TIÊU CHUẨN QUỐC
GIA
TCVN 6111
: 2009
ISO
5579 : 1998
THỬ
KHÔNG PHÁ HỦY – KIỂM TRA CHỤP ẢNH BỨC XẠ CÁC VẬT LIỆU KIM LOẠI BẰNG TIA X VÀ
TIA GAMMA – QUY TẮC CƠ BẢN
Non-destructive
testing - Radiographic examination of metallic materials by X- and gamma-rays -
Basic rules
Lời nói đầu
TCVN 6111 : 2009 thay thế cho TCVN 6111 :
1996.
TCVN 6111 : 2009 hoàn toàn tương đương với
ISO 5579 : 1998.
TCVN 6111 : 2009 do Ban kỹ thuật tiêu chuẩn
quốc gia TCVN/TC 135 Thử không phá hủy biên soạn, Tổng cục Tiêu chuẩn Đo
lường Chất lượng đề nghị, Bộ Khoa học và Công nghệ công bố.
...
...
...
Bạn phải
đăng nhập hoặc
đăng ký Thành Viên
TVPL Pro để sử dụng được đầy đủ các tiện ích gia tăng liên quan đến nội dung TCVN.
Mọi chi tiết xin liên hệ:
ĐT: (028) 3930 3279 DĐ: 0906 22 99 66
Đối với danh mục được đệ trình cho kiểm tra
chụp ảnh bức xạ bằng tia X và tia gamma, khả năng phát hiện khuyết tật phụ thuộc
vào kỹ thuật chụp ảnh bức xạ. Từ đó chất lượng của phim chụp không thể hoàn toàn
được đảm bảo bằng cách sử dụng một bộ chỉ thị chất lượng ảnh (I.Q.I), Tiêu
chuẩn này giải thích quy tắc cơ bản và quy trình kỹ thuật để đạt được chất lượng
ảnh chụp tốt.
Các tiêu chuẩn liên quan đến các ứng dụng
riêng cần tuân theo các quy tắc cơ bản này.
CHÚ THÍCH: Trong tiêu chuẩn này thuật ngữ “khuyết
tật” không hàm ý khả năng chấp nhận hay không chấp nhận.
THỬ KHÔNG PHÁ HỦY –
KIỂM TRA CHỤP ẢNH BỨC XẠ CÁC VẬT LIỆU KIM LOẠI BẰNG TIA X VÀ TIA GAMMA - QUY
TẮC CƠ BẢN
Non-destructive testing
- Radiographic examination of metallic materials by X - and gamma-rays - Basic
rules
1. Phạm vi áp dụng
Tiêu chuẩn này quy định những quy tắc cơ bản để
chụp ảnh bằng tia X và tia gamma trong công nghiệp với mục đích phát hiện khuyết
tật, khi dùng kỹ thuật phim, áp dụng cho các sản phẩm và vật liệu kim loại.
2. Tài liệu viện dẫn
...
...
...
Bạn phải
đăng nhập hoặc
đăng ký Thành Viên
TVPL Pro để sử dụng được đầy đủ các tiện ích gia tăng liên quan đến nội dung TCVN.
Mọi chi tiết xin liên hệ:
ĐT: (028) 3930 3279 DĐ: 0906 22 99 66
ISO 1027 : 1983, Radiographic image quality
indicators for non - destructive testing - Principles and identification
(Bộ chỉ thị chất lượng ảnh bức xạ dùng cho thử không phá hủy - Các nguyên tắc
và sự nhận biết).
ISO 2540 : 1973, Radiography of welds and viewing
conditions for film - Utilization of recommended patterns of image quality indicators
(I.Q.I) (Chụp ảnh bức xạ mối hàn và điều kiện nhìn cho phim – Phép sử dụng
mẫu khuyến nghị của bộ chỉ thị chất lượng ảnh).
ISO 5580 : 1985, Non - destructive testing
- Industrial radiographic illuminators - Minimum requyrements (Thử không phá
hủy - Bộ chiếu sáng chụp ảnh bức xạ công nghiệp – Các yêu cầu tối thiểu).
ISO 11699-1: 2008, Non - destructive
testing - Industrial radiographic films - Part 1: Classification of film
systems for industrial radiography (Thử không phá hủy - Phim chụp ảnh bức xạ
trong công nghiệp – Phân loại hệ thống phim trong phép chụp ảnh bức xạ công nghiệp).
3. Thuật ngữ và định
nghĩa
Trong tiêu chuẩn này áp dụng các thuật ngữ và
định nghĩa sau:
3.1. Chiều dày danh nghĩa, t (nominal
thickness)
Chiều dày danh nghĩa của vật liệu trong vùng
kiểm tra.
CHÚ THÍCH: Dung sai trong chế tạo không cần đưa
vào.
...
...
...
Bạn phải
đăng nhập hoặc
đăng ký Thành Viên
TVPL Pro để sử dụng được đầy đủ các tiện ích gia tăng liên quan đến nội dung TCVN.
Mọi chi tiết xin liên hệ:
ĐT: (028) 3930 3279 DĐ: 0906 22 99 66
Chiều dày của vật liệu theo hướng chùm bức xạ
trên cơ sở chiều dày danh nghĩa bao gồm kỹ thuật đa thành.
3.3. Khoảng cách giữa vật và phim, b (object-to-film
distance)
Khoảng cách giữa bề mặt phía chùm bức xạ của vật
và bề mặt phim, đo theo trục chính của chùm bức xạ.
3.4. Kích thước nguồn, d (source
size)
Kích thước của nguồn bức xạ, bằng kích thước
lớn của nguồn bức xạ.
3.5. Khoảng cách giữa nguồn và phim (SFD) (source - to -
film distance)
Khoảng cách giữa nguồn bức xạ và phim đo theo
hướng của chùm tia.
3.6. Khoảng cách giữa nguồn và vật, f (source - to - object
distance)
Khoảng cách giữa nguồn bức xạ và bề mặt phía nguồn
của vật thử, đo theo trục chính của chùm tia bức xạ.
...
...
...
Bạn phải
đăng nhập hoặc
đăng ký Thành Viên
TVPL Pro để sử dụng được đầy đủ các tiện ích gia tăng liên quan đến nội dung TCVN.
Mọi chi tiết xin liên hệ:
ĐT: (028) 3930 3279 DĐ: 0906 22 99 66
Kỹ thuật chụp ảnh bức xạ có hai cấp:
- Cấp A: Các kỹ thuật cơ bản;
- Cấp B: Các kỹ thuật nâng cao.
Sử dụng kỹ thuật cấp B khi cấp A không đủ
nhạy.
Có thể sử dụng các kỹ thuật tốt hơn cấp B,
cũng có thể có các quy định kỹ thuật về các thông số thử thích hợp theo thỏa thuận
của các bên tham gia hợp đồng.
Việc chọn kỹ thuật chụp ảnh bức xạ do các bên
có liên quan thỏa thuận.
Nếu vì lý do kỹ thuật, không thể đáp ứng được
một trong những điều kiện quy định cho cấp B, ví dụ loại nguồn bức xạ, khoảng
cách giữa nguồn và vật, f, thì các bên tham gia hợp đồng có thể thỏa thuận điều
kiện quy định cho cấp A. Tổn hao về độ nhạy, có thể bù trừ bằng tăng mật độ tối
thiểu lên 3,0 hoặc bằng chọn hệ phim có độ tương phản cao hơn. Vì có độ nhạy cao
hơn so với cấp A, các lần thử có thể được xem như với cấp B.
5. Quy định chung
5.1. Phòng chống bức xạ ion hóa
...
...
...
Bạn phải
đăng nhập hoặc
đăng ký Thành Viên
TVPL Pro để sử dụng được đầy đủ các tiện ích gia tăng liên quan đến nội dung TCVN.
Mọi chi tiết xin liên hệ:
ĐT: (028) 3930 3279 DĐ: 0906 22 99 66
5.2. Cách bố trí thử nghiệm
Bố trí thử nghiệm gồm nguồn bức xạ, vật thử,
phim hay tổ hợp phim và màn tăng cường trong hộp nhỏ phụ thuộc vào kích thước,
hình dạng và khả năng tiếp cận của vùng thử. Nhìn chung có thể bố trí theo một
sơ đồ như các Hình 1 đến Hình 7, trong đó Hình 1 là thường dùng nhất.
Chùm bức xạ phải hướng tới giữa phần kiểm tra
và thẳng góc với bề mặt tại điểm đó, trừ trường hợp biết chắc rằng một số khuyết
tật có thể phát hiện dễ dàng hơn bằng cách đặt chùm tia theo hướng khác.
Khi ảnh chụp được thực hiện theo một hướng
khác với hướng thẳng góc với bề mặt, phải ghi rõ điều này trong báo cáo thử.
Kỹ thuật thành kép chỉ được chấp nhận, nếu kỹ
thuật thành đơn không thực hiện được.
5.3. Chuẩn bị bề mặt và giai đoạn sản xuất
Nói chung, chuẩn bị bề mặt là không cần thiết,
trừ khi những khiếm khuyết bề mặt hoặc lớp phủ có thể gây khó khăn trong việc
phát hiện vết hỏng, thì bề mặt cần được mài nhẵn hoặc loại bỏ lớp phủ.
Nếu không có quy định khác, việc chụp ảnh bức
xạ phải được thực hiện sau giai đoạn gia công cuối cùng, ví dụ sau khi mài hoặc
xử lý nhiệt.
5.4. Nhận biết ảnh chụp bức xạ
...
...
...
Bạn phải
đăng nhập hoặc
đăng ký Thành Viên
TVPL Pro để sử dụng được đầy đủ các tiện ích gia tăng liên quan đến nội dung TCVN.
Mọi chi tiết xin liên hệ:
ĐT: (028) 3930 3279 DĐ: 0906 22 99 66
5.5. Đánh dấu
Phải đánh dấu bền lâu trên vật kiểm tra để
định vị chính xác vị trí của mỗi ảnh chụp bức xạ.
Khi bản chất của vật liệu và/hoặc các điều
kiện sử dụng của vật liệu không cho phép đánh dấu bền lâu, vị trí có thể được
ghi lại bằng một sơ đồ chính xác.

CHÚ DẪN:
1 Nguồn bức xạ có kích thước d của tiêu điểm
quang hiệu dụng
2 Phim
f Khoảng cách từ nguồn đến vật
t Chiều dày vật liệu
...
...
...
Bạn phải
đăng nhập hoặc
đăng ký Thành Viên
TVPL Pro để sử dụng được đầy đủ các tiện ích gia tăng liên quan đến nội dung TCVN.
Mọi chi tiết xin liên hệ:
ĐT: (028) 3930 3279 DĐ: 0906 22 99 66
Hình 1 - Cách bố trí
1: Đâm xuyên thành đơn - Vật có thành phẳng

CHÚ DẪN:
Xem Hình 1
CHÚ THÍCH: Cách bố trí này được ưa dùng hơn cách
bố trí 4 (xem Hình 4)
Hình 2 - Cách bố trí
2: Đâm xuyên thành đơn - Vật có thành cong -
Nguồn đặt lệch tâm về phía mặt lõm - Phim về phía mặt lồi

CHÚ DẪN:
Xem Hình 1
...
...
...
Bạn phải
đăng nhập hoặc
đăng ký Thành Viên
TVPL Pro để sử dụng được đầy đủ các tiện ích gia tăng liên quan đến nội dung TCVN.
Mọi chi tiết xin liên hệ:
ĐT: (028) 3930 3279 DĐ: 0906 22 99 66
Hình 3 - Cách bố trí
3: Đâm xuyên thành đơn - Vật có thành cong - Nguồn đặt ở tâm

CHÚ DẪN:
Xem Hình 1
Hình 4 - Cách bố trí
4: Đâm xuyên thành đơn - Vật có thành công
Nguồn ở phía lõi - Phim
ở phía lõm

CHÚ DẪN: Xem Hình 1
CHÚ THÍCH: Vì nguồn gần thành trên, không đánh
giá khuyết tật trên thành này.
...
...
...
Bạn phải
đăng nhập hoặc
đăng ký Thành Viên
TVPL Pro để sử dụng được đầy đủ các tiện ích gia tăng liên quan đến nội dung TCVN.
Mọi chi tiết xin liên hệ:
ĐT: (028) 3930 3279 DĐ: 0906 22 99 66

CHÚ DẪN:
Xem Hình 1
CHÚ THÍCH: Có thể đánh giá khuyết tật ở thành
trên. Trong một số ứng dụng, chùm bức xạ có thể được dùng ở các góc khác nhau (có
nghĩa không thẳng góc với tâm của phim).
Hình 6 - Cách bố trí
6: Đâm xuyên thành kép - Đánh giá thành kép -
Nguồn và phim ở phía ngoài

CHÚ DẪN:
Xem Hình 1
Hình 7 - Cách bố trí
7: Đâm xuyên thành đơn - Vật có thành phẳng hay cong có chiều dày hoặc vật liệu
khác nhau - Hai phim có cùng hoặc khác độ nhạy
...
...
...
Bạn phải
đăng nhập hoặc
đăng ký Thành Viên
TVPL Pro để sử dụng được đầy đủ các tiện ích gia tăng liên quan đến nội dung TCVN.
Mọi chi tiết xin liên hệ:
ĐT: (028) 3930 3279 DĐ: 0906 22 99 66
Khi chụp ảnh bức xạ một diện tích với hai hay
nhiều hơn phim tách biệt, các phim phải phủ chờm lên nhau để đảm bảo toàn bộ
vùng quan tâm được chụp ảnh bức xạ. Điều này có thể kiểm nghiệm bằng vật liệu
đánh dấu mật độ cao trên bề mặt của vật liệu sẽ xuất hiện trên mỗi phim.
5.7. Bộ chỉ thị chất lượng ảnh
Chất lượng ảnh được kiểm nghiệm bằng cách dùng
bộ chỉ thị chất lượng ảnh, phù hợp với các tiêu chuẩn ứng dụng cụ thể, ISO
1027, ISO 2504.
6. Kỹ thuật khuyến
nghị dùng để chụp ảnh bức xạ
6.1. Chọn điện áp ống phóng và nguồn bức xạ
6.1.1. Thiết bị tia X
Để có độ nhạy phát hiện khuyết tật tốt, điện
áp ống phóng tia X càng thấp càng tốt. Các giá trị cực đại của điện áp ống
phóng theo chiều dày được cho trên Hình 8.
6.1.2. Các nguồn bức xạ khác
Phạm vi chiều dày đâm xuyên cho phép với
nguồn tia gamma và thiết bị tia X trên 1 MeV được cho trong Bảng 1.
...
...
...
Bạn phải
đăng nhập hoặc
đăng ký Thành Viên
TVPL Pro để sử dụng được đầy đủ các tiện ích gia tăng liên quan đến nội dung TCVN.
Mọi chi tiết xin liên hệ:
ĐT: (028) 3930 3279 DĐ: 0906 22 99 66
Trong một số ứng dụng cho phép sử dụng các phạm
vi chiều dày của thành lớn hơn, nếu đảm bảo được chất lượng đầy đủ của ảnh.
Trong trường hợp, khi các ảnh bức xạ chụp bằng
tia gamma, thời gian trôi qua cần thiết để đặt nguồn vào vị trí không vượt quá
10 % tổng thời gian phơi nhiễm.
6.2. Hệ thống phim và màn
Với kiểm tra bằng chụp ảnh bức xạ, các cấp hệ
thống phim dùng phải phù hợp với ISO 11699-1: 2008.
Với các nguồn bức xạ khác nhau các cấp hệ
thống phim tối thiểu được cho trong Bảng 2 và Bảng 3.
Khi dùng màn tăng cường, cần phải có sự tiếp
xúc tốt giữa màn và phim. Việc này có thể thực hiện bằng cách dùng phim đóng
gói trong chân không hoặc tác dụng áp suất.
Với các nguồn bức xạ khác nhau, các Bảng 2 và
Bảng 3 cho vật liệu và chiều dày màn nên dùng.
Cũng có thể sử dụng các chiều dày màn khác, theo
thỏa thuận giữa các bên tham gia hợp đồng với điều kiện phải đạt được chất lượng
ảnh yêu cầu.

...
...
...
Bạn phải
đăng nhập hoặc
đăng ký Thành Viên
TVPL Pro để sử dụng được đầy đủ các tiện ích gia tăng liên quan đến nội dung TCVN.
Mọi chi tiết xin liên hệ:
ĐT: (028) 3930 3279 DĐ: 0906 22 99 66
Bảng 1 - Phạm vi chiều
dày đâm xuyên cho các nguồn tia gamma và thiết bị tia X với năng lượng từ 1 MeV
và cao hơn cho thép, hợp kim đồng và hợp kim gốc Ni
Nguồn bức xạ
Chiều dày đâm
xuyên, w
mm
Thử cấp A
Thử cấp B
170Tm
w ≤ 5
w ≤ 5
...
...
...
Bạn phải
đăng nhập hoặc
đăng ký Thành Viên
TVPL Pro để sử dụng được đầy đủ các tiện ích gia tăng liên quan đến nội dung TCVN.
Mọi chi tiết xin liên hệ:
ĐT: (028) 3930 3279 DĐ: 0906 22 99 66
1 ≤ w ≤ 15
2 ≤ w ≤ 12
75Se2)
10 ≤ w ≤ 40
14 ≤ w ≤ 40
192Ir
20 ≤ w ≤ 100
20 ≤ w ≤ 90
60Co
...
...
...
Bạn phải
đăng nhập hoặc
đăng ký Thành Viên
TVPL Pro để sử dụng được đầy đủ các tiện ích gia tăng liên quan đến nội dung TCVN.
Mọi chi tiết xin liên hệ:
ĐT: (028) 3930 3279 DĐ: 0906 22 99 66
60 ≤ w ≤ 150
Thiết bị tia X với năng lượng từ 1 MeV đến 4
MeV
30 ≤ w ≤ 200
50 ≤ w ≤ 180
Thiết bị tia X với năng lượng lớn hơn 4 MeV
đến
12 MeV
w ≥ 50
w ≥ 80
Thiết bị tia X với năng lượng lớn hơn 12
MeV
...
...
...
Bạn phải
đăng nhập hoặc
đăng ký Thành Viên
TVPL Pro để sử dụng được đầy đủ các tiện ích gia tăng liên quan đến nội dung TCVN.
Mọi chi tiết xin liên hệ:
ĐT: (028) 3930 3279 DĐ: 0906 22 99 66
w ≤ 100
1) Với nhôm và titan chiều dày vật liệu đâm
xuyên là
10 mm < w < 70 mm cho cấp A và
25 mm < w < 55 mm cho cấp B
2) Với nhôm và titan chiều dày vật liệu đâm
xuyên là
35 mm ≤ w ≤ 120 mm cho cấp A.
Bảng 2 - Các cấp hệ thống
phim và màn kim loại để chụp ảnh bức xạ
Thép, hợp kim đồng và
hợp kim gốc Ni
Nguồn bức xạ
Chiều dày đâm
xuyên,
...
...
...
Bạn phải
đăng nhập hoặc
đăng ký Thành Viên
TVPL Pro để sử dụng được đầy đủ các tiện ích gia tăng liên quan đến nội dung TCVN.
Mọi chi tiết xin liên hệ:
ĐT: (028) 3930 3279 DĐ: 0906 22 99 66
mm
Cấp hệ thống phim 1)
Kiểu và chiều dày của
màn kim loại
Cấp A
Cấp B
Cấp A
Cấp B
Điện áp tia X
≤ 100 kV
...
...
...
Bạn phải
đăng nhập hoặc
đăng ký Thành Viên
TVPL Pro để sử dụng được đầy đủ các tiện ích gia tăng liên quan đến nội dung TCVN.
Mọi chi tiết xin liên hệ:
ĐT: (028) 3930 3279 DĐ: 0906 22 99 66
T3
T2
Không có hoặc có màn chì trước và sau đến
0,03 mm
Điện áp tia X
> 100 kV đến 150 kV
Màn chì trước và sau đến 0,15 mm
Điện áp tia X
>150 kV đến 250 kV
Màn chì trước và sau từ 0,02 mm đến
...
...
...
Bạn phải
đăng nhập hoặc
đăng ký Thành Viên
TVPL Pro để sử dụng được đầy đủ các tiện ích gia tăng liên quan đến nội dung TCVN.
Mọi chi tiết xin liên hệ:
ĐT: (028) 3930 3279 DĐ: 0906 22 99 66
169Yb
170Tm
w < 5
T3
T2
Không có hoặc có màn chì trước và sau đến
0,03 mm
w ≥ 5
Màn chì trước và sau từ 0,02 mm đến 0,15 mm
...
...
...
Bạn phải
đăng nhập hoặc
đăng ký Thành Viên
TVPL Pro để sử dụng được đầy đủ các tiện ích gia tăng liên quan đến nội dung TCVN.
Mọi chi tiết xin liên hệ:
ĐT: (028) 3930 3279 DĐ: 0906 22 99 66
>250 kV đến 500 kV
w < 50
T3
T2
Màn chì trước và sau từ 0,02 mm đến 0,3 mm
w < 50
T3
Màn chì trước từ 0,1 mm đến 0,3 mm
Màn chì sau từ 0,02 mm đến 0,3 mm
...
...
...
Bạn phải
đăng nhập hoặc
đăng ký Thành Viên
TVPL Pro để sử dụng được đầy đủ các tiện ích gia tăng liên quan đến nội dung TCVN.
Mọi chi tiết xin liên hệ:
ĐT: (028) 3930 3279 DĐ: 0906 22 99 66
T3
T2
Màn chì trước và sau từ 0,1 mm đến 0,2 mm2)
192Ir
T3
T2
Màn chì trước từ 0,02 mm đến 0,2 mm
...
...
...
Bạn phải
đăng nhập hoặc
đăng ký Thành Viên
TVPL Pro để sử dụng được đầy đủ các tiện ích gia tăng liên quan đến nội dung TCVN.
Mọi chi tiết xin liên hệ:
ĐT: (028) 3930 3279 DĐ: 0906 22 99 66
Màn chì sau từ 0,02 mm đến 0,2 mm
60Co
w ≤ 100
T3
T3
Màn thép hoặc hợp kim đồng trước và sau từ
0,25 mm đến 0,7 mm 3)
w > 100
Thiết bị tia X với năng lượng từ 1 MeV đến
4 MeV
w ≤ 100
...
...
...
Bạn phải
đăng nhập hoặc
đăng ký Thành Viên
TVPL Pro để sử dụng được đầy đủ các tiện ích gia tăng liên quan đến nội dung TCVN.
Mọi chi tiết xin liên hệ:
ĐT: (028) 3930 3279 DĐ: 0906 22 99 66
T2
Màn thép hoặc hợp kim đồng trước và sau từ
0,25 mm đến 0,7 mm3)
w > 100
Thiết bị tia X với năng lượng trên 4 MeV
đến 12 MeV
w ≤ 100
T2
T2
Màn thép, đồng hay tantan trước đến 1 mm4)
Màn thép hoặc đồng sau tới 1 mm, và tantan
tới 0,5 mm 4)
...
...
...
Bạn phải
đăng nhập hoặc
đăng ký Thành Viên
TVPL Pro để sử dụng được đầy đủ các tiện ích gia tăng liên quan đến nội dung TCVN.
Mọi chi tiết xin liên hệ:
ĐT: (028) 3930 3279 DĐ: 0906 22 99 66
T3
T2
w > 300
T3
Thiết bị tia X với năng lượng > 12 MeV
w ≤ 100
T2
-
Màn tantan trước đến 1 mm5)
...
...
...
Bạn phải
đăng nhập hoặc
đăng ký Thành Viên
TVPL Pro để sử dụng được đầy đủ các tiện ích gia tăng liên quan đến nội dung TCVN.
Mọi chi tiết xin liên hệ:
ĐT: (028) 3930 3279 DĐ: 0906 22 99 66
100 < w ≤
300
T3
T2
w > 300
T3
Màn tantan trước đến 1 mm
Màn tantan sau đến 0,5 mm
1) Có thể dùng cấp hệ thống phim tốt hơn.
2) Có thể dùng phim đóng gói sẵn với màn
trước tới 0,03 mm, nếu có thêm màn chì 0,1 mm đặt giữa vật và phim.
...
...
...
Bạn phải
đăng nhập hoặc
đăng ký Thành Viên
TVPL Pro để sử dụng được đầy đủ các tiện ích gia tăng liên quan đến nội dung TCVN.
Mọi chi tiết xin liên hệ:
ĐT: (028) 3930 3279 DĐ: 0906 22 99 66
4) Có thể dùng theo thỏa thuận giữa các bên
tham gia hợp đồng, ở cấp A màn chì từ 0,5 mm đến 1 mm.
5) Có thể dùng màn vonfran theo thỏa thuận.
Bảng 3 - Cấp hệ thống
phim và màn kim loại cho nhôm và titan
Nguồn bức xạ
Cấp hệ thống phim 1)
Kiểu và chiều dày màn
tăng cường
Cấp A
Cấp B
Điện áp tia X
...
...
...
Bạn phải
đăng nhập hoặc
đăng ký Thành Viên
TVPL Pro để sử dụng được đầy đủ các tiện ích gia tăng liên quan đến nội dung TCVN.
Mọi chi tiết xin liên hệ:
ĐT: (028) 3930 3279 DĐ: 0906 22 99 66
T3
T2
Không có hoặc có màn chì trước và sau từ
0,03 mm đến 0,15 mm
Điện áp tia X
> 150 kV đến 250 kV
Màn chì trước và sau từ 0,02 mm đến 0,15 mm
Điện áp tia X
>250 kV đến 500 kV
Màn chì trước và sau từ 0,1 mm đến 0,2 mm
...
...
...
Bạn phải
đăng nhập hoặc
đăng ký Thành Viên
TVPL Pro để sử dụng được đầy đủ các tiện ích gia tăng liên quan đến nội dung TCVN.
Mọi chi tiết xin liên hệ:
ĐT: (028) 3930 3279 DĐ: 0906 22 99 66
Màn chì trước và sau từ 0,02 mm đến 0,15 mm
75Se
Màn chì trước 0,02 mm 2) và màn
chì sau từ 0,1 mm đến 0,2 mm
1) Có thể dùng cấp hệ thống phim tốt hơn.
2) Có thể thay màn chì 0,2 mm bằng một màn
0,1 mm có thêm phần lọc 0,1 mm.
6.3. Đặt hướng chùm tia
Chùm tia bức xạ phải hướng tới tâm vùng kiểm
tra và phải thẳng góc với bề mặt của vật tại điểm đó, trừ khi có thể chứng minh
rằng cách kiểm tra nào đó là tốt tìm thấy nhờ đặt chùm tia theo hướng khác.
Trong trường hợp này, cho phép đặt hướng chùm tia thích hợp.
Các bên ký hợp đồng có thể thỏa thuận cách chụp
ảnh bức xạ khác.
6.4. Làm giảm bức xạ tán xạ
...
...
...
Bạn phải
đăng nhập hoặc
đăng ký Thành Viên
TVPL Pro để sử dụng được đầy đủ các tiện ích gia tăng liên quan đến nội dung TCVN.
Mọi chi tiết xin liên hệ:
ĐT: (028) 3930 3279 DĐ: 0906 22 99 66
Nếu mép trên của mẫu thử dày ở bên trong
trường bức xạ, thì luôn phải cần đến một phương pháp để giảm tán xạ phía chân.
Hình 9 trình bày hai phương pháp điển hình.
Với nguồn bức xạ 192Ir và 60Co
hoặc trong trường hợp tán xạ mép, thì có thể sử dụng một tấm chì như một bộ lọc
bức xạ năng lượng thấp, được đặt giữa vật và hộp đựng nhỏ. Chiều dày tấm chì từ
0,5 mm đến 2 mm phụ thuộc vào chiều dày đâm xuyên.
Với tia X năng lượng 6 MV hoặc lớn hơn, được
sử dụng không có màn tăng cường phía sau, việc che chắn chống lại bức xạ tán xạ
là không cần thiết, trừ khi có các vật liệu gây tán xạ gần phía sau phim.
Nói chung với tia X từ 150 kV đến 400 kV và
với tia g, nếu không thể dùng cách
hạn chế chùm tia, như trường hợp phơi nhiễm toàn cảnh, việc phơi nhiễm nên thực
hiện trong phòng càng rộng càng tốt, sao cho tán xạ phụ thêm bị suy giảm theo khoảng
cách. Khi có thể được, các mẫu vật đặt ở cao so với sàn nhà và sàn gần mẫu vật
được phủ bằng một lớp chì.
Hiệu ứng của bức xạ tán xạ được kiểm nghiệm
cho từng cách bố trí bằng một chữ B bằng chì (chiều cao tối thiểu 10 mm, chiều dày
tối thiểu 1,5 mm) được đặt sát ngay sau mỗi cassette. Nếu ảnh của ký hiệu này sáng
hơn ảnh bức xạ, thì ảnh sẽ bị cấp bỏ. Nếu ký hiệu tối hơn hoặc không nhìn thấy
được thì ảnh bức xạ được chấp nhận và việc chống lại bức xạ tán xạ được xem là
đủ.

Hình 9 - Các phương
pháp để giảm hiệu ứng của bức xạ tán xạ
6.5. Khoảng cách từ nguồn đến vật
Khoảng cách tối thiểu từ nguồn đến vật, fmin,
phụ thuộc vào kích thước nguồn d và khoảng cách từ vật đến phim b.
...
...
...
Bạn phải
đăng nhập hoặc
đăng ký Thành Viên
TVPL Pro để sử dụng được đầy đủ các tiện ích gia tăng liên quan đến nội dung TCVN.
Mọi chi tiết xin liên hệ:
ĐT: (028) 3930 3279 DĐ: 0906 22 99 66
Với cấp A

Với cấp B

Nếu khoảng cách b < 1,2 t,
thì kích thước b trong các phương trình (1) và (2) và Hình 10 được thay
bằng chiều dày danh nghĩa t.
Có thể dùng toán đồ trên Hình 10 để xác định
khoảng cách từ nguồn đến vật, fmin.
Toán đồ này được dựa theo các phương trình
(1) và (2).
Trong cấp A, nếu phải phát hiện chỗ không hoàn
thiện phẳng, thì khoảng cách tối thiểu fmin phải như cho cấp B
để giảm độ không sắc nét hình học bởi một hệ số là 2.
Trong các ứng dụng kỹ thuật tới hạn của các vật
liệu nhạy cảm với nứt, gẫy phải sử dụng kỹ thuật chụp ảnh phóng xạ nhạy hơn nữa
so với cấp B.
...
...
...
Bạn phải
đăng nhập hoặc
đăng ký Thành Viên
TVPL Pro để sử dụng được đầy đủ các tiện ích gia tăng liên quan đến nội dung TCVN.
Mọi chi tiết xin liên hệ:
ĐT: (028) 3930 3279 DĐ: 0906 22 99 66

Hình 10 - Toán đồ để xác
định khoảng cách tối thiểu từ nguồn đến vật fmin
liên quan tới khoảng cách từ vật đến phim và kích thước nguồn
6.6. Diện tích cực đại với một phơi nhiễm đơn
Tỷ số của chiều dày đâm xuyên tại mép ngoài của
một diện tích được đánh giá có chiều dày đồng nhất tại tâm chùm tia không lớn
hơn 1,1 cho cấp B và 1,2 cho cấp A.
Các mật độ do sự thay đổi nào đó của chiều dày
đâm xuyên không thấp hơn mật độ ghi trong 6.7 và không cao hơn mật độ cho phép bởi
nguồn sáng khả dụng, miễn là có thể che chắn thích hợp.
6.7. Mật độ của ảnh bức xạ
Các điều kiện phơi nhiễm phải sao cho mật độ
tổng cộng của ảnh bức xạ (bao gồm mật độ nền và mật độ sương) trong diện tích
kiểm tra, phải lớn hơn hay bằng giá trị ghi trong Bảng 4.
Bảng 4 - Mật độ ảnh
bức xạ
Cấp
...
...
...
Bạn phải
đăng nhập hoặc
đăng ký Thành Viên
TVPL Pro để sử dụng được đầy đủ các tiện ích gia tăng liên quan đến nội dung TCVN.
Mọi chi tiết xin liên hệ:
ĐT: (028) 3930 3279 DĐ: 0906 22 99 66
A
≥ 2,0 2)
B
≥ 2,3 3)
1) Dung sai đo là ± 0,1 là cho phép.
2) Có thể giảm xuống 1,5 do sự thỏa thuận đặc
biệt giữa các bên tham gia hợp đồng.
3) Có thể giảm xuống 2,0 do sự thỏa thuận đặc
biệt giữa các bên tham gia hợp đồng.
Khi ánh sáng là đủ sáng theo 6.9 nên dùng phim
có mật độ cao.
Để tránh mật độ sương cao quá mức, do phim để
quá lâu, sự hiện hình hay nhiệt độ, thì phải kiểm tra định kỳ mật độ sương trên
các mẫu không phơi nhiễm từ những phim đã được dùng, vận chuyển và xử lý trong điều
kiện như ảnh hưởng bức xạ hiện thời. Mật độ sương không vượt quá 0,3. Mật độ
sương ở đây định nghĩa là mật độ tổng cộng (nhũ tương và nền) của phim đã xử lý
không phơi nhiễm.
...
...
...
Bạn phải
đăng nhập hoặc
đăng ký Thành Viên
TVPL Pro để sử dụng được đầy đủ các tiện ích gia tăng liên quan đến nội dung TCVN.
Mọi chi tiết xin liên hệ:
ĐT: (028) 3930 3279 DĐ: 0906 22 99 66
6.8. Xử lý
Phim được xử lý theo các điều kiện được các nhà
sản xuất hóa chất và phim khuyến nghị để thu được cấp hệ thống phim đã lựa chọn.
Cần đặc biệt chú ý đến nhiệt độ, thời gian hiện hình và thời gian rửa. Các ảnh phải
không có các sai sót do quá trình xử lý hoặc lý do khác có thể gây trở ngại khi
giải trình.
6.9. Điều kiện xem phim
Ảnh chụp bức xạ phải được kiểm tra trong
phòng tối theo ISO 2504 trên màn xem có thể điều chỉnh độ sáng theo ISO 5580. Màn
xem phải được che chắn ngoài diện tích quan tâm.
7. Báo cáo thử nghiệm
Với mỗi ảnh chụp bức xạ, hoặc một tập ảnh chụp
bức xạ, phải làm một báo cáo thử ghi rõ thông tin về kỹ thuật chụp ảnh bức xạ
đã dùng và bất kỳ điều kiện đặc biệt nào đó giúp hiểu biết tốt hơn những kết
quả.
Những chi tiết liên quan đến dạng và nội dung
cần phải được quy định trong nhiều tiêu chuẩn riêng hoặc do thỏa thuận giữa các
bên tham gia hợp đồng. Nếu việc kiểm tra được thực hiện theo đúng tiêu chuẩn
này, báo cáo thử phải bao gồm ít nhất các thông tin sau:
a) Tên công ty tiến hành thử;
b) Số báo cáo duy nhất;
...
...
...
Bạn phải
đăng nhập hoặc
đăng ký Thành Viên
TVPL Pro để sử dụng được đầy đủ các tiện ích gia tăng liên quan đến nội dung TCVN.
Mọi chi tiết xin liên hệ:
ĐT: (028) 3930 3279 DĐ: 0906 22 99 66
d) Vật liệu;
e) Giai đoạn chế tạo;
f) Chiều dày danh nghĩa;
g) Kỹ thuật chụp ảnh bức xạ và cấp;
h) Hệ đánh dấu sử dụng;
i) Sơ đồ cách bố trí thử và vị trí phim, nếu có
yêu cầu;
j) Nguồn bức xạ, loại và kích thước tiêu điểm
và thiết bị dùng;
k) Hệ phim, màn tăng cường và bộ lọc đã chọn;
l) Điện thế ống phóng và dòng điện hoặc hoạt tính
của nguồn;
...
...
...
Bạn phải
đăng nhập hoặc
đăng ký Thành Viên
TVPL Pro để sử dụng được đầy đủ các tiện ích gia tăng liên quan đến nội dung TCVN.
Mọi chi tiết xin liên hệ:
ĐT: (028) 3930 3279 DĐ: 0906 22 99 66
n) Loại và vị trí bộ chỉ thị chất lượng ảnh;
o) Số đọc của bộ chỉ thị chất lượng ảnh và
mật độ phim tối thiểu;
p) Phù hợp với tiêu chuẩn này;
q) Các sai lệch so với các tiêu chuẩn đã được
chấp nhận;
r) Tên, xác nhận và chữ ký của những người
chịu trách nhiệm;
s) Ngày phơi nhiễm và báo cáo.
THƯ MỤC TÀI LIỆU THAM
KHẢO
[1] ISO 5576 : 1997, Non-destructive
testing - Industrial X-ray and gamma-ray radiology - Vocabulary (Thử không phá hủy
- Chụp ảnh tia X và tia gamma công nghiệp - Từ vựng).