BỘ
TÀI CHÍNH
******
|
VIỆT
NAM DÂN CHỦ CỘNG HÒA
Độc lập - Tự do - Hạnh phúc
********
|
Số:
371-TC/TTR
|
Hà
Nội, ngày 20 tháng 11 năm 1970
|
THÔNG TƯ
HƯỚNG DẪN THI HÀNH ĐIỀU LỆ TỔ CHỨC THANH TRA TÀI CHÍNH
Hội đồng Chính phủ vừa ra nghị định
số 174-CP ngày 10-9-1970 ban hành điều lệ tổ chức thanh tra tài chính để thay
thế nghị định số 1077-TTg ngày 12-10-1956 và tất cả các văn bản về tổ chức
thanh tra tài chính đã ban hành trước đây.
Để giúp Ủy ban hành chính các tỉnh,
thành phố chỉ đạo công tác thanh tra tài chính ở địa phương, Bộ ra thông tư này
hướng dẫn việc thi hành điều lệ tổ chức thanh tra tài chính mới ban hành.
I. Ý NGHĨA CỦA VIỆC BAN HÀNH
ĐIỀU LỆ MỚI VỀ THANH TRA TÀI CHÍNH
Từ ngày miền Bắc được hoàn toàn
giải phóng, Nhà nước ta đã từng bước ban hành các chính sách tài chính và các
chế độ quản lý phù hợp với tình hình mới trong từng thời kỳ. Những chế độ ấy
tuy chưa hoàn chỉnh nhưng đã có tác dụng rất lớn trong việc tập trung và tích
lũy vốn, động viên sự đóng góp của các tầng lớp nhân dân, phân phối hợp lý vốn
cho sự nghiệp phát triển kinh tế và văn hóa, quản lý và kiểm tra việc thu chi của
các cơ quan Nhà nước và góp phần vào việc xây dựng phương thức quản lý kinh tế
xã hội chủ nghĩa.
Chính sách và chế độ tài chính
có một vị trí rất quan trọng trong việc quản lý Nhà nước, quản lý nền kinh tế
quốc dân, nên phải được chấp hành một cách rất nghiêm túc; nếu không thì những
hiện tượng không lành mạnh sẽ nảy sinh, ảnh hưởng không tốt đến việc xây dựng
và phát triển kinh tế cũng như đến việc củng cố và tăng cường những quan hệ sản
xuất mới.
Để tăng cường công tác quản lý
tài chính Nhà nước, cần phải tăng cường công tác giám đốc của cơ quan tài
chính Nhà nước đối với các ngành, các cấp, các đơn vị cơ sở, song song với việc
thúc đẩy thực hiện nghiêm chỉnh chế độ kiểm tra của cấp trên đối với cấp dưới
trong từng ngành và chế độ kiểm tra kế toán như đã quy định trong điều lệ tổ chức
kế toán Nhà nước. Nhưng chỉ tăng cường công tác giám đốc tài chính và kiểm
tra kế toán cũng chưa đủ, vì công tác kiểm tra và giám đốc tài chính tuy
tiến hành thường xuyên, nhưng không có điều kiện để đi sâu và rút kết luận về mọi
mặt của vấn đề quản lý, do đó phải tăng cường công tác thanh tra tài chính. Đây
là một yêu cầu rất quan trọng và bức thiết để giữ vững sự lãnh đạo tập trung và
thống nhất của Nhà nước đối với việc quản lý tài chính, ngăn chặn kịp thời những
vụ vi phạm chính sách, chế độ, kỷ luật tài chính, nhằm bảo đảm cho tài chính
Nhà nước không ngừng được củng cố và hoạt động của các ngành ngày càng đi vào nền
nếp.
Trước yêu cầu nói trên, Hội đồng
Chính phủ đã ban hành điều lệ mới về thanh tra tài chính để xác định rõ hơn mục
đích của thanh tra tài chính, quy định cụ thể hơn những nhiệm vụ và quyền hạn của
Ban thanh tra tài chính ở trung ương, ở các tỉnh và thành phố, nguyên tắc và lề
lối làm việc của thanh tra tài chính cho phù hợp với tình hình mới.
Điều lệ mới xác định rõ mục đích
của thanh tra tài chính là thanh tra việc quản lý tài chính Nhà nước, nhằm “bảo
đảm cho các chính sách, chế độ, kỷ luật tài chính được chấp hành nghiêm chỉnh ở
các ngành, các cấp, các đơn vị cơ sở, đưa việc quản lý và giám đốc tài
chính của các ngành, các cấp, các đơn vị cơ sở đi vào nền nếp, bảo đảm cho lao
động, vật tư, tiền vốn của Nhà nước được sử dụng hợp lý và tiết kiệm, đem lại
hiệu quả kinh tế hay lợi ích thiết thực”. Như vậy là công tác thanh tra tài
chính không những thúc đẩy các ngành, các cấp, các đơn vị cơ sở phải tuân thủ
pháp luật trong việc quản lý tiền bạc, của cải của Nhà nước mà còn theo dõi và
phát hiện xem việc sử dụng tiền bạc, của cải đó có được hợp lý, đem lại hiệu quả
cao nhất hay không. Do đó có thể xác định rằng làm tốt công tác thanh tra tài
chính là đóng góp rất lớn vào việc quản lý tài sản của Nhà nước, giúp cho ngân
sách Nhà nước được thực hiện đúng kế hoạch và tạo điều kiện tốt cho việc phát
triển kinh tế.
II. NHIỆM VỤ, QUYỀN HẠN CỦA
THANH TRA TÀI CHÍNH
Điều lệ mới quy định rõ là thanh
tra tài chính thanh tra tất cả các cơ quan Nhà nước, các tổ chức kinh tế quốc
doanh và công tư hợp doanh, các tổ chức kinh tế tập thể, các đoàn thể và tổ chức
xã hội được Nhà nước trợ cấp về tài chính (trừ trường hợp có quy định riêng của
Thủ tướng Chính phủ). Như vậy là thanh tra tài chính ở trung ương có thể thanh
tra tất cả các cơ quan và tổ chức kể trên, không kể là do trung ương quản lý
hay địa phương quản lý; thanh tra tài chính tỉnh và thành phố có thể thanh tra
tất cả các cơ quan và tổ chức thuộc quyền quản lý của địa phương. Riêng về những
cơ sở của trung ương đặt tại địa phương thì căn cứ vào điều lệ về phân cấp quản
lý tài chính số 119-CP ngày 01-8-1967, nếu Ủy ban hành chính tỉnh, thành phố thấy
có những hiện tượng vi phạm chính sách, chế độ, kỷ luật tài chính thì Ủy ban
hành chính báo cho Bộ Tài chính biết để Bộ, tùy trường hợp, cử thanh tra tài
chính ở trung ương về thanh tra, hoặc ủy nhiệm việc ấy cho Ban thanh tra tài
chính ở địa phương. Đối với các tổ chức kinh tế tập thể, nhiệm vụ thường xuyên
của các cơ quan có trách nhiệm trực tiếp quản lý kinh tế tập thể bao gồm cả nhiệm
vụ kiểm tra tài chính kế toán. Vì vậy Ban thanh tra tài chính ở địa phương
nên tiến hành thanh tra các tổ chức kinh tế tập thể một cách có trọng tâm, trọng
điểm, chủ yếu nhằm những việc có liên quan đến tài chính Nhà nước (ví dụ hợp
tác xã không làm tròn nghĩa vụ nộp thuế đối với Nhà nước hay nhận kế hoạch gia
công đặt hàng của kinh tế quốc doanh nhưng đã tìm cách bớt xén nguyên vật liệu
hay móc ngoặc với cán bộ để bòn rút tài sản và tiền bạc của Nhà nước, gây tổn
thất cho tài chính Nhà nước,v v…).
Điều lệ mới xác định rõ ràng và
đầy đủ hơn nhiệm vụ cụ thể của thanh tra tài chính: thanh tra việc chấp hành
ngân sách của các ngành, các cấp, việc chấp hành kế hoạch thu chi tài vụ của
các tổ chức kinh tế quốc doanh và công tư hợp doanh, việc chấp hành dự toán thu
chi của các đơn vị dự toán, việc bảo vệ và quản lý tài sản xã hội chủ nghĩa, việc
chấp hành các chính sách, chế độ, kỷ luật tài chính, kế toán, tín dụng, thanh
toán tiền mặt và những chính sách, chế độ, kỷ luật khác có liên quan đến tài
chính.
Điều lệ mới cũng nêu việc thanh
tra công tác của các cơ quan tài chính và ngân hàng thành một nhiệm vụ chính,
nhằm phát hiện những lệch lạc trong việc chấp hành các chính sách tài chính và
tín dụng để kịp thời uốn nắn, đồng thời bồi dưỡng thêm về chính sách và nghiệp
vụ cho cán bộ của các cơ quan này để họ làm tốt hơn việc quản lý tài chính và
giám đốc đối với các ngành chủ quản.
Những quyền hạn mà pháp luật quy
định cho thanh tra tài chính, trong điều lệ mới, bảo đảm cho thanh tra tài
chính có điều kiện thực hiện tốt nhiệm vụ được giao.
Điều lệ mới đặt thành nhiệm vụ
cho các đối tượng thanh tra và các cơ quan liên quan phải nghiên cứu giải quyết
và trả lời cho thanh tra tài chính biết về những kiến nghị của thanh tra tài
chính. Quy định này vừa có tác dụng nâng cao trách nhiệm của thanh tra tài
chính trong việc nghiên cứu, đề xuất ý kiến nhằm giúp đối tượng thanh tra tăng
cường và cải tiến quản lý kinh tế, tài chính, vừa nâng cao trách nhiệm của các
đơn vị là đối tượng thanh tra đối với việc tiếp thu những ý kiến đề xuất của
thanh tra tài chính vì lợi ích công việc của đơn vị, của ngành, của địa phương.
III. NGUYÊN TẮC VÀ LỀ LỐI LÀM
VIỆC CỦA THANH TRA TÀI CHÍNH
Điều lệ mới đã xác định rõ những
nguyên tắc và lề lối làm việc của Ban thanh tra tài chính. Điểm cải tiến căn bản
về phương pháp làm việc của tổ chức thanh tra tài chính ở địa phương là phải tiến
hành công tác theo một kế hoạch được Ủy ban hành chính tỉnh, thành phố duyệt. Kế
hoạch thanh tra tài chính lập hàng năm, có chia ra từng quý, phải có trọng tâm,
trọng điểm, nhằm vào những vấn đề quản lý kinh tế, tài chính chủ yếu trong từng
thời kỳ ở địa phương và có tham khảo kế hoạch của Ban thanh tra tài chính ở
trung ương. Để phát huy hiệu lực của thanh tra tài chính, cần thực hiện đúng
quy định tại điều 11 của điều lệ: “mỗi cuộc thanh tra phải xác định mục đích,
yêu cầu, phạm vi cho thật rõ ràng” và chỉ nên đi vào một số mặt nhất định của
công tác tài chính, để có thể hoàn thành nhanh, gọn. Cần khắc phục tình trạng
trước đây thanh tra tài chính làm việc không có kế hoạch, thường chạy theo các
yêu cầu đột xuất, sa lầy vào một số vụ điều tra tham ô, thu hút mất nhiều cán bộ,
trong một thời gian dài, cản trở việc thực hiện công tác thanh tra theo kế hoạch,
có trọng tâm, trọng điểm.
Chống tham ô, lãng phí đối với
thanh tra tài chính chủ yếu là tăng cường kiểm tra việc chấp hành chế độ, thể lệ,
kỷ luật tài chính để kịp thời phát hiện những việc làm sai trái, gây tổn thất
cho tài chính Nhà nước, từ đó phát huy tác dụng phòng ngừa, không để xảy ra
tham ô, lãng phí. Nếu trong quá trình thanh tra mà thấy có nghi vấn tham ô thì
vấn đề phải được điều tra bằng nhiều mặt và thường mất nhiều thời gian, riêng bằng
phương pháp thanh tra tài chính không làm nổi. Gặp trường hợp này, thanh tra
tài chính phải báo cáo với Ủy ban hành chính tỉnh, thành phố và chuyển giao nhiệm
vụ cho các cơ quan có thẩm quyền như công an, kiểm sát… tổ chức điều tra riêng;
nếu có những vấn đề về kế toán phải làm cho sáng tỏ thì cử giám định kế toán
giúp sức. Tùy hoàn cảnh, điều kiện và yêu cầu công tác, thanh tra tài chính có
thể tham gia hoặc không tham gia vào các cuộc điều tra nói trên, nhưng sẽ căn cứ
vào kết quả điều tra, kiểm tra để rút ra những kết luận chính xác nhằm tăng cường
công tác quản lý tài chính. Làm như vậy, sẽ bảo đảm cho thanh tra tài chính ở địa
phương hoàn thành được tốt kế hoạch thanh tra đã được duyệt.
Để tạo điều kiện cho thanh tra
tài chính ở địa phương làm tốt nhiệm vụ được giao, đồng thời nâng cao dần trình
độ cho cán bộ tài chính ở địa phương, cần tăng cường sự hợp tác chặt chẽ giữa
các bộ phận nghiệp vụ trong bộ máy Sở, Ty tài chính với Ban thanh tra tài chính
ở địa phương. Mỗi khi tiến hành một cuộc thanh tra, nếu xét cần thiết, Ban
thanh tra tài chính đề nghị với Sở, Ty tài chính cử những cán bộ nghiệp vụ làm
công tác quản lý ở Sở, Ty có năng lực và điều kiện tham gia vào công tác thanh
tra với tư cách là chuyên viên. Như vậy vừa sử dụng được hết năng lực của cán bộ,
không làm tăng biên chế của tổ chức thanh tra mà lại tăng cường được sự hợp tác
giữa các bộ phận trong Sở, Ty tài chính để hoàn thành nhiệm vụ quản lý và
giám đốc tài chính Nhà nước.
IV. TỔ CHỨC BỘ MÁY THANH TRA
TÀI CHÍNH Ở TỈNH VÀ THÀNH PHỐ
Điều lệ mới về tổ chức
thanh tra tài chính giao nhiệm vụ cho Ủy ban hành chính tỉnh, thành phố quy định
tổ chức và biên chế của Ban thanh tra tài chính ở địa phương, sau khi có sự thỏa
thuận của Bộ trưởng Bộ Tài chính.
Hiện nay ở địa phương đã có Ban
thanh tra tài chính đang hoạt động. Vấn đề đặt ra là cần chấn chỉnh tổ chức
thanh tra tài chính hiện có sao cho phù hợp với những quy định trong điều lệ mới,
bảo đảm cho tổ chức thanh tra tài chính làm việc có hiệu lực hơn và hoàn thành
tốt nhiệm vụ theo chức năng đã quy định.
Dưới đây Bộ nêu một số phương hướng
về việc kiện toàn bộ máy thanh tra tài chính cho phù hợp với yêu cầu của nhiệm vụ
trong tình hình mới:
Đối tượng và phạm vi hoạt động của
thanh tra tài chính, theo điều lệ mới, rất rộng bao gồm nhiều lĩnh vực khác
nhau, đòi hỏi thanh tra tài chính phải có kiến thức chung khá rộng, đồng thời
am hiểu từng mặt nghiệp vụ khá sâu. Cho nên về cơ cấu tổ chức, Ban thanh tra
tài chính ở địa phương nên gồm một số bộ phận công tác (tổ, nhóm hoặc cán bộ)
được chuyên môn hóa; mỗi bộ phận hoặc cán bộ chuyên trách thanh tra một số đối
tượng nhất định:
- Một bộ phận chuyên trách thanh
tra tài chính các cơ quan hành chính, sự nghiệp (sự nghiệp văn xã, sự nghiệp
kinh tế) và các tổ chức kinh tế tập thể;
- Một bộ phận chuyên trách thanh
tra tài chính các ngành sản xuất, kinh doanh như công nghiệp, thương nghiệp… và
các xí nghiệp, các đơn vị cơ sở thuộc các ngành này;
- Một bộ phận chuyên trách thanh
tra công tác của cơ quan tài chính, ngân hàng kiến thiết (các phòng tài chính
huyện và thị xã, các Chi điếm ngân hàng kiến thiết…) và các mặt công tác có
liên quan đến tài chính Nhà nước của các cơ quan ngân hàng Nhà nước, các
quỹ tiết kiệm và tổ chức tín dụng.
Nguyên tắc là phân công chuyên
trách để có điều kiện đi sâu vào nghiệp vụ và tích lũy kinh nghiệm nhưng đồng
thời phải tăng cường sự phối hợp, kết hợp công tác giữa các bộ phận, trao đổi,
phát hiện, phổ biến kinh nghiệm và khi có công tác trọng tâm thì cần tập trung
lực lượng, điều động cán bộ từ bộ phận này sang bộ phận khác để hoàn thành kế
hoạch công tác.
Về chế biến, các địa phương cần
căn cứ vào nhiệm vụ và khối lượng công việc của thanh tra tài chính ở địa
phương mà bố trí cán bộ trên tinh thần tinh giản, chú trọng chất lượng hơn số
lượng, làm sao cho bộ máy được gọn, nhẹ, có hiệu lực cao. Đối với các tỉnh nhỏ
và trung bình, ngoài trưởng ban và phó ban, có thể bố trí từ 6 đến 8 thanh tra
tài chính; đối với các tỉnh lớn và các thành phố, từ 9 đến 11.
Để bảo đảm cho bộ máy thanh tra
tài chính làm việc có hiệu lực, Ủy ban hành chính tỉnh, thành phố cần lựa chọn
cán bộ một cách thận trọng, theo các tiêu chuẩn quy định trong điều lệ mới: “ vững
về chính trị, có đạo đức và tác phong tốt, có hiểu biết về nghiệp vụ tài chính,
kế toán”. Thanh tra tài chính nên lựa chọn trong các cán bộ đã làm công tác tài
chính, ngân hàng lâu năm, thông hiểu chính sách, chế độ, có kinh nghiệm công
tác, có nhiệt tình cách mạng và tính chiến đấu cao, có tác phong đi sâu đi sát,
thực hiện công tác theo đường lối quần chúng.
Đối với việc bổ nhiệm trưởng
ban, cần căn cứ vào sự phân công giữa trưởng ty và phó ty, giữa giám đốc và phó
giám đốc và tình hình cụ thể từng địa phương để chọn người có điều kiện nhất
chuyên trách làm công tác thanh tra.Trường hợp xét cần cử trưởng ty hoặc giám đốc
sở làm trưởng Ban thanh tra tài chính thì cần chọn một cán bộ có trình độ tương
đương với phó ty, hoặc phó giám đốc là phó ban chuyên trách vì trưởng ty hoặc
giám đốc còn phải gánh vác nhiều nhiệm vụ khác, không thể dồn tất cả tâm trí và
thời giờ vào công tác thanh tra được. Nếu cử phó ty hoặc phó giám đốc sở làm
trưởng ban, thì cán bộ này nhất thiết phải chuyên trách và trực tiếp làm công
tác thanh tra tài chính.
Đề nghị Ủy ban hành chính tỉnh,
thành phố:
- Phổ biến thật rộng rãi điều lệ
tổ chức thanh tra tài chính mới cho đến tận các đơn vị cơ sở để mọi người biết
và chấp hành nghiêm chỉnh;
- Xúc tiến ngay trong những
tháng cuối năm việc lập đề án về tổ chức, biên chế của thanh tra tài chính ở địa
phương: cử trưởng ban và phó ban, bố trí lại cán bộ theo đúng quy định của điều
lệ mới, đồng thời xây dựng chế độ công tác của Ban thanh tra tài chính để Ban
này có thể sớm bắt đầu hoạt động theo hướng mới. Đề án tổ chức, biên chế cũng
như danh sách trưởng ban, phó ban thanh tra tài chính của tỉnh, thành phố cần gửi
về Bộ càng sớm càng tốt, để Bộ có kế hoạch tập trung bồi dưỡng nghiệp vụ cán bộ
thanh tra tài chính;
- Hướng dẫn Ban thanh tra tài
chính xây dựng kế hoạch thanh tra tài chính năm 1971 và gửi kế hoạch ấy về Bộ
trong tháng 12-1970;
- Ra chỉ thị cho các ngành ở địa
phương tăng cường công tác kiểm tra và giám đốc thường xuyên về tài chính
và kế toán đối với các xí nghiệp, các tổ chức và cơ quan thuộc phạm vi quản lý
của ngành, đồng thời tạo mọi điều kiện cho thanh tra tài chính ở địa phương làm
công tác được thuận lợi.
|
BỘ TRƯỞNG BỘ
TÀI CHÍNH
Đặng Việt Châu
|