Tiêu chuẩn quốc gia TCVN 11840:2017 về Quy trình sản xuất hạt giống lúa lai

• Số hiệu: TCVN11840:2017
• Loại văn bản: Tiêu chuẩn Việt Nam
• Nơi ban hành: ***
• Người ký: ***
• Ngày ban hành: Năm 2017

Ruộng sản xuất	Phương pháp cách ly
	Không gian	Thời gian	Vật cản
Dòng A	- Chọn dòng: ít nhất 500 m - Nhân dòng: ít nhất 300 m	Trỗ trước hoặc sau ít nhất 20 ngày	Địa hình tự nhiên (đê, đồi núi,...).
Dòng B	- Chọn dòng: ít nhất 50 m - Nhân dòng: ít nhất 20 m	Trỗ trước hoặc sau ít nhất 15 ngày	Hàng rào chắn (đê, tường, đồi núi, ni lon...) cao ít nhất 2,5 m, cách các ruộng lúa khác cùng trỗ ít nhất 50 m.
Dòng R	- Chọn dòng: ít nhất 20 m - Nhân dòng: ít nhất 3 m	Trỗ trước hoặc sau ít nhất 15 ngày	Hàng rào chắn (đê, tường, đồi núi, ni lon...) cao ít nhất 2,5 m, cách các ruộng lúa khác cùng trỗ ít nhất 50 m.
Dòng EGMS	- Chọn dòng: ít nhất 300 m - Nhân dòng: ít nhất 300 m	Trỗ trước hoặc sau ít nhất 20 ngày	Địa hình tự nhiên (đê, đồi núi,...).
Dòng P	- Chọn dòng: ít nhất 50 m - Nhân dòng: ít nhất 20 m	Trỗ trước hoặc sau ít nhất 15 ngày	Hàng rào chắn (đê, tường, đồi núi, ni lon...) cao ít nhất 2,5 m, cách các ruộng lúa khác cùng trỗ ít nhất 50 m.
Hạt lai F1	ít nhất 100 m	Trỗ trước hoặc sau ít nhất 20 ngày	Hàng rào chắn (đê, tường, đồi núi, ni lon...) cao ít nhất 2,5 m, cách các ruộng lúa khác cùng trổ ít nhất 50 m.

Phụ lục B

(Tham khảo)

Bảng B1 - Các tính trạng đặc trưng của giống lúa

TT

Tình trạng

Giai đoạn đánh giá

Mức độ biểu hiện

Mã số

...

...

...

1

Lá mầm: sắc tố antoxian

Lá thứ nhất vượt qua bao lá mầm

Không có hoặc rất ít

1

Quan sát

Ít

3

Nhiều

...

...

...

2

Lá gốc (lá dưới cùng): Mầu bẹ lá

Vươn lóng: Bộ phận trên mặt đất sinh trưởng chậm lại

Xanh

1

Quan sát

Xanh có sọc tím

2

Tím nhạt

...

...

...

Tím

4

3

Lá: Mức độ xanh

Chuẩn bị làm đòng

Xanh nhạt

3

Quan sát

Xanh trung bình

...

...

...

Xanh đậm

7

4

Lá Sắc tố antoxian

Chuẩn bị làm đòng

Không có

1

Quan sát

Có

...

...

...

5

Lá: Sự phân bố của sắc tố antoxian

Chuẩn bị làm đòng

Chỉ có ở đỉnh

1

Quan sát

Chỉ có ở viền lá

2

Chỉ có vệt

...

...

...

Đồng nhất

4

6

Bẹ lá: sắc tố antoxian

Chuẩn bị làm đòng

Không có

1

Quan sát

Có

...

...

...

7

Bẹ lá: Mức độ sắc tố antoxian của bẹ lá

Chuẩn bị làm đòng

Rất nhạt

1

Quan sát

Nhạt

3

Trung bình

...

...

...

Đậm

7

8

Lá: Lông ở phiến lá

Chuẩn bị làm đòng

Không có hoặc rất ít

1

Quan sát

ít

...

...

...

Trung bình

5

Nhiều

7

Rất nhiều

9

9

Lá: Sắc tố antoxian của tai lá

Chuẩn bị làm đòng

...

...

...

1

Quan sát

Có

9

10

Lá: Sắc tố antoxian của cổ lá (gối lá)

Chuẩn bị làm đòng

Không có

1

...

...

...

Có

9

11

Lá: Hình dạng của thìa lìa

Chuẩn bị làm

đòng

Tù (chóp cụt)

1

Quan sát

...

...

...

2

Xẻ

3

12

Lá: Mầu sắc của thìa lìa

Chuẩn bị làm đòng

Trắng

1

Quan sát

...

...

...

2

Xanh có sọc tím

3

Tím nhạt

4

Tím

5

13

Phiến lá: Chiều dài

...

...

...

Ngắn

3

Đo từ gối lá đến đỉnh của lá giáp lá đòng

Trung bình

5

Dài

7

14

Phiến lá: Chiều rộng

...

...

...

Hẹp

3

Đo ở vị trí to nhất của phiến lá giáp lá đòng

Trung bình

5

Rộng

7

15

Lá đòng: Trạng thái phiến lá (quan sát sớm)

...

...

...

Thẳng

1

Quan sát giữa góc lá đòng và trục bông chính

Nửa thẳng

3

Ngang

5

...

...

...

Gục xuống

7

16

Lá đòng:Trạng thái phiến lá (quan sát muộn)

Gié đầu bông chín

Thẳng

1

Quan sát giữa góc lá đòng và trục bông chính

Nửa thẳng

...

...

...

Ngang

5

Gục xuống

7

17

Khóm: Tập tính sinh trưởng

Chuẩn bị làm đòng

Đứng

1

...

...

...

Nửa đứng

3

Mở

5

Xoè)

7

Bò lan sát mặt đất

9

18

...

...

...

Chuẩn bị làm đòng

Có

1

Quan sát

Không có

9

19

...

...

...

1/2 bông trỗ thoát

Tính số ngày từ gieo đến khi 50% số cây có bông trỗ

20

Bất dục đực

1/2 bông trỗ thoát

Không có

1

...

...

...

Bất dục từng phần

2

Bất dục hoàn toàn

3

21

Vỏ trấu: Sắc tố antoxian của gân (quan sát sớm)

Đang giữa thời kì nở hoa

Không có hoặc rất nhạt

1

...

...

...

Nhạt

3

Trung bình

5

Đậm

7

22

Vỏ trấu: Sắc tố antoxian của vùng dưới mỏ (quan sát sớm)

Đang giữa thời kì nở hoa

...

...

...

1

Quan sát

Nhạt

3

Trung bình

5

Đậm

7

23

...

...

...

Đang giữa thời kì nở hoa

Không có hoặc rất nhạt

1

Quan sát

Nhạt

3

Trung bình

5

Đậm

...

...

...

24

Hoa: Mầu sắc vòi nhụy

Đang giữa thời kì nở hoa

Trắng

1

Quan sát

Xanh nhạt

2

Vàng

...

...

...

Tím nhạt

4

Tím

5

25

Thân: Độ dầy thân

Chín sữa

Mỏng

3

...

...

...

Trung bình

5

Dầy

7

26

Thân: Chiều dài (trừ bông) Chỉ với giống không bò lan

Chín sữa

Rất thấp

1

...

...

...

Thấp

3

Trung bình

5

Cao

7

Rất cao

9

27

...

...

...

Chín sữa

Không có

1

Quan sát

Có

9

28

Thân: Mức độ sắc tố antoxian của đốt

Chín sữa

...

...

...

3

Quan sát

Trung bình

5

Đậm

7

29

Thân: sắc tố antoxian của lóng

Chín sữa

...

...

...

1

Quan sát

Có

9

30

Bông: Chiều dài trục chính

72, Gié đầu bông chín

Ngắn

3

...

...

...

Trung bình

5

Dài

7

31

Bông: số bông/cây

Chín sữa

Ít

3

...

...

...

Trung bình

5

Nhiều

7

32

Bông: Râu

Bắt đầu nở hoa

Không có

1

...

...

...

Có

9

33

Bông: Mầu râu (quan sát sớm)

Bắt đầu nở hoa

Vàng nhạt

1

Quan sát

Vàng

...

...

...

Nâu

3

Nâu đỏ

4

Đỏ nhạt

5

Đỏ

6

Tím nhạt

...

...

...

Tím

8

Đen

9

34

Bông: Sự phân bố của râu

Chín sữa - Chín sáp

Có ít ở đỉnh bông

1

...

...

...

Có tới 1/4 bông

2

Có tới giữa bông

3

Có tới 3/4 bông

4

Có ở toàn bộ bông

5

35

...

...

...

Chín sữa - Chín sáp

Rất ngắn

1

Đo

Ngắn

3

Trung bình

5

Dài

...

...

...

Rất dài

9

36

Hạt: Lông của vỏ trấu

Bắt đầu nở hoa, Chín sáp

Không có hoặc rất ít

1

Quan sát

Ít

...

...

...

Trung bình

5

Nhiều

7

Rất nhiều

9

37

Hạt: Mầu của mỏ hạt

Chín sáp, Gié đầu bông chín

...

...

...

1

Quan sát

Vàng

2

Nâu

3

Đỏ

4

Tím

...

...

...

Đen

6

38

Bông: Mầu râu quan sát muộn

Gié đầu bông chín

Vàng nhạt

1

Quan sát

Vàng

...

...

...

Nâu

3

Nâu đỏ

4

Đỏ nhạt

5

Đỏ

6

Tím nhạt

...

...

...

Tím

8

Đen

9

39

Bông: Trạng thái liên quan với thân (Trạng thái trục chính)

Gié đầu bông chín

Thẳng

1

...

...

...

Nửa thẳng

2

Gục nhẹ

3

Gục

4

40

Bông: Gié thử cấp

Gié đầu bông chín

...

...

...

1

Quan sát

Có

9

41

Bông: Dạng gié thứ cấp

Gié đầu bông chín

Dạng 1

1

...

...

...

Dạng 2

2

Dạng 3

3

42

Bông: Trạng thái của gié

Gié đầu bông chín

Đứng

1

...

...

...

Nửa đứng

3

Xoè

5

43

Bông: Thoát cổ bông

Gié đầu bông chín

Không thoát

3

...

...

...

Thoát một phần

5

Thoát

7

Thoát hoàn toàn

9

44

Thời gian chín (ngày

Gié đầu bông chín

...

...

...

1

Tính số ngày từ gieo đến gié đầu bông chín

Sớm

3

Trung bình

5

Muộn

7

Rất muộn

...

...

...

45

Lá: Thời gian tàn lá

90% gié chín

Sớm

3

Quan sát các lá dưới lá đòng ở thời điểm thu hoạch

Trung bình

5

Muộn

...

...

...

46

Vỏ trấu: Mầu sắc

Hạt thóc cứng (hoàn toàn không bẻ được bằng móng tay)

Vàng nhạt

1

Quan sát

Vàng

2

Nâu

...

...

...

Đỏ đến tím nhạt

4

Tím

5

Đen

6

47

Vỏ trấu: Mầu bổ sung

Hạt thóc cứng (hoàn toàn không bẻ được bằng móng tay)

...

...

...

1

Quan sát

Có rãnh vàng

2

Có rãnh nâu

3

Có đốm tím

4

Có rãnh tím

...

...

...

48

Vỏ trấu: sắc tố antoxian của gân (quan sát muộn)

Hạt thóc cứng (hoàn toàn không bẻ được bằng móng tay)

Không có hoặc rất nhạt

1

Quan sát

Nhạt

3

Trung bình

...

...

...

Đậm

7

Rất đậm

9

49

Vỏ trấu: Sắc tố antoxian của vùng dưới mỏ (quan sát muộn)

Hạt thóc cứng (hoàn toàn không bẻ được bằng móng tay)

Không có hoặc rất ít

1

...

...

...

Ít

3

Trung bình

5

Nhiều

7

Rất nhiều

9

50

...

...

...

Hạt thóc cứng (hoàn toàn không bẻ được bằng móng tay)

Không có hoặc rất nhạt

1

Quan sát

Nhạt

3

Trung bình

5

Đậm

...

...

...

Rất đậm

9

51

Mày hạt: Chiều dài

Hạt thóc cứng (hoàn toàn không bẻ được bằng móng tay)

Ngắn

3

Đo một trong số 2 mày hạt

Trung bình

...

...

...

Dài

7

52

Mày hạt: Mầu sắc

Hạt thóc cứng (hoàn toàn không bẻ được bằng móng tay)

Vàng nhạt (vàng rơm)

1

Quan sát

Vàng

...

...

...

Đỏ

3

Tím

4

53

Hạt thóc: Khối lượng 1000 hạt

Hạt thóc cứng (hoàn toàn không bẻ được bằng móng tay)

Thấp

3

...

...

...

Trung bình

5

Cao

7

54

Hạt thóc: Chiều dài

Hạt thóc cứng (hoàn toàn không bẻ được bằng móng tay)

Ngắn

3

...

...

...

Trung bình

5

Dài

7

55

Hạt thóc: Chiều rộng

Hạt thóc cứng (hoàn toàn không bẻ được bằng móng tay)

Hẹp

3

...

...

...

Trung bình

5

Rộng

7

56

Hạt gạo lật: Chiều dài

Hạt thóc cứng (hoàn toàn không bẻ được bằng móng tay)

Ngắn

3

...

...

...

Trung bình

5

Dài

7

57

Hạt gạo lật: Chiều rộng

Hạt thóc cứng (hoàn toàn không bẻ được bằng móng tay)

...

...

...

3

Đo

Trung bình

5

Rộng

7

58

Hạt gạo lật: Dạng hạt (D/R)

Hạt thóc cứng (hoàn toàn không bẻ được bằng móng tay)

...

...

...

1

Bán tròn (1,50 -1,99)

2

Bán thon (2,00 - 2,49)

3

Thon (2,50 - 2,99)

4

Thon dài (≥ 3)

...

...

...

59

Hạt gạo lật: Mầu sắc

Hạt thóc cứng (hoàn toàn không bẻ được bằng móng tay)

Trắng

1

Quan sát gạo lật

Nâu nhạt

2

Có đốm nâu

...

...

...

Nâu xẫm

4

Hơi đỏ

5

Đỏ

6

Có đốm tím

7

Tím

...

...

...

Tím xẫm hoặc đen

9

60

Hạt gạo lật: Hương thơm

Hạt thóc cứng (hoàn toàn không bẻ được bằng móng tay)

Không có hoặc thơm rất nhẹ

1

Hóa chất

Thơm nhẹ

...

...

...

Thơm

3

Chú thích 1: Đánh giá các tính trạng của lá được tiến hành trên lá giáp lá đòng.

Chú thích 2: Tính trạng cần đo đếm hoặc quan sát chi tiết: Nếu là các cá thể thì đo đếm, quan sát trực tiếp từng cá thể, nếu đánh giá dòng thì chọn ngẫu nhiên 10 cây tại 2 điểm để làm mẫu đo đếm, quan sát trong phòng. Kết quả đo đếm lấy 1 số lẻ sau dấu phẩy.

Phụ lục C

(Quy định)

Công thức tính giá trị trung bình và độ lệch chuẩn

Công thức tính giá trị trung bình và độ lệch chuẩn

...

...

...

- Độ lệch chuẩn so với giá trị trung bình:

(nếu n ≥ 30)

(nếu n < 30)

Trong đó:

s là độ lệch chuẩn so với giá trị trung bình

xi là giá trị tính trạng đo đếm được của cá thể (hoặc dòng) thứ i (i từ 1...n); n là tổng số cá thể hoặc dòng được đánh giá

 là giá trị trung bình

...

...

...

Phụ lục D

(Tham khảo)

Mẫu kết quả đánh giá cá thể và dòng

D.1  Mẫu kết quả đánh giá cá thể

Tổ chức, cá nhân sản xuất:

Địa điểm sản xuất:

Người thực hiện:

Tên dòng bố/mẹ:             Vụ:         Năm:        Ngày gieo:          Ngày cấy:

Tổng số cá thể được đánh giá:

...

...

...

TT

Mã số cá thể

Mức độ biểu hiện của tính trạng

Đạt/ không đạt

Thời gian trỗ (ngày)

Chiều dài thân (cm)

Số bông /cây

Chiều dài trục chính của bông (cm)

Thời gian sinh trưởng (ngày)

...

...

...

Khối lượng 1000 hạt (gam)

Năng suất cá thể (gam)

1

...

...

...

2

...

...

...

3

...

...

...

...

...

...

...

N

...

...

...

Giá trị trung bình

...

...

...

Độ lệch chuẩn

...

...

...

Chú thích: Kết quả giá trị trung bình và độ lệch chuẩn chỉ áp dụng cho những tính trạng đo đếm.

...

...

...

Người thực hiện
(Ký tên)

….....,ngày …….tháng…….. năm……..

Tổ chức sản xuất giống
(Ký tên, đóng dấu)

D.2  Mẫu kết quả đánh giá dòng

Tổ chức, cá nhân sản xuất:

Địa điểm sản xuất:

...

...

...

Tên dòng bố/mẹ:         Vụ:          Năm:        Ngày gieo:        Ngày cấy:

Tổng số dòng:                             Tổng diện tích:         m^2

Số dòng đạt yêu cầu:                  Số dòng không đạt yêu cầu:

TT

Mã số dòng

Diện tích (m^2)

Thời gian trỗ (ngày)

Chiều dài  thân (cm)

Số bông /cây

...

...

...

Thời gian sinh trưởng (ngày)

Số hạt chắc/ bông

Khối  lượng  1000  hạt (gam)

Năng suất  (kg/m^2)

Màu sắc hạt gạo lật

Hương  thơm

Đạt/ không đạt

1

...

...

...

...

...

...

2

...

...

...

3

...

...

...

...

...

...

...

...

...

n

...

...

...

Giá trị trung bình

...

...

...

...

...

...

Độ lệch chuẩn

...

...

...

Chú thích: Kết quả giá trị trung bình và độ lệch chuẩn chỉ áp dụng cho những tính trạng đo đếm.

Người thực hiện
(Ký tên)

….....,ngày …….tháng…….. năm……..

...

...

...

Phụ lục E

(Quy định)

Kiểm tra mức độ bất dục

E.1  Kiểm tra bằng mắt thường

Cây lúa bất dục đực có các biểu hiện hình thái có thể quan sát được như: Trỗ không thoát; bao phấn lép, thon dài, đầu nhọn không mở; vỏ bao phấn có màu vàng nhạt hay trắng sữa khi hoa mới nở, sau đó chuyển vàng; rung nhẹ hoa không có hạt phấn rơi ra.

Cây lúa hữu dục (hoặc bất dục không hoàn toàn) có các biểu hiện hình thái có thể quan sát được như: Trỗ thoát cổ bông, bao phấn tròn mẩy, màu vàng, khi rung nhẹ hoa có hạt phần rơi ra.

E.2  Kiểm tra bằng kính hiển vi

...

...

...

E.3  Kiểm tra bằng bao cách ly

Khi bông mới nhú, trên mỗi ô chọn 30 khóm liên tiếp, mỗi khóm chọn từ 1 bông đến 2 bông để chụp bao giấy cách ly. Sau 15 ngày đến 20 ngày mở bao và quan sát, khóm không có hạt chắc được coi là bất dục.

Để đánh giá mức độ bất dục đực của dòng mẹ trên ruộng giống sản xuất hạt lai F1 của lúa lai 2 dòng, chọn 5 điểm đường chéo đại diện cho lô giống để bao cách ly. Tại mỗi điểm chọn ngẫu nhiên 20 khóm liên tiếp, mỗi khóm chọn 1 bông chính sắp trỗ, tiến hành bao bằng giấy bóng kính sao cho không bị lẫn tạp phấn từ các cây xung quanh.

Tùy điều kiện cụ thể và loại hình bất dục, có thể kết hợp kiểm tra bằng mắt với kiểm tra bằng kính hiển vi hoặc bao cách ly.

Tỷ lệ hạt phấn hữu dục và tỷ lệ kết hạt của dòng A trên ruộng nhân dòng A phải đạt yêu cầu theo quy định ở Bảng E.1 và tỷ lệ hạt phấn hữu dục và tỷ lệ kết hạt của dòng EGMS trên ruộng sản xuất hạt lai F1 phải đạt yêu cầu theo quy định ở Bảng E.2.

Bảng E.1 - Yêu cầu về tỷ lệ hạt phấn hữu dục và tỷ lệ kết hạt của dòng A trong bao cách ly trên ruộng nhân dòng A

Chỉ tiêu, đơn vị tính (%)

Siêu nguyên chủng

Nguyên chủng

...

...

...

Tỷ lệ hạt phấn hữu dục, % số hạt, không lớn hơn

0

0,1

0,5

Tỷ lệ kết hạt trong bao cách ly, % số hạt, không lớn hơn

0

0,1

0,3

Bảng E.2 - Yêu cầu tỷ lệ hạt phấn hữu và tỷ lệ kết hạt trong bao cách ly của dòng EGMS trên ruộng sản xuất hạt lai F1

...

...

...

Hạt lai F1

Tỷ lệ hạt phấn hữu dục, % số hạt, không lớn hơn

0,5

Tỷ lệ kết hạt trong bao cách ly, % số hạt, không lớn hơn

0,3

Phụ lục F

(Quy định)

Sơ đồ nhân dòng bố mẹ lúa lai

...

...

...

F.2  Sơ đồ các bước chọn lọc duy trì và nhân dòng bố mẹ lúa lai 2 dòng

Phụ lục G

(Quy định)

Chỉ tiêu chất lượng hạt giống bố, mẹ

Chỉ tiêu

...

...

...

Dòng R, P

Siêu nguyên chủng

Nguyên chủng

Xác nhận

Siêu nguyên chủng

Nguyên chủng

Xác nhận

1. Độ sạch, % khối lượng, không nhỏ hơn

99,0

...

...

...

99,0

99,0

99,0

99,0

2. Hạt cỏ dại, số hạt/kg, không lớn hơn

0

5

10

0

...

...

...

10

3. Hạt khác giống có thể phân biệt được, % số hạt, không lớn hơn

0

0,01

0,05

0

0,05

0,25

4. Tỷ lệ nẩy mầm, % số hạt, không nhỏ hơn

...

...

...

80

80

80

80

80

5. Độ ẩm, % khối lượng, không lớn hơn

13,0

13,0

13,0

...

...

...

13,0

13,0

Thư mục tài liệu tham khảo

[1] 10TCN 1008:2006: Lúa lai - Quy trình kỹ thuật nhân dòng bố mẹ.

[2] QCVN 01-50:2011/BNNPTNT: Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về chất lượng hạt giống lúa lai 3 dòng.

[3] QCVN 01-51:2011/BNNPTNT: Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về chất lượng hạt giống lúa lai 2 dòng.

[4] QCVN 01-65:2011/BNNPTNT: Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về khảo nghiệm tính khác biệt, tính đồng nhất và tính ổn định của giống lúa.

...

...

...