|
BỘ NÔNG
NGHIỆP VÀ PHÁT TRIỂN NÔNG THÔN
CỤC BẢO VỆ THỰC VẬT
-------
|
CỘNG
HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
Độc lập - Tự do - Hạnh phúc
---------------
|
|
Số: 1434/BVTV-QLSVGHR
V/v ban hành quy trình kỹ thuật
quản lý bệnh chết nhanh, chết chậm hại
hồ tiêu
|
Hà
Nội, ngày 08 tháng 8
năm 2016
|
Kính
gửi: Sở Nông nghiệp và PTNT các tỉnh trồng hồ tiêu
Trong thời gian qua, Cục Bảo vệ thực vật đã tổng hợp các kết quả nghiên cứu khoa học; kết quả thực hiện
mô hình phòng chống bệnh chết nhanh, chết chậm hại hồ tiêu; tổng kết kinh nghiệm
thực tiễn trong chỉ đạo phòng chống bệnh của địa phương để hoàn thiện quy
trình.
Nay, Cục Bảo vệ thực vật ban hành Quy
trình kỹ thuật quản lý bệnh chết nhanh, chết chậm hại hồ tiêu để các địa phương
tiếp tục phổ biến, tuyên truyền, hướng dẫn nông dân áp dụng
phòng chống bệnh hiệu quả và an toàn hơn.
Quy trình này thay thế Quy trình tạm
thời và công văn số 185/BVTV-QLSVGHR ngày 01/02/2016 về việc hướng dẫn biện
pháp xử lý bệnh hại hồ tiêu của Cục Bảo vệ thực vật.
Vậy, Cục Bảo vệ thực vật đề nghị Sở
Nông nghiệp và Phát triển nông thôn các tỉnh trồng hồ tiêu
chỉ đạo Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật thực hiện.
Trong quá trình thực hiện nếu có khó
khăn, vướng mắc đề nghị báo cáo ngay về Cục để kịp thời xử lý.
|
Nơi nhận:
- Như trên;
- Bộ trưởng Nguyễn Xuân Cường (để
b/c);
- Thứ trưởng Lê Quốc Doanh (để
b/c);
- Lãnh đạo Cục (để chỉ đạo);
- Cục Trồng trọt, TT KNQG (để
p/h);
- Các TT BVTV vùng;
- CC
TT&BVTV các tỉnh trồng hồ tiêu;
- Viện KHNNVN, BVTV, KHKT NLN
TN;
- Báo Nông nghiệp Việt Nam;
- Lưu VT, QLSVGHR.
|
CỤC TRƯỞNG
Hoàng Trung
|
QUY TRÌNH KỸ THUẬT
QUẢN
LÝ BỆNH CHẾT NHANH, CHẾT CHẬM HẠI HỒ TIÊU
I. MỤC TIÊU
Hướng dẫn các biện pháp kỹ thuật để quản
lý bệnh chết nhanh, bệnh chết chậm hại hồ tiêu hiệu quả, góp phần bảo vệ và
phát triển sản xuất hồ tiêu an toàn bền vững.
II. PHẠM VI ÁP DỤNG
Quy trình kỹ thuật này áp dụng cho
các tổ chức, cá nhân trồng hồ tiêu trên lãnh thổ Việt Nam.
III. NGUYÊN NHÂN, TRIỆU CHỨNG VÀ ĐẶC ĐIỂM GÂY HẠI
1. Bệnh chết nhanh
a) Nguyên nhân: Do nấm Phytophthora
spp. gây ra, trong đó 2 loài nấm Phytophthora tropicalis và Phytophthora
capsici gây hại nặng.
b) Triệu chứng: Ban đầu các chóp rễ bị
biến màu nâu nhạt sau chuyển sang nâu đen, mép lá hơi co lại rồi chuyển màu
vàng trước khi rụng, mạch dẫn dây thân tiêu bị thâm đen. Cây tiêu héo rất
nhanh, từ khi thấy triệu chứng lá bắt đầu héo đến khi cây chết chỉ sau 1-2 tuần,
các thân dây chính vẫn bám trên trụ (có trường hợp khi cây chết lá bị héo khô
nhưng không rụng).
c) Đặc điểm phát sinh, gây hại: Nấm bệnh
phát sinh, xâm nhiễm và gây hại rễ tiêu vào đầu hoặc giữa mùa mưa nhưng cuối
mùa mưa mới gây chết hàng loạt. Bệnh phát sinh và lây lan mạnh nếu vườn không
được thoát nước tốt, không làm tốt khâu vệ sinh đồng ruộng,
bón phân không cân đối.
2. Bệnh
chết chậm
a) Nguyên nhân: Do sự kết hợp gây hại
của tuyến trùng và một số nấm trong đất gây ra. Một số loài tuyến trùng nội ký
sinh, ngoại ký sinh gây hại như Meloidogyne spp., Meloidogyne incognita,
Rotylenchulus reniformis, Tylenchus sp., trong đó gây hại chủ yếu là giống Meloidogyne
spp. gây ra các nốt u sưng trên rễ; các loài nấm trong đất gây hại như Fusarium solani, Lasiodiplodia theobromae, Rhizoctonia
solani, Pythium sp., ...
ngoài ra rệp sáp hại rễ làm tăng mức độ bệnh.
b) Triệu chứng: Tuyến trùng và nấm
gây hại làm cho hệ rễ tơ và rễ chùm bị u sưng, thối rễ chỉ còn rễ cọc nên khả
năng hấp thu dinh dưỡng và vận chuyển nước bị giảm mạnh từ đó gây hiện tượng vàng
lá, cây còi cọc; lá và đốt dây rụng dần, sau 2-3 năm chỉ còn lại các dây thân
chính.
c) Đặc điểm phát sinh, gây hại: Các
loài tuyến trùng gây hại trực tiếp và tạo ra các vết thương, qua đó nấm bệnh
xâm nhập gây hại làm cho rễ kém phát triển. Tuyến trùng và nấm thường xâm nhập
gây hại nặng vào các tháng mùa khô, nặng nhất vào các tháng 1-2 và giảm dần vào
các tháng mùa mưa. Quá trình này lặp lại trong 2-3 năm làm cho cây hồ tiêu tàn
lụi.
IV. BIỆN PHÁP QUẢN LÝ BỆNH CHẾT
NHANH, CHẾT CHẬM
1. Phòng bệnh
cho vườn tiêu
a) Giống tiêu
- Trồng mới: Chọn trồng các giống
tiêu có năng suất cao ít nhiễm bệnh như giống Tiêu trung lá lớn, Tiêu trung lá
vừa, Tiêu sẻ lá lớn.
- Nhân giống: Chỉ sử dụng hom giống
khỏe từ những cây không bị bệnh; nguồn đất làm bầu lấy từ vườn không bị bệnh,
phơi hoặc sấy khô, trộn với phân chuồng hoai mục và chế phẩm sinh học có chứa
vi sinh vật có ích như nấm đối kháng Trichoderma, xạ khuẩn Streptomyces
và thảo mộc trừ tuyến trùng chứa các hoạt chất Saponin, Ankanoid để xử lý
nguồn bệnh.
b) Biện pháp canh tác
- Đất trồng và thoát nước trong
mùa mưa:
+ Chọn đất trồng có khả năng thoát nước
tốt trong mùa mưa.
+ Đào hệ thống thoát nước theo ô bàn
cờ, độ sâu 40 - 50 cm (3 hàng ngang một rãnh, 3 hàng dọc 1 rãnh), nếu đất có độ
dốc cao thì đào theo hình xương cá; đào rãnh thoát nước chính sâu trên 50 cm
xung quanh vườn.
+ Vào đầu mùa mưa phải phá bồn giữ nước
quanh gốc tiêu (nếu có) để chống đọng nước.
+ Tiêu trồng lại trên đất vườn đã bị
bệnh chết nhanh, chết chậm cần được xử lý đất bằng vôi bột và thuốc BVTV trừ
tuyến trùng; trước khi trồng bón chế phẩm sinh học Trichoderma để hạn chế nguồn
nấm bệnh trong đất.
- Trồng trụ sống: Trồng cây keo dậu, bông gòn, muồng, lồng mức,... thay thế trụ bê tông
hoặc trụ gỗ.
- Phân bón: bón phân NPK cân đối, chú trọng bón phân hữu
cơ; tủ xác thực vật vào gốc tiêu để bổ sung chất hữu cơ cho đất, vừa có tác dụng
giữ ẩm đất vào mùa khô, vừa phát huy hệ vi sinh vật có ích và hạn chế bệnh.
- Vệ sinh vườn tiêu:
+ Thường xuyên kiểm tra vườn để phát
hiện bệnh sớm, thu gom tàn dư cây bị bệnh mang ra khỏi khu vực vườn tiêu rồi đốt
tiêu hủy, xử lý đất tại các gốc tiêu bị bệnh bằng vôi bột.
+ Cắt cành, dây
lươn sát mặt đất để gốc tiêu thông thoáng, hạn chế lây lan nguồn nấm bệnh từ đất
lên.
+ Sau khi thu hoạch tiến hành dọn vườn,
khử trùng bề mặt và nâng cao độ pH của đất bằng vôi bột với lượng 1.000 kg/ha,
chia làm 2 lần, mỗi lần 500kg (không rắc trực tiếp vào gốc và rễ cây); hoặc rắc
xuống hệ thống rãnh thoát nước (500-700 kg/ha) để khử trùng nguồn bệnh.
c) Sử dụng chế
phẩm sinh học, thuốc BVTV an toàn
Phòng bệnh bằng chế phẩm sinh học chứa
nấm đối kháng Trichoderma, xạ khuẩn Streptomyces,...; phòng chống tuyến trùng bằng
các sản phẩm thảo mộc trừ tuyến trùng chứa hoạt chất Saponin, Ankanoid,...;
phòng chống rệp sáp gốc bằng các chế phẩm nấm ký sinh côn trùng Metarhizium, vi
khuẩn Bacillus, ... Các chế phẩm sinh học trên bón kết hợp
với các đợt bón phân cho cây, rắc chế phẩm trong vùng rễ tiêu rồi phủ lớp
đất lên, tưới đủ ẩm.
Sử dụng các thuốc BVTV an toàn, thời gian
cách ly ngắn như hoạt chất Phosphorous acid để phòng chống bệnh và tăng sức đề
kháng cho cây tiêu, liều lượng và cách sử dụng theo khuyến cáo của nhà sản xuất.
2. Biện pháp xử
lý trụ tiêu bị bệnh
a) Trụ tiêu bị bệnh chết nhanh
- Trụ tiêu bị bệnh nhẹ và các
trụ liền kề trụ tiêu bị bệnh: Xử lý bằng các loại
thuốc có hoạt chất Fosetyl-aluminium, Azoxystrobin+Difenoconazole,
Dimethomorph, Phosphorous acid, ... liều lượng và cách sử dụng thuốc theo khuyến
cáo ghi trên bao bì.
- Trụ tiêu bị bệnh nặng và cây
tiêu đã chết: Thu gom, tiêu hủy cây bệnh và vệ
sinh đồng ruộng; phải xử lý hố trồng bằng chế phẩm sinh học trước khi trồng lại.
b) Trụ
tiêu bị bệnh chết chậm
- Trụ tiêu bị bệnh nhẹ - trung
bình và các trụ liền kề:
Trụ tiêu bị bệnh nhẹ biểu hiện lá
vàng và xoăn nhẹ; rụng lá nhưng chưa rụng đốt; rễ có nốt sưng nhưng rễ tơ còn
nhiều, năng suất giảm không đáng kể.
Trụ tiêu bị bệnh trung bình: biểu hiện
lá vàng và xoăn nhẹ; rụng lá và đốt nhưng dưới 50% (so với cây bình thường
trong vườn); rễ có nhiều nốt sưng, rễ tơ ít nhưng trục rễ chính vẫn còn sống, năng suất giảm nhưng chưa nghiêm trọng.
* Biện pháp xử lý:
+ Trừ tuyến trùng bằng thuốc chứa hoạt
chất Chitosan, Ethoprophos, Carbosulfan, Clinoptilolite, Diazinon,...; trừ nấm gây bệnh bằng thuốc có hoạt chất Fosetyl-aluminium,
Dimethomorph, Chlorothalonil+Mandipropamid, Copper Hydroxide, Cuprous oxide +
Dimethomorph, ... Xử lý vào đầu hoặc giữa mùa mưa, liều lượng và cách sử dụng
thuốc theo khuyến cáo ghi trên bao bì.
+ Sau xử lý thuốc BVTV 7 ngày xử lý
kích thích ra rễ bằng một trong các loại thuốc kích thích sinh trưởng, phân bón
có khả năng kích thích ra rễ hoặc phân hữu cơ sinh học.
Trường hợp xử lý
trụ tiêu bệnh bằng thuốc BVTV có hoạt chất Phosphorous acid tuân thủ theo khuyến
cáo của nhà sản xuất.
Không trừ kiến, rệp sáp trên cây tiêu
bằng thuốc BVTV trước hoặc trong khi thu hoạch mà không đảm bảo thời gian cách
ly ghi trên bao bì thuốc.
- Trụ tiêu bị bệnh nặng: lá bị rụng trên 50% (so với cây bình thường trong vườn), đốt rụng nhiều;
bộ rễ bị hại nặng (không còn rễ tơ, rễ cái thối đen); năng suất không đáng kể
(2 năm liền chỉ thu được dưới 1 kg/trụ/năm).
* Biện pháp xử lý: Thu gom, tiêu hủy
cây bệnh hoặc cây chết, vệ sinh đồng ruộng; xử lý hố trồng bằng chế phẩm sinh học
tối thiểu 30 ngày trước khi trồng lại.
V. TỔ CHỨC THỰC HIỆN
Quy trình này thay thế các quy trình,
hướng dẫn phòng chống bệnh chết nhanh, chết chậm hại hồ tiêu ban hành trước
ngày 08/8/2016.
Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật
các tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương có trách nhiệm tổ chức triển khai, hướng
dẫn các tổ chức, cá nhân có trồng hồ tiêu áp dụng quy trình.