt, đồng nhất, ổn định.

A.2  Lựa chọn các tính trạng

Yêu cầu cơ bản là tính trạng phải được thể hiện đầy đủ trước khi nó được sử dụng cho khảo nghiệm DUS hoặc xây dựng bảng mô tả giống với sự thể hiện của tính trạng đó:

a. Kết quả được tạo ra từ một gen hoặc sự kết hợp của nhiều gen (Yêu cầu này đã được xác định rõ ở điều 1 (6), Luật 1991 của UPOV là yêu cầu cơ bản cho mọi trường hợp.

b. Là hoàn toàn không đổi và có khả năng lặp lại trong môi trường đặc biệt.

c. Những biểu hiện khác nhau rõ ràng giữa các giống là khả năng tạo nên tính khác biệt.

d. Có khả năng định nghĩa và thừa nhận chính xác (Điều kiện này được thể hiện trong điều 6 Luật 1961/1972 và 1978 Công ước UPOV là điều kiện cơ bản cho mọi trường hợp).

e. Phải đáp ứng yêu cầu về tính đồng nhất

f. Các điều kiện về tính ổn định phải thể hiện đầy đủ nghĩa là tính trạng thể hiện độ ổn định phải không thay đổi và các kết quả lặp lại lần sau.

...

...

...

Cách phân loại trong bảng sau đây có thể được sử dụng trong việc khảo nghiệm và tiêu chuẩn phù hợp.

Bảng A.1 - Phân loại các tính trạng chức năng

Dạng

Chức năng

Yêu cầu

Tính trạng chuẩn trong tiêu chuẩn khảo nghiệm

Các tính trạng đó được UPOV chấp nhận để đánh giá DUS

Phải thoả mãn yêu cầu đã trình bày ở mục A.2, phụ lục A

Tính trạng dấu (*)

...

...

...

1. Phải là tính trạng quy định tại mục 4.4 của tiêu chuẩn

2. Luôn được sử dụng trong khảo nghiệm DUS và được tất cả các nước thành viên UPOV sử dụng để mô tả giống

Tính trạng phân nhóm

1. Các tính trạng trong đó việc ghi lại các mức biểu hiện, thậm chí biểu hiện ở các vị trí khác nhau có thể được sử dụng để lựa chọn riêng biệt và kết hợp với các tính trạng khác, các giống được biết đến rộng rãi có thể được loại trừ khỏi khảo nghiệm để sử dụng trong đánh giá tính khác biệt

2. Việc ghi lại mức biểu hiện của các tính trạng đó, thậm chí ở các địa điểm khác nhau có thể được sử dụng riêng biệt hoặc kết hợp với các tính trạng khác, Trong khảo nghiệm DUS bố trí sao cho các giống tương tự được nhóm lại với nhau

1. a) Các tính trạng chất lượng

b) Các tính trạng số lượng hoặc giả chất lượng mà nó giúp phân biệt rõ ràng giữa các giống được biết đến rộng rãi từ các mức biểu hiện được ghi lại ở các địa điểm khác nhau.

2. Phải được sử dụng cho các chức năng 1 và 2

3. Nên là một tính trạng có dấu (*) và/ hoặc có trong tờ khai kỹ thuật hoặc đơn xin bảo hộ

...

...

...

1. Để xác định các tính trạng mới không có trong tiêu chuẩn khảo nghiệm mà được các thành viên UPOV sử dụng trong khảo nghiệm DUS được xem xét để bổ sung cho các tiêu chuẩn trong tương lai

2. Để phối hợp dễ dàng trong việc tiến hành và sử dụng các tính trạng mới và đưa ra các cơ hội cho các chuyên gia soạn thảo

1. Phải thỏa mãn yêu cầu đã trình bày ở mục A.2, phụ lục A

2. Phải được ít nhất 1 thành viên UPOV sử dụng để khảo nghiệm DUS

3. Các tính trạng bổ sung nên thông tin cho UPOV để đưa vào tài liệu TGP/5 “Kinh nghiệm và hợp tác trong khảo nghiệm DUS”

Phụ lục B

(Tham khảo)

Tờ khai kỹ thuật khảo nghiệm DUS

...

...

...

2. Tên giống:

3. Tổ chức, cá nhân đăng ký khảo nghiệm

3.1  Tên:

3.2  Địa chỉ:                   Số điện thoại:               Email:

4. Tác giả giống:

4.1. Tên:

4.2. Địa chỉ:                   Số điện thoại:               Email:

5. Nguồn gốc giống, phương pháp chọn tạo

5.1. Vật liệu:

...

...

...

5.3. Thời gian và địa điểm:

6. Giống đã được bảo hộ hoặc công nhận ở nước ngoài

6.1. Tên nước: ngày   tháng   năm

7. Các tính trạng đặc trưng của giống

Bảng B.1 - Một số tính trạng đặc trưng của giống

TT

Tính trạng và mức độ biểu hiện

Giống điển hình

Mã số

...

...

...

...

...

...

...

...

...

8. Các giống tương tự và sự khác biệt so với giống đăng ký khảo nghiệm

Bảng B.2 - Sự khác biệt giữa giống tương tự và giống khảo nghiệm

Tên giống tương tự

Những tính trạng khác biệt

Trạng thái biểu hiện

Giống tương tự

...

...

...

...

...

...

9. Các thông tin bổ sung giúp cho việc phân biệt giống

9.1. Khả năng chống chịu sâu bệnh:

9.2. Các điều kiện đặc biệt để khảo nghiệm giống:

9.3. Thông tin khác:

Ngày   tháng    năm
(Ký tên, đóng dấu)

...

...

...

Phụ lục C

(Tham khảo)

Ví dụ minh họa một số tính trạng đặc trưng của giống

Bảng C.1 - Ví dụ một số tính trạng đặc trưng của các giống Keo lai

TT

Tính trạng và trạng thái biểu hiện

Mẫu giống điển hình

Mã số

...

...

...

Cây: chiều cao

(c)

Thấp

3

MS

Trung bình

...

...

...

5

QN

Cao

7

2

Cây: xuất hiện đa thân

...

...

...

Không

1

VG

Có

9

(QN)

...

...

...

3 (*)

Thân cây: Độ cong queo (loại 1 thân)

(c)

...

...

...

Không cong hoặc cong rất ít

3

PQ

Trung bình

5

Nhiều

...

...

...

7

4 (*)

Thân: dạng vỏ

(c)

Nhẵn

3

...

...

...

Phân miếng nhỏ

5

QL

Nứt rãnh

7

5

Thân: mầu sắc vỏ

...

...

...

VG

Trắng

1

(c)

Nâu trắng

3

...

...

...

Nâu

5

Nâu đỏ

7

Nâu đen

...

...

...

9

6 (*)

Thân: Xuất hiện vặn xoắn

(c)

Không

1

...

...

...

Có

9

7 (*)

Lá: dáng đỉnh

VG

Nhọn

...

...

...

1

(a)

QL

Tròn

9

...

...

...

Lá: chiều dài

MS

Ngắn

3

(a)

Trung bình

...

...

...

5

QN

Dài

7

9 (*)

Lá: chiều rộng

...

...

...

Hẹp

3

(a)

Trung bình

5

QN

Rộng

...

...

...

7

…

…

…

…

GHI CHÚ:

(a) Các quan sát phải được tiến hành trên cây từ 12 đến 18 tháng tuổi.

(c) Các quan sát phải được tiến hành trên cây từ 36 đến 48 tháng tuổi.

Tính trạng dấu hoa thị (*): là những tính trạng quan trọng để hài hòa với bản mô tả giống trên phạm vi quốc tế và những tính trạng này luôn được sử dụng để thẩm định khảo nghiệm DUS và có trong bản mô tả giống của các thành viên UPOV, trừ khi mức biểu hiện của tính trạng đã qua đi hoặc điều kiện môi trường không phù hợp đối với tính trạng này.

...

...

...

TT

Tính trạng và trạng thái biểu hiện

Mẫu giống điển hình

Mã số

1 (*)

Cây: Tán cây

...

...

...

A38

1

QN

Hơi Xòe

Daddow

2

Xòe ngang

OC,814

...

...

...

Rũ xuống

A4

4

2 (*)

Cây: Chiều cao cây

QN

...

...

...

3

VG

Trung bình

5

Cao

...

...

...

3 (*)

Cây: Góc phân cành

QN

Nhọn

A38

1

VG

...

...

...

2

Tù

3

4

Cây: Độ dày tán lá

...

...

...

QN

Thưa

A38, A16

3

VG

Trung bình

816, 849, A4, NG8

5

...

...

...

OC

7

5 (*)

Thân: Dạng vỏ thân

QN

Nhẵn

...

...

...

VG

Trung bình

2

Sần sùi

3

6

...

...

...

QL

Không có

1

VG

Có

...

...

...

7

Lá: Chiều dài cuống lá

Ngắn

849, A16

1

QN

...

...

...

OC, 842 DADDOW

2

MS/VG

Dài

246, 816, 741

3

8

Lá: Chiều dài lá

...

...

...

QN

Ngắn

3

VG

Trung bình

5

...

...

...

7

…

…

…

…

GHI CHÚ:

Tính trạng dấu hoa thị (*): là những tính trạng quan trọng để hài hòa với bản mô tả giống trên phạm vi quốc tế và những tính trạng này luôn được sử dụng để thẩm định khảo nghiệm DUS và có trong bản mô tả giống của các thành viên UPOV, trừ khi mức biểu hiện của tính trạng đã qua đi hoặc điều kiện môi trường không phù hợp đối với tính trạng này.

Bảng C.3 - Ví dụ một số tính trạng đặc trưng của giống Sa nhân

...

...

...

Tính trạng

Trạng thái biểu hiện

Mã số

1

Cây: Dạng sinh trưởng

Đứng - Erect

3

(a)

Plant: Growth habit

...

...

...

5

QN

Xòe ngang - Horizontal

7

MS

...

...

...

Cây: Chiều cao

Thấp - Short

3

(a)

Plant: height

Trung bình - Medium

5

QN

...

...

...

7

MS

3

Cây: Số thân

Ít - Few

3

...

...

...

Plant: number of stem

Trung bình - Medium

5

QN

Nhiều - Many

7

MS

...

...

...

4

Cây: Trạng thái của lá trên cùng

Đứng - Erect

3

(a)

Plant: attitude of top leaf

Nửa đừng - Semi erect

5

...

...

...

Nằm ngang - Horizontal

7

VG

5

Cây: Số lá trên thân chính

...

...

...

3

(a)

Plant: leaf number of main stem

Trung bình - Medium

5

PQ

Nhiều - Many

7

...

...

...

6

Lá: Chiều dài (lá lớn nhất ở 1/3 thân chính phía trên)

Ngắn - Short

3

(a)

...

...

...

5

QN

Dài - Long

7

MG

...

...

...

7

Lá: Chiều rộng (lá lớn nhất ở 1/3 thân chính phía trên)

Hẹp - Narrow

(a)

...

...

...

3

QN

Rộng - Broad

5

MG

7

...

...

...

8

Lá: Mức độ xanh của lá

Nhạt - Light

3

(a)

Leaf: intensity of green

...

...

...

5

QN

Đậm - Dark

7

VG

...

...

...

Thân: sắc tố anthocyan

Stem: Anthocyanin

Không có hoặc rất nhạt - Absent or very weak

1

Nhạt - Light

3

(a)

...

...

...

5

QN

Đậm - Dark

7

VG

Rất đậm - Very dark

9

...

...

...

(a) Các quan sát phải được tiến hành trên cây từ 12 đến 18 tháng tuổi.

Tính trạng dấu hoa thị (*): là những tính trạng quan trọng để hài hòa với bản mô tả giống trên phạm vi quốc tế và những tính trạng này luôn được sử dụng để thẩm định khảo nghiệm DUS và có trong bản mô tả giống của các thành viên UPOV, trừ khi mức biểu hiện của tính trạng đã qua đi hoặc điều kiện môi trường không phù hợp đối với tính trạng này.

Thư mục tài liệu tham khảo

[1]. Quy phạm khảo nghiệm DUS một số loài hoa và tài liệu hướng dẫn chung, Nhà xuất bản Nông nghiệp, 2011.

[2]. TG/1/3, General Introduction to the Examination of Distinctness, Uniformity and Stability and the Development of Harmonized Descriptions of New Varieties of Plants (Hướng dẫn chung về đánh giá tính khác biệt, tính đồng nhất, tính ổn định và hài hòa hóa trong mô tả giống cây trồng mới), International Union for the protection of new varieties of plants, Geneva 2002.

[3]. TGP/8/1, Trial design and techiques used in the examination of Distinctness, Uniformity and Stability (Phương pháp bố trí thí nghiệm và các biện pháp kỹ thuật được sử dụng để đánh giá tính khác biệt, tính đồng nhất và tính ổn định), International Union for the protection of new varieties of plants, 2010.

[4]. TGP/9/1, Examinning Distinctness (Đánh giá tính khác biệt), International Union for the protection of new varieties of plants, 2008.

[5]. TGP/10/1, Examinning Uniformity (Đánh giá tính đồng nhất), International Union for the protection of new varieties of plants, 2008.

...

...

...

[7]. Thông tư 22/2021/TT-BNNPTNT ngày 29 tháng 12 năm 2021 của Bộ trưởng Bộ nông nghiệp và phát triển nông thôn quy định danh mục loài cây trồng lâm nghiệp chính; công nhận giống và nguồn giống cây trồng lâm nghiệp.