Đạo nhạc trên Tiktok có xâm phạm quyền tác giả không?

Chào chị, Ban biên tập xin giải đáp như sau:

1. Tự sáng tác nhạc thì có những quyền gì đối với tác phẩm của mình?

Âm nhạc là thứ luôn xuất hiện trong cuộc sống chúng ta, ngày càng có nhiều bài hát được phát hành trên mọi nền tảng xã hội như Youtube, Tiktok, Facebook,... với mục đích thương mại hoặc phi thương mại. Tuy nhiên, càng nhiều tác phẩm thì sẽ không khỏi tránh được việc đạo nhái nhau. 

Căn cứ vào khoản 4 Điều 1 Luật sở hữu trí tuệ sửa đổi 2022 có quy định rằng: 

Tác giả là người trực tiếp sáng tạo tác phẩm. Trường hợp có từ hai người trở lên cùng trực tiếp sáng tạo tác phẩm với chủ ý là sự đóng góp của họ được kết hợp thành một tổng thể hoàn chỉnh thì những người đó là các đồng tác giả.

Theo đó, quyền tác giả đối với tác phẩm bao gồm quyền nhân thân và quyền tài sản. Căn cứ vào khoản 5 Điều 1 Luật sở hữu trí tuệ sửa đổi 2022 có quy định như sau:

- Quyền nhân thân bao gồm:

+ Đặt tên cho tác phẩm.

+ Đứng tên thật hoặc bút danh trên tác phẩm; được nêu tên thật hoặc bút danh khi tác phẩm được công bố, sử dụng;

+ Công bố tác phẩm hoặc cho phép người khác công bố tác phẩm;

+ Bảo vệ sự toàn vẹn của tác phẩm không cho người khác xuyên tạc; không cho người khác sửa đổi, cắt xén tác phẩm dưới bất kỳ hình thức nào gây phương hại đến danh dự và uy tín của tác giả.

- Quyền tài sản bao gồm:

+ Làm tác phẩm phái sinh.

+ Biểu diễn tác phẩm trước công chúng trực tiếp hoặc gián tiếp thông qua các bản ghi âm, ghi hình hoặc bất kỳ phương tiện kỹ thuật nào tại địa điểm mà công chúng có thể tiếp cận được nhưng công chúng không thể tự do lựa chọn thời gian và từng phần tác phẩm.

+ Sao chép trực tiếp hoặc gián tiếp toàn bộ hoặc một phần tác phẩm bằng bất kỳ phương tiện hay hình thức nào, trừ trường hợp quy định tại điểm a khoản 3 Điều 20 Luật sở hữu trí tuệ 2005 (được sửa đổi bởi Luật sở hữu trí tuệ sửa đổi 2022).

+ Phân phối, nhập khẩu để phân phối đến công chúng thông qua bán hoặc hình thức chuyển giao quyền sở hữu khác đối với bản gốc, bản sao tác phẩm dưới dạng hữu hình, trừ trường hợp quy định tại điểm b khoản 3 Điều 20 Luật sở hữu trí tuệ 2005 (được sửa đổi bởi Luật sở hữu trí tuệ sửa đổi 2022).

+ Phát sóng, truyền đạt đến công chúng tác phẩm bằng phương tiện hữu tuyến, vô tuyến, mạng thông tin điện tử hoặc bất kỳ phương tiện kỹ thuật nào khác, bao gồm cả việc cung cấp tác phẩm đến công chúng theo cách mà công chúng có thể tiếp cận được tại địa điểm và thời gian do họ lựa chọn.

+ Cho thuê bản gốc hoặc bản sao tác phẩm điện ảnh, chương trình máy tính, trừ trường hợp chương trình máy tính đó không phải là đối tượng chính của việc cho thuê.

Như vậy, có thể hiểu rằng khi bạn tự sáng tác bài hát và đăng lên Tiktok của mình thì bạn là tác giả của tác phẩm đó. Theo đó, bạn có quyền đối với tác phẩm của mình, bao gồm cả quyền nhân thân và quyền tài sản như đã nêu trên.

2. Thế nào là đạo nhạc? Pháp luật Việt Nam quy định như thế nào về vấn đề này?

Hiện nay, không có quy định pháp luật cụ thể định nghĩa đạo nhạc là gì. Có thể hiểu rằng “Đạo nhạc” là hành vi sao chép lại một phần hoặc toàn bộ tác phẩm âm nhạc của người khác mà không được sự cho phép của chủ sở hữu, sau đó biến nó thành sáng tác của mình, hành vi này được coi là vi phạm bản quyền.

Tiktok là nền tảng xã hội được mọi người sử dụng phổ biến hiện nay. Nó cho phép mọi người đăng tải các video thuộc phạm vi cho phép, đồng thời với việc video của bạn sẽ được người dùng Tiktok xem qua và biết đến. Chính vì thế, việc xâm phạm bản quyền bài hát do bạn sáng tác và đăng tải lên Tiktok là hoàn toàn có thể xảy ra. 

Tại quy định tại khoản 2 Điều 20 Luật sở hữu trí tuệ 2005 (được sửa đổi bởi Luật sở hữu trí tuệ sửa đổi 2022) có nói rằng:

Các quyền quy định tại khoản 1 Điều 20 Luật sở hữu trí tuệ 2005 (được sửa đổi bởi Luật sở hữu trí tuệ sửa đổi 2022) do tác giả, chủ sở hữu quyền tác giả độc quyền thực hiện hoặc cho phép tổ chức, cá nhân khác thực hiện theo quy định của Luật này.

Tổ chức, cá nhân khi khai thác, sử dụng một, một số hoặc toàn bộ các quyền quy định tại khoản 1 Điều này và khoản 3 Điều 19 của Luật sở hữu trí tuệ 2005 (được sửa đổi bởi Luật sở hữu trí tuệ sửa đổi 2022) phải được sự cho phép của chủ sở hữu quyền tác giả và trả tiền bản quyền, các quyền lợi vật chất khác (nếu có) cho chủ sở hữu quyền tác giả, trừ trường hợp quy định tại khoản 3 Điều 20 Luật sở hữu trí tuệ 2005 (được sửa đổi bởi Luật sở hữu trí tuệ sửa đổi 2022), các điều 25, 25a, 26, 32 và 33 của Luật sở hữu trí tuệ 2005 (được sửa đổi bởi Luật sở hữu trí tuệ sửa đổi 2022). Trường hợp làm tác phẩm phái sinh mà ảnh hưởng đến quyền nhân thân quy định tại khoản 4 Điều 19 của Luật sở hữu trí tuệ 2005 (được sửa đổi bởi Luật sở hữu trí tuệ sửa đổi 2022) còn phải được sự đồng ý bằng văn bản của tác giả.

Theo đó các quyền tài sản đều do tác giả, chủ sở hữu quyền tác giả độc quyền thực hiện hoặc cho phép tổ chức, cá nhân khác thực hiện. Trong đó việc sao chép trực tiếp hoặc gián tiếp toàn bộ hoặc một phần tác phẩm bằng bất kỳ phương tiện hay hình thức nào, trừ trường hợp quy định tại điểm a khoản 3 Điều 20 Luật sở hữu trí tuệ 2005 (được sửa đổi bởi Luật sở hữu trí tuệ sửa đổi 2022), các điều 25, 25a, 26, 32 và 33 của Luật sở hữu trí tuệ 2005 (được sửa đổi bởi Luật sở hữu trí tuệ sửa đổi 2022)phải có sự cho phép của chủ sở hữu quyền tác giả. Mọi hành vi xâm phạm đến hai quyền trên sẽ được xem là hành vi xâm phạm quyền tác giả. 

Như vậy, việc bài hát của một ca sĩ nổi tiếng có giai điệu tương tự với phần giai điệu của bài hát bạn sáng tác có thể được xem xét là hành vi đạo nhạc và hành vi này được xem là xâm phạm đến quyền tác giả của bạn.