Tiêu chuẩn Việt Nam TCVN 2001:1977 về Máy doa nằm - Kiểu, thông số và kích thước cơ bản

• Số hiệu: TCVN2002:1977
• Loại văn bản: Tiêu chuẩn Việt Nam
• Nơi ban hành: ***
• Người ký: ***
• Ngày ban hành: Năm 1977

Cấp chính xác của máy	Chiều dài đo, mm
	Đến 800	Lớn hơn 800 đến 1250	Lớn hơn 1250 đến 2000	Lớn hơn 2000 đến 3200	Lớn hơn 3200 đến 5000	Lớn hơn 5000 đến 8000
	Dung sai, m mm
E	30	40	50	65	80	100
D	20	25	30	-	-	-

Không cho phép lồi.

Cách kiểm

Khi chiều dài đo đến 1600 mm

11.1. Kiểm bằng thước thẳng và căn mẫu (hình 1)

Trên mặt làm việc của bàn máy 1 (sàn máy) theo những hướng khác nhau, đặt thước kiểm thẳng 2 trên hai căn mẫu có chiều cao bằng nhau.

Kiểm khe hở giữa mặt làm việc của thước kiểm thẳng và mặt bàn máy bằng căn lá hoặc căn mẫu.

Sai lệch được xác định bằng hiệu số khe hở lớn nhất và nhỏ nhất giữa mặt làm việc của thước và mặt bàn.

Khi chiều dài đo lớn hơn 1600 mm.

1.1.2. Kiểm bằng nivô (hình 2).

...

...

...

Khoảng cách giữa những điểm đo không nhỏ hơn 0,1 chiều dài đo, nhưng không lớn hơn 500 mm. Tiến hành đo liên tục, từ phần nọ đến phần kia, để phát hiện độ nghiêng của từng phần.

Sai lệch được xác định bằng hiệu đại số lớn nhất của các tung độ prôphin thực tế của mặt cắt của mặt kiểm so với đường thẳng đi qua những điểm mút của bề mặt.

1.2. Độ thẳng dời chỗ trong mặt phẳng đứng của:

a) bàn máy trên thân máy;

b) trụ trước trên thân máy;

c) bàn máy trên bàn trượt;

d) trụ trước hoặc u trục chính trên bàn trượt.

Bảng 2

...

...

...

Số kiểm

Chiều dài dời chỗ, mm

Đến 1250

Lớn hơn 1250 đến 2000

Lớn hơn 2000 đến 3200

Lớn hơn 3200 đến 5000

Dung sai, m mm

E

1.2 a

...

...

...

1.2 c

1.2 d

20

20

40

50

30

30

50

...

...

...

40

50

-

-

50

65

-

-

D

...

...

...

1.2 b

1.2 c

1.2 d

12

12

25

30

20

20

...

...

...

40

-

-

-

-

-

-

-

-

...

...

...

Cách kiểm

Đối với những máy có chiều dài dời chỗ của bàn, của trụ trước hoặc của ụ trục chính đến 1600 mm.

1.2.1. Kiểm bằng thước thẳng và đồng hồ so (hình 3 – 5).

Đặt ụ trục chính ở chiều cao 1/3 khoảng dời chỗ của ụ theo đường hướng của trụ trước.

Trên bàn máy 1 hoặc bên cạnh trụ 5, đặt thước kiểm thẳng 3 trên hai gối tựa 4 điều chỉnh được (căn mẫu).

Kẹp đồng hồ so 3 trên trục chính, sao cho mũi đo của đồng hồ so tiếp xúc thẳng góc với mặt làm việc của thước thẳng và số chỉ của đồng hồ so tại hai đầu của thước phải bằng nhau.

Dời chỗ bàn máy hoặc trụ trước (ụ trục chính) trên toàn khoảng chạy.

Sai lệch được xác định bằng hiệu đại số lớn nhất của các số chỉ của đồng hồ so trên chiều dài dời chỗ.

Đối với máy có chiều dài dời chỗ của bàn, của trụ trước hoặc của ụ trục chính lớn hơn 1600 mm.

...

...

...

Trên bàn máy (khi bàn máy dời chỗ) hoặc trên trục kiểm đặc biệt lắp trên trục chính (khi trụ trước dời chỗ) đặt nivô song song với hướng dời chỗ.

Dời chỗ bàn máy hoặc trụ trước (ụ trục chính) trên toàn khoảng chạy; dừng lại để đo sau từng khoảng không, nhỏ hơn 0,1 chiều dài khoảng chạy, nhưng không lớn hơn 500 mm.

Trị số góc nhận được trên từng khoảng chuyển thành trị số thẳng, theo đó dựng đồ thị quỹ đạo dời chỗ của cụm.

Sai lệch được xác định bằng hiệu đại số lớn nhất của các trị số giới hạn của tung độ đồ thị tính từ đường thẳng nối những điểm mút của đồ thị.

1.3. Độ thẳng dời chỗ trong mặt phẳng nằm của:

a) bàn máy trên thân máy;

b) trụ trước trên thân máy;

c) bàn máy trên bàn trượt;

d) trụ trước hoặc ụ trục chính (đầu trượt) trên bàn phượt).

...

...

...

Bảng 3

Cấp chính xác của máy

Số kiểm

Chiều dài dời chỗ, mm

Đến 1250

Lớn hơn 1250 đến 2000

Lớn hơn 2000 đến 3200

Lớn hơn 3200 đến 5000

Dung sai, mm

...

...

...

1.3 a

1.3 b

1.3 c

1.3 d

20

20

40

50

30

...

...

...

50

65

40

50

-

-

50

65

-

...

...

...

D

1.3 a

1.3 b

1.3 c

1.3 d

12

12

25

30

...

...

...

20

30

40

-

-

-

-

-

-

...

...

...

-

Cách kiểm

Đối với máy có chiều dài dời chỗ của bàn, của trụ trước hoặc của trục chính đến 1600 mm.

1.3.1. Kiểm bằng thước thẳng và đồng hồ so (hình 6 – 8).

Tiến hành kiểm như kiểm 1.2, nhưng ở trong mặt phẳng nằm. đối với máy có chiều dài dời chỗ của bàn, của trụ trước hoặc của ụ trục chính lớn hơn 1600 mm.

1.3.2. Kiểm bằng dây và kính hiển vi

Trên bàn máy hoặc trên trụ trước, kẹp chặt kính hiển vi. Bên cạnh bàn máy hoặc bên cạnh trụ trước, căng dây, sao cho khi dời chỗ kính hiển vi cùng với bàn máy hoặc trụ trước thì đường vạch trên thị kính, ở hai vị trí mút của bàn máy hoặc trụ trước, đều trùng với một đường sinh bên của dây.

Dời chỗ bàn máy hoặc trụ trước (ụ trục chính) trên toàn khoảng chạy; dừng lại để đo sau từng khoảng không nhỏ hơn 0,1 chiều dài khoảng chạy, nhưng không lớn hơn 500 mm.

Sai lệch được xác định bằng độ lệch lớn nhất của đường sinh bên của dây kể từ đường vạch trên thị kính.

...

...

...

1.4. Độ thẳng dời chỗ của ụ trục chính trong mặt phẳng đứng

a) song song với đường tâm trục chính;

b) thẳng góc với đường tâm trục chính.

Bảng 4

Cấp chính xác của máy

Chiều dài dời chỗ, mm

Đến 1250

Lớn hơn 1250 đến 2000

...

...

...

Lớn hơn 3200 đến 5000

Dung sai, mm

E

30

40

65

80

D

20

...

...

...

-

-

Cách kiểm

Đối với máy có chiều dài dời chỗ của ụ trục hính đến 1600 mm.

1.4.1. Kiểm bằng ke và đồng hồ so (hình 9)

Đặt ụ trục chính ra vào (đầu trượt) ở vị trí giữa.

Trên mặt làm việc của bàn máy 1 (sàn máy) đặt ke 2; một mặt của ke phải chỉnh song song với dời chỗ đứng của ụ trục chính 5.

Trên trục chính 4, kẹp đồng hồ so 3, sao cho mũi đo của đồng hồ so tiếp xúc với mặt đo của ke.

Dời chỗ ụ trục chính trên toàn khoảng chạy.

...

...

...

Đối với máy có chiều dài dời chỗ của ụ trục chính lớn hơn 1600 mm.

1.4.2. Kiểm bằng kính hiển vị và ống ngắm (hình 10).

Trên ụ trục chính 5, kẹp kính hiển vi 7 có ống ngắm nằm.

Căng dây 6 song song với dời chỗ của ụ trục chính, sao cho khi dời chỗ kính hiển vi thì đường vạch của thị kính, ở những vị trí mút của ụ trục chính trên toàn khoảng chạy; dừng lại để đo sau từng khoảng không nhỏ hơn 0,1 chiều dài khoảng chạy, nhưng không lớn hơn 500 mm.

Sai lệch được xác định bằng độ lệch lớn nhất của đường sinh của dây kể từ đường vạch trên thị kính.

Kiểm 1.5. Độ thẳng dời chỗ của trục chính doa:

a) trong mặt phẳng đứng;

b) trong mặt phẳng nằm.

...

...

...

Cấp chính xác của máy

Số kiểm

Đường kính của trục chính doa, mm

Bình thường

Đến 90

Lớn hơn 90 đến 160

Lớn hơn 160

Tăng cường

Đến 110

...

...

...

Lớn hơn 200

Dung sai, mm

E

1.5a

Khi trục chính nhô ra trên chiều dài L = 5 D, nhưng không lớn hơn 800 mm.

30

40

50

D

...

...

...

20

25

-

E

1.5b

Khi nhô ra trên toàn chiều dài

20

30

50

...

...

...

1.5b

12

20

-

Cách kiểm

Trên mặt làm việc của bàn máy 1 (sàn máy), đặt thước kiểm thẳng 2 trên hai gối tựa điều chỉnh 5 (căn mẫu) song song với hướng dời chỗ của trục chính.

Trên trục chính 4, kẹp đồng hồ so 3, sao cho mũi đo của đồng hồ so tiếp xúc thẳng góc với mặt làm việc của thước. Số chỉ của đồng hồ so tại hai đầu của thước phải bằng nhau.

Dời chỗ trục chính trên khoảng L = 5 D, nhưng không lớn hơn 800 mm (để kiểm trong mặt phẳng đứng) và trên toàn khoảng chạy (để kiểm trong mặt phẳng nằm). Dừng lại để đo sau từng khoảng không lớn hơn 0,1 khoảng dời chỗ. Khi đó ghi lại số chỉ lớn nhất của đồng hồ so.

Đoạn L = 5D được tính từ vị trí làm việc ban đầu của trục chính.

...

...

...

1.6. Độ đảo hướng tâm của trục chính doa.

Bảng 6

Cấp chính xác của máy

Đường kính của trục chính doa, mm

Bình thường

Đến 90

Lớn hơn 90 đến 160

Lớn hơn 160

...

...

...

Đến 110

Lớn hơn 110 đến 200

Lớn hơn 200

Dung sai, mm

E

25

L = 300 mm

30

L = 500 mm

...

...

...

L = 600 mm

D

16

L = 300 mm

20

L = 500 mm

-

Cách kiểm

Trên phần tĩnh của máy, kẹp chặt đồng hồ so 1, sao cho mũi đo của đồng hồ so tiếp xúc thẳng góc với mặt kiểm của trục chính 2.

...

...

...

Độ đảo được xác định bằng hiệu đại số lớn nhất của các số chỉ của đồng hồ so ở từng vị trí đo.

1.7. Độ đảo hướng tâm của lỗ côn trục chính doa:

a) khi quay trục chính;

b) khi quay trục chính và mâm cặp.

Bảng 7

Cấp chính xác của máy

Số kiểm

Đường kính của trục chính doa, mm

...

...

...

Đến 90

Lớn hơn 90 đến 160

Lớn hơn 160

Tăng cường

Đến 110

Lớn hơn 110 đến 200

Lớn hơn 200

Dung sai, mm

E

...

...

...

Ở gần mặt mút trục chính

1.7 a

16

20

25

1.7 b

40

50

60

...

...

...

1.7a

10

12

-

1.7b

-

-

-

E

...

...

...

Trên khoảng cách bằng 2D của trục chính doa, nhưng không nhỏ hơn 300 mm

1.7a

1.7b

20

40

25

50

30

60

...

...

...

1.7a

1.7b

12

-

20

-

-

-

Cách kiểm

...

...

...

Trên phần tĩnh của máy, kẹp đồng hồ so 1, sao cho mũi đo của đồng hồ so tiếp xúc thẳng góc với mặt đo của trục kiểm.

Quay trục chính theo một hướng.

Đo gần mặt mút trục chính và tại điểm cách mặt mút trục chính khoảng bằng 2D của trục chính doa, nhưng không nhỏ hơn 300 mm.

Độ đảo được xác định bằng hiệu đại số lớn nhất của các số chỉ của đồng hồ so ở từng vị trí đo.

1.8. Độ đảo chiều trục của trục chính doa:

Bảng 8

Cấp chính xác của máy

Đường kính của trục chính doa, mm

...

...

...

Đến 90

Lớn hơn 90 đến 160

Lớn hơn 160

Tăng cường

Đến 110

Lớn hơn 110 đến 200

Lớn hơn 200

Dung sai, mm

E

...

...

...

16

25

D

8

10

-

Cách kiểm

Lắp chặt trục kiểm 1 có mặt mút thẳng góc với đường tâm vào lỗ côn trục chính.

Trên phần tĩnh của máy, kẹp chặt đồng hồ so 2, sao cho mũi đo của đồng hồ so tiếp xúc tại tâm mặt mút trục kiểm.

...

...

...

Độ đảo được xác định bằng hiệu đại số lớn nhất của các số chỉ của đồng hồ so.

1.9. Độ đảo hướng tâm của mâm cặp theo vành kiểm hoặc theo mặt chuẩn cho dao phay của trụ chính quay.

8. Máy cắt

Bảng 9

Cấp chính xác của máy

Đường kính của trục chính doa, mm

Bình thường

Đến 90

...

...

...

Lớn hơn 160

Tăng cường

Đến 110

Lớn hơn 110 đến 200

Lớn hơn 200

Dung sai, mm

E

16

20

...

...

...

D

-

-

-

Cách kiểm

Trên phần tĩnh của máy, kẹp chặt đồng hồ so 1, sao cho mũi đo, của đồng hồ so tiếp xúc thẳng góc với vành kiểm của mâm cặp 2 hoặc mặt chuẩn cho dao phay của trục chính phay.

Tiến hành quay mâm cặp.

Độ đảo được xác định bằng hiệu đại số lớn nhất của các số chỉ của đồng hồ so ở từng vị trí đo.

1.10. Độ đảo mặt mút của mâm cặp theo vành kiểm hoặc mặt mút của mặt chuẩn trên trục chính phay để lắp dao phay.

...

...

...

Bảng 10

Cấp chính xác của máy

Đường kính của trục chính doa, mm

Bình thường

Đến 90

Lớn hơn 90 đến 160

Lớn hơn 160

Tăng cường

Đến 110

...

...

...

Lớn hơn 200

Dung sai, mm

E

16

20

30

D

-

-

...

...

...

Cách kiểm

Trên phần tĩnh của máy, kẹp chặt đồng hồ so 1, sao cho mũi đo của đồng hồ so tiếp xúc thẳng góc với mặt mút của mâm cặp 2 ở vị trí xa tâm nhất (hoặc mặt mút của mặt chuẩn trên trục chính phay để lắp dao phay).

Tiến hành quay mâm cặp. Tiến hành đo ít nhất ở hai điểm đối kính của mặt mút mâm cặp.

Độ đảo được xác định bằng hiệu đại số lớn nhất của các số chỉ của đồng hồ so ở từng vị trí đo.

1.11. Độ thẳng góc của hướng các dời chỗ ngang đối với các dời chỗ dọc của:

a) bàn máy trên bàn trượt và bàn máy cùng với bàn trượt trên thân máy;

b) bàn máy trên thân máy và trụ trước trên thân máy;

c) trụ trước trên bàn trượt và trụ trước cùng với bàn trượt trên thân máy hoặc trụ trước trên thân máy và ụ trục chính (dầu trượt) trên bàn trượt.

...

...

...

Cấp chính xác

Chiều dài dời chỗ, mm

500

Dung sai, mm, cho kiểm

a

b

c

E

20

...

...

...

30

D

12

16

-

Cách điểm

Trên mặt làm việc của bàn máy 1 (sàn máy) đặt ke kiểm 2 song song với hướng dời chỗ của bàn máy hoặc của trụ; dọc theo đường tâm trục chính.

Trên trục chính, kẹp chặt đồng hồ so 3, sao cho mũi đo của đồng hồ so tiếp xúc với mặt đo của ke.

Đặt bàn máy hoặc trụ ở vị trí giữa trong hướng dọc và dời chỗ trong hướng ngang so với đường tâm trục chính.

...

...

...

1.12. Độ song song của mặt làm việc của bàn máy trong hướng dọc và hướng ngang đối với dời chỗ của:

a) bàn máy:

b) ụ trục chính và trong hướng dọc của trụ trước.

Hình 18

Bảng 12

Cấp chính xác của máy

Số kiểm

Chiều dài dời chỗ, mm

...

...

...

Lớn hơn 800 đến 1250

Lớn hơn 1250 đến 2000

Lớn hơn 2000 đến 3200

Lớn hơn 3200 đến 5000

Dung sai, mm

E

1.12a

25

30

...

...

...

50

65

D

1.12a

16

20

25

-

-

...

...

...

Số kiểm

Chiều dài dời chỗ, mm

Đến 500

Lớn hơn 500 đến 800

Lớn hơn 800 đến 1250

Lớn hơn 1250 đến 2000

Lớn hơn 2000 đến 3200

Dung sai, mm

E

...

...

...

20

25

30

40

50

D

1.12b

12

16

...

...

...

-

-

Cách kiểm

Trên giữa mặt làm việc của bàn máy 1, đặt thước kiểm thẳng 3 trên hai gối tựa 2 có chiều cao bằng nhau.

Trên trục chính kẹp chặt đồng hồ so 4, sao cho mũi đo của đồng hồ so tiếp xúc với mặt làm việc của thước thẳng.

Dời chỗ bàn máy hoặc trục trước (ụ trục chính) trên chiều dài khoảng chạy.

Sai lệch được xác định bằng hiệu đại số lớn nhất của các số chỉ của đồng hồ so trên chiều dài khoảng chạy.

Chú thích: Khi chiều dài dời chỗ lớn hơn 1600 mm, cho phép chuyển chỗ thước kiểm thẳng.

1.13. Độ thẳng góc của hướng dời chỗ của ụ trục chính đối với mặt làm việc của bàn máy trong mặt phẳng:

...

...

...

b) thẳng góc với đường tâm trục chính

Bảng 13

Cấp chính xác của máy

Số kiểm

Đường kính của trục chính doa, mm

Bình thường

Đến 90

Lớn hơn 90 đến 160

...

...

...

Tăng cường

Đến 110

Lớn hơn 110 đến 200

Lớn hơn 200

Dung sai, mm

E

1.13a

1.13b

30

...

...

...

50

trên 1000 mm khoảng chạy

D

1.13a

20

25

-

1.13b

trên 1000 mm khoảng chạy

...

...

...

Cách kiểm

Đặt bàn máy 1 ở vị trí giữa so với đường tâm trục chính.

Trên giữa mặt làm việc của bàn máy, đặt ke kiểm 2 trên thước kiểm thẳng 5.

Trên ụ trục chính 4, kẹp chặt đồng hồ so 3, sao cho mũi đo của đồng so tiếp xúc với mặt đo của ke.

Đặt ụ trục chính ra vào (đầu trượt) ở vị trí giữa trong hướng dọc.

Dời chỗ ụ trục chính trong hướng đứng.

Sai lệch được xác định bằng hiệu đại số lớn nhất của các số chỉ của đồng hồ so.

1.14. Độ thẳng góc của đường tâm quay của trục chính đối với hướng dời chỗ đứng của ụ trục chính.

...

...

...

Cấp chính xác của máy

Khoảng chạy đứng của ụ trục chính, mm

Đến 2000

Lớn hơn 2000

Dung sai, mm

E

20

L₁ = 1000 mm

40

...

...

...

D

12

L₁ = 1000 mm

25

L₁ = 2000 mm

Cách kiểm

Đưa trục chính ra một đoạn L = 3 D; nhưng không lớn hơn 800 mm. Trên mặt làm việc của bàn máy 1 (sàn máy), đặt ke 3 trên hai gối tựa 2, song song với hướng dời chỗ đứng của ụ trục chính.

Đặt ụ trục chính ra vào ở vị trí giữa trong hướng dọc và ở 1/2 chiều cao nâng rồi kẹp chặt ở vị trí đó.

Trên trục chính 5, kẹp chặt gá khủy 6 có đồng hồ so 4, sao cho mũi đo của đồng hồ so tiếp xúc với mặt đo của ke.

...

...

...

Đoạn L = 3D kể từ vị trí làm việc ban đầu của trục chính. Sai lệch được xác định bằng hiện đại số lớn nhất của các số chỉ của đồng hồ so.

1.15. Độ thẳng góc của dời chỗ của ụ trục chính theo đường hướng của trụ trước đối với dời chỗ ngang của trụ.

Dung sai cho 1000mm khoảng chạy đối với máy cấp chính xác E có đường kính trục chính doa bình thường lớn hơn 90 mm và có đường kính trục chính doa tăng cường lớn hơn 110mm là 40mm.

Cách kiểm

Trên bệ 4 đặt ke 3, sao cho mặt đo a song song với hướng (so với đường tâm của trục chính) dời chỗ ngang của trụ trước, còn mặt đo b nằm trong mặt phẳng đứng, dọc theo hướng dời chỗ của ụ trục chính.

Trên trục chính kẹp đồng hồ so 2, sao cho mũi đo của đồng hồ so tiếp xúc với mặt đo b của ke.

Dời chỗ ụ trục chính theo phương đứng trong miền vị trí giữa của nó và vị trí giữa của trụ theo đường hướng của thân máy.

Sai lệch được xác định bằng hiệu đại số lớn nhất của các số chỉ của đồng hồ so.

...

...

...

Bảng 15

Cấp chính xác của máy

Đường kính của trục chính doa, mm

Bình thường

Đến 90

Lớn hơn 90 đến 160

Lớn hơn 160

Tăng cường

...

...

...

Lớn hơn 110 đến 200

Lớn hơn 200

Dung sai, mm

E

20

30

40

D

12

...

...

...

-

Cách kiểm

Đưa trục chính ra một đoạn L = 3 D, nhưng không lớn hơn 800 mm.

Giữa mặt làm việc của bàn máy 1, khi bàn máy ở vị trí giữa đối với đường tâm trục chính, đặt thước kiểm thẳng 2.

Trên thước thẳng đặt đồng hồ so 3, sao cho mũi đo của đồng hồ so tiếp xúc thẳng góc với mặt trụ trục chính 4. Tiến hành đo khi đã kẹp chặt bàn máy.

Đặt ụ trục chính ở 1/3 chiều cao của trụ; nếu máy có ụ ra vào thì ụ này đặt ở vị trí giữa dọc theo đường tâm trục chính. Khi đo phải dời chỗ giá đồng hồ so dọc theo đường tâm trục chính.

Tiến hành đo ở hai mặt cắt của trục chính; mặt cắt nọ cách mặt cắt kia một khoảng L = 3 D, nhưng không lớn hơn 800mm.  Xoay trục chính 180^0, đo lặp lại.

Đoạn L = 3 D kể từ vị trí làm việc ban đầu của trục chính.

Sai lệch được xác định bằng trị số trung bình (nửa tổng đại số) giá hai hiệu đại số các số chỉ của đồng hồ so, nhận được ban đầu theo cùng một đường sinh và nhận được tiếp theo trên đường sinh đối kính (khi xoay trục chính 180^0).

...

...

...

a) trong mặt phẳng đứng;

b) trong mặt phẳng nằm (cho máy có bàn).

Bảng 16

Cấp chính xác của máy

Số kiểm

Đường kính của trục chính doa, mm

Bình thường

Đến 90

...

...

...

Lớn hơn 160

Tăng cường

Đến 110

Lớn hơn 110 đến 200

Lớn hơn 200

Dung sai, mm

E

1.17 a

30

...

...

...

60

1.17 b

20

25

40

D

1.17 a

-

-

...

...

...

1.17 b

-

-

-

Đối với kiểm 1.17 a, chỉ cho phép trục chính lệch về phía trên.

Cách kiểm

Đưa trục chính 1 ra một đoạn L = 3 D, nhưng không lớn hơn 800 mm.

Trên phần tĩnh của máy, kẹp chặt đồng hồ so 2, sao cho mũi đo của đồng hồ so tiếp xúc thẳng góc với mặt trụ trục chính.

Đặt ụ trục chính ở 1/3 chiều cao của trụ; nếu máy có ụ ra vào thì ụ này đặt ở vị trí giữa dọc theo đường tâm trục chính. Khi đo phải dời chỗ gá đồng hồ so dọc theo đường tâm trục chính. Dời chỗ ụ trước đi một đoạn có chiều dài bằng chiều dài vươn ra của trục chính.

...

...

...

Tiến hành đo ở hai mặt của trục chính; mặt cắt nọ cách mặt cắt kia một khoảng L = 3 D, nhưng không lớn hơn 800 mm.

Xoay trục chính 180^0. Đo lặp lại.

Đoạn L = 3 D kể từ vị trí làm việc ban đầu của trục chính.

Sai lệch được xác định bằng trị số trung bình (nửa tổng đại số) của hai hiệu đại số các số chỉ của đồng hồ so, nhận được ban đầu theo cùng một đường và nhận được tiếp theo trên đường sinh đối kính (khi xoay trục chính 180^0).

1.18. Độ thẳng góc của đường tâm quay của trục chính đối với dời chỗ ngang (so với đường tâm trục chính):

a) của bàn máy;

b) của trụ trước.

Hình 24

...

...

...

Cấp chính xác của máy

Số kiểm

Khoảng chạy đứng của ụ trục chính, mm

Đến 2000

Lớn hơn 2000

Dung sai, mm

E

1.18 a

20

...

...

...

40

L = 2 000 mm

1.18 b

20

L = 1 000 mm

40

L = 2 000 mm

D

1.18 a

...

...

...

L = 1 000 mm

25

L = 2 000 mm

1.18 b

-

-

Cách kiểm

Đưa trục chính ra một đoạn L = 3 D, nhưng không lớn hơn 800 mm.

Trên bàn máy 1 hoặc trên phần tĩnh của máy, ở vị trí giữa đối với dời chỗ ngang (so với đường tâm trục chính) của bàn máy hoặc trụ trước, đặt thước kiểm thẳng 2 song song với hướng dời chỗ ngang của bàn hoặc của trụ trước.

...

...

...

Trên trục chính kẹp chặt gá khuỷu 3 có đồng hồ so 4, sao cho mũi đo của đồng hồ so tiếp xúc với mặt làm việc của thước thẳng. Xoay trục chính 180^0.

Tiến hành đo trên chiều cao xấp xỉ 0,25 chiều cao nâng của ụ trục chính, khi đã kẹp chặt ụ trục chính.

Đoạn L = 3 D kể từ vị trí làm việc ban đầu của trục chính.

Sai lệch được xác định bằng hiệu đại số lớn nhất của các số chỉ của đồng hồ so.

1.19. Độ thẳng góc của hướng dời chỗ của giá dao của mâm cặp đối với đường tâm quay của trục chính.

Hình 25

Bảng 18

Cấp chính xác của máy

...

...

...

Bình thường

Đến 90

Lớn hơn 90 đến 160

Lớn hơn 160

Tăng cường

Đến 110

Lớn hơn 110 đến 200

Lớn hơn 200

Dung sai, mm

...

...

...

16
trên chiều dài
100 mm

20
trên chiều dài
300 mm

30
trên chiều dài
500 mm

D

10
trên chiều dài
100 mm

12
trên chiều dài
300 mm

-

Chỉ cho phép giá dao lệch về phía ụ trục chính khi giá dao dời chỗ từ tâm mâm cặp ra.

Cách kiểm

...

...

...

Trên giá dao 4 của mâm cặp, kẹp đồng hồ so 3, sao cho mũi đo của đồng hồ so tiếp xúc với mặt làm việc của thước thẳng.

Dời chỗ giá dao cùng với đồng hồ so dọc theo thước thẳng trên chiều dài khoảng chạy của giá dao.

Sai lệch được xác định bằng hiệu đại số lớn nhất của các số chỉ của đồng hồ so trên chiều dài dời chỗ.

1.20. Độ thẳng góc của mặt bên của rãnh chính xác của bàn máy đối với đường tâm quay của trục chính khi bàn máy ở vị trí 0^0 và 180^0.

Dung sai chiều dài 1000 mm đối với máy cấp chính xác:

E …………………………….. 40 mm

D ……………………………..25 mm

Cách kiểm

...

...

...

Trong rãnh chính xác 5 của bàn máy, đặt thước thẳng đặc biệt 1 (hoặc con trượt), sao cho gờ nhô ra của thước được áp sát với một trong những mặt bên của rãnh.

Trên trục chính 4, kẹp trục gá khuỷu 3 có đồng hồ so 2, sao cho mũi đo của đồng hồ so tiếp xúc thẳng góc với mặt làm việc của thước thẳng tại vị trí cách đường tâm trục chính một khoảng L/2 Xoay trục chính có gá khuỷu và đồng hồ so 180^0C. Tiến hành đo lần thứ hai.

Trường hợp dùng con trượt thì chuyển chỗ con trượt sang vị trí đối xứng qua đường tâm trục chính trên chiều dài L/2.

Tiến hành đo khi bàn máy đã được kẹp chặt.

Sai lệch được xác định bằng hiệu đại số lớn nhất của các số chỉ của đồng hồ so trên chiều dài đo.

1.2.1. Độ song song của mặt bên của rãnh chính xác của bàn máy đối với dời chỗ của bàn máy hoặc của trụ trước khi bàn ở vị trí 90^0 và 270^0.

Dung sai trên chiều dài 1000 m với máy cấp chính xác:

E ………………………….. 40 mm

D ……………………………25 mm

...

...

...

Đặt bàn máy hoặc trụ trước ở vị trí giữa trong hướng ngang.

Trong rãnh chính xác của bàn 1, đặt thước thẳng đặc biệt 2 (hoặc con trượt), sao cho gờ nhô ra của thước thẳng được áp sát vào một trong những mặt bên của rãnh.

Trên trục chính 4, kẹp đồng hồ so 3, sao cho mũi đo của đồng hồ so tiếp xúc thẳng góc với mặt làm việc của thước thẳng (hoặc con trượt). Dời chỗ bàn máy hoặc trụ trên chiều dài khoảng chạy.

Trường hợp dùng con trượt thì chuyển chỗ con trượt. Tiến hành đo khi bàn máy đã được kẹp  chặt.

Sai lệch được xác định bằng hiệu đại số lớn nhất của các số chỉ của đồng hồ so trên chiều dài dời chỗ.

1.22. Độ không đổi vị trí của mặt làm việc của bàn máy khi xoay bàn máy 90^0, 180^0, 270^0 và 360^0.

Hình 28

Bảng 19

...

...

...

Đường kính của trục chính doa, mm

Bình thường

Đến 90

Lớn hơn 90 đến 160

Lớn hơn 160

Tăng cường

Đến 110

Lớn hơn 110 đến 200

Lớn hơn 200

...

...

...

E

20

30

-

L = 1000 mm

D

12

20

-

...

...

...

Cách kiểm

Đặt bàn máy một ở vị trí giữa. Trên mặt làm việc của bàn máy, đặt vòng kiểm 2.

Trên thân máy, đặt đồng hồ so 3, sao cho mũi đo của đồng hồ so tiếp xúc thẳng góc với mặt mút trên của vòng kiểm.

Lần lượt xoay bàn 90^0, 180^0, 270^0 và 360^0.

Sai lệch được xác định bằng hiệu đại số lớn nhất của các số chỉ của đồng hồ so ở vị trí ban đầu và những vị trí xoay của bàn máy.

1.23. Độ song song của ống bao ra vào của giá đỡ tâm đối với dời chỗ của bàn máy hoặc của trụ trước:

a) trong mặt phẳng đứng;

b) trong mặt phẳng nằm.

9. Máy cắt

...

...

...

Hình 29

Cách kiểm

Đưa ống bao 1 của giá đỡ tâm ra đến vị trí giới hạn.

Trên mặt làm việc của bàn máy 3 hoặc của trụ trước, đặt đồng hồ so 2, sao cho mũi đo của đồng hồ so tiếp xúc, thẳng góc với mặt trụ của ống bao.

Dời chỗ bàn máy hoặc trụ trước một khoảng bằng chiều dài vươn ra của ống bao.

Tiến hành đo ở ba vị trí của bàn máy hoặc của trụ trước trên chiều dài khoảng chạy.

Tiến hành đo ở ba vị trí của bàn máy hoặc của trụ trước trên chiều dài khoảng chạy.

Sai lệch được xác định bằng hiệu đại số lớn nhất của các số chỉ của đồng hồ so trên chiều dài dời chỗ.

...

...

...

1.24. Độ đồng trục của bạc trong của giá đỡ tâm và trục chính doa trên mặt phẳng nằm.

Bảng 20

Cấp chính xác của máy

Đường kính của trục chính doa, mm

Bình thường

Đến 90

Lớn hơn 90 đến 160

Lớn hơn 160

...

...

...

Đến 110

Lớn hơn 110 đến 200

Lớn hơn 200

Dung sai, mm, trên chiều dài 1000 mm

E

25

30

40

D

...

...

...

20

-

Cách kiểm

Đặt trụ trước (trụ sau) ở vị trí giữa, trong trường hợp dời chỗ trụ dọc theo đường tâm trục chính.

Đặt ụ trục chính và giá đỡ tâm ở vị trí giữa theo chiều cao và kẹp chặt.

Lắp chặt trục kiểm 3 có mặt đo hình trụ vào lỗ trục chính 4 và bạc của giá đỡ tâm 1.

Trên mặt làm việc của bàn máy 5, kẹp đồng hồ so 2, sao cho mũi đo của đồng hồ so tiếp xúc thẳng góc với mặt đo của trục kiểm.

Dời chỗ bàn máy hoặc trụ trước (trụ sau) dọc theo đường tâm của trục kiểm.

Tiến hành đo theo hai đường sinh đối kính khi xoay trục kiểm 180^0.

...

...

...

Cho phép kiểm bằng thiết bị quang học cũng như bằng trục kiểm ngắn.

Chú thích: Kiểm này không dùng cho máy có trụ trước hoặc trụ sau dời chỗ ngang.

1.25. Độ chính xác của dời chỗ thẳng tọa độ của bàn máy và của ụ trục chính (cho máy có bàn máy lắp vào).

Hình 32

Bảng 21

Cấp chính xác của máy

...

...

...

Đến 125

Lớn hơn 125 đến 200

Lớn hơn 200 đến 320

Lớn hơn 320 đến 500

Lớn hơn 500 đến 800

Lớn hơn 800 đến 1250

Lớn hơn 1250 đến 2000

Lớn hơn  2000 đến 3200

Dung sai, mm

...

...

...

25

30

40

50

63

80

100

125

D

...

...

...

15

20

25

32

40

50

-

Cách kiểm

Trong mặt phẳng nằm, đặt thước chuẩn thẳng có khắc vạch 2 cách mặt làm việc của bàn máy 1 một khoảng bằng 1/3 khoảng chạy của ụ trục chính và cách mặt bên phải của bàn máy một khoảng bằng 1/3 chiều rộng bàn máy.

...

...

...

Kẹp chặt kính hiển vị 3 trên ụ trục chính 4, sao cho qua kính hiển vi có thể quan sát thấy thang vạch của thước.

Dời chỗ bàn máy (hoặc ụ trục chính) trên chiều dài khoảng chạy đã cho và kẹp chặt lại.

Tiến hành kiểm tại những vị trí cách nhau không quá 0,1 khoảng dời chỗ lớn nhất, nhưng không lớn hơn 125 mm.

Sai lệch được xác định bằng hiệu số của các số chỉ của thước chuẩn thẳng và số chỉ của thước lắp trên máy.

2. KIỂM KẾT QUẢ GIA CÔNG CỦA MÁY

Hình dạng mẫu thử nên theo

Mẫu thử - vật đúc bằng gang có độ cứng Brinen 150 – 200 HB.

Chú thích: Cho phép dùng một hoặc một số mẫu thử có hình dạng khác, nếu chúng có thể dùng để kiểm các mục nêu ở phần sau

...

...

...

Tên gọi hoặc ký hiệu của kích thước

Mức

Đường kính của trục chính doa

Bình thường

Đến 90

Lớn hơn 90 đến 160

Lớn hơn 160

Tăng cường

Đến 110

...

...

...

Lớn hơn 200

d

150 – 170

240 – 260

380 – 420

d₂

50 – 60

70  - 80

100 – 120

...

...

...

140

160

220

L

300

400

500

b

110

...

...

...

220

B

400

500

770

d₁

~ 1.9d

Bảng 23

Kiểm

...

...

...

Đường kính của trục chính doa, mm

Bình thường

Đến 90

Lớn hơn 90 đến 160

Lớn hơn 160

Tăng cường

Đến 110

Lớn hơn 110 đến 200

Lớn hơn 200

...

...

...

1

2

3

2.1. Độ không đổi của đường kính d:

a) ở mặt cắt ngang;

b) ở mặt cắt dọc

E

a

16

...

...

...

30

b

20
trên chiều dài 200 mm

30
trên chiều dài 300 mm

40
trên chiều dài 400 mm

D

a

10

12

...

...

...

b

12
trên chiều dài 200 mm

20
trên chiều dài 300 mm

-

2.2. Độ không đổi của đường kính d₁:

a) ở mặt cắt ngang;

b) ở mặt cắt dọc

E

a

...

...

...

30

40

b

20
trên chiều dài 300 mm

30
trên chiều dài 300 mm

40
trên chiều dài 300 mm

2.3. độ không đổi của đường kính d₁:

a) ở mặt cắt ngang;

b) ở mặt cắt dọc

...

...

...

a

16

20

-

b

12
trên chiều dài 300 mm

20
trên chiều dài 300 mm

-

2.4. Độ phẳng của mặt mút mẫu thử có đường kính B, được khỏa mặt bằng giá dao của mâm cặp

...

...

...

16
trên chiều dài 300 mm

30
trên chiều dài 500 mm

30
trên chiều dài 500 mm

D

10
trên chiều dài 300 mm

20
trên chiều dài 500 mm

-

Không cho phép lồi

2.5. Độ thẳng góc của đường tâm lỗ d của mẫu thử đối với mặt mút (đã gia công theo điều 2.3).

...

...

...

25
trên chiều dài 300 mm

30
trên chiều dài 300 mm

D

16
trên chiều dài 300 mm

-

2.6. Độ song song của đường tâm lỗ d₂, doa trên mẫu thử tiến dao của:

a) bàn máy (trụ trước, ụ trục chính, đầu trượt)

b) trục chính doa

E

...

...

...

D

20
trên chiều dài 300 mm

-

2.7. Độ thẳng góc của đường tâm lỗ d trên mẫu thử đối với mặt phẳng nhận được do phay rãnh khi tiến dao nằm và tiến dao đứng

E

30
trên chiều dài 300 mm

D

20
trên chiều dài 300 mm

-

...

...

...

2.1 và 2.2 sau khi gia công nửa tinh, lỗ d được gia công bằng dao tinh kẹp chặt trên trục chính doa khi trục chính tiến dao; lỗ d₁ được gia công bằng dao tinh kẹp trên giá dao của mâm cặp khi bàn máy hoặc trụ trước (ụ trục chính, đầu trượt) tiến dao.

Tiến hành kiểm đường kính lỗ bằng dụng cụ đo đường kính

2.3. Gia công mặt mút bằng dao tinh giá dao của mâm cặp. Tiến dao hướng tâm. Độ phẳng được xác định bằng thước thẳng, căn mẫu hoặc căn lá.

2.4. Tiến hành kiểm bằng trục kiểm (lắp vào lỗ), ke và căn lá.

Dùng căn lá, kiểm khe hở giữa đường sinh trục kiểm và mặt đo của ke; ke này đặt trên mặt mút mẫu thử.

2.5. Gia công bốn lỗ trụ trên mẫu thử.

Hai lỗ khi bàn (trụ trước) tiến dao; hai lỗ khác khi trục chính tiến dao.

Tiến hành kiểm bằng trục kiểm lắp vào lỗ. Xác định hiệu số lớn nhất của những khoảng cách tâm trên chiều dài đã cho.

2.6. Gia công hai rãnh trên mẫu thử bằng dao phay tinh:

...

...

...

Tiến hành kiểm tra bằng trục kiểm lắp vào lỗ d và ke đặt trên mặt đã phay.

ĐÍNH CHÍNH

Tiêu chuẩn máy cắt kim loại

Trang

Chỗ có lỗi

In sai

Sửa lại

2

...

...

...

Không cho phép lỗi

Không cho phép lồi

2

Dòng 7 (dưới lên)

a » 0,1,

L ³ 100mm

a » 0,1 L ≥ 100 mm

27

Cột 1, ô 3

...

...

...

Côn Moóc theo
TCVN 136 – 70

30

tên gọi bằng tiếng anh

ad rigindity

and rigidity

52

bảng 18, ô trống

(để trống không ghi gi)

(thêm gạch ngang)

...

...

...

dưới hình 25

Kiểu với ụ trước

Kiểm với ụ trước

59

dưới hình 26

Kiểu với ụ sau

Kiểm với ụ sau

84

bảng 13

...

...

...

L = 300 mm

103

Bảng

Bảng 1

136

trên chiền dài

trên chiều dài

...

...

...

(bảng, cột 1)

2.3; 2.4; 2.5; 2.6

2.2; 2.3; 2.4; 2.5;

137

(bảng, cột 1)

2.7

2.6

137

...

...

...

2.1 và 2.2. Sau khi..