Chỉ số CPI là gì? Phương pháp tính chỉ số CPI trong nước

Chào anh, Ban biên tập xin được giải đáp như sau:

1. Chỉ số CPI là gì?

Theo tổng cục thống kê, chỉ số CPI là từ viết tắt của Consumer Price Index, tức chỉ số giá tiêu dùng. CPI là chỉ tiêu tương đối (tính bằng %) phản ánh xu hướng và mức độ biến động giá cả chung theo thời gian của các loại hàng hoá và dịch vụ tiêu dùng hàng ngày của người dân.

Danh mục hàng hoá và dịch vụ đại diện gồm các mặt hàng và dịch vụ chủ yếu, đại diện cho tiêu dùng của dân cư trong một giai đoạn nhất định, được sử dụng để điều tra thu thập giá định kỳ, phục vụ tính CPI.

2. Phương pháp tính chỉ số CPI trong nước?

Theo Tổng cục Thống kê, phương pháp tính CPI trong nước được thưc hiện như sau:

- Chỉ số CPI của cả nước được tính bằng phương pháp bình quân nhân gia quyền giữa chỉ số giá tiêu dùng của 06 vùng kinh tế với quyền số tương ứng.

- Chỉ số CPI của 06 vùng kinh tế được tính bằng phương pháp bình quân nhân gia quyền giữa chỉ số giá tiêu dùng của mỗi tỉnh/thành phố trực thuộc Trung ương trong vùng với quyền số tương ứng.

- Chỉ số CPI của các tỉnh/thành phố trực thuộc Trung ương được tính bằng phương pháp bình quân nhân gia quyền giữa chỉ số giá tiêu dùng của mỗi nhóm hàng hóa và dịch vụ tiêu dùng được chọn điều tra với quyền số tương ứng.

Như vậy, ta có thể thấy rằng chỉ số CPI được tính từ kết quả điều tra giá tiêu dùng của từng tỉnh/thành phố trực thuộc Trung ương.

Cụ thể Chỉ số CPI được tính bằng phương pháp bình quân nhân gia quyền giữa mức biến động giá của các nhóm mặt hàng với quyền số tương ứng.

3. Công thức tính chỉ số CPI

Chỉ số giá tiêu dùng được tính toán theo công thức Laspeyres bình quân nhân gia quyền có dạng tổng quát như sau:

Công thức tính:

Trong đó:

: Là chỉ số giá tiêu dùng kỳ báo cáo (t) so với kỳ gốc cố định (0);

: Tương ứng là giá tiêu dùng kỳ báo cáo t và kỳ gốc cố định (0);

: Là quyền số kỳ gốc cố định (0);

: Tương ứng là giá tiêu và lượng tiêu dùng kỳ gốc cố định (0);

 n : Là số mặt hàng.

4. CPI bình quân quý III năm 2023 là bao nhiêu?

Theo Tổng quan thị trường giá cả tháng 9, quý III và 9 tháng năm 2023 của Tổng cục Thống kê thì

thì CPI bình quân quý III/2023 tăng 2,89% so với cùng kỳ năm 2022.

Các yếu tố làm tăng CPI trong quý III năm 2023 bao gồm:

– Giá nhà ở thuê quý III/2023 tăng 28,48% so với cùng kỳ năm trước do nhu cầu thuê nhà tăng khi vào năm học mới.

– Giá lương thực tăng 7,05%, trong đó giá gạo tăng 6,99% theo giá gạo xuất khẩu, tác động làm CPI chung tăng 0,18 điểm phần trăm.

– Giá dịch vụ giáo dục tăng 6,15% do một số địa phương ngừng hỗ trợ học phí năm học 2023-2024 và thực hiện theo Nghị định 81/2021/NĐ-CP, tác động làm CPI chung tăng 0,34 điểm phần trăm.

– Giá ăn uống ngoài gia đình tăng 3,94% so với cùng kỳ năm trước do nhu cầu tiêu dùng tăng cao vào dịp nghỉ hè.

– Giá đồ uống và thuốc lá tăng 3,05%, chủ yếu do giá nguyên liệu sản xuất đồ uống và chi phí vận chuyển tăng.

– Giá vật liệu bảo dưỡng nhà ở quý III/2023 tăng 2,76% so với cùng kỳ năm trước do giá đá, cát tăng trong khi nguồn cung khai thác cát khan hiếm, làm CPI chung tăng 0,06 điểm phần trăm.

Tổng quan thị trường và giá cả tháng 9, Quý III và 9 tháng năm 2023: https://cdn.thuvienphapluat.vn/uploads/DanLuat-BanAn/2023/CPI-9-thang-2023.pdf

5. Phương pháp điều tra danh mục hàng hóa, dịch vụ tính chỉ số CPI trong giai đoạn 2023-2025 thực hiện thế nào?

Căn cứ theo Phương án điều tra giá tiêu dùng thời kỳ 2020-2025 kèm theo Quyết định  1134/QĐ-TCTK ngày 12/7/2019 của Tổng cục trưởng Tổng cục Thống kê, phương pháp điều tra với danh mục hàng hóa, dịch vụ tính chỉ số CPI trong giai đoạn 2023-2025 được thực hiện như sau:

- Điều tra viên ở các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương phải trực tiếp đến các điểm điều tra để thu thập giá.

- Giá bán lẻ hàng hóa và dịch vụ tiêu dùng được điều tra trên thiết bị điện tử thông minh như máy tính bảng và điện thoại di động.

- Mỗi điều tra viên được cấp một tài khoản riêng truy cập vào phần mềm điều tra trên thiết bị điện tử thông minh để tải danh mục mặt hàng, mạng lưới điểm điều tra.

- Hàng tháng, điều tra viên sử dụng thiết bị điện tử thông minh để điều tra giá hàng hóa và dịch vụ tại điểm điều tra.

- Khi tiến hành điều tra giá tiêu dùng, điều tra viên phải thực hiện nghiêm túc những quy định sau đây:

- Điều tra thu thập giá đúng kỳ, đúng điểm điều tra, đúng mặt hàng quy định;

- Kiểm tra kỹ, phát hiện những thay đổi về chất lượng hàng hoá, khối lượng đóng gói (ví dụ như mỳ ăn liền, sữa, mỳ chính, bột canh...), đặc biệt đối với những loại hàng hóa có nhiều thông số cụ thể về quy cách, phẩm cấp, nhãn mác (ví dụ hàng điện tử, phương tiện đi lại, may mặc, giầy dép...).

- Cục Thống kê phải thường xuyên kiểm tra, phúc tra, giám sát công việc điều tra thực tế của điều tra viên.

- Đối với mặt hàng nhà ở thuê, hướng dẫn chi tiết tại Phụ lục 7 Phương án điều tra giá tiêu dùng thời kỳ 2020-2025 kèm theo Quyết định 1134/QĐ-TCTK.

Quyết định 1134/QĐ-TCTK: https://cdn.thuvienphapluat.vn/uploads/DanLuat-BanAn/2023/Quyet-dinh-1134-QD-TCTK.pdf