Tiêu chuẩn quốc gia TCVN 9590:2013 về Thức ăn chăn nuôi - Xác định hàm lượng xơ xử lý

• Số hiệu: TCVN9590:2013
• Loại văn bản: Tiêu chuẩn Việt Nam
• Nơi ban hành: ***
• Người ký: ***
• Ngày ban hành: Năm 2013

waNDF, ar	là hàm lượng chất xơ xử lý bằng chất tẩy trung tính và amylaza, tính theo khối lượng như khi nhận được, tính bằng phần trăm (%);
waNDF, dm	là hàm lượng chất xơ xử lý bằng chất tẩy trung tính và amylaza, tính theo khối lượng chất khô, tính bằng phần trăm (%);
mce	là khối lượng của mẫu và chén nung sau khi chiết và sấy, tính bằng gam (g);
mc	là khối lượng của chén nung bao gồm cả chất trợ lọc, trước khi cho mẫu vào, tính bằng gam (g);
ms	là khối lượng của phần mẫu thử, tính bằng gam (g);
mb	là khối lượng trung bình đối với chén nung đựng mẫu trắng gồm cả chất trợ lọc, tính bằng gam (g);
mbe	là khối lượng trung bình đối với chén nung đựng mẫu trắng gồm cả chất trợ lọc sau khi chiết và sấy, tính bằng gam (g);
D	là chất khô (khối lượng đã qua sấy/khối lượng mẫu được làm khô bằng không khí hoặc khối lượng mẫu ướt), tính bằng gam (g).

Cách khác, tính aNDF theo khối lượng chất hữu cơ (w_om,ar) hoặc theo khối lượng chất hữu cơ khô (w_om,dm), dùng công thức sau đây:

Trong đó

w_om,ar

là aNDF của chất hữu cơ, tính theo khối lượng như khi nhận được, tính bằng phần trăm;

w_{om, dm}

là aNDF của chất hữu cơ, tính theo khối lượng chất khô, tính bằng phần trăm;

m_ca

là khối lượng của chén nung bao gồm cả chất trợ lọc, sau khi tro hóa, tính bằng gam (g);

...

...

...

là khối lượng trung bình đối với chén nung đựng mẫu trắng gồm cả chất trợ lọc, sau khi tro hóa, tính bằng gam (g).

10.2. Biểu thị kết quả

Các kết quả phải được báo cáo chính xác đến 0,1 %. Các kết quả nhỏ hơn 1,5 % đối với aNDF hoặc aNDF của chất hữu cơ phải được báo cáo là "aNDF nhỏ hơn 1,5 %" hoặc "aNDF của chất hữu cơ nhỏ hơn 1,5 %".

Khi hàm lượng chất xơ nhỏ hơn 25 %, thì cần hiệu chỉnh mẫu trắng.

Khối lượng của chén nung sau khi tro hóa (m_ca) mà nhỏ hơn khối lượng chén nung rỗng (m_c) cho thấy chén đã bị thất thoát khối lượng trong suốt quy trình xác định aNDF. Khối lượng chén nung sau khi tro hóa (m_ca) là giá trị chính xác nhất về khối lượng đúng của chén trong việc tính hàm lượng chất xơ và phải được sử dụng để tính aNDF của chất hữu cơ. Trong trường hợp này, aNDF của chất hữu cơ là giá trị chính xác hơn để đánh giá về hàm lượng chất xơ, so với hàm lượng aNDF.

Nếu các kết quả đối với mẫu chuẩn nội bộ hoặc các mẫu kiểm soát chất lượng nằm ngoài các giới hạn kiểm soát, thì không báo cáo kết quả và tiến hành phân tích lại mẫu.

11. Độ chụm

11.1. Phép thử liên phòng thử nghiệm

Các giá trị về độ lặp lại và độ tái lập lấy từ kết quả của phép thử liên phòng thử nghiệm được tiến hành theo TCVN 6910-2 (ISO 5725-2). Các chi tiết của phép thử liên phòng thử nghiệm được tóm tắt trong Phụ lục A. Các giá trị thu được từ phép thử liên phòng này có thể không áp dụng được cho các dải nồng độ và chất nền khác với các dải nồng độ và chất nền đã nêu.

...

...

...

Chênh lệch tuyệt đối giữa hai kết quả thử độc lập, riêng rẽ, thu được khi sử dụng cùng một phương pháp thử, trên vật liệu thử giống hệt nhau, thực hiện trong cùng một phòng thử nghiệm, do cùng một người phân tích, sử dụng cùng một thiết bị, trong một khoảng thời gian ngắn, không được quá 5 % các trường hợp lớn hơn 1,8 % đến 4,7 % đối với aNDF hoặc lớn hơn 1,4 % đến 5,5 % đối với aNDF của chất hữu cơ, tùy thuộc vào loại mẫu (xem Phụ lục A).

11.3. Độ tái lập

Chênh lệch tuyệt đối giữa hai kết quả thử riêng rẽ, thu được khi sử dụng cùng một phương pháp thử trên vật liệu thử giống hệt nhau, thực hiện trong các phòng thử nghiệm khác nhau, do các người phân tích khác nhau, sử dụng các thiết bị khác nhau, không được quá 5 % các trường hợp lớn hơn 1,8 % đến 6,2 % đối với aNDF, hoặc lớn hơn 1,0 % đến 8,1 % đối với aNDF của chất hữu cơ, tùy thuộc vào loại mẫu (xem Phụ lục A).

12. Báo cáo thử nghiệm

Báo cáo thử nghiệm phải nêu rõ:

- mọi thông tin cần thiết để nhận biết đầy đủ về mẫu thử;

- phương pháp lấy mẫu đã sử dụng, nếu biết;

- phương pháp thử đã sử dụng và viện dẫn tiêu chuẩn này;

- tất cả các chi tiết thao tác không quy định trong tiêu chuẩn này, cùng với các chi tiết bất thường nào khác có thể ảnh hưởng tới kết quả thử;

...

...

...

- nếu kiểm tra về độ lặp lại, thì nêu kết quả cuối cùng thu được.

Phụ lục A

(Tham khảo)

Các kết quả của phép thử liên phòng thử nghiệm

Phép thử liên phòng thử nghiệm đã được tổ chức AOAC Quốc tế thực hiện vào năm 2001 phù hợp với TCVN 6910-2 (ISO 5725-2). Trong phép thử này, mười ba phòng thử nghiệm tham gia. Mười một mẫu kép mù đã được khảo sáo gồm có: cỏ linh lăng (alfalfa) ủ xi lô, hạt mạch nấu bia, bã thịt quả cam quýt và củ cải đường, ngô hạt cả lõi, hạt ngô ủ xi lô, thân cây ngô, thức ăn hỗn hợp cho động vật lấy sữa, cỏ khô, chất thay thế sữa, hạt đậu tương rang và mùn cưa.

Bảng A.1 - Các kết quả thống kê của phép thử nghiệm liên phòng đối với aNDF

Thông số

Mẫu^a

...

...

...

2

3

4

5

6

7

8

9

10

...

...

...

Số phòng thử nghiệm được giữ lại sau khi trừ ngoại lệ

12

12

13

12

13

12

13

13

...

...

...

11

12

Hàm lượng aNDF trung bình, % (mẫu trắng được hiệu chỉnh theo khối lượng chất khô)

40,8

49,2

29,9

21,7

37,2

73,1

...

...

...

58,2

neg.

13,5

90,0

Độ lệch chuẩn lặp lại, (s_r), %

0,9

1,7

1,0

0,6

...

...

...

0,6

0,8

1,1

0,7

0,8

1,7

Độ lệch chuẩn tương đối lặp lại, %

2,2

3,4

...

...

...

2,9

2,0

1,4

6,4

1,9

neg.

6,0

1,9

Giới hạn lặp lại, r [r = 2,8 s_r], %

...

...

...

4,6

2,8

1,8

2,1

1,8

2,3

3,1

1,8

2,3

...

...

...

Giá trị Horrat đối với độ lặp lại

1,5

1,5

1,6

1,7

1,3

0,6

3,6

1,3

...

...

...

3,4

1,4

Độ lệch chuẩn tái lập (s_R), %

0,9

2,2

1,4

0,8

0,9

1,1

...

...

...

1,5

0,7

1,6

2,1

Độ lệch chuẩn tương đối tái lập, %

2,2

4,4

4,6

3,7

...

...

...

1,5

10,1

2,6

neg.

11,8

2,4

Giới hạn tái lập (R) [R = 2,8 s_R], %

2,5

6,2

...

...

...

2,3

2,4

3,1

3,6

4,3

1,8

4,5

6,0

Giá trị Horrat đối với độ tái lập

...

...

...

2,0

1,9

1,5

1,0

0,7

3,7

1,2

4,4

...

...

...

^a

Mẫu 1: Cỏ linh lăng ủ xi lô

Mẫu 2: Hạt mạch nấu bia

Mẫu 3: Bã thịt quả cam quýt và củ cải đường

Mẫu 4: Ngô hạt cả lõi

Mẫu 5: Hạt ngô ủ xi lô

Mẫu 6: Thân cây ngô

neg. = giá trị âm tính

Mẫu 7: Thức ăn hỗn hợp cho động vật lấy sữa

...

...

...

Mẫu 9: Chất thay thế sữa

Mẫu 10: Hạt đậu tương rang

Mẫu 11: Mùn cưa

Bảng A.2 - Kết quả thống kê của phép thử nghiệm liên phòng đối với aNDF của chất hữu cơ

Thông số

Mẫu ^a

1

2

3

...

...

...

5

6

7

8

9

10

11

Số phòng thử nghiệm được giữ lại sau khi trừ ngoại lệ

13

...

...

...

13

12

13

12

13

13

12

13

12

...

...

...

39,3

48,1

27,4

21,5

36,4

69,4

12,3

55,6

0,11

...

...

...

88,7

Độ lệch chuẩn lặp lại, (s_r), %

0,9

1,8

0,7

0,5

0,6

1,0

0,7

...

...

...

0,2

2,0

1,9

Độ lệch chuẩn tương đối lặp lại, %

2,3

3,7

2,7

2,3

1,6

...

...

...

5,7

3,3

195,4

14,0

2,1

Giới hạn lặp lại, r [r = 2,8 s_r], %

2,5

5,0

2,1

...

...

...

1,6

2,8

1,9

5,2

0,6

5,5

5,2

Giá trị Horrat đối với độ lặp lại

1,5

...

...

...

1,7

1,4

1,0

1,0

3,1

2,3

52,6

7,9

1,6

...

...

...

1,2

2,3

1,1

0,8

0,9

1,5

1,2

2,2

0,4

...

...

...

2,1

Độ lệch chuẩn tương đối tái lập, %

3,1

4,9

3,9

3,5

2,4

2,1

9,5

...

...

...

340,2

20,6

2,4

Giới hạn tái lập (R) [R = 2,8 s_R], %

3,4

6,6

3,0

2,1

2,5

...

...

...

3,3

6,0

1,0

8,1

6,0

Giá trị Horrat đối với độ tái lập

1,3

2,2

1,6

...

...

...

1,0

1,0

3,5

1,8

61,3

7,7

1,2

^a Các mẫu tương tự như trong Bảng A.1.

CHÚ THÍCH Giá trị Horrat bằng 1 thường cho thấy độ chụm thỏa mãn, trong khi giá trị lớn hơn 2 cho thấy độ chụm không thỏa mãn, có nghĩa là: độ chụm đó quá biến động đối với hầu hết các mục đích phân tích hoặc sự biến động thu được lớn hơn dự kiến đối với loại phương pháp đã áp dụng.

...

...

...

CHÚ DẪN

X giá trị trung bình của aNDF, %.

Y giá trị độ chụm, %.

Hình A.1 - Mối liên quan giữa giá trị độ chụm (r, R) và giá trị trung bình đối với aNDF

CHÚ DẪN

X giá trị trung bình của aNDF của chất hữu cơ, %.

Y giá trị độ chụm, %.

Hình A.2 - Mối liên quan giữa giá trị độ chụm (r, R) và giá trị trung bình của aNDF của chất hữu cơ

...

...

...

Phụ lục B

(Tham khảo)

Chuẩn hóa dung dịch làm việc alpha-amylaza bền nhiệt

Dung dịch alpha-amylaza bền nhiệt hoặc dịch chiết bột enzym có thể được chuẩn hóa bằng phương pháp sau đây, sao cho hai lần thêm, mỗi lần 2 ml dung dịch sẽ loại bỏ hết tinh bột ra khỏi 0,5 g tinh bột ngô nguyên liệu.

a) Cân 0,5 g ± 0,005 g bột ngô khô, đã được nghiền vào mỗi bình trong loạt sáu bình giống như bình sử dụng để chiết xơ còn lại.

b) Làm nóng sơ bộ bình hồi lưu đã được hiệu chuẩn, chuẩn bị bể đá lạnh để làm nguội các bình (bể chứa đủ đá lạnh để duy trì nhiệt độ dưới 1 ^oC) và chuẩn bị bể ổn nhiệt (bể đáy phẳng chứa đủ nước có nhiệt độ chính xác 20 ^oC đủ để ngâm ngập dung dịch trong bình).

c) Thêm vào bình 50 ml dung dịch ND (KHÔNG ĐƯỢC cho natri sulfit), xoay bình, đặt lên thiết bị hồi lưu được làm nóng sơ bộ ở khoảng thời gian 1 min.

d) Sau khi dung dịch ND bắt đầu sôi (khoảng 5 min), thêm một trong số sáu dung dịch gốc hoặc dung dịch chiết từ bột (pha loãng theo cấp số nhân; ví dụ 0 ml , 0,025 ml, 0,05 ml, 0,10 ml, 0,20 ml và 0,40 ml; liều chính xác tùy thuộc vào nguồn amylaza) vào các bình theo thứ tự nồng độ tăng dần.

e) Cho hồi lưu trong 10 min, cứ 1 min hút một lần, cho thêm liều amylaza thứ hai (đúng bằng lần đầu), xoay bình, dùng một lượng tối thiểu dung dịch ND nhiệt độ phòng để tráng thành bình.

...

...

...

g) Đặt các cốc có mỏ, ngoại trừ cốc đựng mẫu trắng, vào bể đá lạnh. Sau 5 min, lấy cốc ra khỏi bể (nhiệt độ của dung dịch phải khoảng 1 ^oC) và cho toàn bộ cốc vào bể ổn nhiệt (20 ^oC).

h) Khi nhiệt độ của dung dịch ở 20 ^oC ± 0,5 ^oC (có thể sau 5 min hoặc lâu hơn), lấy cốc ra khỏi bể ổn nhiệt và xếp các chén trên nền trắng theo thứ tự nồng độ enzym tăng dần.

i) Thêm nhanh 0,5 ml dung dịch iôt và các cốc và trộn.

j) Không quan sát các cốc ngay. Sau 90 s, nhìn xuyên qua dung dịch trong cốc từ phía trên và quyết định nhanh (trước 120 s) về màu sắc của mỗi dung dịch, dùng thước đo sau:

- dung dịch màu tím có nghĩa là không đủ enzym;

- dung dịch màu hồng hổ phách hoặc dung dịch màu hổ phách có nghĩa là không đủ enzym; và

- dung dịch màu vàng nhạt có nghĩa là đủ enzym.

(so sánh với mẫu trắng; màu nâu nhạt của dung dịch enzym không được nhầm với màu hồng hổ phách hoặc màu hổ phách).

Nếu sự khác biệt về màu sắc không rõ ràng, thì đặt các cốc vào bể ổn nhiệt trong 5 min và lặp lại các bước từ h) đến j).

...

...

...

l) Liều thấp nhất dung dịch cho màu vàng nhạt (và vượt quá liều không đầy đủ kế tiếp cao nhất với dung dịch có màu hồng hổ phách hoặc màu hổ phách) tương ứng với thể tích dung dịch gốc amylaza hoặc dịch chiết (V_s) là được sử dụng để làm dung dịch làm việc amylaza.

m) Ghi ngày và mẻ hoặc lô amylaza, liều đã thử nghiệm, hàm lượng dung dịch iôt được sử dụng, màu sắc và nhiệt độ cuối cùng (trước khi thêm iôt) của mỗi liều vào trong sổ theo dõi thuốc thử.

n) Xác định số lượng (n) mẫu cần phân tích trong 5 ngày sau đó hoặc ít hơn. Để thêm 2 ml dung dịch làm việc amylaza hai lần vào mỗi mẫu, thì cần tổng thể tích dung dịch làm việc amylaza là n x 4ml. Trộn n(2 V_s) ml dung dịch gốc amylaza với n(4 - 2V_s) ml nước. Bảo quản dung dịch làm việc amylaza trong tủ lạnh trong thời gian không quá 5 ngày, dùng bình chứa có nắp đậy.

o) Khẳng định sự phù hợp của dung dịch làm việc amylaza bằng cách lặp lại quy trình chuẩn hóa, dùng bột ngô khô với 0 ml, 2 ml và 4 ml dung dịch làm việc (mỗi lượng này được cho vào khi đang sôi và sau khi tháo bình ra khỏi thiết bị hồi lưu. Nếu không có sự khác biệt rõ về màu sắc giữa 2 ml và 4 ml dung dịch làm việc, thì thêm hai lần mỗi lần 2 ml là đủ đối với phương pháp xác định aNDF.

Thời gian và nhiệt độ là tiêu chí để đánh giá việc đủ liều amylaza. Các dung dịch phải ở 20 ^oC và quyết định về màu sắc phải được đưa ra trong vòng 90 s đến 120 s sau khi thêm dung dịch iôt. Màu hồng hổ phách hoặc màu hổ phách bị nhạt màu nhanh và việc chờ hơn 120 s trước khi quyết định sẽ làm cho liều quá thấp.

Liều ban đầu của dung dịch gốc hoặc của dịch chiết có thể cần chỉnh và chuẩn hóa lại. Nếu liều tối đa (0,4 ml) mà tạo ra màu đỏ tím hoặc hồng hổ phách, thì bắt đầu pha theo cấp số nhân ở liều 0,4 ml và tiến hành chuẩn hóa lại. Nếu liều tối thiểu (0,025 ml) có màu vàng, thì giảm dần cấp số nhân đến giữa 0 ml và 0,025 ml rồi tiến hành chuẩn hóa lại.

Mỗi nguồn hoặc lô enzym mới đều phải được chuẩn hóa và nếu chỉ có một lô đơn lẻ được sử dụng trong suốt thời gian đó thì lô phải được kiểm tra sáu tháng một lần về hoạt tính. Việc tăng quá lượng enzym là không có lợi và có thể gây hại. Không nên sử dụng dung dịch enzym đậm đặc làm dung dịch làm việc bởi vì nếu chỉ gây lỗi một giọt khi cho vào mẫu enzym chứa hoạt tính cao sẽ ảnh hưởng đến kết quả. Nhiều dịch chiết amylaza là hỗn hợp thô, chúng có thể có hoạt tính fibrolytic và proteolytic. Dung dịch amylaza bền nhiệt nên sử dụng trong dịch nóng (lớn hơn 80 ^oC) để làm bất hoạt các enzym nhiễm bẩn và giảm thiểu sự thất thoát xơ.

THƯ MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

...

...

...

[2] Hintz, R.W., Mertens, D.R. and Albrecht, K.A. J. AOAC Inter. 79, 1996, pp. 16-22.

[3] Sokal, R.R. and Rohlf, F.J. Biometry, W.H. Freeman and Company, NY, 2^nd edn., 1981, p.151.

[4] Van Soest, P.J. and Robertson, J.B. Analysis of Forages and Fibrous Foods, A Laboratory Manual. Cornell University, Ithaca, NY, 1987.

[5] Van Soest, P.J., Robertson, J.B. and Lewis, B.A. J. Dairy Sci. 74, 199-1, pp. 3583-3597.

[6] Mertens, D.R. J. AOAC Int. 85, 2002, pp. 1217-1240.

[7]Official Methods of Analysis, AOAC, Arlington, VA, Method 2002.04.

[8] TCVN 6910-1 (ISO 5725-1) Độ chính xác (độ đúng và độ chụm) của phương pháp đo và kết quả đo - Phần 1: Nguyên tắc và định nghĩa chung.

[9] TCVN 6910-2 (ISO 5725-5) Độ chính xác (độ đúng và độ chụm) của phương pháp đo và kết quả đo - Phần 2: Phương pháp cơ bản xác định độ lặp lại và độ tái lập của phương pháp đo tiêu chuẩn.

[10] TCVN 4325 (ISO 6497) Thức ăn chăn nuôi - Lấy mẫu.