|
BỘ
XÂY DỰNG
******
|
CỘNG
HOÀ XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
Độc lập - Tự do - Hạnh phúc
********
|
|
Số:
20/2004/QĐ-BXD
|
Hà
Nội, ngày 20 tháng 08 năm 2004
|
QUYẾT ĐỊNH
CỦA BỘ TRƯỞNG BỘ XÂY DỰNG VỀ VIỆC BAN HÀNH TCXDVN319 : 2004 "LẮP ĐẶT HỆ THỐNG NỐI ĐẤT THIẾT BỊ
CHO CÁC CÔNG TRÌNH CÔNG NGHIỆP - YÊU CẦU CHUNG"
BỘ TRƯỞNG BỘ XÂY DỰNG
Căn cứ Nghị định số
36/2003/NĐ-CP ngày 4/4/2003 của Chính phủ quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền
hạn và cơ cấu tổ chức của Bộ Xây dựng.
Căn cứ Biên bản số 64/BB- HĐKHCN ngày 24 tháng 5 năm 2004 của Hội đồng Khoa
học kỹ thuật chuyên ngành nghiệm thu đề tài xây dựng tiêu chuẩn "Lắp đặt
hệ thống nối đất thiết bị cho công trình công nghiệp".
Xét đề nghị của Vụ trưởng Vụ Khoa học Công nghệ
QUYẾT ĐỊNH
Điều 1: Ban hành kèm theo quyết định này 01 Tiêu chuẩn
xây dựng Việt Nam :
TCXDVN 319 :
2004 "Lắp đặt hệ thống nối đất thiết bị cho các công trình công nghiệp -
Yêu cầu chung".
Điều 2: Quyết định này có hiệu lực sau 15 ngày kể từ ngày
đăng công báo.
Điều 3: Các Ông: Chánh văn phòng Bộ, Vụ trưởng Vụ Khoa
học Công nghệ, Tổng giám đốc Tổng Công ty lắp máy Việt Nam và Thủ trưởng các
đơn vị có liên quan chịu trách nhiệm thi hành Quyết định này ./.
|
Nơi nhận:
- Như điều 3
- VP Chính Phủ
- Công báo
- Bộ Tư pháp Vụ Pháp chế
- Lưu VP&Vụ KHCN
|
BỘ
TRƯỞNG BỘ XÂYDỰNG
Nguyễn Hồng Quân
|
|
|
|
TCXDVN
319 : 2004
LẮP
ĐẶT HỆ THỐNG NỐI ĐẤT THIẾT BỊ CHO CÁC CÔNG TRÌNH CÔNG NGHIỆP-
YÊU CẦU CHUNG
Installation
of Equipment Earthing System for Industrial Projects-
General
requirements
MỤC LỤC
Trang
Lời nói
đầu
4
1-Phạm vi áp
dụng
5
2-Tài liệu viện
dẫn
6
3-Những qui định
chung
7
4-Lắp đặt điện cực
đất
14
5-Lắp đặt dây nối đất chính 18
6-Lắp đặt dây bảo vệ của hệ thống nối đất
thiết bị công nghiệp 21
7-Lắp đặt dây nối đẳng
thế 31
8-Lắp đặt hệ thống nối đất thiết bị điện
cao áp và trạm biến áp hạ áp 34
9-Lắp đặt các hình thái nối đất cho hệ
thống điều khiển và giám sát sử dụng máy tính 52
10-Kiểm tra hệ thống nối đất thiết
bị 57
Phụ lục A: Thuật ngữ và định
nghĩa
60
Phụ lục B: Phân loại nơi lắp đặt hệ thống
nối đất theo mức nguy hiểm 67
LỜI NÓI ĐẦU
TCXDVN....................:
2004 do Tổng công ty Lắp máy Việt nam biên soạn, Vụ Khoa học Công nghệ trình
duyệt, Bộ Xây dựng ban hành theo quyết định số
.........................../QĐ-BXD, ngày...........................
Lắp đặt hệ thống
nối đất thiết bị cho các công trình công nghiệp – Yêu cầu chung
Installation
of Equipment Earthing System for Industrial Projects-General Requirements
1-Phạm vi áp dụng:
1.1-Tiêu
chuản này qui định các yêu cầu chung về lựa chọn và lắp đặt hệ thống nối đất
của các thiết bị điện làm việc với điện áp xoay chiều lớn hơn 42V và điện áp
một chiều lớn hơn 110V trong hàng rào một công trình sản xuất công nghiệp. Hệ
thống nối đất thiết bị qui định theo tiêu chuẩn này thuộc cả hai hình thái nối
đất, nối đất bảo vệ và nối đất chức năng, trong đó nối đất bảo vệ là chủ yếu.
1.2- Tiêu
chuẩn này không áp dụng cho việc lắp đặt hệ thống nối đất của nhà máy điện,
đường dây tải điện trên không, trạm biến áp trung gian thuộc các dự án phát,
dẫn và phân phối điện năng và một số công trình có công nghệ đặc biệt như các
công trình ngầm, bến cảng, sân bay, chế biến dầu mỏ, hầm lò, v.v...
1.3-Khi lắp
đặt hệ thống nối đất thiết bị, ngoài việc áp dụng tiêu chuẩn này còn phải thoả
mãn các yêu cầu qui định trong các hồ sơ kỹ thuật có liên quan.
2-Tài liệu viện dẫn:
Tiêu chuẩn của Uỷ ban kỹ thuật điện quốc tế
về thiết bị điện hạ áp IEC 439-1 1992
Tiêu chuẩn
của Uỷ ban kỹ thuật điện quốc tế về lắp đặt điện IEC 364-4 1993
Tiêu chuẩn
của Uỷ ban kỹ thuật điện quốc tế về lắp đặt điện IEC 364-5 1994
Qui phạm của Hội kỹ sư điện Anh về lắp đặt
dây điện IEE 1981
Tiêu chuẩn Úc
về lắp đặt điện AS
3000 1991
3-Những quy định chung
3.1-Các bộ
phận có tính dẫn điện không mang điện trên toàn công trình được liệt kê dưới
đây phải được bảo vệ chống mối nguy hiểm do chạm điện gián tiếp bằng biện pháp
nối đất thiết bị kết hợp với tự động cắt nguồn cung cấp bằng thiết bị bảo vệ:
-
bộ phận có tính dẫn điện để hở của thiết bị điện như máy biến áp, máy
điện và khí cụ điện, v.v...
-
bộ phận có tính dẫn điện để hở của thiết bị và phụ kiện chiếu sáng;
-
bộ phận truyền động có tính dẫn điện của máy điện và khí cụ điện;
-
khung kim loại của tủ, bảng điện và bàn điều khiển;
-
vỏ kim loại của các máy điện di động và cầm tay;
-
vỏ kim loại và các lớp bọc kim loại của cáp;
-
phương tiện bao che và phụ kiện kim loại phục vụ lắp đặt dây và cáp điện
nhưng không trực tiếp mang dòng điện như ống luồn dây, khay, thang, máng cáp;
hộp nối kim loại, dây thép treo cáp điện, cột kim loại, v.v...
-
vỏ kim loại, tiếp điểm nối đất của ổ cắm và của ổ cắm có dây nối dài.
3.2-Không cần
nối đất bảo vệ cho các thiết bị đã có các hình thái bảo vệ sau:
-
thiết bị có cách điện kép hoặc cấp cách điện tương đương;
-
thiết bị được cấp điện thông qua một biến áp cách ly dùng riêng cho nó
có cuộn dây phía tiêu thụ điện cách ly về điện với nguồn điện;
-
thiết bị làm việc với điện áp cực thấp.
3.3-Nơi
nào không thể lắp đặt dây và cáp điện xa hẳn các kết cấu kim loại phục vụ mục
đích khác thì các kết cấu đó cũng phải nối đất. Các kết cấu kim loại phải nối
đất gồm:
a) ống kim loại đi nổi, thùng, bể, chậu,
vòi, ống thải nước bẩn, ống góp nước mưa và các hạng mục tương tự;
b) khung sườn
của các cần cẩu, thang máy, băng tải, thiết bị bốc dỡ, gạt, đánh đống và các
hạng mục tương tự khác trên đó có lắp thiết bị điện.
c) đường ray
và kết cấu thép khác tiếp cận được.
Mạch nối đất
của các kết cấu kim loại ngoài trời phải có tổng trở nhỏ đối với dòng cao tần
tạo bởi phóng điện khí quyển.
3.4-Phải nối
đất cuộn thư cấp của các máy biến áp đo lường.
3.5-Trên quan
điểm nối đất, một tập hợp bao gồm một nguồn cấp điện hạ áp như máy phát điện
hoặc máy biến áp, toàn bộ dây và cáp điện cùng các thiết bị sử dụng điện năng
của nguồn cấp điện đó phải được coi là một hệ thống điện có một trong các kiểu
nối đất TN, TT và IT. Trong các hệ thống này, bộ phận cấp điện như máy phát
điên, máy biến áp được coi là nguồn điện năng tách rời khỏi các thiết bị còn lại
của hệ thống và phần còn lại đó được coi là mạng điện.
3.6-Mỗi nguồn
cấp điện hoặc mỗi mạng điện phải có một thanh cái hoặc đầu cực nối đất chính để
có thể nối vào đó:
-
điện cực đất hoặc phương tiện nối đất nối với điểm nối đất của nguồn;
-
dây nối đất bảo vệ mạch;
-
dây nối đẳng thế chính;
-
dây nối đất chức năng (nếu có yêu cầu);
-
trục nối đất;
-
dây nối đất chính
như minh hoạ
trên hình 1.
3.7-Phải bố
trí thanh cái hoặc đầu cực nối đất chính ở chỗ dễ tiếp cận để có thể tháo rời
các mối nối khi cần đo điện trở nối đất của hệ thống nối đất. Mối nối ở thanh
cái hoặc đầu cực nối đất chính phải vững chắc về cơ và đảm bảo duy trì được
tính liên tục về điện và chỉ có thể tháo rời bằng dụng cụ.
3.8-Trừ
trường hợp đặc biệt, mỗi hệ thống điện hạ áp gồm nguồn cấp điện là máy phát
điện hạ áp hoặc cuộn hạ áp của máy biến áp và mạng điện của nó trong công trình
công nghiệp phải nối đất kiểu TN.
3.9-Trong hệ
thống TN, nên sử dụng thiết bị bảo vệ quá dòng như máy cắt hoặc cầu chì để tự
động cắt nguồn khi có sự cố chạm đất và phải tuân thủ các qui định sau:
-
trong hệ thống TN, chiều dài của cáp xuất phát từ sau máy cắt hoặc cầu
chì không được vượt quá chiều dài tối đa tính toán trên cơ sở hạn chế tổng trở
của mạch vòng chạm đất nhằm đảm bảo cho thiết bị bảo vệ có liên quan tác động tin
cậy;
-
trong sơ đồ TN-S, dây trung tính chỉ được nối đất tại trạm biến áp. Các
điện cực đất bổ sung ở vị trí khác, nếu cần, chỉ được nối vào dây PE;
-
trong sơ đồ TN-C, khi dây trung tính cần nối đất lặp lại để giảm điện áp
chạm, phải bố trí các điện cực đất bổ sung cách khoảng dọc theo dây PEN trong
đó điện cực đất bổ sung cuối phải đặt tại phân xưởng cạnh tủ cấp điện chính.
Không được cắt hở mạch dây PEN bằng thiết bị cắt bảo vệ và phải nối dây PEN
xuất phát từ thanh cái PEN của tủ phân phối với vỏ kim loại của thiết bị dùng
điện trước khi nối dây PEN với cực trung tính của thiết bị đó.
3.10-Chỉ cho
phép áp dụng kiểu nối đất TT cho mạng điện hạ áp có công suất nhỏ nếu việc thực
hiện nối đất kiểu TN gặp khó khăn như khi cáp điện xuất phát từ sau máy cắt hoặc
cầu chì đến phụ tải quá dài, không đảm bảo cho thiết bị bảo vệ có liên quan tác
động tin cậy hoặc đòi hỏi tốn kém không hợp lý.
Phải lựa chọn
các điện trở nối đất của nguồn điện và mạng điện trên cơ sở đảm bảo độ nhạy của
bảo vệ chạm đất và nên sử dụng thiết bị dòng điện dư làm thiết bị cắt bảo vệ.
3.11-Hệ thống
hạ áp nối đất kiểu IT chỉ áp dụng khi có những yêu cầu đặc biệt về an toàn cấp
điện. Điện trở nối đất của mạng điện trong hệ thống IT phải phù hợp với thiết
bị kiểm tra cách điện đối với đất của mạng điện đó, nhằm phát hiện nhanh điểm
chạm đất thứ nhất và phải đảm bảo cho thiết bị bảo vệ tự động cắt nhanh nguồn
điện ra khỏi mạng điện khi điểm chạm đất thứ hai xuất hiện mà điểm chạm đất thứ
nhất chưa được loại trừ.
Phải đặt bảo
vệ chống quá điện áp ở tần số công nghiệp cho mạng điện. Nếu nguồn điện là máy
biến áp có điện áp phía sơ cấp lớn hơn 1000V thì phải đặt bảo vệ chọc thủng
cách điện cho cuộn hạ áp của máy biến áp.
3.12-Khi trạm
biến áp cấp điện hạ áp cho một công trình công nghiệp trực tiếp nối với lưói
cao áp bên ngoài công trình, nếu việc thực hiện một hệ thống nối đất chung cho
thiết bị điện cao áp và thiết bị điện hạ áp của trạm gặp khó khăn và đòi hỏi
tốn kém không hợp lý thì nên áp dụng hai hệ thống nối đất riêng biệt: một cho
thiết bị điện cao áp và một cho thiết bị điện hạ áp.
3.13-Khi công
trình công nghiệp có trạm biến áp trung gian hoặc trạm cắt đầu vào để phân phối
điện năng có điện áp dây nằm trong khoảng từ 3kV đến 24kV cho các trạm biến áp
hạ áp của các phân xưởng hoặc khu văn phòng thì mỗi trạm biến áp như thế phải
có một hệ thống nối đất chung cho các thiết bị điện cao và hạ áp và phải áp
dụng sơ đồ TN phía hạ áp.
3.14-Trong
công trình công nghiệp, điểm trung tính của máy phát, vỏ máy phát, vỏ các thiết
bị điện và các kết cấu kim loại của trạm phát điện dự phòng đều phải nối với
điện cực đất thông qua một đầu cực hoặc thanh cái nối đất chính và phải nối đầu
cực hoặc thanh cái nối đất chính này với thanh cái bảo vệ trong tủ cấp điện cho
phụ tải sự cố bằng dây bảo vệ đi cùng với cáp cấp nguồn từ máy phát, đồng thời
nối thanh cái bảo vệ trong tủ cấp điện cho phụ tải sự cố với thanh cái đất
trong tủ đóng cắt điện tổng của trạm biến áp thường trực có liên quan. Nếu máy
phát dự phòng ở gần nguồn thường trực, điểm trung tính của nó được phép nối với
điện cực đất của nguồn này và không cần có điện cực đất ở khu vực máy phát.
3.15-Việc lựa
chọn các điện trở nối đất của nguồn và mạng điện trong một hệ thống điện hạ áp
trước hết phải dựa trên cơ sở tính toán dòng ngắn mạch chạm đất lớn nhất trong
hệ thống điện hạ áp đó kết hợp với một số giải pháp về cấu hình nối đất và nối
đẳng thế nhằm thoả mãn các yêu cầu về điện áp chạm trong điều 3.16.
3.16-Độ lớn
và thời gian duy trì của điện áp chạm trong hệ thống điện hạ áp không được
vượt quá các giá trị cho trong bảng 1 với điều kiện điện áp chạm cho phép là
42V đối với dòng xoay chiều tần số công nghiệp và là 110V đối với dòng một
chiều.
Bảng 1 -
Thời gian duy trì lớn nhất cho phép của điện áp chạm trong hệ thống điện hạ áp
phụ thuộc độ lớn của nó với điều kiện điện áp chạm cho phép là 42V đối với dòng
xoay chiều tần số công nghiệp và là 110V đối với dòng một chiều.
|
Trị
số hiệu dụng của điện áp chạm
V
|
Thời gian
duy trì lớn nhất cho phép của điện áp chạm
s
|
|
đối
với dòng xoay chiều tần số công nghiệp
|
đối với dòng một chiều
|
|
£ 42
50
65
75
90
110
150
220
280
350
500
|
5,00
4,00
3,00
0,60
0,45
0,34
0,27
0,17
0,12
0,08
0,04
|
5,00
5,00
5,00
5,00
5,00
5,00
1,00
0,40
0,30
0,20
0,10
|
3.17-Khi lựa
chọn và lắp đặt hệ thống nối đất của một trạm biến áp làm việc với điện áp cao
phía sơ cấp, ngoài việc đáp ứng các yêu cầu của điều 3.15, còn phải tuân thủ
các qui định trong phần 8 của bản tiêu chuẩn này.
3.18-Phải lựa
chọn và lắp đặt hệ thống nối đất của mạng điện sao cho:
a)
giá
trị điện trở từ thanh cái hoặc đầu cực nối đất chính của mạng điện đến điểm nối
đất của nguồn điện đối với các hệ thống TN, hoặc đến điện cực đất của mạng điện
đối với các hệ thống TT và IT, phải phù hợp với các yêu cầu bảo vệ và chức năng
của mạng điện và phải có triển vọng giữ được hiệu quả lâu dài;
b)
dòng ngắn mạch chạm đất và dòng điện có thể rò ra đất phải được dẫn đi
mà không gây nguy hiểm gì, đặc biệt là do các hiệu ứng căng thẳng về nhiệt, cơ
nhiệt và cơ điện;
c)
trang bị nối đất phải đủ bền chắc hoặc có thêm phương tiện bảo vệ cơ học
để có thể thích nghi với các điều kiện ảnh hưởng từ bên ngoài.
3.19-Khi lắp
đặt hệ thống nối đất, phải hết sức thận trọng nhằm tránh nguy cơ tạo ra hiện
tượng điện phân làm hỏng các bộ phận kim loại khác.
3.20-Nếu ở
một khu vực sản xuất nào đó, một số mạng điện khác nhau phải sử dụng các hệ
thống nối đất riêng rẽ thì bất cứ dây bảo vệ nào chạy qua giữa hai mạng điện
khác nhau như vậy cũng phải đủ sức mang dòng điện ngắn mạch chạm đất lớn nhất
có khả năng chạy qua nó hoặc chỉ được phép nối đất trong phạm vi mạng điện có
liên quan với nó và phải được cách điện đối với hệ thống nối đất của các mạng
điện khác. Trong trường hợp thứ hai, nếu dây bảo vệ là thành phần của một sợi
cáp thì dây bảo vệ đó chỉ được nối đất trong phạm vi mạng điện có chứa thiết bị
cắt bảo vệ có liên quan với nó.
3.21-Có thể
chia hệ thống nối đất của một mạng điện thành nhiều hệ thống nối đất con và
trong trường hợp này, mỗi hệ thống nối đất con như thế cũng phải được lắp đặt
phù hợp với các yêu cầu của bản tiêu chuẩn này.
3.22-Hệ thống
nối đất có thể sử dụng kết hợp hoặc riêng rẽ cho hai mục đích bảo vệ và chức
năng tuỳ thuộc các yêu cầu của mạng điện. Nơi nào hệ thống nối đất sử dụng kết
hợp cho cả hai mục đích bảo vệ và chức năng, thì ở đó phải ưu tiên cho các yêu
cầu về nối đất bảo vệ.
4-Lắp đặt
điện cực đất:
4.1-Mối nối
điện có hiệu quả với toàn khối đất của hệ thống nối đất bảo vệ thiết bị điện
công nghiệp phải thực hiện bằng cách sử dụng điện cực đất.
4.2-Các loại
điện cực đất được thừa nhận và kích thước tối thiểu của chúng được liệt kê dưới
đây:
a)
Điện
cực thanh hoặc ống kim loại dạng cọc nhọn:
điện cực
thanh kim loại tròn dạng cọc nhọn phải có đường kính qui định bởi thiết kế,
nhưng trong mọi trường hợp không được nhỏ hơn 16mm nếu là điện cực thép và
không được nhỏ hơn 12mm nếu là điện cực kim loại không phải thép hoặc là điện
cực có lớp kim loại bọc ngoài không phải sắt hoặc thép; không được dùng thanh
thép gai hoặc thanh cốt thép làm điện cực đất dạng cọc nhọn;
-
điện cực thanh thép góc phải có chiều dày không nhỏ hơn 4mm; điện cực
thanh thép góc phải được mạ kẽm nóng hoặc được bảo vệ chống ăn mòn bằng phương
pháp khác;
-
điện
cực ống kim loại dạng cọc nhọn phải có đường kính trong tối thiểu 19mm và chiều
dày ống tối thiểu 2,45mm; điện cực ống thép phải được mạ kẽm nóng hoặc được bảo
vệ chống ăn mòn bằng phương pháp khác và phải là loại ống rắn chắc.
b)
Điện cực thanh dẹt hoặc dây kim loại trần nằm ngạng:
-
điện cực thanh dẹt hoặc dây kim loại trần phải có kích thước qui định
bởi thiết kế nhưng trong mọi trường hợp không được nhỏ hơn 25mm x 1,5mm nếu là
thanh đồng dẹt và không được nhỏ hơn 35mm2 nếu là dây đồng trần;
-
điện cực thanh thép dẹt nằm ngang phải có kích thước không nhỏ hơn 40m x
4m; còn điện cực thanh thép tròn nằm ngang phải có đường kính không nhỏ hơn
16mm; điện cực thanh thép dẹt hoặc tròn nằm ngang phải được mạ kẽm nóng hoặc
được bảo vệ chống ăn mòn bằng phương pháp khác; không được dùng thanh thép gai
hoặc thanh cốt thép làm điện cực đất nằm ngang.
Thanh dẹt hoặc dây kim loại trần
dùng làm điện cực nằm ngang phải có chiều dài tối thiểu 3m. Tiết diện của điện
cực đất nằm ngang cho các thiết bị điện có điện áp lớn hơn 1000V phải được chọn
theo độ bền nhiệt xuất phát từ nhiệt độ phát nóng cho phép là 400oC.
c)
Điện cực tấm kim loại:
Điện cực tấm kim loại phải là tấm đồng
cứng có chiều dày không nhỏ hơn 1.5mm. Nên hạn chế dùng loại điện cực này vì lý
do ăn mòn, đặc biệt là ở các chỗ nối.
d)
Điện cực kim loại đặt ở chân móng công trình:
Điện cực này
phải được hàn nối với kết cấu thép của móng ít nhất ở hai điểm cách xa nhau.
Các khâu nối với dây nối đất chính phải ở vị trí dễ tiếp cận để kiểm tra về sau
và việc thi công các mối nối phải được giám sát chặt chẽ trước khi đổ bê tông
móng.
4.3-Các bộ
phận kim loại sau đây có thể dùng làm điện cực đất tự nhiên:
-
các ống dẫn nước không thuộc dịch vụ cấp nước công cộng và các ống dẫn
bằng kim loại khác đặt dưới đất của công trình trừ các đường ống dẫn các chất
lỏng dễ cháy, khí và hợp chất cháy, nổ.
-
thanh giằng gia cố và kết cấu thép của bê tông dưới đất của nhà và công
trình xây dựng, nhưng phải thận trọng để không làm hỏng cốt thép của bê tông
chịu ứng lực trước.
-
vỏ bọc chì hoặc vỏ bọc kim loại khác không phải nhôm của cáp thoả mãn
các điều kiện của điều 4.4;
-
các kết cấu kim loại khác chôn dưới đất có mối tiếp xúc hiệu quả và bền
vững với toàn khối đất phù hợp với các điều kiện của bản tiêu chuẩn này.
4.4-Vỏ bọc
chì và vỏ bọc bằng kim loại khác không phải nhôm của các cáp điện không sợ hư
hỏng vì ăn mòn thái quá có thể dùng làm điện cực đất miễn là có sự thoả thuận
bằng văn bản của đơn vị sở hữu cáp và phải có sự dàn xếp thích hợp để đơn vị sử
dụng mạng điện cảnh giác với bất cứ thay đổi nào trong hệ thống cáp có thể làm
hỏng vai trò điện cực đất của các cáp này.
4.5-Vật liệu
sử dụng và cấu tạo của điện cực đất phải đảm bảo cho nó chống được phá hỏng do
ăn mòn.
4.6-Khi chọn
điện cực đất phải tính đến khả năng tăng điện trở của điện cực đất do ăn mòn
qua thời gian sử dụng.
4.7-Tất cả
các loại điện cực đất phải có bề mặt sạch không phủ sơn, men hoặc các vật liệu
khác có độ dẫn điện kém.
4.8-Điện cực
đất lắp đặt ngoài toà nhà phải ở vị trí đất phơi dưới mưa nắng và xa hẳn các
kết cấu kim loại chôn dưới đất phục vụ mục đích khác. Điện cực đất lắp đặt
ngoài toà nhà phải đặt cách móng không ít hơn 1m.
4.9-Phải duy
trì cự ly không nhỏ hơn 0,5m giữa điện cực đất và kết cấu kim loại chôn dưới
đất của các hệ thống khác nhằm hạn chế khả năng xuất hiện tác dụng điện phân có
hại cho điện cực hoặc cho hệ thống khác.
4.10-Điện cực
đất thanh hoặc ống kim loại dạng cọc nhọn phải được đóng sâu xuống đất tới độ
sâu qui định bởi thiết kế. Đất phải liền thổ và chèn chặt lên toàn bộ chiều dài
của điện cực đất. Khi chọn vị trí đóng điện cực đất, phải chọn nơi sẵn có độ ẩm
cao nhất nếu điều kiện thực tế cho phép.
Độ sâu lắp
đặt điện cực đất thanh hoặc ống kim loại dạng cọc nhọn do thiết kế qui định
nhưng nên ở trong khoảng từ 0,5m đến 1,2m tính từ đỉnh cọc đến mặt đất liền
thổ. Cần chọn độ sâu lắp đặt điện cực lớn khi điện trở suất của đất giảm theo
độ sâu.
4.11-Điện cực
đất thanh dẹt hoặc dây kim loại trần phải được chôn chặt trong mương đất nằm
ngang. Đất lấp lại phải là đất đồng nhất, không được chứa đá răm và phế liệu
xây dựng và phải được đầm chặt.
Độ sâu lắp
đặt điện cực đất thanh dẹt hoăc dây kim loại trần do thiết kế qui định nhưng
nên ở trong khoảng từ 0,5m đến 1,2m tính từ đỉnh trên của điện cực đến mặt đất
liền thổ. Cần chọn độ sâu lắp đặt điện cực lớn khi điện trở suất của đất giảm
theo độ sâu.
4.12-Chiều
dài của điện cưc đất dạng cọc nhọn do thiết kế qui định nhưng nên ở trong khoảng
từ 2,5m đến 3m. Cho phép hàn nối nhằm tăng chiều dài của điện cực trong trường
hợp điện cực
đất cần có chiều dài lớn hơn 3m, miễn là không làm suy giảm tính liên tục về
điện và về cơ của điện cực.
4.13-Trừ khi
có qui định khác đi, điện cực đất dạng cọc nhọn đóng thẳng đứng hoặc nghiêng
thuộc hệ thống nối đất của một phân xưởng phải đóng cách nhau không quá 20m và
nối với nhau bằng các đoạn điện cực đất nằm ngang để hình thành một mạch vòng
điện cực bao quanh phân xưởng đó.
4.14-Khi đóng
điện cực đất dạng cọc nhọn xuống đất, phải sử dụng chụp đầu cực chuyên dùng để
không làm hỏng đầu trên của điện cực. Trường hợp đất quá cứng, cho phép sử dụng
khoan mồi có đường kính mũi khoan nhỏ hơn đường kính của điện cực sao cho khi
đóng điện cực đó xuống lỗ khoan, các lớp đất phải chèn chặt lên toàn bộ chiều
dài của nó.
4.15-Dây nối
giữa các đầu cọc dạng thanh hoặc ống kim loại dùng làm điện cực phải có tiết
diện không nhỏ hơn tiết diện của dây nối đất chính. Phải đặt dây nối này ở độ
sâu do thiết kế qui định nhưng trong mọi trường hợp không được nhỏ hơn 0,5m
tính từ mặt trên của dây đến mặt đất liền thổ.
5-Lắp đặt dây nối đất chính:
5.1-Khi lắp
đặt hệ thống nối đất, phải cố gắng để dây nối đất chính chạy thẳng từ thanh cái
hoặc đầu cực nối đất chính đến điện cực đất hoặc phương tiện khác tạo được mối
nối điện có hiệu quả với toàn khối đất. Không được đấu vào đoạn dây nối đất
chính đi từ thanh cái hoặc đầu cực nối đất chính đến điện cực đất bất kỳ dây
bảo vệ nào của các thiết bị điện nằm dọc theo hành trình của nó.
5.2-Trừ khi
có qui định khác đi, dây nối đất chính dùng trong hệ thống nối đất của thiết bi
điện công nghiệp phải là dây một lõi bọc cách điện PVC có kết cấu lõi đồng tôi
làm nguội chậm, nhiều sợi bện xoắn, cách điện có mang ký hiệu màu xanh và vàng
kết hợp.
5.3-Không
được dùng dây nhôm hoặc nhôm bọc đồng làm dây nối đất chính chôn trong đất hoặc
trực tiếp nối với điện cực.
5.4-Không
được dùng phương tiện bao che dây và cáp điện, dây thép treo cáp điện, vỏ kim
loại và lớp bọc thép của cáp làm dây nối đất chính.
5.5-Dây nối
đất chính không được đi chung với dây dẫn của một tủ đóng cắt điện nhánh hoặc
của một phụ tải nhánh trong một ống luồn dây hoặc ống bao che.
5.6-Phải chọn
tiết diện của dây nối đất chính phù hợp với qui định của điều 6.2 hoặc 6.3 và
nếu chôn trong đất hoặc trực tiếp nối với điện cực, tiết diện của dây nối đất
chính chọn theo điều 6.2 hoặc 6.3 còn phải thoả mãn điều kiện bổ sung là không
được nhỏ hơn giá trị qui định trong bảng 2.
Bảng
2 – Bảng qui định tiết diện tối thiểu của dây nối đất chính chôn trong đất
|
|
có bảo vệ chống phá hỏng cơ
học
|
không có
bảo vệ chống phá hỏng cơ học
|
|
có bảo vệ
chống ăn mòn
|
theo
qui định của điều 6.2
|
16mm2
đồng
16mm2
thép
|
|
không có
bảo vệ chống ăn mòn
|
25mm2
đồng
50mm2
thép
|
25mm2
đồng
50mm2
thép
|
5.7-Không cần
chọn tiết diện của dây nối đất chính theo tiết diện của dây pha mang điện của
mạch cấp điện tổng trong các trường hợp sau:
a)
Trường
hợp trên tất cả các lộ cấp điện cho các tủ đóng cắt điện nhánh và các phụ tải
nhánh, cách điện kép được duy trì suốt từ hàng kẹp dây phía phụ tải của thiết
bị bảo vệ trong tủ đóng cắt điện tổng đến tận hộp dây vào của phụ tải điện.
Trong trường hợp này có thể chọn tiết diện nhỏ nhất của dây nối đất chính theo
tiết diện của dây pha mang điện của lộ ra có công suất lớn nhất cấp điên cho tủ
đóng cắt điện nhánh hoặc cho phụ tải nhánh;
b)
Trường hợp dây dẫn của mạch cấp điện tổng có tiết diện lớn hơn yêu cầu
thoả mãn nhu cầu tối đa của phụ tải tổng của mạng điện do phải hạn chế điện áp
rơi trên nó.Trong trường hợp này có thể chọn tiết diện nhỏ nhất của dây nối đất
chính theo tiết diện nhỏ nhất của dây pha thoả mãn nhu cầu tối đa của phụ tải
tổng.
Dây nối đất
chính không trực tiếp nối với điện cực đất và không chôn dưới đất có tiết diện
chọn phù hợp với 5.7 a hoặc 5.7 b còn phải thoả mãn yêu cầu bổ sung là không
được nhỏ hơn 4 mm2 nếu là dây đồng hoặc không nhỏ hơn 16mm2
nếu là dây nhôm.
Dây nối đất
chính trực tiếp nối với điện cực hoặc chôn dưới đất có tiết diện chọn phù hợp
với 5.7 a hoặc 5.7 b còn phải thoả mãn điều kiện bổ sung là không được nhỏ hơn
giá trị qui định trong bảng 2 của điều 5.6.
5.8-Dây nối
đất chính khi đi nổi ở mặt ngoài toà nhà phải được bảo vệ chống phá hỏng cơ học
trong phạm vi 1,8m tính từ mặt đất hoàn thiện.
5.9-Mối nối
dây nối đất chính vào điện cực đất phải thực hiện trong giếng kiểm tra với kẹp
nối bằng kim loại không phải sắt hoặc khâu nối vững chắc khác có bề mặt tiếp
xúc bằng kim loại không phải sắt được kỹ sư phụ trách giám sát lắp đặt điện của
chủ đầu tư phê duyệt. Phải dự trữ một chiều cao tối thiểu 150mm cho đỉnh điện
cực nhô lên khỏi mặt đất trong giếng kiểm tra để nối dây nối đất chính vào điện
cực đất.
5.10-Mối nối
của dây nối đất chính vào thanh cái hoặc đầu cực nối đất chính phải thực hiện
bằng kẹp dây vững chắc để kẹp dây nối đất chính ở giữa các bề mặt kim loại và
phải
đảm bảo không
làm bung các sợi bện của cáp. Khi dùng kẹp nối cáp xiết chặt bằng vít hoặc bu
lông thì kẹp phải có không ít hơn hai vít hoặc bu lông.
5.11-Cạnh mỗi
điểm nối của dây nối đất chính với điện cực đất và cạnh mỗi điểm nối của dây
này với thanh cái hoặc đầu cực nối đất chính, phải treo biển chất dẻo có ghi
dòng chữ bền vững “Mối nối điện an toàn, Không được tháo” với phông chữ dễ đọc,
chiều cao chữ không dưới 4,75mm, ở vị trí dễ trông thấy.
6-Lắp đặt dây bảo vệ của hệ thống nối đất thiết bị công
nghiệp:
6.1-Dây bảo
vệ không phải là dây nối đẳng thế phải có tiết diện:
-
hoặc tính toán phù hợp với điều 6.2;
-
hoặc, khi không có đủ điều kiện để tính toán, có thể chọn theo bảng 7
cho trong điều 6.3.
Trong cả hai
trường hợp, phải đối chiếu kết quả thu được với qui định của điều 6.4.
6.2-Dây bảo
vệ không phải là dây nối đẳng thế phải có tiết diện không nhỏ hơn giá trị tính
theo công thức sau đây, chỉ áp dụng cho thời gian cắt bảo vệ không quá 5 giây:
S = 
mm2
trong
đó:
S là tiết
diện tính bằng mm2
I là giá trị
(hiệu dụng nếu là dòng xoay chiều) của dòng điện chạm đất khi sự cố có tổng trở
không đáng kể, có thể chạy qua thiết bị bảo vệ có liên quan, tính bằng A
t là thời
gian tác động của thiết bị cắt bảo vệ, tính bằng giây
k là thừa số
phụ thuộc vật liệu của dây bảo vệ, cách điện và các tham số khác, nhiệt độ ban
đầu và nhiệt độ cuối của nó.
Giá trị của k
đối với dây bảo vệ trong các ứng dụng hoặc dịch vụ khác nhau cho trong các bảng
3, 4, 5 và 6. Các giá trị của k dựa trên nhiệt độ ban đầu và nhiệt độ cuối ghi
ở đáy bảng.
Nếu áp dụng
công thức trên mà thu được kích thước phi tiêu chuẩn thì kích thước của dây bảo
vệ phải lấy bằng giá trị tiêu chuẩn lớn hơn gần nhất.
Bảng
3 - Giá trị k dùng để tính dây bảo vệ bọc cách điện không lồng trong cáp và
không buộc thành chùm với cáp hoặc dùng để tính dây bảo vệ trần tiếp xúc với vỏ
bọc cáp
Vật liệu dây dẫn
|
Cách điện của dây bảo vệ hoặc vỏ bọc cáp
|
PVC
|
cao
su 85oC
|
ổn
định nhiệt ở 90oC
|
|
Đồng
Nhôm
Thép
|
143
95
52
|
166
110
60
|
176
116
64
|
|
Nhiệt độ
ban đầu giả thiết
Nhiệt độ
cuối
|
30oC
160oC
|
30oC
220oC
|
30oC
250oC
|
Bảng
4 - Giá trị k dùng để tính dây bảo vệ là một lõi lồng trong cáp hoặc buộc thành
chùm với cáp
Vật liệu dây dẫn
|
Vật liệu cách điện
|
PVC
|
cao
su 85oC
|
ổn
định nhiệt ở 90oC
|
|
Đồng
Nhôm
|
115
76
|
134
89
|
143
94
|
|
Nhiệt độ
ban đầu giả thiết
Nhiệt độ
cuối
|
70oC
160oC
|
85oC
220oC
|
90oC
250oC
|
Bảng 5 - Giá trị k để tính
dây bảo vệ là vỏ bọc kim loại hoặc lớp bọc thép của cáp
|
Vật liệu dây dẫn
|
Cách điện của dây bảo vệ hoặc vỏ bọc cáp
|
PVC
|
cao
su 85oC
|
ổn
định nhiệt 90oC
|
|
Đồng
Nhôm
Thép
|
44
81
22
|
51
93
26
|
54
98
27
|
|
Nhiệt độ
ban đầu giả thiết
Nhiệt độ
cuối
|
60oC
160oC
|
75oC
220oC
|
80oC
250oC
|
Bảng
6 - Giá trị k dùng để tính dây bảo vệ không bọc cách điện nơi không có nguy cơ
làm hư hỏng vật liệu đặt gần đó do nhiệt độ chỉ định trong bảng
Vật liệu dây dẫn
|
Các điều kiện
|
|
nhìn
thấy và trong diện tích hạn chế *
|
các
điều kiện thông thường
|
có
nguy cơ cháy
|
|
Đồng
Nhôm
Thép
|
228
125
82
|
159
105
58
|
138
91
50
|
|
Nhiệt độ
ban đầu giả thiết
Nhiệt độ
cuối:
dây dẫn
đồng
dây dẫn
nhôm
dây dẫn
thép
|
30oC
500oC
300oC
500oC
|
30oC
200oC
200oC
200oC
|
30oC
150oC
150oC
150oC
|
Ghi chú:
* Nhiệt độ cho trong bảng chỉ có
giá trị khi nó không có hại cho chất lượng mối nối.
6.3-Khi không
có đủ dữ liệu để tính tiết diện dây bảo vệ không phải là dây nối đẳng thế theo
công thức cho trong điều 6.2, có thể chọn tiết diện của dây bảo vệ không phải
là dây nối đẳng thế theo bảng 7 mặc dầu phương pháp này nhiều khi không kinh
tế. Nếu kích thước thu được của dây bảo vệ là phi tiêu chuẩn thì chọn dây tiêu
chuẩn có tiết diện lớn hơn gần nhất.
Bảng 7 -
Tiết diện nhỏ nhất của dây bảo vệ tuỳ thuộc tiết diện của dây pha trong mạch
tương ứng
|
Tiết diện
ngang của dây pha trong mạch tương ứng (S)
mm2
|
Tiết diện
ngang nhỏ nhất của dây bảo vệ (Sp)
mm2
|
|
S £ 16
16 < S £
35
35
< S £ 400
400 < S £
800
S > 800
|
S
16
S/2
200
S/4
|
Ghi chú:
Các giá trị
qui định trong bảng 7 chỉ áp dụng cho dây bảo vệ chế tạo bằng kim loại giống
của dây pha trong mạch tương ứng. Còn nếu không phải như thế thì chọn tiết diện
của dây bảo vệ sao cho độ dẫn điện của nó không nhỏ hơn độ dẫn điện của dây bảo
vệ chọn theo bảng 7 được giả định có cùng vật liệu chế tạo với dây pha.
6.4-Nếu dây
bảo vệ là riêng rẽ, không phải là thành phần của cáp cấp điện, hoặc của phương
tiện bao che cáp thì trong mọi trường hợp, nó phải có tiết diện không nhỏ hơn:
-
2,5mm2 nếu có bảo vệ cơ học, hoặc
-
4mm2 nếu không có bảo vệ cơ học
và phải phù
hợp với qui định của các điều 6.7, 6.8, 6.9 của bản tiêu chuẩn này.
Với dây bảo
vệ chôn dưới đất thì áp dụng điều 5.6 của bản tiêu chuẩn này.
Riêng tiết
diện của dây nối đẳng thế phải phù hợp với phần 7 của bản tiêu chuẩn này.
6.5-Trường
hợp một dây bảo vệ được dùng chung cho nhiều mạch như trường hợp của trục nối
đất thì tiết diện của dây bảo vệ đó phải:
-
được tính toán phù hợp với điều 6.2 với giá trị kém thuận lợi nhất của
dòng chạm đất và của thời gian tác động của thiết bị bảo vệ, chọn trong số các
mạch có liên quan, hoặc
-
được
chọn theo bảng 7 cho trong điều 6.3 ứng với tiết diện của dây pha lớn nhất
trong số các mạch có liên quan.
6.6-Các vật
dẫn kể sau đây được phép dùng làm dây bảo vệ:
-
lõi dẫn trong một cáp nhiều lõi trong khi các lõi kia dùng làm dây mang
điện của mạch có dây bảo vệ đó;
-
dây trần hoặc bọc cách điện đặt chung trong cùng một phương tiện bao che
với các dây mang điện của mạch có dây bảo vệ đó;
-
dây trần hoặc dây bọc cách điện rời đặt cố định;
-
ống luồn dây hoặc các phương tiện bao che dây khác bằng kim loại thoả
mãn các yêu cầu của điều 6.12;
-
vỏ kim loại, màn chắn và lớp bọc thép của một số loại cáp thoả mãn các
yêu cầu của điều 6.13;
-
một số bộ phận có tính dẫn điện đứng rời.thoả mãn các yêu cầu của điều
6.14.
6.7-Dây bảo
vệ có tiết diện nhỏ hơn 10mm2 phải là dây đồng hoặc nhôm bọc đồng nhiều
sợi bện xoắn có số sợi bện không được ít hơn bảy.
6.8-Dây bảo
vệ lõi cứng phải có tiết diện không nhỏ hơn 10mm2 và chiều dày không
nhỏ hơn 1,5mm nếu là dây đồng dẹt hoặc phải có tiết diện không nhỏ hơn 16mm2
và chiều dày không nhỏ hơn 2mm nếu là dây nhôm dẹt.
6.9-Trừ khi
có qui định khác đi, tất cả các dây bảo vệ đi nổi trong hệ thống nối đất của
thiết bi điện công nghiệp phải là dây một lõi bọc cách điện PVC có mang ký hiệu
màu xanh và vàng kết hợp.
Các loại dây
bảo vệ sau đây không cần phải bọc cách điện:
a)
dây trên không;
b)
dây lưới dẹt;
c)
thanh dẫn cứng;
d)
vỏ bọc cáp có cách điện khoáng;
e)
dây thép treo đỡ cáp;
f)
phương tiện bao che dây điện dùng làm dây bảo vệ;
g)
dây đồng chôn trực tiếp trong đất hoặc đặt trong phương tiện bao che
chôn dưới đất.với điều kiện tiết diện của nó không nhỏ hơn 35mm2 .
6.10-Dây bảo
vệ lồng trong vỏ bọc kim loại của một cáp nhiều lõi cùng với các dây mang điện
chỉ được dùng để nối đất cho thiết bị điện, kể cả tiếp điểm nối đất của ổ cắm,
được cấp điện từ mạch đi bên trong cáp đó.
6.11-Dây bảo
vệ đi cùng với các dây mang điện bên trong một ống luồn dây hoặc máng hộp chỉ
được dùng để nối đất cho thiết bị điện, kể cả tiếp điểm nối đất của ổ cắm, được
cấp điện từ mạch đi bên trong ống luồn dây hoặc máng hộp đó. Tất cả các dây bảo
vệ đặt trong ống luồn dây hoặc máng hộp bằng kim loại phải nối với ống luồn dây
hoặc máng hộp đó.
6.12-Vỏ bao
che và khung kim loại của trang bị điện do nhà chế tạo tổ hợp sẵn hoặc vỏ bao
che kim loại của hệ thống máng hộp dẫn thanh cái được phép dùng làm dây bảo vệ
nếu chúng đồng thời thoả mãn ba yêu cầu sau đây:
a)
tính liên tục về điện và kết cấu cơ học của chúng phải đảm bảo khả năng
bảo vệ chống phá hỏng cơ học, hoá học và điện hoá;
b)
tiết diện của chúng ít nhất cũng phải bằng kết quả tính toán phù hợp với
điều 6.2;
c)
cho phép nối vào chúng các dây bảo vệ khác tại các điểm nối xác định
trước.
6.13-Vỏ bọc
kim loại và/hoặc lớp bọc thép hoặc lớp bọc kim loại khác của cáp, đặc biệt là
vỏ bọc của cáp có cách điện khoáng có thể dùng làm dây bảo vệ nếu chúng đồng
thời thoả mãn các yêu cầu a và b của điều 6.12.
6.14-Dây bảo
vệ hình thành từ các bộ phận có tính dẫn điện đứng rời phải đồng thời thoả mãn
bốn yêu cầu sau đây:
a)
tính liên tục về điện và kết cấu cơ học của chúng phải đảm bảo khả năng
bảo vệ chống phá hỏng cơ học, hoá học và điện hoá;
b)
tiết diện của chúng ít nhất phải bằng kết quả tính toán phù hợp với điều
6.2;
c)
phải có các biện pháp gia cố cẩn thận chống lại sự tháo dỡ chúng;
d)
chúng vốn được chế tạo cho công dụng này hoặc, nếu cần, có thể làm cho
chúng thích nghi với công dụng này.
6.15-Không
được chèn bất kỳ thiết bị đóng cắt nào vào trong mạch của dây bảo vệ nhưng cho
phép có các mối nối chắc chắn có thể tháo bằng dụng cụ để phục vụ mục đích thí
nghiệm.
6.16-Các mối
nối của dây bảo vệ phải ở vị trí dễ tiếp cận để kiểm tra và thí nghiệm trừ khi
mối nối của dây bảo vệ là thành phần của một khâu nối cáp điện nằm trong hộp
nối kín hoặc nhấn chìm trong nhựa cách điện.
6.17-Ống luồn
dây hoặc ống bao che bằng kim loại, lớp bọc kim loại hoặc vỏ thép của cáp hoặc
dây thép treo, đỡ cáp, nằm ngoài hoặc có sẵn bên trong sợi cáp, chỉ được phép
dùng làm dây nối đất để bảo vệ chính mạch điện đi trong ống kim loại đó hoặc đi
trong cáp đó.
6.18-Phải thi
công thật tốt các khâu nối trên ống luồn dây và máng đỡ dây điện, lớp bọc kim
loại và vỏ thép của cáp để đảm bảo tính liên tục về điện của dây bảo vệ và phải
có
biện pháp bảo
vệ chống ăn mòn và chống phá hỏng cơ học cho các khâu nối đó.
6.19-Ống kim
loại và thành phần của công trình kết cấu thép khi dùng làm một bộ phận của dây
bảo vệ phải có các cầu nối kim loại với kim loại.
6.20-Ống kim
loại dẫn khí đốt hoặc chất lỏng dễ cháy không được dùng làm dây bảo vệ. Yêu cầu
này không ngăn cản việc nối dây đẳng thế vào các ống đó.
6.21-Tuyến
khay hoặc thang cáp phải đảm bảo tính liên tục về điện và phải nối vào lưới
điện cực đất của nguồn cấp điện cho các cáp đi trong nó sau mỗi khoảng cách
không quá 30m, nhưng không được dùng bản thân khay hoặc thang cáp làm dây nối
đất. Việc lựa chọn và lắp đặt dây bảo vệ của các mạch điện đi trong khay hoặc
thang cáp phải tuân theo qui định của điều 3.20.
6.22-Ống luồn
dây bằng kim loại co dãn hoặc gấp được không được dùng làm dây bảo vệ.
6.23-Không
được dùng dây bảo vệ xuất phát từ thanh cái hoặc hàng kẹp nối đất của một tủ
điện này để nối đất cho thiết bị được cấp điện từ một tủ điện khác.
6.24-Các bộ
phận có tính dẫn điện để hở của các khí cụ điện không được dùng làm thành phần
của dây bảo vệ cho một thiết bị điện khác.
6.25-Dây nối
đất bảo vệ không được đi ngang qua các kết cấu sắt từ để tránh hiện tượng cảm
ứng và hiệu ứng gần, có thể làm tăng tổng trở mạch vòng chạm đất có liên quan.
6.26-Trong
trạm biến áp phân xưởng, cho phép lắp đặt một mạch vòng trục nối đất trong nhà
trạm để cho nối vào mạch vòng này các nhánh rẽ là các dây nối đất bảo vệ của
các thiết bị điện và kim loại bao che của trạm. Các mạch vòng trục nối đất này
có thể chạy men theo tường, dọc theo các rãnh cáp hoặc các tuyến khay cáp và
phải nối với lưới điện cực bao quanh trạm ít nhất ở hai điểm cách xa nhau.
6.27-Trong
mạng điện phân xưởng, cho phép lắp đặt các trục nối đất trong và ngoài nhà
xưởng để cho nối vào trục này các nhánh rẽ là các dây nối đất bảo vệ của khung,
vỏ tủ hoặc bảng điện, phụ kiện kim loại phục vụ lắp đặt dây điện, cột đèn đường
trong công trình, bình bể, ống công nghệ và các kết cấu kim loại của nhà xưởng
và băng tải. Các trục nối đất này có thể chạy men theo tường, dọc theo các rãnh
cáp, hoặc các tuyến khay, thang cáp và phải nối vào lưới nối đất thống nhất của
toàn công trình sau mối khoảng cách không quá 50m.
6.28-Không
được nối dây nối đất bảo vệ từ thiết bị này sang thiết bị khác trước khi nối
với trục nối đất hoặc với thanh cái nối đất chính của phân xưởng.
6.29-Các bộ
phận có tính dẫn điện đứng rời không được dùng làm dây PEN.
6.30-Phương
tiện kim loại bao che dây và cáp điện không được dùng làm dây PEN
6.31-Dây PEN
phải được bọc cách điện phù hợp với điện áp cao nhất của mạng điện để có thể
lắp đặt nó trong mạng điện đó, nhưng dây PEN không bắt buộc phải cách điện khi
nó đi bên trong các tổ hợp thiết bị đóng cắt và thiết bị điều khiển.
6.32-Nếu dùng
thiết bị giám sát và kiểm tra mạch nối đất thì không được chèn cuộn dây động
tác vào mạch của dây bảo vệ.
6.33-Dây bảo
vệ mạch của mạch cấp điện cho phụ tải mạch vòng cũng phải chạy theo mạch vòng
đó và phải nối đất cả hai đầu tại nơi mạch điện xuất phát.
6.34-Khi dùng
thiết bị bảo vệ chống điện giật tác động theo điện áp sự cố, phải lưu ý chỉ nối
dây bảo vệ vào bộ phận có tính dẫn điện để hở của thiết bị điện có nguồn cấp sẽ
bị cắt bởi thiết bị bảo vệ đó khi có sự cố chạm đất.
6.35-Nơi nào
một khí cụ điện được cấp điện bằng cáp mềm hoặc dây điện mềm nối với phích và ổ
cắm thì:
a)
dây nối đất sẵn có trong cáp hoặc dây điện mềm phải nối với chấu nối đất
riêng biệt của phích cắm;
b)
ngoài ra nếu cáp hoặc dây điện mềm có vỏ bọc kim loại thì vỏ bọc đó
phải phải nối thật tốt về điện và về cơ với khung kim loại của khí cụ điện và
với phần kim loại nối đất của phích và của khâu nối chuyển tiếp , nếu có, giữa
phích và ổ cắm.
6.36-Phải làm
đầu cốt cho đầu dây bảo vệ nối với bộ phận kim loại để hở của thiết bị điện.
Kích thước của đầu cốt phải phù hợp với tiết điện của dây bảo vệ và phù hợp với
lỗ bu lông dành sẵn cho mục đích nối đất. Khi làm đầu cốt cho đầu dây bảo vệ
thiết bị điện, không được để đồng tiếp xúc với nhôm.
6.37-Phải làm
đầu cốt đồng cho đầu dây bảo vệ đồng nối với các bình bể hoặc ống công nghệ
hoặc các kết cấu kim loại cần nối đất khác.
6.38-Đối với
cáp có vỏ kim loại và các lớp kim loại che chắn bên trong, phải nối các lớp kim
loại che chắn bên trong với vỏ kim loại của cáp, còn mối nối chính của dây nối
đất bảo vệ thì phải thực hiện trên vỏ kim loại của cáp và nếu cáp luồn qua một
biến dòng pha không thì dây nối đất bảo vệ phải luồn qua biến dòng pha không đó
trước khi nối với đất.
6.39-Khả năng
tải dòng điện của kẹp hoặc phụ kiện đấu nối của dây bảo vệ phải bằng hoặc lớn
hơn so với các thành phần dẫn điện được nối với nhau.
6.40-Khi cần
thiết, dây nối đất bảo vệ của mỗi cột đèn đường và của mỗi cột của đường dây
tải điện trong hàng rào công trình có thể nối với trục nối đất xuyên qua một
mạch vòng san bằng thế có bán kính 1m bằng thép dẹt mạ kẽm 25 x 3 chôn quanh
móng cột ở độ sâu 0,45m tính từ mặt đất liền thổ.
7-Lắp đặt dây nối đẳng thế:
7.1-Phải lựa
chọn và lắp đặt các dây nối đẳng thế theo đúng các yêu cầu của bản tiêu chuẩn
này nhằm hạn chế đến mức thấp nhất nguy cơ xuất hiện chênh lệch điện áp giữa
các bộ phận có tính dẫn điện để hở của thiết bị điện và các bộ phận có tính dẫn
điện tiếp cận được không liên quan đến thiết bị điện.
7.2-Đường ống
kim loại dẫn nước chính của một toà nhà có chứa trang bị dùng điện phải được
nối đất bằng một dây nối đẳng thế chính nối nó với thanh cái hoặc đầu cực nối
đất chính của mạng điện của toà nhà đó và phải đảm bảo tính liên tục về kim
loại của phần đường ống nổi trên mặt đất từ bên trong toà nhà ra tới điểm tiếp
xúc với mặt đất.
7.3-Đối với
dịch vụ cấp nước, điểm nối của dây nối đẳng thế chính phải thực hiện càng gần
điểm đường ống bắt đầu đi vào công trình càng tốt với điều kiện là nếu tại điểm
đó đường ống có một đoạn ống cách điện chèn vào thì điểm nối đẳng thế phải thực
hiện ở phần kim loại cạnh đoạn ống cách điện này về phía hộ tiêu dùng.
7.4-Các hệ
thống ống khác liên quan với các họng phun nước cứu hoả hoặc dẫn khí đốt, nước
nóng, chất lỏng đễ cháy, khó tránh khỏi tiếp xúc với bộ phận có tính dẫn điện
để hở của các phương tiện bao che dây điện và các thiết bị điện khác, đều phải
nối đẳng thế với các thiết bị điện đó.
Các bộ phận
kim loại thuộc các hệ thống khác cần nối đẳng thế được liệt kê sau đây:
-
các bộ phận kim loại tiếp cận được của các tuyến ống, thùng, bể công
nghệ;
-
kết cấu thép tiếp cận được;
-
khung sườn của cần cẩu, của thang máy và của thiết bị tương tự.
7.5-Đối với
ống dịch vụ cấp khí đốt, điểm nối đẳng thế phải nằm cạnh đồng hồ đo về phía hộ
tiêu dùng, giữa đầu nối với đồng hồ và nhánh ống rẽ đầu tiên và cách đồng hồ
không quá 60cm.
7.6-Vật liệu
và chủng loại của dây nối đẳng thế phải thoả mãn mọi yêu cầu trong phần 6 của
bản tiêu chuẩn này đối với dây bảo vệ nói chung. Dây nối đẳng thế vận hành
trong điều kiện ẩm thấp phải là dây bọc cách điện một lõi bằng đồng tôi làm
nguội chậm nhiều sợi bện xoắn, có số sợi bện không ít hơn bảy.
7.7-Không
được dùng dây nhôm hoặc nhôm bọc đồng làm dây nối đẳng thế lắp đặt trong khu
vực các thùng, bể chứa nước, hoặc nối vào các bộ phận thường xuyên tiếp xúc với
nước kể cả nước xuất hiện do ngưng tụ trong điều kiện vận hành bình thường,
hoặc nối với các đường ống dẫn các sản phẩm ở nhiệt độ cao hơn hoặc thấp hơn
nhiệt độ môt trường.
7.8-Dây nối
đẳng thế chính phải có tiết diện không nhỏ hơn một nửa tiết diện của dây bảo vệ
lớn nhất của mạng điện và trong mọi trường hợp không được nhỏ hơn 6mm2
nếu là dây đồng hoặc không được nhỏ hơn 10mm2 nếu là dây nhôm. Tuy
vậy, tiết diện của nó không cần phải lớn hơn 25mm2 nếu là dây đồng
hoặc phải có một tiết diện thoả mãn độ dẫn điện tương đương nếu là dây bằng vật
liệu khác.
7.9-Dây nối
đẳng thế bổ sung nối hai bộ phận có tính dẫn điện để hở của thiết bị điện phải
có tiết diện không nhỏ hơn tiết diện của dây bảo vệ nhỏ hơn trong số các dây
bảo vệ nối vào các bộ phận có tính dẫn điện để hở này và trong mọi trường hợp
không nhỏ hơn 2,5mm2 nếu có bảo vệ cơ học, hoặc không nhỏ hơn 4mm2
nếu không có bảo vệ cơ học.
7.10-Dây nối
đẳng thế bổ sung nối một bộ phận có tính dẫn điện để hở của thiết bị điện với
một bộ phận có tính dẫn điện đứng rời phải có tiết diện không nhỏ hơn một nửa
tiết diện của dây bảo vệ nối vào bộ phận có tính dẫn điện để hở của thiết bị
điện và trong mọi trường hợp không nhỏ hơn 2,5mm2 nếu có bảo vệ cơ
học, hoặc không nhỏ hơn 4mm2 nếu không có bảo vệ cơ học.
7.11-Dây nối
đẳng thế bổ sung nối hai bộ phận có tính dẫn điện đứng rời phải có tiết diện
không nhỏ hơn 2,5mm2 nếu có bảo vệ cơ học, hoặc không nhỏ hơn 4mm2
nếu không có bảo vệ cơ học, ngoại trừ trường hợp một trong hai bộ phận có tính
dẫn điện đứng rời nói trên nối với một bộ phận có tính dẫn điện để hở của thiết
bị điện và trong trường hợp này dây nối đẳng thế bổ sung nối hai bộ phận có
tính dẫn điện đứng rời phải có tiết diện không nhỏ hơn một nửa tiết diện của
dây bảo vệ nối vào bộ phận có tính dẫn điện để hở
của thiết bị
điện và trong mọi trường hợp không nhỏ hơn 2,5mm2 nếu có bảo vệ cơ
học, hoặc không nhỏ hơn 4mm2 nếu không có bảo vệ cơ học.
7.12-Cho phép
dùng các bộ phận có tính dẫn điện đứng rời phù hợp của một kết cấu thường trực
và bền vững hoặc các vật dẫn bổ sung hoặc kết hợp cả hai làm dây nối đẳng thế
bổ sung.
7.13-Việc thi
công các mối nối và làm đầu cuối cho dây nối đẳng thế phải tuân theo mọi qui
định trong phần 6 của bản tiêu chuẩn này đối với dây bảo vệ nói chung.
8-Lắp đặt hệ thống nối đất thiết bị điện cao áp và trạm biến
áp hạ áp
8.1-Phần 8
qui định thêm những yêu cầu nối đất nhằm đảm bảo an toàn cho người và thiết bị
làm việc trong hệ thống điện hạ áp khi có ngắn mạch chạm đất trong hệ thống
điện cao áp phía sơ cấp của trạm biến áp cấp điện cho hệ thống điện hạ áp đó
ngoài những yêu cầu nối đất qui định trong các phần khác của bản tiêu chuẩn
này.
8.2-Độ lớn và
thời gian duy trì lớn nhất của điện áp sự cố chạm đất của hệ thống điện hạ áp
khi có ngắn mạch chạm đất phía cao áp của trạm biến áp cấp điện cho hệ thống
điện hạ áp đó không được vượt quá các giá trị cho trong bảng 8.
Bảng 8 - Thời gian duy trì lớn nhất cho phép của điện áp sự
cố chạm đất của hệ thống điện hạ áp phụ thuộc độ lớn của nó khi có ngắn mạch
chạm đất phía cao áp của trạm biến áp cấp điện.
|
Trị
số hiệu dụng của điện áp lỗi trên trang bị nối đất
V
|
Thời
gian duy trì lớn nhất cho phép của điện áp lỗi trên trang bị nối đất
s
|
|
£ 75
90
120
150
220
350
420
500
600
670
|
5,00
1,00
0,60
0,50
0,40
0,34
0,27
0,15
0,08
0,04
|
8.3-Độ lớn và
thời gian duy trì của điện áp tần số công nghiệp có hại cho cách điện của thiết
bị trong mạng điện hạ áp khi có ngắn mạch chạm đất phía cao áp của trạm biến áp
cấp điện cho hệ thống điện hạ áp đó không được vượt quá các giá trị cho trong
bảng 9.
Bảng 9 - Thời gian duy trì lớn nhất cho phép của điện áp
tần số công nghiệp có hại cho cách điện của thiết bị trong mạng điện hạ
áp phụ thuộc độ lớn của nó khi có ngắn mạch chạm đất phía cao áp của trạm biến
áp cấp điện.
|
Giá trị lớn nhất cho
phép của điện áp có hại cho cách điện thiết bị trong mạng điện hạ áp
V
|
Thời gian duy trì
s
|
|
1,5
Un
1,5 Un + 750
|
> 5
£ 5
|
Ghi chú: Un
là điện áp danh định giữa dây pha và đất
8.4-Hệ thống
nối đất của một trạm biến áp cấp điện cho thiết bị điện hạ áp nên là một hệ
thống nối đất chung cho các thiết bị điện cao và hạ áp và phải nối vào đó các
đối tượng sau đây:
a)
tất
cả các bộ phận kim loại tiếp cận được dùng để đựng hoặc đỡ dây dẫn cao áp;
b)
tất
cả các bộ phận kim loại nối với các bộ phận kim loại kể trong mục a;
c)
vỏ
kim loại bao che của trạm biến áp và của các thiết bị điện cao áp;
d)
các chống sét van cao áp;
e)
vỏ và các lớp bọc kim loại của cáp cao và hạ áp;
f)
trung tính hạ áp của máy biến áp;
g)
vỏ thùng máy biến áp;
h)
các chống sét van hạ áp;
i)
thanh cái nối đất của tủ đóng cắt điện tổng của mạng hạ áp;
j)
dây nối đẳng thế chính của hệ thống ống nước chôn ngầm;
k)
kim
loại để hở của thanh giằng và gân tăng cứng của sàn và tường.
Các đối tượng
cần nối đất kể trên phải nối với thanh cái hoặc đầu cực nối đất chính của trạm
biến áp như minh hoạ trên hình 2.
8.5-Mỗi thanh
cái hoặc đầu cực nối đất chính của hệ thống nối đất của trạm biến áp phải có ít
nhất hai dây nối với điện cực đất. Nên nối hai dây nối đất chính cần có ở đây
vào các góc đối diện nằm ở hai đầu một đường chéo của mạch vòng điện cực đất
bao quanh trạm.
8.6-Cho phép
thực hiện một hệ thống nối đất chung cho các thiết bị điện cao và hạ áp của
trạm biến áp nếu điện trở nối đất của nó không lớn hơn 1 V. Hệ thống nối đất chung của
trạm biến áp có điện trở nối đất không lớn hơn 1 V
được coi là đã thoả mãn các qui định trong các điều 8.8 và 8.9 của bản tiêu
chuẩn này.
8.7-Trường
hợp không thể đáp ứng yêu cầu của mục 8.6 thì trang bị nối đất của trạm biến áp
phải đồng thời thoả mãn các qui định trong các điều 8.8 và 8.9 của bản tiêu
chuẩn này nhằm đảm bảo an toàn cho người và thiết bị làm việc trong hệ thống
điện hạ áp khi có ngắn mạch chạm đất trong hệ thống điện cao áp của trạm biến
áp cấp nguồn cho hệ thống điện hạ áp vừa nói.
8.8-Hệ thống nối đất của trạm biến áp phải
tuân thủ các qui định 8.8.1; 8.8.2; 8.8.3 và 8.8.4 tuỳ thuộc từng cấu hình nối
đất phía hạ áp.
8.8 1-Các ký
hiệu được sử dụng trong các mục tiếp theo:
Im là
phần của dòng điện ngắn mạch chạm đất trong hệ thống điện cao áp chạy qua điện
cực đất của các bộ phận có tính dẫn điện để hở của trạm biến áp.
R là điện
trở của điện cực đất của các bộ phận có tính dẫn điện để hở của trạm biến áp.
Uo là
điện áp pha tức điện áp giữa dây pha với dây trung tính của hệ thống điện hạ
áp.
U là điện
áp dây tức điện áp giữa dây pha với dây pha của hệ thống điện hạ áp.
Uf là
điện áp sự cố chạm đất hay còn gọi là điện áp lỗi trên trang bị nối đất trong
hệ thống điện hạ áp.
U1 là
điện áp có hại cho cách điện của thiết bị điện hạ áp của trạm biến áp
U2 là
điện áp có hại cho cách điện của thiết bị điện hạ áp của mạng điện hạ áp.
8.8.2-Các hệ thống TN:
a)
Chỉ được nối dây trung tính của hệ thống điện hạ áp vào điện cực đất của
các bộ phận có tính dẫn điện để hở của trạm biến áp (xem TN-a trên hình 3) khi
có thể cắt điện áp sự cố chạm đất R x Im ra khỏi các bộ phận này
trong khoảng thời gian cho trong bảng 8.
Ghi chú:
Nếu các bộ phận có tính dẫn điện để hở của
thiết bị điện hạ áp của mạng điện nằm trong vùng ảnh hưởng của dây nối đẳng thế
chính thì điện áp chạm ở đó sẽ có giá trị bằng 0.
b)
Nếu không thoả mãn được điều kiện ghi trong mục a của điều 8.8.2 thì dây
trung tính của hệ thống điện hạ áp phải nối đất xuyên qua một điện cực đất độc
lập về điện (xem TN-b trên hình 3). Trong trường hợp này, phải áp dụng mục
8.9.1 của bản tiêu chuẩn này.
8.8.3-Các hệ
thống TT:
a)
Chỉ được nối dây trung tính của hệ thống điện hạ áp vào điện cực đất của
các bộ phận có tính dẫn điện để hở của trạm biến áp (xem TT-a trên hình 4) khi
đảm bảo được mối tương quan giữa điện áp đặt lên cách điện của thiết bị (R x Im
+ Uo) và thời gian cắt điện áp ra khỏi thiết bị đó cho trong bảng 9
dành cho thiết bị của mạng điện hạ áp.
b)
Nếu không thoả mãn được điều kiện ghi trong mục a của điều 8.8.3 thì dây
trung tính của hệ thống điện hạ áp phải nối đất xuyên qua một điện cực đất độc
lập về điện (xem TT-b trên hình 4). Trong trường hợp này, phải áp dụng mục
8.9.1 của bản tiêu chuẩn này.
Ghi chú:
Nếu các bộ
phận có tính dẫn điện để hở của thiết bị điện hạ áp của mạng điện nằm trong
vùng ảnh hưởng của dây nối đẳng thế chính thì điện áp chạm ở đó sẽ có giá trị
bằng 0.
8.8.4-Các hệ
thống IT:
a)
Chỉ được nối các bộ phận có tính dẫn điện để hở của thiết bị điện hạ áp
của mạng điện vào điện cực đất của các bộ phận có tính dẫn điện để hở của trạm
biến áp (xem các hình 5, 10, 11) khi có thể cắt điện áp sự cố chạm đất R x Im
ra khỏi các bộ phận này trong khoảng thời gian cho trong bảng 8.
b)
Nếu không thoả mãn được điều kiện ghi trong mục a của điều 8.8.4 thì các
bộ phận có tính dẫn điện để hở của thiết bị điện hạ áp của mạng điện phải nối
đất xuyên qua một điện cực đất độc lập về điện đối với điện cực đất của các bộ
phận có tính dẫn điện để hở của trạm biến áp (xem các hình từ 6 đến 9).
c)
Khi các bộ phận có tính dẫn điện để hở của thiết bị điện hạ áp của mạng
điện đã nối đất xuyên qua một điện cực đất độc lập về điện đối với điện cực đất
của các bộ phận có tính dẫn điện để hở của trạm biến áp như qui định trong mục
b của điều 8.8.4 và khi đảm bảo được mối tương quan giữa điện áp đặt lên cách
điện của thiết bị (R x Im + U) và thời gian cắt điện áp ra khỏi
thiết bị cho trong bảng 9 dành cho thiết bị điện hạ áp của mạng điện thì tổng
trở trung tính của hệ thống điện hạ áp, nếu có, được phép nối vào điện cực đất
của các bộ phận có tính dẫn điện để hở của trạm biến áp (xem hình 6).
d)
Khi các bộ phận có tính dẫn điện để hở của thiết bị điện hạ áp của mạng
điện đã nối đất xuyên qua một điện cực đất độc lập về điện đối với điện cực đất
của các bộ phận có tính dẫn điện để hở của trạm biến áp như qui định trong mục
b của điều 8.8.4 nhưng không đảm bảo được mối tương quan giữa giá trị điện áp
và thời gian cắt nói trong mục c của điều 8.8.4 thì tổng trở trung tính phía hạ
áp, nếu có, phải nối đất xuyên qua một điện cực đất độc lập về điện (xem các
hình 7 và 9). Trong trường hợp này phải áp dụng mục 8.9.2 của bản tiêu chuẩn
này.
8.9-Để hạn
chế điện áp có hại cho cách điện trong thiết bị điện hạ áp, phải tuân thủ các
qui định 8.9.1 và 8.9.2 tuỳ thuộc từng loại hình của hệ thống nối đất phía hạ
áp.
8.9.1-Các hệ
thống TN và TT
Trong các hệ
thống TN và TT nếu dây trung tính nối đất xuyên qua một điện cực đất độc
lập về điện
đối với điện cực đất của các bộ phận có tính dẫn điện để hở của trạm biến áp
(xem TN-b
trong hình 3 và TT-b trong hình 4) thì phải đảm bảo cắt kịp thời điện áp có hại
cho cách điện (R x Im + Uo) ra khỏi thiết bị hạ áp của
trạm biến áp trong khoảng thời gian tương thích với cấp cách điện của thiết bị
hạ áp đó.
Ghi chú:
Cấp cách điện
của thiết bị hạ áp của trạm biến áp có thể cao hơn giá trị cho trong bảng 9.
8.9.2-Các hệ
thống IT
Trong các hệ
thống IT nếu các bộ phận có tính dẫn điện để hở của thiết bị hạ áp của mạng
điện và cả tổng trở trung tính hạ áp, nếu có, đều nối đất qua các điện cực đất
độc lập về điện đối với điện cực đất của trạm biến áp (xem các hình 7, 8 và 9)
thì phải đảm bảo cắt kịp thời điện áp có hại cho cách điện (R x Im +
U ) ra khỏi thiết bị hạ áp của trạm biến áp trong khoảng thời gian
tương thích với cấp cách điện của thiết bị hạ áp đó.
Ghi chú:
Cấp cách điện
của thiết bị hạ áp của trạm biến áp có thể cao hơn giá trị cho trong bảng 9.
8.10-Tất cả
các bộ phận của hệ thống nối đất bao gồm điểm nối đất trung tính hạ áp phải
được thiết kế và lắp đặt sao cho chúng không bị hư hại khi có dòng chạm đất
chạy qua. Tuy nhiên khi sử dụng hệ thống nối đất chung, kích thước của dây nối
đất cho thùng máy biến áp phải được tính toán trên cơ sở dòng chạm đất lớn nhất
có thể xẩy ra.
8.11-Khi
không thể thoả mãn các điều kiện của một hệ thống nối đất chung cho các thiết
bị điện cao áp và hạ áp của trạm biến áp cấp điện cho thiết bị điện hạ áp thì
được phép sử dụng hai hệ thống nối đất riêng rẽ, mỗi hệ thống như thế có một
thanh cái hoặc đầu cực nối đất chính nối với điện cực đất độc lập về điện đối
với điện cực đất của hệ thống kia.
8.11.1-Các
phần tử sau đây phải được nối vào thanh cái hoặc đầu cực nối đất chính của
thiết bị điện cao áp:
a)
tất cả các bộ phận kim loại để hở tiếp cận được dùng để đựng hoặc đỡ dây
điện cao áp kể cả các bộ phận kim loại nối liền về cơ khí với các bộ phận kim
loại để hở đó;
b)
vỏ kim loại bao che của trạm biến áp và của thiết bị điện cao áp;
c)
vỏ thùng máy biến áp;
d)
chống sét van cao áp;
e)
vỏ và các lớp bọc kim loại của cáp cao áp;
f)
kim loại để hở của thanh giằng và gân tăng cứng của sàn và tường.
8.11.2-Các
phần tử sau đây phải được nối vào thanh cái hoặc đầu cuối nối đất chính của
thiết bị điện hạ áp:
g)
điểm trung tính hạ áp của máy biến áp;
h)
chống sét van hạ áp, nếu có;
i)
vỏ và các lớp bọc kim loại của cáp hạ áp;
j)
bộ phận kim loại để hở chỉ liên quan đến hệ thống điện hạ áp.
8.12-Phải duy
trì cự ly không ít hơn 2m giữa điện cực đất của thiết bị cao áp và điện cực đất
của thiết bị hạ áp. Cự ly giữa dây dẫn chôn ngầm nối với các điện cực đất của
thiết bị cao áp và dây dẫn chôn ngầm nối với các điện cực đất của thiết bị hạ
áp cũng phải áp dụng tiêu chuẩn này.
8.13-Để nối
đất cho thiết bị điện cao áp trong mạng có trung tính nối đất hiệu quả, phải
lắp đặt một lưới nối đất gồm các điện cực đất nằm ngang theo chiều dài và theo
chiều rộng của diện tích đặt thiết bị điện cao áp và được nối với nhau thành
các mắt luới. Phải nối dây nối đất của các thiết bị điện cao áp vào lưới nối
đất này.
Phải đặt các
điện cực theo chiều dài giữa các dãy thiết bị điện, dọc theo hành lang phục vụ
hoặc lối đi lại. Còn các điện cực theo chiều rộng phải đặt ở các vị trí thuận
tiện giũa các thiết bị điện. Các điện cực nằm ngang phải đặt theo chu vi của
diện tích đặt thiết bị để hình thành một mạch vòng kín.
Khoảng cách
giữa các điện cực nhân tạo nằm ngang được qui định bởi thiết kế nhưng trong mọi
trường hợp không được lớn hơn 30m. Kích thước các ô lưới tiếp giáp với chỗ nối
điểm trung tính của biến áp lực và dao ngắn mạch với lưới nối đất không được
lớn hơn
6m x 6 m.
Các điện cực
nằm ngang phải đặt ở độ sâu không nhỏ hơn 0,5m và cách móng hay bệ đặt thiết bị
không ít hơn 0,8m.
Các điện cực
nằm ngang đặt dọc theo chu vi của diện tích đặt thiết bị cao áp ngoải trời phải
được chôn ở độ sâu không nhỏ hơn 1,2m và cách hàng rào không ít hơn 2m. Mạch
vòng nối đất ngoài cùng này nên có dạng đa giác có các góc tù.
8.14-Để nối
đất các thiết bị điện cao áp trong mạng có trung tính cách ly, phải lắp đặt một
mạch vòng nối đất chạy dọc theo chu vi của diện tích đặt các thiết bị và nối
dây nối đất của các thiết bị với mạch vòng nối đất này. Mạch vòng nối đất có
thể gồm những điện cực nằm ngang đặt ở độ sâu không nhỏ hơn 0,5m và cách móng
hay bệ đặt thiết bị không ít hơn 0,8m. Khi điện trở nối đất lớn hơn giá trị qui
định, phải đặt thêm các điện cực nằm ngang giữa các dãy thiết bị điện dọc theo
hành lang phục vụ hay lối đi lại. Cũng có thể sử dụng điện cực đất dạng cọc
nhọn đóng thẳng đứng hoặc nghiêng và nối các đỉnh cọc lại với nhau thành một
mạch vòng nối đất.
8.15-Lưới nối
đất của trạm đóng cắt cao áp ngoài trời phải thoả mãn các yêu cầu sau đây:
a)
tổng trở mạch vòng chạm đất phải thấp;
b)
tổng trở đối với dòng cao tần phóng điện khí quyển phải thấp;
c)
điện áp chạm và điện áp bước không vượt quá giá trị cho phép;
d)
nhiễu ồn đối với hệ thống điều khiển và giám sát sử dụng máy tính công
nghiệp phải ở mức tối thiểu;
e)
điện áp truyền lan ra ngoài khi có chạm đất phải ở mức thấp nhất;
f)
các tuyến ống và đường ray đi qua hàng rào công trình thuộc khu vực này
phải có đoạn chèn cách ly về điện.
9-Lắp đặt các hình thái nối đất cho hệ thống điều khiển và
giám sát sử dụng máy tính:
9.1-Phải nối
đất các thiết bị thuộc cấu hình của hệ thống điều khiển và giám sát sử dụng máy
tính để bảo vệ chống điện giật cho nhân viên vận hành và người bảo trì và còn
để chống nhiễu cho mạch tín hiệu.
Hệ thống điều
khiển và giám sát sử dụng máy tính có hai hình thái nối đất:
-
nối đất khung hay còn gọi là nối đất bảo vệ;
-
nối đất tín hiệu hay còn gọi là nối đất chống nhiễu.
Bên trong các
bảng và bàn điều khiển thuộc hệ thống điều khiển và giám sát sử dụng máy tính,
hai hình thái nối đất nói trên phải tách biệt đối với nhau.
9.2-Trong mỗi
bảng hoặc bàn điều khiển phải có một đoạn thanh cái hoặc đầu cực nối đất dành
riêng cho hình thái nối đất khung và phải nối nó với một trục nối đất bằng một
dây bảo vệ riêng. Trục nối đất này phải xuất phát từ một thanh cái nối đất
chính dành riêng cho các thiết bị thuộc hệ thống điều khiển và giám sát sử dụng
máy tính.
9.3-Hệ thống
nối đất của các thiết bị điều khiển và giám sát sử dụng máy tính trừ điện cực
đất phải hình thành độc lập, không cho nối vào đó các dây bảo vệ thiết bị thuộc
hệ thống khác.
Tuỳ theo mức
độ nguy hiểm của các sự cố chạm đất ít thuận lợi nhất trong hệ thống cấp điện
đối với các thiết bị điều khiển và giám sát sử dụng máy tính và khả năng hạn
chế điện áp tăng trên điện cực đất của hệ thống cấp điện đó mà thanh cái nối
đất chính của các thiết bị điều khiển và giám sát sử dụng máy tính
- hoặc phải
nối với một lưới điện cực đất độc lập về điện;
-
hoặc được phép nối với lưới điện cực đất của hệ thống cấp điện chỉ tại
một điểm duy nhất.
9.4-Khung kim
loại của mỗi bảng điều khiển, bàn điều khiển, bảng nối dây cáp ra, tủ van điện
từ phải nối đất bằng một dây bảo vệ riêng nối vào một trục nối đất. Trục nối
đất này phải đặt trong rãnh cáp hoặc khay cáp men theo các dãy tủ, bảng và bàn
điều khiển để cho các dây bảo vệ nối vào nó có chiều dài ngắn nhất. Không được
bỏ các dây bảo vệ riêng của từng bảng hoặc bàn điều khiển và thay bằng các đoạn
dây nối bắc cầu kiểu mắt xích giữa các điểm nối đất khung, vỏ của các tủ, bảng
hoặc bàn điều khiển với ý đồ nối đất cho cả dãy bằng một dây bảo vệ đơn.
9.5-Nếu các
tủ, bảng hoặc bàn điều khiển được xếp theo dãy và mỗi tủ đều có một đoạn thanh
cái nối đất khung thì có thể nối các đoạn thanh cái này với nhau thành một
thanh
cái tổ hợp
thông qua các khớp nối chế tạo sẵn rồi nối đất cho cả dãy bằng một dây bảo vệ
đơn.
9.6-Phải nối
đất khung đỡ của các tủ, bảng và bàn điều khiển bằng một dây bảo vệ nối vào một
trục nối đất nếu khung đỡ đó được đặt chìm trong bê tông sàn hoặc là một bộ
phận của sàn giả như thể hiện trên hình 12.
Không cần nối
đất khung đỡ của tủ, bảng hoặc bàn điều khiển nếu khung đỡ đó được hàn vào các
dầm ngang thoả mãn các yêu cầu đối với một dây nối đất.
9.7- Dây nối
đất bảo vệ của từng thiết bị bên trong bảng hoặc bàn điều khiển do nhà chế tạo
lắp đặt sẵn phải là dây đồng có tiết diện thay đổi từ 5,5 đến 38 mm2. Dây
bảo vệ nối khung kim loại của mỗi bảng hoặc bàn điều khiển với trục nối đất
phải có tiết diện qui định bởi thiết kế, nhưng trong mọi trường hợp không được
nhỏ hơn tiết diện của dây nối đất bảo vệ lớn nhất trong bảng hoặc bàn điều
khiển đó.
9.8-Thiết bị
đo lường điều khiển có nguồn cấp điện khác nhau phải được nối đất riêng biệt
đối với nhau ngay cả khi chúng được lắp đặt cùng một chỗ trừ khi mỗi tuyến cấp
điện nói trên có một biến áp cách ly chèn vào giữa và dây từ biến áp cách ly
nối với phụ tải có cách điện thật đảm bảo và không nối với điểm nối đất của
nguồn điện có liên quan.
9.9-Khi lắp
đặt hệ thống nối đất chống nhiễu, mỗi đường dẫn chống nhiễu của cáp tín hiệu
chỉ được phép nối đất một phía như hướng dẫn trên hình 13 và theo các qui định
sau:
a-Vỏ chống
nhiễu nằm trong cách điện của các cáp tín hiệu đi từ các tủ MCC đến các bảng mô
đun I/O của hệ thống điều khiển và giám sát sử dụng máy tính phải nối đất chống
nhiễu một phía, thường thực hiện trong các tủ nối dây cáp ra liên quan với các
bảng mô đun I/O nói trên. Dây nối vỏ chống nhiễu của cáp với hàng kẹp nối đất
chống nhiễu phải lồng trong ghen cách điện.
b- Vỏ chống
nhiễu nằm trong cách điện của các cáp tín hiệu đi từ các cảm biến, các bộ tác
động và các tiếp điểm van điện từ đến hộp nối trong phân xưởng và vỏ chống
nhiễu của cáp tín hiệu có liên quan đi từ hộp nối trong phân xưởng đến các bảng
mô đun I/O của hệ thống điều khiển và giám sát sử dụng máy tính phải được nối
với nhau thông qua hàng kẹp dây trung gian cách điện với đất đặt trong hộp nối
đó và vỏ chống nhiễu của cáp tín hiệu đi từ hộp nối này đến các bảng mô đun I/O
của hệ thống điều khiển và giám sát sử dụng máy tính phải nối đất chống nhiễu
một phía, thường thực hiện trong các tủ nối dây cáp ra liên quan với các bảng
mô đun I/O nói trên. Dây nối vỏ chống nhiễu của cáp với hàng kẹp nối đất trung
gian và với hàng kẹp nối đất chống nhiễu đều phải lồng trong ghen cách điện.
9.10-Khi lắp
đặt các dây nối đất chống nhiễu, phải tránh không để chúng hình thành một mạch
vòng kín là nguyên nhân gây ra nhiễu cảm ứng điện từ.
9.11-Đầu dây
nối vỏ chống nhiễu của cáp tín hiệu phải được nối với hàng kẹp nối đất chống
nhiễu bằng đầu cốt có lỗ bắt vít hoặc bằng đầu ty ép luồn vào lỗ của hàng kẹp
dây có cơ cấu xiết chặt.
10-Kiểm tra hệ thống nối đất thiết bị:
10.1- Toàn bộ
hệ thống nối đất thiết bị phải được kiểm tra nghiệm thu, kiểm tra định kỳ và
kiểm tra đột xuất nhằm chứng minh bằng thực nghiệm rằng nó không có khuyết tật
về điện và về cơ và rằng nó thoả mãn mọi yêu cầu của bản tiêu chuẩn này.
Các phương
pháp kiểm tra phải đảm bảo không để xẩy ra nguy hiểm cho người hoặc tài sản
hoặc hư hỏng thiết bị ngay cả khi đối tượng kiểm tra có khuyết tật.
Phải chuẩn bị
sẵn sàng cho người kiểm tra các thông tin cần thiết như:
-
thiết kế và bản vẽ hoàn công của mặt bằng lắp đặt điện cực, sơ đồ sắp
xếp các loại dây bảo vệ kể cả dây nối đẳng thế có ghi rõ số lượng, kích thước
và chủng loại dây;
-
thông tin cần thiết để nhận dạng các thiết bị thực hiện chức năng bảo
vệ, cách ly đóng cắt và vị trí lắp đặt của chúng;
-
thuyết minh biện pháp sử dụng phối hợp các đặc tính của thiết bị bảo vệ,
biện pháp nối đất của mạng điện và tổng trở của mạch có liên quan, nhằm hạn chế
độ lớn và thời gian duy trì của điện áp chạm khi xẩy ra sự cố chạm đất;
-
chứng chỉ vật liệu và biên bản thí nghiệm của nhà cấp hàng.
10.2- Kiểm
tra nghiệm thu được thực hiện sau khi lắp đặt xong và trước khi đưa vào sử
dụng.
Nội dung kiểm
tra nghiệm thu gồm:
10.2.1- Kiểm
tra bằng mắt:
Trước hết
phải kiểm tra các bộ phận của hệ thống nối đất đặt ngầm dưới đất trước khi lấp
đất hoặc trong kết cấu trước khi đậy kín rồi mới đến các bộ phận đặt nổi. Các
bước kiểm tra bằng mắt gồm:
-
kiểm tra thực tế lắp đặt so với thiết kế;
-
kiểm tra việc sử dụng vật liệu theo yêu cầu của thiết kế;
-
kiểm tra tất cả các mối hàn, mối nối;
-
kiểm tra biện pháp chống ăn mòn;
-
kiểm tra biện pháp bảo vệ mạch dẫn chống phá hỏng cơ học, đặc biệt khi
đi qua các khe lún, khe co dãn và vật chướng ngại khác;
-
kiểm tra biện pháp chống điện áp chạm và điện áp bước ở nhưng nơi cần
thiết;
-
kiểm tra việc lấp đất.
10.2.2-Kiểm
tra bằng thiết bị đo:
-
thông mạch và kiểm tra chất lượng đấu nối của dây nối đất bảo vệ thuộc
các mạch cấp điện cho phụ tải mạch vòng;
-
thông mạch và kiểm tra chất lượng đấu nối của tất cả các dây bảo vệ kể
cả các dây nối đẳng thế chính và dây nối đẳng thế bổ sung;
-
đo điện trở của điện cực đất;
-
đo tổng trở mạch vòng chạm đất;
-
kiểm tra tác động của thiết bị dòng điện dư.
10.3-Kiểm tra
định kỳ phải thực hiện theo thời gian qui định sau:
a)
đối với hệ thống nối đất lắp đặt ở nơi ít nguy hiểm thì thực hiện hai
năm một lần;
b)
đối với hệ thống nối đất lắp đặt ở nơi nguy hiểm thì thực hiện một năm
một lần;
c)
đối với hệ thống nối đất lắp đặt ở nơi đặc biệt nguy hiểm thì thực hiện
sáu tháng một lần.
Ghi chú:
-
phải đo điện trở nối đất của hệ thống cả về mùa khô lẫn mùa mưa;
-
xem Phụ lục 2: Phân loại nơi lắp đặt hệ thống nối đất theo mức nguy
hiểm.
10.4-Kiểm tra
đột xuất phải thực hiện:
-
khi xẩy ra tai nạn, sự cố hoặc có nguy cơ xẩy ra tai nạn;
-
sau khi sửa chữa hệ thống nối đất hoặc lắp đặt lại thiết bị điện;
-
sau khi có lụt, bão, động đất, hoả hoạn ảnh hưởng xấu đến chất lượng của
hệ thống nối đất thiết bị;
-
khi xây dựng mới hay hay sửa chữa các công trình khác có khả năng làm hư
hỏng các bộ phận của hệ thống nối đất.
10.5-Nội dung
kiểm tra định kỳ và kiểm tra đột xuất gồm:
-
kiểm tra toàn bộ hệ thống nối đất;
-
kiểm tra các mối hàn , mối nối;
-
kiểm tra tình trạng các lớp mạ hoặc sơn chống ăn mòn;
-
kiểm tra các mặt tiếp xúc về điện;
-
kiểm tra phần ngầm, chỗ nào nghi ngờ thì phải đào lên;
-
kiểm tra tình trạng đất;
-
đo điện trở của điện cực đất;
-
đo tổng trở mạch vòng chạm đất;
-
kiểm tra tác động của thiết bị dòng điện dư.
10.6-Sau khi
tiến hành kiểm tra hệ thống nối đất phù hợp với các yêu cầu của bản tiêu chuẩn
này, đơn vị kiểm tra phải lập các biên bản kiểm tra cần thiết để trao cho đơn
vị giao việc. Mọi thiếu sót được phát hiện trong quá trình kiểm tra phải được
khắc phục và hoàn thiện trước khi cấp chứng chỉ.
PHỤ LỤC A CỦA TCXDVN............
THUẬT NGỮ VÀ ĐỊNH NGHĨA
1-Thiết bị
điện (Electrical equipment): Sản phẩm điện phục vụ các mục đích phát, biến đổi,
truyền tải, phân phối và sử dụng điện năng như các máy điện, máy biến áp, khí
cụ điện, máy đo điện, rơ le bảo vệ, vật tư và phụ kiện lắp đặt dây điện, đồ
dùng điện.
2-Mạng điện
(Electrical installation): Một tập hợp thiết bị điện liên quan với nhau vì một
mục đích sản xuất và có một số đặc tính kết hợp.
3-Trang bị
đóng cắt (Switchgear): Một tập hợp khí cụ đóng cắt điện chính và phụ dùng cho
vận hành, điều chỉnh, bảo vệ hoặc cho các mục đích khác nhằm kiểm soát mạng
điện.
4-Tủ đóng cắt
tổng (Main switchtboard): Tủ chứa trang bị đóng cắt từ đó có thể kiểm soát việc
cấp điện cho toàn bộ mạng điện.
5-Tủ phân
phối: (Distribution board): Tủ chứa các trang bị đóng cắt không phải tủ đóng
cắt tổng.
6-Cách điện
kép (Double insulation): Cách điện hai lớp, lớp nằm sát bộ phận mang điện gọi
là cách điện cơ bản và lớp thứ hai gọi là cách điện bổ sung.
7-Bộ phận có
tính dẫn điện để hở (Exposed conductive part): Bộ phận có tính dẫn điện không
được bao che của thiết bị điện mà con người có thể chạm vào, bình thường không
mang điện nhưng có thể trở thành mang điện trong điều kiện sự cố.
8-Bộ phận có
tính dẫn điện đứng rời (Extraneous conductive part): Bộ phận có tính dẫn điện
đứng riêng lẻ, không liên quan đến thiết bị điện, cần được đưa về một điện thế,
thông thường bằng điện thế đất.
9-Đất
(Earth): Toàn khối đất có tính dẫn điện mà điện thế của nó ở bất kỳ điểm nào
cũng có giá trị quy ước bằng không.
10-Điện cực
đất (Earth electrode): Một vật dẫn hoặc một nhóm vật dẫn chôn dưới đất và tiếp
xúc chặt chẽ với đất, từ đó hình thành mối nối điện có hiệu quả với toàn khối
đất.
11-Điện cực đất
độc lập về điện (Electrically independent earth electrode): Điện cực đất đóng
cách xa các điện cực khác đến mức dòng điện chạm đất lớn nhất có cơ hội chạy
qua điện cực này ảnh hưởng không đáng kể đến điện thế của các điện cực khác.
12-Điện cực
đất nhân tạo (Artificial earth electrode): Điện cực được chế tạo để sử dụng
riêng cho mục đích nối đất.
13-Điện cực
đất tự nhiên (Natural earth electrode): Các bộ phận có tính dẫn điện của đường
ống, nhà và công trình dưới đất tiếp xuc chặt chẽ với đất và được tận dụng làm
điện cực đất.
14-Điện trở
của điện cực đất (Earth electrode resistance): Điện trở của một điện cực đất
đối với Đất. Điện cực đất ở đây được hiểu theo định nghĩa 10 của phụ lục này.
15-Thanh cái
hoặc đầu cực nối đất chính (Main earthing bar or terminal): Thanh cái hoặc đầu
cực nối đất của một nguồn cấp điện hoặc của một mạng điện có liên quan, dùng để
nối tất cả các loại dây bảo vệ kể cả dây nối đẳng thế chính, dây nối đất chức
năng nếu có, của nguồn hoặc mạng điện đó với điện cực đất.
Thanh cái hoặc
đầu cực nối đất chính thường đặt trong hộp phân bố đất (Earth dispatcher) hay
còn gọi là hộp chia đất (Earth divider).
16-Dây bảo vệ
(Protective conductor): Dây dẫn dùng để bảo vệ chống điện giật và dùng để nối
một số trong các bộ phận sau đây lại với nhau:
-
bộ phận có tính dẫn điện để hở;
-
bộ phận có tính dẫn điện đứng rời;
-
thanh cái hoặc đầu cực nối đất;
-
điện cực đất;
-
điểm nối đất của nguồn điện, hoặc một điểm trung tính nhân tạo.
Dây bảo vệ là
tên gọi chung của các loại dây sau đây:
-
dây bảo vệ mạch;
-
dây nối đẳng thế chính;
-
dây nối đẳng thế bổ sung;
-
trục nối đất;
-
dây nối đất chính.
17-Dây bảo vệ
mạch (Circuit protective conductor): Dây bảo vệ nối các bộ phận có tính dẫn
điện để hở của một thiết bị điện với thanh cái hoặc đầu cực nối đất của tủ cấp
điện cho thiết bị điện đó hoặc với một trục nối đất xuất phát từ tủ đó.
18-Dây nối
đẳng thế chính (Main equipotential bonding conductor): Dây bảo vệ nối đẳng thế
cho các đường ống cái kim loại trong công trình công nghiệp.
19-Dây nối
đẳng thế bổ sung (Supplementary equipotential bonding conductor):
Dây bảo vệ
nối đẳng thế cho các bộ phận có tính dẫn điện đứng rời.
20-Trục nối
đất (Common earthing conductor): Dây nối đất có một hoặc hai đầu nối với thanh
cái nối đất chính hoặc với lưới điện cực đất và đi dọc theo các dãy tủ bảng
điện, thiết bị công nghệ, kết cấu thép của nhà xưởng để cho nối vào bản thân nó
các dây nối đất của các đối tượng cần nối đất vừa kể.
21-Dây nối
đất chính (Main earthing conductor): Dây bảo vệ nối thanh cái hoặc đầu cực nối
đất chính của một nguồn cấp điện hoặc của một mạng điện với điện cực đất hoặc
với một phương tiện nối đất đã nối với điện cực đất..
22-Nối đẳng
thế (Equipotential bonding): Nối điện nhằm đưa các bộ phận có tính dẫn điện để
hở của thiết bị điện và các bộ phận có tính dẫn điện tiếp cận được không liên
quan đến thiết bị điện về một mức điện thế thực chất bằng nhau.
23-Nối đất
bảo vệ (Protective earthing): Nối với toàn thể khối đất theo đúng yêu cầu của
bản tiêu chuẩn này nhằm đảm bảo cách ly kịp thời thiết bị được bảo vệ khỏi
nguồn điện nhờ một trang bị cắt tự động khi phát hiện được dòng điện rò ra vỏ
thiết bị.
24-Nối đất
chức năng (Functional earthing): Nối đất nhằm đảm bảo chế độ làm việc của thiết
bị điện, còn gọi là nối đất làm việc.
25-Hệ thống
nối đất (Earthing system): Tất cả các dây bảo vệ, thanh cái hoặc đầu cực nối
đất, kẹp nối đất và điện cực đất, kể cả các phương tiện kim loại bao che dây
kèm theo các dây bảo vệ và các kẹp nối đất nói trên, dùng để duy trì một số bộ
phận nào đó của mạng điện có liên quan ở điện thế đất.
26-Hệ thống
(System): Hệ thống bao gồm một nguồn điện năng đơn và một mạng điện. Trên quan
điểm nối đất, cần phân biệt các hệ thống cấp điện của các công trình công
nghiệp theo quan hệ đối với Đất của nguồn điện năng và của mạng điện trong các
hệ thống đó.
a)
Hệ thống TN: Hệ thống trong đó nguồn điện có một hoặc nhiều hơn một điểm
nối đất trực tiếp, còn các bộ phận có tính dẫn điện để hở của mạng điện thì nối
với điểm nối đất của nguồn điện bằng các dây bảo vệ.
Có
ba loại hệ thống TN được nhận dạng như sau:
-
Hệ thống TN-C là hệ thống trong đó các chức năng trung tính và bảo vệ
kết hợp trong một dây đơn dẫn đi khắp hệ thống gọi là dây PEN;
-
Hệ thống TN-S là hệ thống có dây trung tính N và dây bảo vệ tách rời gọi
là dây PE dẫn đi khắp hệ thống;
-
Hệ thống TN-C-S là hệ thống trong đó các chức năng trung tính và bảo vệ
kết hợp trong một dây đơn PEN chỉ trong một phần của hệ thống, sau đó tách
thành hai dây riêng rẽ (dây trung tính N và dây bảo vệ PE) trong phần còn lại
của hệ thống
b)
Hệ thống TT: Hệ thống trong đó nguồn điện có một hoặc nhiều hơn một điểm
nối đất trực tiếp, còn các bộ phận có tính dẫn điện để hở của mạng điện thì nối
với các điện cực nối đất độc lập về điện đối với các điện cực nối đất của nguồn
điện.
c)
Hệ thống IT: Hệ thống không có mối nối trực tiếp giữa các thành phần
mang điện và Đất, còn các bộ phận có tính dẫn điện để hở của thiết bị điện thì
nối đất.
27-Các hệ
thống dùng tên gọi TN, TT và IT (Systems using the designations TN, TT and IT):
Chữ cái thứ
nhất thể hiện quan hệ đối với đất của nguồn điện năng:
T: có một hoặc nhiều hơn một điểm nối đất
trực tiếp;
I: tất cả các phần mang điện đều cách ly
với đất hoặc có một điểm nối với Đất thông qua tổng trở lớn.
Chữ cái thứ
hai thể hiện quan hệ đối với đất của các bộ phận có tính dẫn điện để hở của
mạng điện:
T: các bộ phận có tính dẫn điện để hở của
mạng điện nối trực tiếp với đất riêng rẽ, không phụ thuộc bất kỳ điểm nối đất
nào của nguồn điện;
N: các bộ phận có tính dẫn điện để hở nối
trực tiếp với điểm nối đất của nguồn điện (trong hệ thống điện xoay chiều, điểm
nối đất thường là điểm trung tính).
28-Tổng trở
của mạch vòng chạm đất (Earth fault loop impedance): Tổng trở của mạch vòng
dòng điện chạm đất (mạch vòng pha tới đất) khởi đầu và kết thúc tại điểm ngắn
mạch chạm đất.
-
Trong hệ thống TN, dòng chạm đất đi từ điểm ngắn mạch chạm đất của thiết
bị điện theo dây bảo vệ tới thanh cái nối đất của mạng điện rồi theo đường dẫn
kim loại của dây bảo vệ trở về điểm trung tính nối đất của máy biến áp. Từ đây,
dòng chạm đất chạy trong dây quấn biến áp tới đầu ra rồi theo dây pha cấp điện
đi từ máy biến áp đến điểm ngắn mạch chạm đất.
-
Trong hệ thống TT và IT, dòng chạm đất đi từ điểm ngắn mạch chạm đất của
thiết bị điện theo dây bảo vệ tới thanh cái nối đất của mạng điện rồi theo
đường dẫn trong đất về điểm trung tính nối đất của máy biến áp. Từ đây, dòng
chạm đất chạy trong dây quấn biến áp tới đầu ra rồi theo dây pha cấp điện đi từ
máy biến áp đến điểm ngắn mạch chạm đất.
29-Vùng điện
thế không (Zero potential zone): Vùng đất ở ngoài phạm vi vùng tản của dòng
điện chạm đất.
30-Điện áp sự
cố chạm đất (Earth fault voltage): Điện áp tồn tại giữa bộ phận có tính dẫn
điện để hở của thiết bị có cách điện hư hỏng và vùng điện thế không khi có dòng
điện chạm đất tản vào đất. Còn gọi là điện áp lỗi trên trang bị nối đất.
31-Điện áp
chạm (Touch voltage): Điện áp tồn tại giữa bộ phận có tính dẫn điện để hở của
một thiết bị có cách điện hư hỏng và bất kỳ vật dẫn nào khác nằm trong tầm với
của người
đang tiếp xúc với thiết bị đó khi có dòng điện chạm đất tản vào đất.
32-Hệ thống
điện cao áp nối đất hiệu quả (Effectively earthed HV system): Hệ thống điện có
tần số công nghiệp và điện áp dây lớn hơn 1000V có hệ số quá điện áp khi ngắn
mạch chạm đất không lớn hơn 1,4 và còn gọi là hệ thống có trung tính nối đất
hiệu quả.
Hệ số quá
điện áp khi ngắn mạch chạm đất trong mạng điện ba pha là tỷ số giữa điện áp của
pha không bị sự cố tại điểm ngắn mạch chạm đất và điện áp pha tại điểm đó trước
khi có ngắn mạch.
Các hệ thống
điện cao áp nối đất hiệu quả thường có trung tính nối đất trực tiếp hoặc xuyên
qua một tổng trở nhỏ và có thể cắt kịp thời các sự cố chạm đất trong khoảng
thời gian ngắn hợp lý nhờ có trang bị bảo vệ.
33-Điện áp
danh định (Nominal voltage): Điện áp làm việc chỉ định cho một mạng điện hoặc
một bộ phận của mạng điện. Sau đây là định nghĩa của các điện áp danh định (lấy
giá trị hiệu dụng nếu là điện áp xoay chiều):
-
Điện áp cực thấp: là điện áp bình thường không vượt quá 42V xoay chiều
hoặc 110V một chiều giữa các dây mang điện với nhau hoặc giữa dây mang điện với
đất.
-
Điện áp thấp: là điện áp bình thường vượt quá điện áp cực thấp nhưng
không vượt quá 1000V xoay chiều hoặc 1500V một chiều giữa các dây mang điện với
nhau, hoặc 600V xoay chiều hoặc 900V một chiều giữa dây mang điện với đất.
-
Điện áp cao: là điện áp bình thường vượt quá điện áp thấp. Điện áp từ
3kV đến 24kV xoay chiều, tân số công nghiệp, thường gọi là trung áp, trên quan
điểm nối đất bảo vệ cũng thuộc dãy điện áp cao.
34-MCC (Motor
control center): Các tủ hạ áp kiểm soát phụ tải, chủ yếu là động cơ điện, kết
hợp với hộp nút ấn tại chỗ. Dãy tủ MCC thường có một hoặc hai tủ aptomat tổng
có trang bị điều khiển, đo lường, bảo vệ, tín hiệu. Các tủ còn lại chia ra
nhiều ngăn xếp từ trên xuống dưới; mỗi ngăn dành cho một lộ phụ tải. Bên trong
mỗi ngăn, có aptomat hoặc cầu chảy, công tắc tơ và trang bị điều khiển, đo
lường, bảo vệ, tín hiệu.
35-Thiết bị
dòng điện dư (Residual current device): Thiết bị tự động cắt mạch theo dòng rò
khi có chạm đất, gọi tắt là RCD.
36-Hệ thống điều khiển và giám sát sử dụng
máy tính (Computer-based control and monitoring system): Hệ thống điều khiển và
giám sát các quá trình công nghệ dựa trên kỹ thuật vi xử lý.
37-Thiết bị điều khiển (Controller): Thiết
bị điều khiển dựa trên kỹ thuật vi xử lý.
38-Mô đun I/O (I/O module): Mô đun vào/ra
dùng để nhận tín hiệu từ bên ngoài vào để xử lý hoặc để đưa lệnh điều khiển từ
bên trong ra ngoài .
39-Tủ nối dây cáp ra (Marshalling
cabinet): Tủ chứa các hàng kẹp nối trung gian giữa một bên là cáp nối với các mô
đun I/O và một bên là cáp nối với các tủ MCC hoặc với các hộp nối có liên quan
với các cảm biến và các bộ tác động tại nơi sản xuất
40-Chạm điện
gián tiếp (Indirect voltage touch): Tiếp xúc với các bộ phận có tính dẫn điện
để hở của thiết bị điện đã bị chạm do hỏng cách điện được coi là chạm điện gián
tiếp.
PHỤ LỤC B CỦA TCXDVN............
PHÂN LOẠI NƠI LẮP ĐẶT HỆ THỐNG NỐI ĐẤT THEO MỨC
NGUY HIỂM
Nơi lắp đặt
hệ thống nối đất thiết bị được phân loại theo mức nguy hiểm về điện như sau:
1-Nơi nguy
hiểm là nơi có một trong các yếu tố sau:
a)
ẩm.hoặc có bụi dẫn điện (độ ẩm tương đối của không khí vượt quá 75%
trong thời gian dài hoặc có bụi dẫn điện bám vào dây dẫn và lọt vào trong thiết
bị điện);
b)
nền nhà dẫn điện (bằng kim loại, đất, bê tông, cốt thép, gạch...);
c)
nhiệt độ cao (nhiệt độ không khí vượt quá 35oC trong thời
gian dài hơn một ngày đêm);
d)
những nơi người có thể đồng thời tiếp xúc với một bên là các kết cấu kim
loại của nhà xưởng, máy móc, thiết bị công nghệ v.v...đã nối đất và với một bên
là các bộ phận kim loại để hở của thiết bị điện.
2-Nơi đặc
biệt nguy hiểm là nơi có một trong các yếu tố sau:
a)
rất ẩm ((độ ẩm tương đối của không khí xấp xỉ 100%, thể hiện ở trần,
tường, sàn nhà và đồ vật trong nhà có đọng sương);
b)
môi trường có hoạt tính hoá học (thường xuyên hay trong thời gian dài có
chứa hơi, khí, chất lỏng có thể tạo nên các chất ăn mòn, nấm mốc dẫn đến phá
huỷ cách điện và và các bộ phận mang điện của thiết bị điện);
c)
đồng thời có hai hoặc nhiều hơn hai yếu tố của nơi nguy hiểm nêu trong
mục 1.
3-Nơi ít nguy hiểm là nơi không thuộc
hai loại trên.