Tiêu chuẩn quốc gia TCVN 7687-3:2013 Máy công cụ - độ chính xác của máy doa và phay – Phần 3

• Số hiệu: TCVN7687-3:2013
• Loại văn bản: Tiêu chuẩn Việt Nam
• Nơi ban hành: ***
• Người ký: ***
• Ngày ban hành: Năm 2013

Số tham chiếu theo Hình 1	Tiếng Việt	Tiếng Anh
1	Băng máy	bed
2	Trụ máy	column
3	Ụ trục chính	spindle head
4	Bàn trượt trụ máy	column saddle
5	Bàn máy	table
6	Bàn quay	rotary table

a) Máy có bàn máy không quay được

b) Bàn trượt của máy có bàn quay liền khối

CHÚ THÍCH 1: Các bộ phận từ 1 đến 6, xem Bảng 1.

Hình 1 - Các kết cấu máy doa và phay có thể có

4. Định nghĩa các nguyên công gia công được thực hiện trên các máy này

4.1. Nguyên công doa

Doa là nguyên công gia công để tạo ra các lỗ có dạng hình học và kích thước khác nhau, trong đó chuyển động cắt chính là chuyển động quay của dụng cụ cắt đơn còn chi tiết gia công không quay, và năng lượng cắt được sinh ra do chuyển động quay của dụng cụ cắt.

...

...

...

Trong trường hợp các lỗ doa yêu cầu đồng trục nằm ở các mặt đối nhau của cùng một chi tiết gia công, nguyên công này có thể được thực hiện bằng việc sử dụng một trục doa, được đỡ giữa trục chính doa của máy và giá đỡ được đặt phía bên kia của bàn máy. Cách khác, nếu máy có bàn quay, nguyên công này có thể được thực hiện bằng cách quay bàn máy 180° để doa phía đối diện của chi tiết gia công bằng cùng dao doa được định vị trên trục doa, trục doa này được lắp trên trục chính doa mà không có bất kỳ khối đỡ cứng vững nào (đảo chiều doa). Mặc dù kinh tế hơn, nhưng phương pháp lựa chọn thứ hai này yêu cầu dung sai chặt hơn đối với việc định vị góc bàn máy cũng như đối với các sai số của trục tâm quay.

4.2. Nguyên công phay

Phay là nguyên công gia công để tạo ra các bề mặt không đối xứng (không tròn xoay) với các dạng hình học khác nhau, trong đó chuyển động cắt chính là chuyển động quay của dụng cụ cắt nhiều lưỡi còn chi tiết gia công không quay, và năng lượng cắt được sinh ra do chuyển động quay của dụng cụ cắt.

Các nguyên công phay chủ yếu để phay mặt hoặc phay mặt đầu. Dụng cụ cắt được lắp vào phần côn của trục chính doa (xem Hình 2) hoặc, đối với dao phay mặt thì lắp trên đầu mút trục chính phay.

5. Các lưu ý riêng liên quan đến các bộ phận đặc biệt

5.1. Ụ trục chính

Ví dụ các kiểu ụ trục chính khác nhau được cho trên Hình 2. Tên gọi liên quan cho trong Bảng 2.

Các mâm cặp mặt đầu thường có rãnh trượt hướng kính và là liền khối hoặc tháo ra được; trường hợp tháo ra được được xem là một phụ tùng.

Cần chú ý rằng mâm cặp mặt đầu liền khối có thể không phải luôn luôn được lắp trên trục chính phay và có thể có ổ đỡ riêng độc lập với cụm ổ trục của trục chính chính.

...

...

...

Số tham chiếu theo Hình 2

Tiếng Việt

Tiếng Anh

1

Trục chính doa

Boring spindle

2

Trục chính phay

Milling spindle

...

...

...

Mâm cặp mặt đầu

Facing head

4

Ụ trục chính có mâm cặp mặt đầu

Spindle head with facing head

5

Đầu trượt

Ram

...

...

...

a) Ụ trục chính dùng cho doa và phay

b) Ụ trục chính có mâm cặp mặt đầu

c) Ụ trục chính có đầu trượt

CHÚ THÍCH: Các bộ phận từ 1 đến 5, xem Bảng 2

Hình 2 - Các kiểu ụ trục chính

5.2. Bàn máy

Bàn máy có thể có các chuyển động quay.

Hai chuyển động thẳng chính, có phương vuông góc với nhau, được sử dụng để định vị bàn máy hoặc cho các lượng chạy dao làm việc quy định.

...

...

...

a) Định vị góc trong mặt phẳng quay của bàn máy,

b) Như một lượng chạy dao vòng (cung tròn) cho các nguyên công phay,

c) Cho các chuyển động cắt tròn đối với các nguyên công tiện.

5.3. Các giá đỡ

Do việc giảm sử dụng các trục doa dài, có xu hướng ngày càng tăng đối với việc sử dụng các giá đỡ làm các chi tiết thay thế hoặc thiết bị phụ trợ.

6. Các lưu ý ban đầu

6.1. Đơn vị đo

Trong tiêu chuẩn này, tất cả các kích thước, các sai lệch thẳng và các dung sai tương ứng được tính bằng milimét; các kích thước góc được tính bằng độ, các sai lệch góc và các dung sai tương ứng chủ yếu được thể hiện bằng các tỉ số (ví dụ 0,00x/1000), nhưng trong một số trường hợp, để cho rõ ràng dễ hiểu có thể sử dụng đơn vị microradian hoặc giây (cung). Sự tương đương của các biểu diễn sau cần được lưu ý:

0,010/1000 = 10 x 10^-6 = 10 µrad≈2”.

...

...

...

Để áp dụng tiêu chuẩn này, cần viện dẫn TCVN 7011-1 (ISO 230-1), đặc biệt đối với việc lắp đặt máy trước khi kiểm, việc làm nóng trục chính và các bộ phận chuyển động khác, sự mô tả các phương pháp đo và độ chính xác khuyến nghị của thiết bị kiểm.

Trong ô “Xem” của các phép kiểm được mô tả dưới đây, các hướng dẫn được kèm theo bằng việc viện dẫn tới nội dung tương ứng của TCVN 7011-1 (ISO 230-1), TCVN 7011-2 (ISO 230-2) hoặc TCVN 7011-7 (ISO 230-7), trong các trường hợp phép kiểm được đề cập tuân theo các quy định của một trong các tiêu chuẩn đó.

6.3. Trình tự kiểm

Trình tự các phép kiểm được thể hiện trong tiêu chuẩn này không quy định cho kiểm thực tế. Để thực hiện việc lắp đặt các dụng cụ hoặc đồng hồ đo dễ dàng, có thể thực hiện các phép kiểm theo thứ tự bất kỳ.

6.4. Thực hiện các phép kiểm

Khi kiểm máy, không phải lúc nào cũng cần thiết hoặc có thể thực hiện tất cả các phép kiểm được mô tả trong tiêu chuẩn này. Khi kiểm nghiệm thu, người sử dụng lựa chọn các phép kiểm có liên quan đến các bộ phận và/hoặc các tinh chất của máy mà họ quan tâm theo thỏa thuận với nhà chế tạo/nhà cung cấp. Các phép kiểm này phải được quy định rõ ràng trong hợp đồng mua máy. Viện dẫn tiêu chuẩn này cho kiểm nghiệm thu mà không quy định các phép kiểm được tiến hành hoặc không có sự thỏa thuận về chi phí liên quan, không thể được xem là ràng buộc đối với bất kỳ bên nào tham gia hợp đồng.

6.5. Dụng cụ đo

Dụng cụ đo được chỉ dẫn trong các phép kiểm được mô tả trong các Điều dưới đây chỉ là các ví dụ.

Có thể sử dụng dụng cụ đo khác có cùng đại lượng và cùng độ không đảm bảo đo hoặc nhỏ hơn. Cảm biến dịch chuyển thẳng phải có độ phân giải 0,001 mm hoặc chính xác hơn.

...

...

...

Kiểm gia công chỉ được thực hiện với gia công tinh, không kiểm với gia công thô vì chúng có thể sinh ra lực cắt đáng kể.

6.7. Bù bằng sử dụng phần mềm

Khi các tiện ích phần mềm được tích hợp sẵn để dùng cho việc bù hình học, định vị, tạo công tua và sai lệch do nhiệt, việc sử dụng chúng trong các phép kiểm này phải trên cơ sở thỏa thuận giữa người sử dụng và nhà sản xuất/nhà cung cấp. Khi sử dụng bù bằng phần mềm thì phải được ghi trong báo cáo kiểm.

6.8. Dung sai nhỏ nhất

Khi thiết lập dung sai cho phép kiểm hình học đối với một chiều dài đo khác so với giá trị cho trong tiêu chuẩn này (xem 2.3.1.1 của TCVN 7011-1:2007 (ISO 230-1:1996)), thì phải xem xét rằng giá trị nhỏ nhất của dung sai là 0,005 mm.

7. Kiểm hình học

7.1. Độ thẳng và sai lệch góc của các trục tịnh tiến

Đối tượng

G1

...

...

...

a) Trong mặt phẳng YZ (mặt phẳng thẳng đứng) (EYW);

b) Trong mặt phẳng ZX (mặt phẳng nằm ngang) (EXW).

Sơ đồ

Dung sai

a) và b)

0,02 đối với chiều dài đo đến 1000

0,03 đối với chiều dài đo lớn hơn 1000

Dung sai cục bộ: 0,006 đối với chiều dài đo 300

...

...

...

a)

b)

Dụng cụ đo

Thước thẳng, cảm biến dịch chuyển thẳng/giá đỡ và các căn mẫu hoặc các phương pháp quang học hoặc kính hiển vi và dây căng

Xem và viện dẫn TCVN 7011-1:2007 (ISO 230-1:1996) 5.2.3.2.1.1, 5.2.3.2.1.2 và 5.2.3.2.1.3

Bàn máy và ụ trục chính phải được khóa. Đặt thước thẳng trên bàn máy, song song với chuyển động của trụ máy (trục W) đối với a) thẳng đứng và b) nằm ngang (song song nghĩa là số chỉ của cảm biến dịch chuyển thẳng tiếp xúc với thước thẳng tại cả hai đầu mút của chuyển động có cùng một giá trị).

Nếu trục chính có thể khóa được, lắp cảm biến dịch chuyển thẳng lên trục chính. Nếu trục chính không thể khóa được, lắp cảm biến dịch chuyển thẳng lên ụ trục chính.

Đầu đo phải hướng vuông góc với mặt chuẩn của thước thẳng.

Di chuyển trụ máy theo phương trục W và ghi lại các số chỉ.

...

...

...

Đối tượng

G2

Kiểm sai lệch góc của chuyển động trụ máy (trục W):

a) Trong mặt phẳng YZ (EAW: lắc dọc);

b) Trong mặt phẳng XY (ECW: lắc ngang);

c) Trong mặt phẳng ZX (EBW: chệch hướng).

Sơ đồ

CHÚ DẪN:

...

...

...

2          Ống tự chuẩn trực

3          Gương phản xạ

Dung sai

a), b) và c)

0,04/1000

Dung sai cục bộ: 0,02/1000 đối với chiều dài đo 300

Sai lệch đo được

a)

b)

...

...

...

Dụng cụ đo

a) Nivô chính xác, giao thoa kế laze hoặc các dụng cụ đo sai lệch góc quang học khác

b) Nivô chính xác

c) Giao thoa kế laze hoặc các dụng cụ đo sai lệch góc quang học khác

Xem và viện dẫn TCVN 7011-1:2007 (ISO 230-1:1996)

5.2.3.1.3 và 5.2.3.2 2

Nivô hoặc dụng cụ đo phải được đặt trên ụ trục chính:

a) (EAW: lắc dọc) theo phương trục Z (đặt thẳng đứng đối với ống tự chuẩn trực);

b) (ECW: lắc ngang) theo phương trục X;

...

...

...

Ni vô chuẩn phải được đặt trên bàn máy, và ụ trục chính phải ở vị trí giữa hành trình.

Khi chuyển động theo trục W gây ra dịch chuyển góc của cả ụ trục chính và bàn máy, phải tiến hành đo sự khác nhau của hai dịch chuyển góc này và phải ghi lại kết quả này.

Phép đo phải được thực hiện ít nhất tại năm vị trí có khoảng cách bằng nhau dọc theo hành trình theo cả hai chiều của chuyển động.

Đối tượng

G3

Kiểm độ thẳng của chuyển động bàn máy (trục X):

a) Trong mặt phẳng XY (mặt phẳng thẳng đứng) (EYX);

b) Trong mặt phẳng ZX (mặt phẳng nằm ngang) (EZX).

...

...

...

Dung sai

a) và b)

0,02 đối với chiều dài đo đến 1000

Khi vượt quá, cộng thêm 0,01 vào dung sai có trước cho mỗi chiều dài đo tăng thêm 1000

Dung sai lớn nhất: 0,05

Dung sai cục bộ: 0,006 đối với chiều dài đo 300

Sai lệch đo được

...

...

...

b)

Dụng cụ đo

Thước thẳng, cảm biến dịch chuyển thẳng/giá đỡ và các căn mẫu hoặc các phương pháp quang học

Xem và viện dẫn TCVN 7011-1:2007 (ISO 230-1:1996)

5.2.3.2.1.1 và 5.2.3.2.1.3

Đặt thước thẳng tại vị trí giữa bàn máy, song song với chuyển động của bàn máy theo phương trục X đối với a) thẳng đứng và b) nằm ngang (song song nghĩa là số chỉ của cảm biến dịch chuyển thẳng tiếp xúc với thước thẳng tại cả hai đầu mút của chuyển động có cùng một giá trị).

Nếu trục chính có thể khóa được, lắp cảm biến dịch chuyển thẳng lên trục chính. Nếu trục chính không thể khóa được, lắp cảm biến dịch chuyển thẳng lên ụ trục chính.

Đầu đo phải hướng vuông góc với mặt chuẩn của thước thẳng.

Di chuyển bàn máy theo phương trục X và ghi lại các số chỉ.

...

...

...

Đối tượng

G4

Kiểm sai lệch góc của chuyển động bàn máy (trục X):

a) Trong mặt phẳng XY (ECX: lắc dọc);

b) Trong mặt phẳng YZ (EAX: lắc ngang);

c) Trong mặt phẳng ZX (EBX: chệch hướng).

Sơ đồ

...

...

...

1          Nivo chuẩn

2          Ống tự chuẩn trực

3          Gương phản xạ

Dung sai

a), b) và c)

X ≤ 4000: 0,04/1000

X > 4000: 0.06/1000

Dung sai cục bộ: 0,02/1000 đối với chiều dài đo 300

Sai lệch đo được

...

...

...

b)

c)

Dụng cụ đo

a) Ni vô chính xác, giao thoa kế laze hoặc các dụng cụ đo sai lệch góc quang học khác

b) Nivô chính xác

c) Giao thoa kế laze hoặc các dụng cụ đo sai lệch góc quang học khác

Xem và viện dẫn TCVN 7011-1:2007 (ISO 230-1:1996)

5.2.3.1.3 và 5.2.3.2.2

Nivô hoặc dụng cụ đo phải được đặt trên bàn máy:

...

...

...

b) (EAX: lắc ngang) theo phương trục Z (đặt thẳng đứng đối với ống tự chuẩn trực);

c) (EBX: chệch hướng) theo phương trục X (đặt nằm ngang đối với ống tự chuẩn trực).

Nivô chuẩn phải được đặt trên ụ trục chính, và ụ trục chính phải ở vị trí giữa hành trình.

Khi chuyển động theo trục X gây ra dịch chuyển góc của cả ụ trục chính và bàn kẹp chi tiết gia công, phải tiến hành đo sự khác nhau của hai dịch chuyển góc này và phải ghi lại kết quả này.

Phép đo phải được thực hiện ít nhất tại năm vị trí có khoảng cách bằng nhau dọc hành trình theo cả hai chiều của chuyển động.

Đối tượng

G5

Kiểm độ thẳng của chuyển động ụ trục chính (trục Y):

...

...

...

b) Trong mặt phẳng XY (mặt phẳng thẳng đứng vuông góc với đường tâm trục chính) (EXY).

Sơ đồ

CHÚ DẪN:

1 Dây căng

2 Kính hiển vi

Dung sai

a) và b)

0,02 đối với chiều dài đo đến 1000

...

...

...

Cộng thêm 0,02 cho mỗi lượng tăng thêm 1000 đối với chiều dài đo lớn hơn 4000

Sai lệch đo được

a)

b)

Dụng cụ đo

Kính hiển vi và dây căng hoặc các phương pháp quang học

Xem và viện dẫn TCVN 7011-1:2007 (ISO 230-1:1996)

5.2.3.2.1.2 hoặc 5.2.3.2.1.3

Trụ máy và bàn máy phải được khóa và bàn máy phải được khóa ở vị trí giữa hành trình.

...

...

...

Nếu trục chính có thể khóa được, khóa trục chính trong quá trình đo; kính hiển vi hoặc kính viễn vọng ngắm thẳng có thể được lắp lên trục chính. Nếu trục chính không thể khóa được, lắp kính hiển vi lên ụ trục chính của máy.

Đối tượng

G6

Kiểm sai lệch góc của chuyển động ụ trục chính (trục Y):

a) Trong mặt phẳng YZ (EAY);

b) Trong mặt phẳng ZX (EBY, lắc ngang).

Sơ đồ

...

...

...

1 Nivô chuẩn

Dung sai

a) và b)

Y ≤ 4000: 0,04/1000

Y > 4000: 0,06/1000

Sai lệch đo được

a)

b)

Dụng cụ đo

...

...

...

b) Ke vuông dạng trụ, nivô và cảm biến dịch chuyển thẳng/cần giá đỡ

Xem và viện dẫn TCVN 7011-1:2007 (ISO 230-1:1996)

5.2.3.1.3 và 5.2.3.2.2

a) Đặt nivô lên ụ trục chính theo phương trục Z. Nivô chuẩn phải được đặt trên bàn máy và ụ trục chính phải ở vị trí giữa hành trình.

b) Lắp tấm kiểm lên bàn máy và điều chỉnh nó sao cho mặt của nó ngang bằng nhau.

Đặt ke vuông dạng trụ lên tấm kiểm sao cho nó tiếp xúc với đầu đo của cảm biến dịch chuyển thẳng được lắp trên cần đặc biệt được cố định với ụ trục chính. Cũng đặt nivô trên tấm kiểm theo phương trục Z.

Ghi số chỉ tại các vị trí đo của hành trình của ụ trục chính (trục Y).

Di chuyển bàn máy một khoảng, d, và đặt lại cảm biến dịch chuyển thẳng sao cho đầu đo tiếp xúc với ke vuông dạng trụ.

Khi nivô thể hiện chênh lệch do lắc ngang trong chuyển động của bàn máy, điều chỉnh mức thăng bằng của tấm kiểm sao cho nó như ở vị trí đầu tiên, sau đó ghi các số chỉ tại cùng các vị trí đo.

...

...

...

Phép đo phải được thực hiện ít nhất tại năm vị trí có khoảng cách bằng nhau dọc theo hành trình theo cả hai chiều chuyển động hướng lên và hướng xuống.

CHÚ THÍCH: Chênh lệch mức ngang giữa hai vị trí của bàn máy ảnh hưởng trực tiếp đến kết quả phép đo.

7.2. Độ vuông góc của các đường trục tịnh tiến

Đối tượng

G7

Kiểm độ vuông góc giữa chuyển động bàn máy (trục X) với chuyển động trụ máy (trục W).

Sơ đồ

...

...

...

0,03 đối với chiều dài đo 1000

Sai lệch đo được

Dụng cụ đo

Thước thẳng, ke vuông và cảm biến dịch chuyển thẳng/giá đỡ

Xem và viện dẫn TCVN 7011-1:2007 (ISO 230-1:1996)

5.5.2.2.4

Khóa ụ trục chính ở vị trí giữa hành trình.

Căn chỉnh thước thẳng song song với chuyển động của trụ máy (trục W) và ấn ke vuông tựa vào thước (song song nghĩa là số chỉ của cảm biến dịch chuyển thẳng tiếp xúc với thước thẳng tại cả hai đầu mút của chuyển động có cùng một giá trị). Khóa trụ máy ở vị trí giữa hành trình.

...

...

...

Đặt đầu đo của cảm biến dịch chuyển thẳng áp vào mặt chuẩn của ke vuông.

Di chuyển bàn máy theo phương trục X và ghi lại các số chỉ.

CHÚ THÍCH: Phép kiểm này có thể được thực hiện không cần sử dụng thước thẳng, bằng cách đặt trực tiếp đầu đo của cảm biến dịch chuyển thẳng vào hai mặt của ke vuông.

Đối tượng

G8

Kiểm độ vuông góc của chuyển động ụ trục chính (trục Y) so với:

a) Chuyển động của bàn máy (trục X),

b) Chuyển động của trụ máy (trục W).

...

...

...

Dung sai

a) và b)

0,03 đối với chiều dài đo 1000

Sai lệch đo được

a)

b)

Dụng cụ đo

...

...

...

Xem và viện dẫn TCVN 7011-1:2007 (ISO 230-1:1996)

5.5.2.2.4

Lắp tấm kiểm lên bàn máy và điều chỉnh nó sao cho bề mặt của nó song song với cả hai chuyển động theo trục X và trục W. Đặt ke vuông dạng trụ lên tấm kiểm.

Khóa bàn máy và bàn trượt trụ máy ở vị trí giữa hành trình.

Nếu trục chính có thể khóa được, lắp cảm biến dịch chuyển thẳng lên trục chính. Nếu trục chính không thể khóa được, lắp cảm biến dịch chuyển thẳng lên ụ trục chính.

a) Đặt đầu đo của cảm biến dịch chuyển thẳng áp vào ke vuông dạng trụ theo phương trục X và di chuyển ụ trục chính theo phương trục Y qua hết chiều đài đo, ghi lại hiệu lớn nhất của các số chỉ.

b) Đặt đầu đo của cảm biến dịch chuyển thẳng áp vào ke vuông dạng trụ theo phương trục W và thực hiện quy trình giống như quy định ở a).

7.3. Bàn máy

Đối tượng

...

...

...

Kiểm độ phẳng bề mặt bàn máy

Sơ đồ

Dung sai

Đối với cạnh dài hơn, chiều dài theo O-X hoặc O-Z

0,03 đối với chiều dài đo đến 1000 (phẳng đến lõm)

Khi vượt quá 1000, cộng thêm 0,01 vào dung sai có trước cho mỗi chiều dài đo tăng thêm 1000

Dung sai lớn nhất: 0,06

...

...

...

Sai lệch đo được

Dụng cụ đo

Nivô chính xác hoặc thước thẳng, căn mẫu và cảm biến dịch chuyển thẳng hoặc thiết bị quang học hoặc thiết bị khác

Xem và viện dẫn TCVN 7011-1:2007 (ISO 230-1:1996)

5.3.2.2, 5.3.2.3 và 5.3.2.4

Bàn máy và bàn trượt trụ máy có thể được khóa ở vị trí giữa hành trình.

Đối tượng

...

...

...

Kiểm độ song song của bề mặt bàn máy so với:

a) Chuyển động của trụ máy (trục W);

b) Chuyển động của bàn máy (trục X).

Sơ đồ

Dung sai

a) và b)

0,04 đối với chiều dài đo đến 1000

Khi vượt quá 1000, cộng thêm 0,01 vào dung sai có trước cho mỗi chiều dài đo tăng thêm 1000

...

...

...

Dung sai cục bộ: 0,015 đối với chiều dài đo 300

Sai lệch đo được

a)

b)

Dụng cụ đo

Cảm biến dịch chuyển thẳng, thước thẳng và căn mẫu

Xem và viện dẫn TCVN 7011-1:2007 (ISO 230-1:1996)

5.4.2.2.2.1

Nếu trục chính có thể khóa được, lắp cảm biến dịch chuyển thẳng lên trục chính. Nếu trục chính không thể khóa được, lắp cảm biến dịch chuyển thẳng lên ụ trục chính.

...

...

...

Đặt thước thẳng lên bàn máy song song với bề mặt bàn máy và dịch bàn máy hoặc bàn trượt trụ máy qua hết chiều dài đo, ghi sự thay đổi của số chỉ. Nếu hành trình ngang lớn hơn 1600, tiến hành kiểm bằng dịch chuyển liên tiếp thước thẳng.

a) Tiến hành kiểm với bàn máy được khóa ở vị trí giữa hành trình.

b) Tiến hành kiểm với trụ máy và ụ trục chính được khóa.

Cũng có thể đo trực tiếp bề mặt bàn máy mà không sử dụng thước thẳng bằng cách sử dụng cảm biến dịch chuyển thẳng và căn mẫu.

Đối với các bàn máy kiểu quay, phép kiểm phải được thực hiện tại từng vị trí được phân độ của bàn quay là: 0°, 90°, 180° và 270°.

Đối tượng

G11

Kiểm độ song song của rãnh chữ T ở giữa hoặc rãnh chữ T chuẩn so với chuyển động bàn máy (trục X).

...

...

...

Dung sai

0,03 đối với chiều dài đo 1000

Dung sai lớn nhất: 0,04

Sai lệch đo được

Dụng cụ đo

Cảm biến dịch chuyển thẳng và ke vuông-nhánh ngang

Xem và viện dẫn TCVN 7011-1:2007 (ISO 230-1:1996)

...

...

...

Nếu trục chính có thể khóa được, lắp cảm biến dịch chuyển thẳng lên trục chính. Nếu trục chính không thể khóa được, lắp cảm biến dịch chuyển thẳng lên ụ trục chính.

Đầu đo của cảm biến dịch chuyển thẳng có thể tiếp xúc với mặt chuẩn của rãnh chữ T một cách trực tiếp hoặc sử dụng một ke vuông-nhánh ngang.

7.4. Bàn phân độ hoặc bàn quay

Đối tượng

G12

Kiểm độ đảo mặt đầu của bề mặt bàn trong chuyển động quay của nó.

Sơ đồ

CHÚ DẪN:

...

...

...

A, B, C, D         Các góc bàn máy

Dung sai

0,02 đối với đường kính đo 1000

Sai lệch đo được

Dụng cụ đo

Cảm biến dịch chuyển thẳng/giá đỡ và căn mẫu

Xem và viện dẫn TCVN 7011-1:2007 (ISO 230-1:1996)

5.6.3.2

...

...

...

Lặp lại theo cùng một quy trình, bằng việc đặt cảm biến dịch chuyển thẳng lần lượt tại các vị trí 2, 3 và 4 hoặc ít nhất là tại vị trí 2.

Đối với từng vị trí này, ghi lại hiệu số giữa các số chỉ lớn nhất và nhỏ nhất.

Giá trị lớn nhất của các hiệu này là giá trị độ đảo mặt đầu.

Nếu có thể, khóa bàn mỗi lần trước khi tiến hành đo.

Đối tượng

G13

Kiểm độ đảo lỗ tâm của bàn so với trục quay của nó.

Sơ đồ

...

...

...

Dung sai

0,015

Sai lệch đo được

Dụng cụ đo

Cảm biến dịch chuyển thẳng/giá đỡ và có thể là trục kiểm

Xem và viện dẫn TCVN 7011-1:2007 (ISO 230-1:1996)

5.6.1.2.3

Nếu trục chính có thể khóa được, lắp cảm biến dịch chuyển thẳng lên trục chính. Nếu trục chính không thể khóa được, lắp cảm biến dịch chuyển thẳng lên ụ trục chính.

...

...

...

Quay bàn máy và ghi hiệu số giữa số chỉ lớn nhất và nhỏ nhất là sai lệch đo được.

Phép kiểm cũng có thể được thực hiện bằng cách sử dụng một trục kiểm được lắp vào lỗ tâm.

Đối tượng

G14

Kiểm độ chính xác vị trí góc của bàn tại 0°, 90°, 180° và 270°

a) Đối với bàn quay có thể phân độ chỉ với bốn vị trí cố định cách nhau 90°;

b) Đối với bàn quay có thể phân độ với số lượng vị trí cố định bất kỳ;

c) Đối với bàn quay có khả năng định vị góc bất kỳ.

...

...

...

Dung sai

a) 0,03 đối với chiều dài đo 500

b) 0,05 đối với chiều dài đo 500

c) 0,075 đối với chiều dài đo 500

Sai lệch đo được

a)

b)

c)

...

...

...

Ke vuông và cảm biến dịch chuyển thẳng/giá đỡ

Xem và viện dẫn TCVN 7011-1:2007 (ISO 230-1:1996)

6.4.1, 6.4.2, 6.4.3 và Phụ lục A.5

Đặt ke vuông trên bàn với một cạnh song song với chuyển động của bàn (trục X).

Phân độ bàn bốn lần theo một hướng (90°, 180°, 270° và 360°) và kiểm độ song song giữa chuyển động của bàn so với cạnh tương ứng của ke vuông tại tất cả các vị trí đó.

Phân độ bàn bốn lần theo hướng ngược lại (270°, 180°, 90° và 0°) và kiểm lại độ song song tại tất cả các vị trí đó. Chênh lệch lớn nhất của tám số chỉ của cảm biến không được lớn hơn giá trị dung sai.

CHÚ THÍCH: Phép kiểm P6 đại diện một quy trình kiểm cho bàn quay NC.

7.5. Trục chính doa

Đối tượng

...

...

...

Kiểm trục chính doa:

a) Độ đảo hướng kính của côn trong, với trục chính được rút vào

1) tại miệng côn,

2) tại khoảng cách 300 mm tính từ đầu mút trục chính;

b) Độ đảo hướng kính của đường kính ngoài với:

1) trục chính được rút vào,

2) trục chính được đẩy ra 300 mm;

c) Độ trượt chiều trục có tính chu kỳ, với trục chính được rút vào.

Sơ đồ

...

...

...

Dung sai

Sai lệch đo được

a)

b)

c)

...

...

...

D ≤ 125

D>125

a) và b)

1)

0,01

0,015

...

...

...

0,02

0,03

c)

0,01

0,015

trong đó D là đường kính của trục chính doa

Dụng cụ đo

Trục kiểm và cảm biến dịch chuyển thẳng

...

...

...

a) 5.6.1.2.3

b) 5.6.1.2.2

c) 5.6.2.2.1 và 5 6.2.2.2

Giá trị và chiều tác dụng của lực F phải được quy định bởi nhà sản xuất/nhà cung cấp.

Khi sử dụng cụm ổ trục có tải trọng đặt trước thì không cần tác dụng lực F.

CHÚ THÍCH: Phép kiểm R1 là phép kiểm trục chính để đánh giá các chuyển động có sai số của trục chính.

Đối tượng

G16

...

...

...

a) Trong mặt phẳng YZ (thẳng đứng);

b) Trong mặt phẳng ZX (nằm ngang).

Sơ đồ

Dung sai

a) và b)

0,02 đối với chiều dài đo 300

Sai lệch đo được

...

...

...

b)

Dụng cụ đo

Cảm biến dịch chuyển thẳng và trục kiểm

Xem và viện dẫn TCVN 7011-1:2007 (ISO 230-1:1996)

5.4.1.2.1 và 5.4.2.2.3

Ụ trục chính phải được khóa ở vị trí giữa hành trình và trục chính phải được rút vào.

Bàn máy có thể được khóa ở vị trí giữa.

Phép đo phải được thực hiện với sự hỗ trợ của trục kiểm được lắp vào đầu mút của trục chính.

Thực hiện phép đo tại vị trí trung bình của độ đảo hướng kính của chuyển động quay trục chính hoặc đánh giá giá trị trung bình của các phép đo được thực hiện tại hai vị trí khi xoay trục chính cách nhau 180°.

...

...

...

Đối tượng

G17

Kiểm độ vuông góc của đường tâm trục chính doa so với chuyển động bàn máy (trục X)

Sơ đồ

Dung sai

0,02/500

(500 là khoảng cá;ch giữa hai điểm tiếp xúc đo)

...

...

...

Dụng cụ đo

Cảm biến dịch chuyển thẳng/giá đỡ và khối ke vuông

Xem và viện dẫn TCVN 7011-1:2007 (ISO 230-1:1996)

5.5.1.2.1 và 5.5.1.2.3.2

Ụ trục chính phải được khóa ở vị trí giữa hành trình (trục Y), và trục chính và, có thể là, đầu trục trượt (ram) phải được rút vào.

Trụ máy phải được khóa ở vị trí gần bàn máy nhất.

Đặt đầu đo của cảm biến dịch chuyển thẳng áp vào khối ke vuông trên bàn máy.

Quay trục chính doa và di chuyển bàn máy để tiếp xúc với khối ke vuông tại cùng một vị trí.

...

...

...

Đối tượng

G18

Kiểm độ vuông góc của đường tâm trục chính doa so với chuyển động ụ trục chính (trục Y)

Sơ đồ

Dung sai

0,02/500 với a < 90°

...

...

...

Sai lệch đo được

Dụng cụ đo

Ke vuông dạng trụ, các khối kiểm và cảm biến dịch chuyển thẳng/giá đỡ

Xem và viện dẫn TCVN 7011-1:2007 (ISO 230-1:1996)

5.5.1.2.1 và 5.5.1.2.3.2

Ụ trục chính phải được khóa ở vị trí giữa hành trình, và trục chính và, có thể là đầu trượt phải được rút vào.

Trụ máy phải được khóa ở vị trí gần bàn máy nhất.

Ke vuông dạng trụ phải được đặt trên bàn máy song song với chuyển động của ụ trục chính (trục Y). Xoay trục chính có gắn cảm biến dịch chuyển thẳng sao cho nó tiếp xúc với ke vuông dạng trụ.

...

...

...

Đối tượng

G19

Kiểm độ song song giữa chuyển động trục chính doa (trục Z) trong mặt phẳng thẳng đứng với chuyển động trụ máy (trục W).

Sơ đồ

Dung sai

Đối với phần kéo dài của trục chính bằng:

2D: + 0,015 (hướng lên)

...

...

...

6D: - 0,06 (hướng xuống)

Trong đó D là đường kính của trục chính doa.

Phần kéo dài của trục chính được giới hạn là 6 lần đường kính trục chính và không được vượt quá 900.

Dung sai được giới hạn đối với đường kính trục chính 150; khi đường kính trục chính lớn hơn 150, thì dung sai phải được thỏa thuận giữa người sử dụng và nhà sản xuất/nhà cung cấp.

Sai lệch đo được

Dụng cụ đo

Thước thẳng, căn mẫu và cảm biến dịch chuyển thẳng

Xem và viện dẫn TCVN 7011-1:2007 (ISO 230-1:1996)

...

...

...

Đặt thước thẳng trên bàn máy thẳng đứng trong mặt phẳng chứa đường tâm trục chính và điều chỉnh thước song song với chuyển động của trụ máy (trục W).

Chuyển động quay của trục chính phải được khóa.

Cho bề mặt làm việc của thước thẳng tiếp xúc với cảm biến dịch chuyển thẳng được lắp cố định trên đầu mút của trục chính.

Kéo dài trục chính đến chiều dài quy định và ghi số chỉ của cảm biến cho từng vị trí liên tiếp.

7.6. Trục chính phay

Đối tượng

G20

Kiểm trục chính phay:

a) Độ đảo hướng kính;

...

...

...

c) Độ đảo mặt đầu của đầu mút của trục chính (bao gồm độ trượt chiều trục có tính chu kỳ).

Sơ đồ

Dung sai

Sai lệch đo được

a)

b)

...

...

...

D ≤ 125

D > 125

a)

0,01

0,015

b)

0,01

0,015

...

...

...

0,02

0,03

Trong đó D là đường kính của trục chính phay

Dụng cụ đo

Cảm biến dịch chuyển thẳng

Xem và viện dẫn TCVN 7011-1:2007 (ISO 230-1:1996)

a) 5.6.1.2.2

b) 5.6.2.2.1       và 5.6.2.2.2

Giá trị và chiều đặt lực, F, phải được quy định bởi nhà sản xuất/nhà cung cấp.

...

...

...

c) 5.6.3.2

Khoảng cách A, từ cảm biến đến đường tâm trục chính phải lớn nhất đến mức có thể.

CHÚ THÍCH: Phép kiểm R1 là phép kiểm trục chính để đánh giá các chuyển động có sai số của trục chính.

7.7. Đầu trượt

Đối tượng

G21

Kiểm độ song song giữa chuyển động của đầu trượt (trục Z) với chuyển động của trụ máy (trục W):

a) Trong mặt phẳng YZ (mặt phẳng thẳng đứng);

b) Trong mặt phẳng ZX (mặt phẳng nằm ngang).

...

...

...

Dung sai

a) và b)

0,03 đối với chiều dài đo 500

Sai lệch đo được

a)

b)

Dụng cụ đo

...

...

...

Xem và viện dẫn TCVN 7011-1:2007 (ISO 230-1:1996)

5.4.2.2.2.2

Đặt thước thẳng trên bàn máy song song với chuyển động của trụ máy (trục W) đối với a) đo theo phương thẳng đứng và b) đo theo phương nằm ngang (song song nghĩa là số chỉ của cảm biến dịch chuyển thẳng tiếp xúc với thước thẳng tại cả hai đầu mút của chuyển động có cùng một giá trị).

Trụ máy phải được khóa ở vị trí giữa hành trình, ụ trục chính phải được khóa.

Chuyển động của đầu trượt phải được kiểm đối với thước thẳng bằng cách sử dụng cảm biến dịch chuyển thẳng được cố định trên đầu trượt

Đối tượng

G22

Kiểm độ vuông góc của chuyển động của đầu trượt (trục Z) với chuyển động của ụ trục chính (trục Y).

...

...

...

Dung sai

0,03 đối với chiều dài đo 500

Sai lệch đo được

Dụng cụ đo

Thước thẳng, ke vuông, các khối kiểm và cảm biến dịch chuyển thẳng/giá đỡ

Xem và viện dẫn TCVN 7011-1:2007 (ISO 230-1:1996)

5.5.2.2.4

...

...

...

Kiểm độ song song giữa cạnh trên tự do của ke vuông với chuyển động của ụ trục chính.

Đối tượng

G23

a) Kiểm độ đồng tâm của trục chính phay so với mặt định tâm trước của dụng cụ cắt hoặc các phụ tùng trên đầu trượt.

b) Kiểm độ vuông góc của mặt đỡ của dụng cụ cắt hoặc các phụ tùng trên đầu trượt so với đường tâm quay của trục chính phay.

CHÚ THÍCH: Các phép kiểm này chỉ có giá trị nếu trên đầu trượt có bề mặt định vị tròn.

Sơ đồ

...

...

...

a) 0,02

b) 0,02/500

(500 là khoảng cách giữa hai điểm tiếp xúc đo)

Sai lệch đo được

a)

b)

Dụng cụ đo

Cảm biến dịch chuyển thẳng và trục kiểm

Xem và viện dẫn TCVN 7011-1:2007 (ISO 230-1:1996)

...

...

...

Sai lệch độ đồng tâm bằng một nửa hiệu lớn nhất của các số chỉ của cảm biến.

b) 5.5.1.2.4.2

7.8. Mâm cặp mặt đầu liền khối

Đối tượng

G25

Kiểm độ vuông góc của trục quay của mâm cặp mặt đầu so với chuyển động bàn máy (trục X).

CHÚ THÍCH: Phép kiểm này chỉ có giá trị nếu mâm cặp mặt đầu được lắp trên cụm ổ độc lập với cụm ổ trục của trục chính doa

Sơ đồ

...

...

...

0,02/500

(500 là khoảng cách giữa hai điểm tiếp xúc đo)

Sai lệch đo được

Dụng cụ đo

Cảm biến dịch chuyển thẳng/giá đỡ cứng vững và khối ke vuông

Xem và viện dẫn TCVN 7011-1:2007 (ISO 230-1:1996)

5.5.1.2.1 và 5.5.1.2.3.2

Ụ trục chính phải được khóa ở vị trí giữa hành trình (trục 2) và trục chính phải được rút vào.

Trụ máy phải được khóa ở vị trí gần bàn máy nhất.

...

...

...

Xoay mâm cặp mặt đầu cùng với cảm biến và di chuyển bàn máy sao cho đầu đo tiếp xúc với khối ke vuông tại cùng một vị trí.

Hiệu của hai số chỉ của cảm biến chia cho khoảng cách giữa hai điểm đo sẽ xác định sai lệch độ vuông góc.

Đối tượng

G26

Kiểm độ vuông góc của trục quay của mâm cặp mặt đầu với chuyển động ụ trục chính (trục Y).

CHÚ THÍCH: Phép kiểm này chỉ có giá trị nếu mâm cặp mặt đầu được lắp trên cụm ổ độc lập với cụm ổ trục của trục chính doa.

Sơ đồ

...

...

...

0,02/500

(500 là khoảng cách giữa hai điểm tiếp xúc đo)

Sai lệch đo được

Dụng cụ đo

Cảm biến dịch chuyển thẳng/giá đỡ cứng vững, tấm kiểm, căn mẫu và ke vuông dạng trụ

Xem và viện dẫn TCVN 7011-1:2007 (ISO 230-1:1996)

5.5.1.2.1 và 5.5.1.2.3.2

Ụ trục chính phải được khóa ở vị trí giữa hành trình và trục chính phải được rút vào.

Đặt một ke vuông dạng trụ trên bàn máy song song với chuyển động của ụ trục chính (trục Y).

...

...

...

Xoay mâm cặp mặt đầu cùng với cảm biến sao cho đầu đo tiếp xúc với ke vuông dạng trụ.

Hiệu của hai số chỉ của cảm biến chia cho khoảng cách giữa hai điểm đo sẽ xác định sai lệch độ vuông góc.

Đối tượng

G27

a) Kiểm độ song song của chuyển động của rãnh trượt hướng kính (trục U) trong mặt phẳng nằm ngang với chuyển động của bàn máy (trục X).

b) Kiểm độ vuông góc của chuyển động của rãnh trượt hướng kính (trục U) trong mặt phẳng thẳng đứng với chuyển động của trụ máy (trục W).

Sơ đồ

...

...

...

a) và b)

0,025 đối với chiều dài đo 300

Sai lệch đo được

a)

b)

Dụng cụ đo

a) Thước thẳng, cảm biến dịch chuyển thẳng/giá đỡ và căn mẫu

b) Thước thẳng, ke vuông, cảm biến dịch chuyển thẳng/giá đỡ và căn mẫu

Xem và viện dẫn TCVN 7011-1:2007 (ISO 230-1:1996)

...

...

...

Đặt thước thẳng nằm ngang trên bàn máy song song với chuyển động của bàn máy (trục X), bằng cách sử dụng một cảm biến dịch chuyển thẳng được cố định trên rãnh trượt hướng kính ở mâm cặp mặt đầu.

Di chuyển rãnh trượt hướng kính (trục U), và ghi hiệu của các số chỉ.

Lặp lại phép kiểm sau khi xoay mâm cặp mặt đầu góc 180°.

b) 5.5.2.2.4

Đặt thước thẳng thẳng đứng trên bàn máy song song với chuyển động của trụ máy (trục W), bằng cách sử dụng một cảm biến dịch chuyển thẳng được cố định trên rãnh trượt hướng kính ở mâm cặp mặt đầu và đặt ke vuông lên thước thẳng.

Cho đầu đo của cảm biến dịch chuyển thẳng được cố định trên rãnh trượt hướng kính tiếp xúc với ke vuông.

Di chuyển rãnh trượt hướng kính theo phương thẳng đứng và ghi hiệu của các số chỉ.

Lặp lại các thao tác trên sau khi xoay mâm cặp mặt đầu góc 180°.

7.9. Giá đỡ

...

...

...

G28

Kiểm độ trùng nhau của lỗ giá đỡ so với đường tâm trục chính doa:

a) Trong mặt phẳng thẳng đứng (mặt phẳng YZ) (đối với các máy có các chuyển động đồng thời của giá đỡ và ụ trục chính);

b) Trong mặt phẳng nằm ngang (mặt phẳng ZX).

Sơ đồ

Dung sai

a) 0,04 đối với chiều dài đo 1000

b) 0,03 đối với chiều dài đo 1000

...

...

...

a)

b)

Dụng cụ đo

Cảm biến dịch chuyển thẳng, thước thẳng và trục doa hoặc trục kiểm

Xem và viện dẫn TCVN 7011-1:2007 (ISO 230-1:1996)

Do khoảng cách giữa các giá đỡ lớn, phải sử dụng một thanh trụ hoặc một trục kiểm đủ dài để xuyên qua hoàn toàn giá đỡ khi được lắp trong trục chính doa với trục chính doa ở vị trí được rút vào.

Đặt thước thẳng song song với chuyển động của trụ máy (trục W) bằng cách sử dụng một cảm biến dịch chuyển thẳng đặt ở các đầu của trục doa, sau đó phải khóa trụ máy ở vị trí giữa hành trình và rút trục doa lại.

Đặt cảm biến dịch chuyển thẳng trên thanh trụ hoặc trục kiểm với đầu đo tiếp xúc với bề mặt làm việc của thước thẳng.

Tiến hành đo tại hai điểm mút: đầu mút của trục chính và đầu mút giá đỡ.

...

...

...

Phép kiểm b) phải được thực hiện bằng cách đặt ụ trục chính và giá đỡ được khóa ở vị trí giữa hành trình và với bàn máy và có thể là bàn trượt bàn máy được khóa ở vị trí giữa.

Trong trường hợp các máy lớn, có thể sử dụng hai trục kiểm ngắn, được đặt trong đầu mút của trục chính và trong lỗ của giá đỡ, thay cho một trục kiểm đơn.

8. Kiểm gia công

Nội dung kiểm

M1

Gia công một mẫu kiểm đơn giản bao gồm các nguyên công sau:

a) Doa các lỗ trụ trong, a₁ và a₂;

b) Tiện các bề mặt trụ ngoài, b₁ và b₂;

c) Khỏa mặt đầu bề mặt, c.

...

...

...

Sơ đồ, kích thước và lắp giáp mẫu kiểm (chỉ là ví dụ)

Đường kính doa, d, phải bằng hoặc hơi lớn hơn đường kính của trục chính doa.

Đường kính tiện, D, phải được xác định sao cho giá trị [(D - d)/2] bằng hoặc hơi nhỏ hơn hành trình lớn nhất của rãnh trượt hướng kính.

CHÚ THÍCH: Vật liệu mẫu kiểm: gang.

CHÚ DẪN:

1 Mẫu kiểm

2 Chi tiết mẫu kiểm

...

...

...

4 Bàn máy

^a xem No.1, trang 43

^d xem No.4, trang 43

^b xem No.2, trang 43

^e xem No.5, trang 43

^c xem No.3, trang 43

^f xem No.6, trang 43

...

...

...

Thực hiện kiểm

Dung sai

Sai lệch đo được

Dụng cụ đo

Xem và viện dẫn TCVN 7011-1:2007 (ISO 230- 1:1996)

1

ĐỘ TRÒN ^a

của các lỗ trụ trong, a₁ và a₂, và của bề mặt trụ ngoài, b₁ (TCVN 5906:2007 (ISO 1101:2004), 18.3):

- được gia công từ trục chính trượt;

...

...

...

a₁ và a₂:

d ≤ 125:0,0075

d > 125: 0,01

b₁:

D ≤ 300: 0,01

300 < D ≤ 600: 0,015

Cộng thêm 0,005 cho đường kính tăng thêm 300.

Dụng cụ đo lỗ và panme hoặc dụng cụ đo có độ không đảm bảo đo thích hợp

...

...

...

Trước khi bắt đầu kiểm, phải đảm bảo bề mặt lắp tựa trên bàn máy là phẳng và bề mặt mẫu kiểm tựa trên bề mặt lắp ráp vuông góc với đường tâm của thân của nó.

PHƯƠNG GIA CÔNG

1) Doa và gia công tinh hai lỗ trụ trong a₁ và a₂.

Các lỗ này được gia công bằng chuyển động dọc trục của trục chính doa trượt.

2) Tiện mặt trụ ngoài b₁. Dụng cụ cắt ngắn được lắp trên mâm cặp mặt đầu với chuyển động của trụ máy.

3) Di chuyển trụ máy hoặc đầu trượt 300 mm và tiện bề mặt trụ ngoài b₂. Dụng cụ cắt được lắp trên mâm cặp mặt đầu với sự hỗ trợ của giá đỡ hoặc giá đỡ dao có chiều dài phù hợp.

4) Gia công bề mặt c bằng di chuyển tự động của rãnh trượt hướng kính hoặc bằng phay.

2

ĐỘ TRỤ ^a

...

...

...

d ≤ 125: 0,01

d > 125: 0,015

3

ĐỘ ĐỒNG TÂM

của lỗ trụ trong, a₁, và của bề mặt trụ ngoài, b₁ (TCVN 5906:2007 (ISO 1101:2004), 18.13)

0,025

...

...

...

4

ĐỘ ĐỒNG TRỤC

của các bề mặt trụ ngoài, b₁ và b₂, với đường tâm chuẩn của các lỗ trụ trong, a₁ và a₂ (TCVN 5906:2007 (ISO 1101:2004), 18.13)

0,04 đối với chuyển động dọc trục của trụ máy là 300 mm

Trục kiểm và cảm biến dịch chuyển thẳng

5

ĐỘ PHẲNG

của bề mặt được gia công (TCVN 5906:2007 (ISO 1101:2004). 18.2)

...

...

...

Thước thẳng và căn mẫu

6

ĐỘ VUÔNG GÓC

của bề mặt được gia công, c, với đường tâm chuẩn của các lỗ trụ trong, a₁ và a₂ (TCVN 5906:2007 (ISO 1101:2004), 18.10)

0,025 đối với đường kính 300 mm

Trục kiểm và cảm biến dịch chuyển thẳng hoặc nivô và giá đỡ chuyên dùng

^a Định nghĩa về dung sai độ tròn và độ trụ xem trong TCVN 5906 (ISO 1101).

...

...

...

Nội dung kiểm

M2

a) Phay dải bề mặt A, C và D bằng chuyển động tự động của bàn máy theo phương trục X, chuyển động tự động thẳng đứng của ụ trục chính và chuyển động bằng tay theo phương trục W của bàn trượt trụ máy.

b) Phay bề mặt B bằng chuyển động tự động theo trục X của bàn máy và chuyển động bằng tay thẳng đứng của ụ trục chính ít nhất là trong hai lát cắt chờm lên nhau khoảng 5 mm đến 10 mm.

Sơ đồ và kích thước của mẫu kiểm

l = h= 150 mm đối với L ≤ 1000 mm

l = 200 mm đối với L > 1000 mm

(chiều dài của mẫu kiểm hoặc khoảng cách giữa hai mặt đối nhau của hai mẫu kiểm)

...

...

...

Vật liệu: gang

^a xem No.1, trang 45

^b xem No.2, trang 45

^c xem No.3, trang 45

No.

Thực hiện kiểm

Dung sai

Sai lệch đo được

...

...

...

Xem và viện dẫn TCVN 7011-1:2007 (ISO 230- 1:1996)

1

Bề mặt B của mỗi khối phải phẳng

0,02

Tấm kiểm, cảm biến dịch chuyển thẳng, máy đo tọa độ

3.1, 3.2.2, 4.1, 4.2, 5.3.2.1 và 5.3.2.5

2

Các mặt phẳng chứa các dải bề mặt A, C và D phải vuông góc với nhau và vuông góc với bề mặt B

...

...

...

Ke vuông và căn mẫu

3

Chiều cao, H, của khối (hoặc các khối) phải không đổi

0,03

Dụng cụ đo chiều cao

Điều kiện cắt và dụng cụ cắt

Đối với a) dùng dao phay trụ cán lắp, được lắp trên một trục cán lắp có chiều dài thích hợp vào đầu mút trục chính.

...

...

...

Dụng cụ cắt phải được mài sắc trên trục của nó và khi lắp phải phù hợp với các dung sai sau:

a) Độ tròn (trụ) (xem TCVN 5906 (ISO 1101)) ≤ 0,01;

b) Độ đảo ≤ 0,02;

c) Độ đảo mặt đầu ≤ 0,03.

Quy trình kiểm

Trước khi kiểm, phải đảm bảo rằng bề mặt E là phẳng.

Mẫu kiểm phải được căn chỉnh song song với phương chuyển động theo trục X của bàn máy sao cho chiều dài. L, được phân bố đều về hai bên tâm bàn máy.

Tất cả các bộ phận trượt không vận hành phải được khóa trong quá trình cắt.

...

...

...

M3

Doa và gia công tinh hai mẫu được lắp đối diện với nhau trên một trục đơn song song với bề mặt bàn máy và nằm trong mặt phẳng thẳng đứng đồng trục với tâm quay của bàn máy.

Sơ đồ và kích thước của mẫu kiểm

CHÚ DẪN

1 mẫu kiểm

2 đồ gá lắp

3 bàn máy

4 tấm kiểm

...

...

...

C lỗ

M chốt

Chiều dài đồ gá, L, phải bằng hoặc hơi nhỏ hơn chiều rộng của bàn máy.

Các đường kính lỗ, d₁ và d₂, phải bằng hoặc hơi lớn hơn một nửa đường kính trục chính doa.

Sơ đồ bên phải phía trên (chi tiết) thể hiện việc thiết lập cho phép đo.

CHÚ THÍCH: Vật liệu mẫu kiểm: gang (CG8).

^a Xem a), b), c) trang 47.

Thực hiện kiểm

...

...

...

Sai lệch đo được

Dụng cụ đo

Xem và viện dẫn TCVN 7011-1:2007 (ISO 230- 1:1996)

Kiểm độ cách đều của các đường trục của các lỗ d₁ và d₂ trong mặt phẳng thẳng đứng qua R₁, R₂ và R₃. (Các khoảng cách l₁ và l₂ là bằng nhau)

a) đối với các bàn quay chỉ có bốn vị trí phân độ cố định cách nhau 90^o

0,06

đối với chiều dài

L= 1000

b) đối với các bàn quay có số vị trí phân độ cố định bất kỳ

...

...

...

đối với chiều dài

L= 1000

a) đối với bàn quay có định vị vị trí tự động cho việc phân độ và quay

0,15

đối với chiều dài

L = 1000

Trục kiểm và cảm biến dịch chuyển thẳng/ giá đỡ hoặc căn mẫu hoặc dụng cụ đo chiều cao hoặc máy đo tọa độ

3.1, 3.2.2, 4.1, 4.2 và 5.4.3.2.1

...

...

...

Trước khi bắt đầu phép kiểm, phải đảm bảo bề mặt đồ gá tựa trên bàn máy là phẳng và các đường trục lỗ dùng để đỡ các mẫu kiểm và đường trục của lỗ tâm C cách đều nhau so với một mặt phẳng chuẩn thẳng đứng được định nghĩa bởi ba khối R₁, R₂ và R₃.

Quy trình kiểm

Trước khi lắp đặt đồ gá lên bàn máy, đảm bảo rằng trục quay của bàn máy được định vị chính xác trong mặt phẳng thẳng đứng qua đường tâm trục chính doa, sau đó khóa bàn trượt bàn máy trên các đường hướng của nó.

Lắp đặt đồ gá trên bàn máy sao cho lỗ tâm của nó, C, trùng chính xác với trục quay của bàn máy, có thể sử dụng một chốt, M.

Xoay đồ gá trên bàn máy, lắp đặt các khối chuẩn, R₁ và R₂, trong mặt phẳng thẳng đứng qua đường tâm trục chính doa.

Kẹp chặt đồ gá trên bàn máy và lắp ghép các mẫu kiểm như thể hiện trên sơ đồ.

Doa mẫu kiểm thứ nhất đến đường kính d.

Xoay bàn máy 180° và doa mẫu kiểm thứ hai một cách tương tự.

9. Kiểm độ chính xác và khả năng lặp lại định vị bằng điều khiển số

...

...

...

Trong khi thực hiện các phép kiểm này, cần viện dẫn TCVN 7011-2 (ISO 230-2), đặc biệt là đối với các điều kiện môi trường, làm nóng máy, các phương pháp đo, đánh giá và giải thích các kết quả.

Đối tượng

P1

Kiểm độ chính xác và khả năng lặp lại định vị của chuyển động của bàn máy (trục X) bằng điều khiển số.

Sơ đồ

CHÚ DẪN

1 Đầu laze

2 Giao thoa kế

...

...

...

Dung sai

Chiều dài đo

Sai lệch đo được

≤ 500

≤ 1000

≤ 2000

Độ chính xác định vị theo hai chiều ^a

A

0,014

...

...

...

0,022

Khả năng lặp lại định vị theo một chiều ^a

R↑ hoặc R↓

0,007

0,009

0,011

Khả năng lặp lại định vị theo hai chiều

...

...

...

0,011

0,014

0,017

Giá trị đảo chiều trung bình của trục

0,005

0,006

0,008

...

...

...

Sai lệch định vị hệ thống theo hai chiều ^a

E

0,008

0,011

0,013

Phạm vi của sai lệch định vị trung bình theo hai chiều trục ^a

M

0,003

...

...

...

0,006

^a Có thể dùng làm cơ sở để nghiệm thu máy.

Dụng cụ đo

Thiết bị đo laze hoặc thang đo chiều dài chuẩn và kính hiển vi

Xem và viện dẫn TCVN 7011-2 (ISO 230-2)

2, 4.3.2 và 4.3.3

Thang đo chiều dài chuẩn hoặc trục của chùm tia của thiết bị đo laze phải được thiết lập song song với trục dịch chuyển.

Về nguyên tắc, tốc độ tiến nhanh được sử dụng cho định vị, nhưng tốc độ tiến tùy chọn có thể được sử dụng nếu có sự thỏa thuận giữa người sử dụng và nhà sản xuất/nhà cung cấp.

...

...

...

Đối tượng

P2

Kiểm độ chính xác và khả năng lặp lại định vị của chuyển động của ụ trục chính (trục Y) bằng điều khiển số.

Sơ đồ

CHÚ DẪN

1 Đầu laze

2 Giao thoa kế

...

...

...

Dung sai

Chiều dài đo

Sai lệch đo được

≤ 500

≤ 1000

≤ 2000

Độ chính xác định vị theo hai chiều ^a

A

0,014

...

...

...

0,022

Khả năng lặp lại định vị theo một chiều ^a

R↑ hoặc R↓

0,007

0,009

0,011

Khả năng lặp lại định vị theo hai chiều

...

...

...

0,011

0,014

0,017

Giá trị đảo chiều trung bình của trục

0,005

0,006

0,008

...

...

...

Sai lệch định vị hệ thống theo hai chiều ^a

E

0,008

0,011

0,013

Phạm vi của sai lệch định vị trung bình theo hai chiều trục ^a

M

0,003

...

...

...

0,006

^a Có thể dùng làm cơ sở để nghiệm thu máy.

Dụng cụ đo

Thiết bị đo laze hoặc thang đo chiều dài chuẩn và kính hiển vi

Xem và viện dẫn TCVN 7011-2 (ISO 230-2)

2, 4.3.2 và 4.3.3

Thang đo chiều dài chuẩn hoặc trục của chùm tia của thiết bị đo laze phải được thiết lập song song với trục dịch chuyển.

Về nguyên tắc, tốc độ tiến nhanh được sử dụng cho định vị, nhưng tốc độ tiến tùy chọn có thể được sử dụng nếu có sự thỏa thuận giữa người sử dụng và nhà sản xuất/nhà cung cấp.

...

...

...

Đối tượng

P3

Kiểm độ chính xác và khả năng lặp lại định vị của chuyển động của bàn trượt trụ máy (trục W) bằng điều khiển số.

Sơ đồ

CHÚ DẪN

1 Đầu laze

2 Giao thoa kế

...

...

...

Dung sai

Chiều dài đo

Sai lệch đo được

≤ 500

≤ 1000

≤ 2000

Độ chính xác định vị theo hai chiều ^a

A

0,014

...

...

...

0,022

Khả năng lặp lại định vị theo một chiều ^a

R↑ hoặc R↓

0,007

0,009

0,011

Khả năng lặp lại định vị theo hai chiều

...

...

...

0,011

0,014

0,017

Giá trị đảo chiều trung bình của trục

0,005

0,006

0,008

...

...

...

Sai lệch định vị hệ thống theo hai chiều ^a

E

0,008

0,011

0,013

Phạm vi của sai lệch định vị trung bình theo hai chiều trục ^a

M

0,003

...

...

...

0,006

^a Có thể dùng làm cơ sở để nghiệm thu máy.

Dụng cụ đo

Thiết bị đo laze hoặc thang đo chiều dài chuẩn và kính hiển vi

Xem và viện dẫn TCVN 7011-2 (ISO 230-2)

2, 4.3.2 và 4.3.3

Thang đo chiều dài chuẩn hoặc trục của chùm tia của thiết bị đo laze phải được thiết lập song song với trục dịch chuyển.

Về nguyên tắc, tốc độ tiến nhanh được sử dụng cho định vị, nhưng tốc độ tiến tùy chọn có thể được sử dụng nếu có sự thỏa thuận giữa người sử dụng và nhà sản xuất/nhà cung cấp.

...

...

...

Đối tượng

P4

Kiểm độ chính xác và khả năng lặp lại định vị của chuyển động của trục chính doa trượt hoặc đầu trượt (trục Z) bằng điều khiển số.

Sơ đồ

CHÚ DẪN

1 Đầu laze

2 Giao thoa kế

...

...

...

Dung sai

Chiều dài đo

Sai lệch đo được

≤ 500

≤ 1000

Độ chính xác định vị theo hai chiều ^a

A

0,017

0,022

...

...

...

Khả năng lặp lại định vị theo một chiều ^a

R↑ hoặc R↓

0,007

0,011

Khả năng lặp lại định vị theo hai chiều

R

0,014

0,017

...

...

...

Giá trị đảo chiều trung bình của trục

0,006

0,008

Sai lệch định vị hệ thống theo hai chiều ^a

E

0,010

0,012

...

...

...

Phạm vi của sai lệch định vị trung bình theo hai chiều trục ^a

M

0,004

0,005

^a Có thể dùng làm cơ sở để nghiệm thu máy.

Dụng cụ đo

Thiết bị đo laze hoặc thang đo chiều dài chuẩn và kính hiển vi

Xem và viện dẫn TCVN 7011-2 (ISO 230-2)

...

...

...

Thang đo chiều dài chuẩn hoặc trục của chùm tia của thiết bị đo laze phải được thiết lập song song với trục dịch chuyển.

Về nguyên tắc, tốc độ tiến nhanh được sử dụng cho định vị, nhưng tốc độ tiến tùy chọn có thể được sử dụng nếu có sự thỏa thuận giữa người sử dụng và nhà sản xuất/nhà cung cấp.

Vị trí của điểm bắt đầu đo phải được nói rõ.

Đối tượng

P5

Kiểm độ chính xác và khả năng lặp lại định vị của chuyển động của rãnh trượt hướng kính (trục U) bằng điều khiển số.

Sơ đồ

...

...

...

1 Đầu laze

2 Giao thoa kế

3 Gương phản xạ

Dung sai

Chiều dài đo

Sai lệch đo được

≤ 500

≤ 1000

Độ chính xác định vị theo hai chiều ^a

...

...

...

0,017

0,022

Khả năng lặp lại định vị theo một chiều ^a

R↑ hoặc R↓

0,009

0,011

Khả năng lặp lại định vị theo hai chiều

...

...

...

0,014

0,017

Giá trị đảo chiều trung bình của trục

0,006

0,008

Sai lệch định vị hệ thống theo hai chiều ^a

...

...

...

0,010

0,012

Phạm vi của sai lệch định vị trung bình theo hai chiều của trục ^a

M

0,004

0,005

^a Có thể dùng làm cơ sở để nghiệm thu máy.

...

...

...

Thiết bị đo laze hoặc thang đo chiều dài chuẩn và kính hiển vi

Xem và viện dẫn TCVN 7011-2 (ISO 230-2)

2, 4.3.2 và 4.3.3

Thang đo chiều dài chuẩn hoặc trục của chùm tia của thiết bị đo laze phải được thiết lập song song với trục dịch chuyển.

Về nguyên tắc, tốc độ tiến nhanh được sử dụng cho định vị, nhưng tốc độ tiến tùy chọn có thể được sử dụng nếu có sự thỏa thuận giữa người sử dụng và nhà sản xuất/nhà cung cấp.

Vị trí của điểm bắt đầu đo phải được nói rõ.

Đối tượng

P6

...

...

...

a) Bàn máy quay với các vị trí phân độ cố định;

b) Bàn máy quay có khả năng định vị góc bất kỳ.

Sơ đồ

CHÚ DẪN

1 Ống tự chuẩn trực

2 Gương phản xạ đa giác

Dung sai

(khoảng định vị 30° hoặc 45°)

...

...

...

Sai lệch đo được

a)

b)

Độ chính xác định vị theo hai chiều ^a

A

7 giây

11 giây

Khả năng lặp lại định vị theo một chiều ^a

...

...

...

4 giây

6 giây

Khả năng lặp lại định vị theo hai chiều

R

6 giây

8 giây

Giá trị đảo chiều trung bình của trục

...

...

...

4 giây

6 giây

Sai lệch định vị hệ thống theo hai chiều ^a

E

4 giây

6 giây

Phạm vi của sai lệch định vị trung bình theo hai chiều của trục ^a

...

...

...

2 giây

4 giây

^a Có thể dùng làm cơ sở để nghiệm thu máy.

Dụng cụ đo

Gương phản xạ đa giác và ống tự chuẩn trực hoặc thiết bị đo laze

Xem và viện dẫn TCVN 7011-2 (ISO 230-2)

2, 4.3.2 và 4.3.3

Cố định ống tự chuẩn trực trên bộ phận cố định của máy hoặc bộ phận độc lập của máy và cố định gương phản xạ đa giác gần tâm của bàn máy thẳng hàng với ống tự chuẩn trực tại vị trí đo đầu tiên.

...

...

...

Tốc độ tiến định vị góc là theo tốc độ tiến nhanh, nhưng có thể sử dụng tốc độ tiến bất kỳ theo sự thỏa thuận giữa người sử dụng và nhà sản xuất/nhà cung cấp.

10. Độ chính xác hình học của các trục quay của các trục chính gá dụng cụ cắt

Đối tượng

R1

Kiểm chuyển động có sai số hướng kính (ERC) của trục chính gá dụng cụ cắt (C).

Phép kiểm này phải được thực hiện cho các trục chính doa và phay.

CHÚ THÍCH: Trục chính doa được rút vào trong khi kiểm, nếu có thể.

Sơ đồ

...

...

...

CHÚ DẪN

1 Cảm biến dịch chuyển thẳng kiểu không tiếp xúc

2 Cảm biến dịch chuyển thẳng kiểu không tiếp xúc (thứ hai)

Dung sai

Sai lệch đo được

Tại phần trăm tốc độ quay lớn nhất

10%

...

...

...

100%

Giá trị chuyển động có sai số hướng kính tổng, ERC

0,010

0,014

0,020

Nếu tốc độ quay nhỏ nhất lớn hơn 10 % tốc độ quay lớn nhất, khi đó trục chính phải được vận hành tại tốc độ quay nhỏ nhất thay cho tại 10 % tốc độ quay lớn nhất.

Dụng cụ đo

Trục kiểm hoặc khối cầu chính xác, các cảm biến dịch chuyển thẳng không tiếp xúc và - trong một số trường hợp - thiết bị đo góc

Xem và viện dẫn TCVN 7011-7 (ISO 230-7)

...

...

...

Sau khi lắp đặt dụng cụ đo, trục chính phải được làm nóng tại tốc độ bằng 50 % tốc độ trục chính lớn nhất trong khoảng thời gian 10 min, nếu không có thỏa thuận khác giữa nhà sản xuất/nhà cung cấp và người sử dụng.

Chuyển động có sai số tổng được định nghĩa trong 3.2.4 của TCVN 7011-7:2013 (ISO 230-7:2006) và giá trị của chuyển động có sai số tổng được cho trong F.3.4, TCVN 7011-7:2013 (ISO 230-7:2006).

Giá trị của chuyển động có sai số hướng kính tổng ERC (sử dụng các đầu đo 1 và 2)

Phép đo chuyển động có sai số hướng kính được mô tả trong 5.4.2, TCVN 7011-7:2013 (ISO 230-7:2006). Chuyển động có sai số hướng kính phải được đo tại vị trí gần đầu mút của trục chính nhất có thể (cảm biến 1 và 2 trong sơ đồ của phép kiểm này).

Đối với chuyển động có sai số hướng kính ERC, phải đưa ra một đồ thị cực của chuyển động có sai số tổng (3.3.1, TCVN 7011-7:2013 (ISO 230-7:2006)) với tâm đường tròn xác định theo phương pháp bình phương nhỏ nhất (3.4.3, TCVN 7011-7:2013 (ISO 230-7:2006)).

Đối với các phép kiểm này phải công bố các thông số sau:

- Các vị trí hướng kính và hướng trục tại đó thực hiện các phép đo;

- Sự nhận dạng tất cả các vật giả, đích và đồ gá sử dụng;

- Vị trí thiết lập đo;

...

...

...

- Góc định hướng của chiều cảm biến, ví dụ, các góc chiều trục, hướng kính hoặc trung gian, nếu thích hợp;

- Sự thể hiện các kết quả đo, ví dụ giá trị chuyển động có sai số, đồ thị cực, đồ thị theo thời gian, đồ thị phổ tần suất;

- Tốc độ quay của trục chính (bằng 0 đối với chuyển động có sai số tĩnh);

- Khoảng thời gian tính bằng giây hoặc số vòng quay của trục chính;

- Quy trình làm nóng máy hoặc đạt trạng thái thích hợp;

- Đáp ứng tần số của thiết bị đo, tính bằng héc hoặc số chu kỳ trên mỗi vòng quay, bao gồm các đặc tính làm giảm của các mạch lọc điện tử và, trong trường hợp thiết bị đo kỹ thuật số, độ phân giải dịch chuyển và tốc độ lấy mẫu;

- Vòng cấu trúc, bao gồm vị trí và hướng của các cảm biến so với hốc trục chính từ đó chuyển động có sai số được báo cáo, các đối tượng được quy định đối với các đường tâm trục chính và các trục tọa độ chuẩn được định vị và các bộ phận liên quan đến các đối tượng này;

- Thời gian và ngày tháng năm đo;

- Kiểu và tình trạng hiệu chuẩn của tất cả các thiết bị đo;

...

...

...

THƯ MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

[1] ISO 841:2001 Industrial automation systems and integration - Numerical control of machines - Coordinate system and motion nomenclature (Hệ thống tự động công nghiệp và tích hợp - Máy điều khiển số - Hệ thống tọa độ và danh mục các chuyển động)

[2] TCVN 7687-1 (ISO 3070-1) Máy công cụ - Điều kiện kiểm độ chính xác của máy phay và doa có trục chính nằm ngang - Phần 1: Máy có trụ máy cố định và bàn máy di động.