TIÊU CHUẨN NGÀNH
04TCN
125:2006
QUY
PHẠM KỸ THUẬT NUÔI RẮN HỔ MANG
1.
NHỮNG QUY ĐỊNH CHUNG
1.1. Mục tiêu, nội dung
Quy phạm này quy định
các nguyên tắc và yêu cầu kỹ thuật cơ bản trong gây nuôi sinh sản các loài rắn
hổ mang Naja atra, Naja kaouthia, Naja siamensis (sau đây gọi chung là
rắn), bao gồm các quy định về chuồng trại; kỹ thuật chọn giống; kỹ thuật ấp
trứng; kỹ thuật chăm sóc con non; kỹ thuật chăn nuôi; thức ăn; kỹ thuật chọn
đàn sinh sản hậu bị; công tác thú y; vệ sinh môi trường; vận chuyển áp dụng cho
các trại nuôi sinh sản biệt lập các loài rắn hổ mang.
1.2. Đối tượng và phạm
vi áp dụng
Quy phạm kỹ thuật này
là cơ sở để quản lý, kiểm soát trại gây nuôi sinh sản các loài rắn hổ mang đã
nêu trên phạm vi cả nước, xác định tiêu chuẩn trại nuôi, năng lực sản xuất của
trại.
2.
GIẢI THÍCH THUẬT NGỮ
...
...
...
Bạn phải
đăng nhập hoặc
đăng ký Thành Viên
TVPL Pro để sử dụng được đầy đủ các tiện ích gia tăng liên quan đến nội dung TCVN.
Mọi chi tiết xin liên hệ:
ĐT: (028) 3930 3279 DĐ: 0906 22 99 66
- Nuôi sinh sản: Là quá
trình nhân giống động vật trong môi trường có kiểm soát.
- Nguồn giống sinh sản:
Là các cá thể động vật ban đầu được sử dụng để sản xuất ra các thế hệ kế tiếp
trong trại nuôi. Nguồn giống sinh sản phải có nguồn gốc hợp pháp. Việc khai
thác nguồn giống sinh sản không được làm ảnh hưởng đến sự tồn tại của loài đó
trong tự nhiên.
- Thế hệ:
+ Thế hệ F1: Là các cá
thể được sinh ra trong môi trường có kiểm soát, trong đó có ít nhất bố hoặc mẹ
được khai thác từ tự nhiên hoặc hợp tử được hình thành từ tự nhiên.
+ Thế hệ F2 hoặc kế
tiếp: Là các cá thể được sinh ra bởi các cặp bố mẹ được sinh ra trong môi
trường có kiểm soát.
-
Trại vệ tinh: Là trại nhận nuôi cá sấu thương phẩm do trại gây nuôi sinh sản
biệt lập cung cấp.
- Giao phối đồng huyết,
cận huyết: Là quá trình cho các cá thể sinh sản có quan hệ họ hàng trong ba thế
hệ liên tiếp giao phối với nhau.
- Thuần chủng: Là cá
thể còn giữ nguyên các đặc điểm sinh học của tổ tiên loài đó, không bị lai tạp
với loài khác.
3.
KỸ THUẬT GÂY NUÔI
...
...
...
Bạn phải
đăng nhập hoặc
đăng ký Thành Viên
TVPL Pro để sử dụng được đầy đủ các tiện ích gia tăng liên quan đến nội dung TCVN.
Mọi chi tiết xin liên hệ:
ĐT: (028) 3930 3279 DĐ: 0906 22 99 66
Trại nuôi rắn cần được
bố trí tách biệt với nơi ở của người, trại phải đảm bảo chắc chắn không để rắn
thoát ra ngoài gây nguy hiểm cho người, vật nuôi. Tuỳ thuộc vào diện tích mà
chuồng nuôi rắn có thể được xây dựng theo các cách sau:
- Chuồng nuôi có nền
đắp cao 30-40cm, xung quanh có tường bao quanh cao 1-1,5m, có rãnh thoát nước,
giữa chuồng xếp ngang, dọc những thân cây ngô, rễ cây khô làm hang, ổ cho rắn
trú ngụ. Phía trên phủ nhiều tấm rạ làm mát và che mưa, nắng. Kiểu chuồng này
có thể bố trí nuôi với mật độ 10-15 cá thể/m2.
- Chuồng nuôi xây bằng
gạch kiên cố, bố trí nơi cao ráo, có mái che cơ động, chia thành từng hầm nuôi,
mỗi hầm nuôi có diện tích khoảng 0,5 m2. Hầm phải đảm bảo mát về mùa
hè, ấm về mùa đông do rắn là động vật biến nhiệt. Hầm nuôi thường có hình chữ
nhật, có cửa phía trước hoặc phía trên được làm bằng lưới thép. Có thể nuôi một
cá thể rắn sinh sản hay một cá thể rắn thương phẩm một chuồng.
3.2.
Kỹ thuật chọn giống
Để chọn nguồn con giống
sinh sản cần chọn những cá thể khoẻ mạnh, thân tròn lẳn, rắn chắc, đường kính
vòng thân 1,8-2,0cm, trọng lượng đạt trên 1,5kg, độ dài thân không dưới 1,2 m;
da sáng bóng, cơ quan sinh sản bình thường. Rắn có độ tuổi thành thục trên hai
năm. Mùa sinh sản của rắn thường từ tháng 3 đến tháng 8 âm lịch. Rắn mang thai
hơn hai tháng thì đẻ trứng, mỗi lần đẻ từ 10 – 20 trứng.
3.3.
Kỹ thuật ấp trứng
3.3.1. Tiêu chuẩn trứng
- Ổ trứng phải tạo thành
khối, lành lặn không có vết xước.
- Khối lượng trứng phải
đạt từ 15-20g.
...
...
...
Bạn phải
đăng nhập hoặc
đăng ký Thành Viên
TVPL Pro để sử dụng được đầy đủ các tiện ích gia tăng liên quan đến nội dung TCVN.
Mọi chi tiết xin liên hệ:
ĐT: (028) 3930 3279 DĐ: 0906 22 99 66
3.3.2. Ấp trứng
- Trước khi ấp bề mặt
phòng ấp cần được khử trùng bằng vôi bột, sau 5-7 ngày cần dọn sạch vôi bột và
cho trứng vào ấp hoặc cũng có thể khử trùng bằng cách phun phoocmôn 1%-2% trước
3 ngày cho trứng vào ấp.
- Các nguyên liệu ấp
trứng (đất thịt nhẹ, đất cát pha, cát đen) phải được phơi nắng nhiều ngày và
được khử trùng. Căn cứ điều kiện môi trường để xác định tỷ lệ pha cho phù hợp.
Nếu độ ẩm cao thì tỷ lệ cát/đất cao (70% cát và 30% đất)
- Rải nguyên liệu ấp
xuống phòng ấp với độ dầy 15-20cm.
- Trứng đặt theo ổ, mỗi
ổ cách nhau 5cm. Sau khi đặt trứng, lấy nguyên liệu ấp phủ lên bề mặt trứng dày
từ 2-3cm.
- Thời gian áp trứng
kéo dài từ 60-70 ngày. Lưu ý, khi ấp đến ngày thứ 54, phải lấy trứng lên để
loại những quả hỏng. Tạo độ ẩm cho trứng bằng cách dùng khăn nhúng nước phủ lên
mặt (độ ẩm đạt khoảng trên 90%). Những ngày tiếp theo phải thay khăn sạch mới
và phun nước lên khăn để đảm bảo độ ẩm cho trứng. Để đảm bảo độ ẩm được duy trì
ổn định nên đặt máy đo độ ẩm ở khu ấp trứng.
3.4.
Kỹ thuật chăm sóc con non
Sau khi nở được
một ngày thì cần tách rắn con ra nhốt riêng. Trong một tuần đầu sau khi nở, rắn
không ăn mà sống nhờ chất dinh dưỡng còn lại trong noãn hoàn. Tuy nhiên, cần
chú ý cho rắn uống nước, chỉ sau khi rắn lột xác lần thứ nhất mới tiến hành cho
ăn. Rắn non chỉ hoạt động ban ngày, để có thể thu nhiệt lượng từ ánh sáng mặt
trời sưởi ấm cho cơ thể. Ban
đêm rắn ngủ, các cá thể thường tập trung lại để giữ nhiệt khi ngủ.
Cần đảm bảo nhiệt độ
trong hang, hầm nuôi rắn cao hơn 2-3oC so với nhiệt độ ngoài, khi
gặp thời tiết rét đậm (đối với các tỉnh phía Bắc) hoặc thấp hơn 5-6oC
so với bên ngoài khi thời tiết nắng nóng.
...
...
...
Bạn phải
đăng nhập hoặc
đăng ký Thành Viên
TVPL Pro để sử dụng được đầy đủ các tiện ích gia tăng liên quan đến nội dung TCVN.
Mọi chi tiết xin liên hệ:
ĐT: (028) 3930 3279 DĐ: 0906 22 99 66
3.5.
Kỹ thuật nuôi rắn thương phẩm
Quá trình sinh trưởng,
phát triển của rắn phải trải qua một số lần lột xác, việc lột xác không diễn ra
theo chu kỳ nhất định. Khi sắp lột xác, rắn bỏ ăn, trở lên hung dữ, da chuyển
sang màu trắng cần đưa rắn vào hầm nuôi yên tĩnh, có độ ẩm cao. Sau khi lột xác
cần cho rắn ăn đầy đủ dinh dưỡng. Trong mỗi chuồng nuôi nên để một máng đựng
nước sạch cho rắn uống và tắm (nhất là thời gian lột xác), đồng thời tăng độ ẩm
khi gặp thời tiết khô hanh.
Đối với các hầm nuôi
rắn trong phòng cần bố trí 1-2 bóng đèn để thắp sáng và dùng sưởi ấm cho rắn
khi rét đậm (ở các tỉnh phía Bắc). Lưu ý, khi sưởi ấm cho rắn, trong phòng nên
để 1-2 máng nước để giữ ẩm. Trong thời gian ngủ đông (3 tháng mùa đông ở các
tỉnh phía Bắc) rắn không ăn, không nên mở chuồng kiểm tra. Khi thời tiết nắng
ấm, có thể mở cửa chuồng, bỏ rơm cũ, chuyển rắn vào các chuồng nuôi rắn thương
phẩm.
3.6.
Thức ăn cho rắn
Thành phần thức ăn chủ
yếu là protein với hàm lượng cao từ 60-70%; lipit 9-10% còn lại là chất thô.
Thức ăn phổ biến cho
rắn hổ mang là rắn nước, cá, ếch, nhái, chuột, côn trùng. Rắn có tập tính ăn
mồi động vì vậy khi cho ăn cần dùng que để đung đưa mồi nhử rắn. Nên cho rắn ăn
theo thời gian biểu cố định và cần có chế độ giám sát việc sử dụng thức ăn.
Không cho rắn ăn thức ăn ôi, thiu.
Đối với rắn non, thức ăn cần được cắt nhỏ (0,5
x 0,5cm), cần chú ý cắt nhỏ xương trong thức ăn tránh để rắn bị hóc. Trong thời
gian rắn ăn cần chú ý không gây ồn ào tránh kích thích mạnh làm rắn bỏ ăn.
3.7.
Kỹ thuật chọn đàn sinh sản hậu bị
Để tạo đàn giống sinh
sản cần chọn từ các hầm nuôi rắn thương phẩm những con lớn nhanh (cá thể sinh
ra từ những con mẹ sinh sản nhiều), thân tròn chắc, đen bóng, bộ phận sinh dục
còn nguyên vẹn. Sau khi lựa chọn được con giống sinh sản cần tách ra nuôi
riêng. Trước khi tách nuôi riêng phải xác định rõ nguồn gốc sinh sản, đánh dấu
từng con để tránh tình trạng phối giống đồng huyết hoặc cận huyết ảnh huởng tới
sức sản xuất và chất lượng thế hệ sau.
...
...
...
Bạn phải
đăng nhập hoặc
đăng ký Thành Viên
TVPL Pro để sử dụng được đầy đủ các tiện ích gia tăng liên quan đến nội dung TCVN.
Mọi chi tiết xin liên hệ:
ĐT: (028) 3930 3279 DĐ: 0906 22 99 66
Để xác định các cá thể
rắn chọn làm nguồn giống sinh sản và các thế hệ kế tiếp của rắn có thể áp dụng
phương pháp tách rắn ra nuôi riêng mỗi hầm nuôi một cá thể, sau đó đánh dấu
từng hầm nuôi bằng thẻ ghi ký hiệu, mã hiệu hay số hiệu, lập sổ sách để theo
dõi. Đối với các cơ sở nuôi rắn có điều kiện, có thể áp dụng phương pháp gắn
Chíp điện tử để theo dõi.
3.9.Công
tác thú y
Trong quá trình gây
nuôi, rắn có thể mắc một số bệnh, để có phương pháp điều trị tốt nhất người
nuôi rắn cần liên hệ với cơ quan Thú y. Sau đây là một số bệnh thường gặp và
một số phương pháp điều trị để người nuôi tham khảo:
3.9.1. Bệnh do môi
trường
- Nguyên nhân: Do môi
trường thay đổi như khí hậu, thời tiết, nhiệt độ, độ ẩm:
- Triệu chứng: Rắn có
thể bị “sốc”, nhiều con có thể bị chết do không thích nghi với điều kiện nuôi
nhốt. Biểu hiện là rắn mệt mỏi, kém ăn, biến đổi mầu da, khó lột xác, hay xuất
hiện những vùng nhiễm trùng trên cơ thể.
- Cách điều trị: Cần
chú ý các thay đổi của môi trường, bố trí che chắn, giữ ấm cho hang rắn khi rét
đậm. Điều hoà độ ẩm, khi thời tiết hành khô.
3.9.2. Bệnh do thiếu
một số vi chất
- Nguyên nhân: Rắn có
thể thiếu các vitamin như B1,B2, vitamin D2.
...
...
...
Bạn phải
đăng nhập hoặc
đăng ký Thành Viên
TVPL Pro để sử dụng được đầy đủ các tiện ích gia tăng liên quan đến nội dung TCVN.
Mọi chi tiết xin liên hệ:
ĐT: (028) 3930 3279 DĐ: 0906 22 99 66
- Cách điều trị: Bổ
xung các vitamin vào thức ăn và không cho rắn ăn tinh bột.
3.9.3. Bệnh do nhiễm
trùng Salmonella enteritidis
- Nguyên nhân: Do rắn
bị nhiễm trùng Salmonella enteritidis, bệnh rất phổ biến ở rắn và
có thể lây sang người.
- Triệu chứng: Rắn bị
tiêu chảy, chậm lớn, có thể chết.
- Cách điều trị: Điều
trị cho rắn bệnh bằng thuốc kháng sinh. Vào thời gian tháng 6, 7 hàng năm có
thể cho mỗi con ½ viên kháng sinh phòng ngừa và cho ăn ba lần liên tục. Hàng
ngày cho rắn uống men tiêu hoá.
3.9.4. Bệnh viêm miệng
- Nguyên nhân: Thường
xuất hiện ở rắn mới nhập về hoặc rắn mới tách chuồng. Bệnh do vi khuẩn, nấm gây
ra kèm với hiện tượng thiếu vitamin.
- Triệu chứng: Các vết
thương trong miệng bị nhiễm khuẩn hình thành các vết loét miệng, hoại tử. Khi
bị bệnh nặng, rắn thường bỏ ăn.
-Cách điều trị: Các vết
loét nhẹ có thể rửa bằng nước oxy già, thuốc bôi Sulphadimidine, bệnh
nặng phải điều trị bằng kháng sinh.
...
...
...
Bạn phải
đăng nhập hoặc
đăng ký Thành Viên
TVPL Pro để sử dụng được đầy đủ các tiện ích gia tăng liên quan đến nội dung TCVN.
Mọi chi tiết xin liên hệ:
ĐT: (028) 3930 3279 DĐ: 0906 22 99 66
- Nguyên nhân: Do rắn
bị nhiễm trùng đơn bào.
- Triệu chứng: Biểu
hiện của bệnh do trùng đơn bào là gây các biến chứng đường tiêu hoá như phân
lỏng, nhầy, rắn thường bị nôn sau khi ăn (bệnh dễ chuyển sang mãn tính).
- Cách điều trị: Điều
trị bằng cloxit 1-1,5 viên/con.
3.9.6. Bệnh do các vết
thương
- Nguyên nhân: Do các
nguyên nhân vận chuyển, săn bắn, đánh nhau giữa các cá thể rắn.
- Triệu chứng: Rắn bị
các vết thương, nhiễm trùng.
- Cách điều trị: Nguyên
tắc chung là phải rửa sạch, sát trùng vết thương bằng các dung dịch thông thường.
Nhốt rắn ở nơi sạch sẽ, khô ráo để tránh nhiễm trùng và nhiễm nấm từ môi
trường. Các vết thương nặng cần bôi thuốc kháng sinh Ampixilin.
3.10.
Vệ sinh môi trường
Định kỳ vệ sinh chuồng
trại 5-7 ngày một lần. Không để thức ăn động vật thừa như gà, ếch … ở trong
chuồng nuôi rắn. Vào tháng 7 hàng năm phun thuốc khử trùng chuồng trại, tháng 8
thả rắn sơ sinh lứa mới. Khử trùng chuồng kỹ sau khi rắn chết bệnh. Có thể sử
dụng chế phẩm sinh học AM để phân huỷ chất thải của rắn. Chất thải, nước thải
từ các trại nuôi rắn phải được xử lý trước khi thải ra môi trường.
...
...
...
Bạn phải
đăng nhập hoặc
đăng ký Thành Viên
TVPL Pro để sử dụng được đầy đủ các tiện ích gia tăng liên quan đến nội dung TCVN.
Mọi chi tiết xin liên hệ:
ĐT: (028) 3930 3279 DĐ: 0906 22 99 66
Khi vận chuyển, rắn
phải được đóng trong thùng lưới hoặc bỏ vào bao lưới, xếp vào trong các loại
hộp cứng (nhựa hoặc gỗ), có lỗ thoáng để tránh việc rắn đè lên nhau. Tuyệt đối
không để rắn sổng ra ngoài trong quá trình vận chuyển gây nguy hiểm cho người,
động vật xung quanh. Tuỳ vào số lượng và kích cỡ của rắn để quyết định việc
đóng gói.
CẤU
TẠO CỦA TRỨNG RẮN HỔ MANG
Trứng rắn hổ mang có
hình bầu dục, vỏ trứng dai, đảm bảo trứng chịu được điều kiện môi trường không
có nước. Cắt dọc quả trứng ta thấy mầm phôi được một túi chứa dịch bao bọc, túi
này là túi ối, dịch bên trong là nước ối. Túi ối và dịch ối có vai trò giữ cho
mầm phôi chịu được điều kiện của môi trường trên cạn. Bên cạnh mầm phôi có một
túi niệu tích tụ chất bài tiết của phôi trong quá trình phát triển ở trong
trứng.