Phân định DN có vốn ngoại: Chờ sửa luật

Trong khi bất cập này đang gây ảnh hưởng tiêu cực đến DN, thậm chí có thể khiến DN niêm yết phải đi đến quyết định rời sàn.

Theo ông Nhữ Đình Hòa, Tổng giám đốc CTCK Bảo Việt, những quy định pháp lý hiện hành đang gây ra nhiều cách hiểu khác nhau về khái niệm DN có vốn đầu tư nước ngoài. Khoản 6, Điều 3, Luật Đầu tư quy định: "DN có vốn đầu tư nước ngoài bao gồm DN do NĐT nước ngoài thành lập để thực hiện hoạt động đầu tư tại Việt Nam; DN Việt Nam do NĐT nước ngoài mua cổ phần, sáp nhập, mua lại…". Trong khi đó, khoản 4, Điều 29, Luật Đầu tư quy định: "NĐT nước ngoài được áp dụng điều kiện đầu tư như NĐT trong nước trong trường hợp các NĐT Việt Nam sở hữu từ 51% vốn điều lệ của DN trở lên…".

Sự thiếu rõ ràng trong quy định pháp lý về DN có vốn đầu tư nước ngoài đã gây những hệ lụy không nhỏ đối với hoạt động sản xuất- kinh doanh của DN, mà điển hình là trường hợp của CTCP Hoá - Dược phẩm Mekophar (MKP).

Tại thời điểm 18/4/2011, DN có tổng số cổ phần do NĐT nước ngoài nắm giữ là 4,7% vốn điều lệ, bị xếp vào diện DN có vốn đầu tư nước ngoài. Theo quy định tại điểm a, khoản 4.1, Điều 4, Thông tư 09/2007-TT-BTM của Bộ Thương mại và theo quy định tại khoản A, mục II, Phụ lục IV của Quyết định 10/2007/QĐ-BTM của Bộ Thương mại về công bố lộ trình thực hiện hoạt động mua bán hàng hoá và các hoạt động liên quan trực tiếp đến mua bán hàng hoá, DN có vốn đầu tư nước ngoài không được phân phối dược phẩm… Vì vậy, khi MKP nộp hồ sơ xin đăng ký bổ sung ngành nghề kinh doanh là “bán buôn, bán lẻ dược phẩm” đã bị Sở Kế hoạch và Đầu tư  TP. HCM từ chối. Để tránh bị tác động tiêu cực đến hoạt động sản xuất - kinh doanh, MKP đành đi đến quyết định mà bản thân DN không hề mong muốn là hủy niêm yết trên HOSE, đồng thời, khóa room NĐT nước ngoài đối với cổ phiếu MKP. Cụ thể, từ 1/8/2011, Trung tâm Lưu ký chứng khoán Việt Nam điều chỉnh lượng cổ phiếu còn được nắm giữ thêm của NĐT nước ngoài đối với cổ phiếu MKP từ hơn 4,1 triệu cổ phiếu xuống 0 cổ phiếu.

Bất cập trên, theo ông Hòa, đã được các DN nhiều lần phản ánh tới cơ quan chức năng. Tuy nhiên, trong bản dự thảo Nghị định 108/2006 đang được cơ quan soạn thảo lấy ý kiến rộng rãi, đã không có nội dung nào làm rõ khái niệm như thế nào là DN có vốn đầu tư nước ngoài.

Sửa luật, bao giờ?

Theo Bộ Kế hoạch và Đầu tư, trong quá trình xây dựng dự thảo sửa đổi Nghị định 108/2006, ngoài lấy ý kiến các bộ, ngành, địa phương, Bộ còn trao đổi trực tiếp với các DN, chuyên gia thuộc Diễn đàn DN Việt Nam. Bởi vậy, những vướng mắc trong quá trình áp dụng nghị định này, đã được Bộ nhận diện tổng thể và thấu đáo. Điều này được thể hiện cụ thể trong Tờ trình Chính phủ về việc ban hành Nghị định sửa đổi Nghị định 108/2006.

Theo đó, Bộ Kế hoạch và Đầu tư đánh giá, việc lần đầu tiên áp dụng khung pháp lý về đầu tư, kinh doanh thống nhất cho các DN và NĐT thuộc mọi thành phần kinh tế đã không tránh khỏi một số khó khăn nhất định. Thực tế cho thấy, do Luật Đầu tư và Nghị định 108/2006 chưa quy định rõ khái niệm NĐT nước ngoài và DN có vốn đầu tư nước ngoài (DN đầu tư nước ngoài), nên việc xác định địa vị pháp lý (quyền, nghĩa vụ), cũng như điều kiện và thủ tục đầu tư, kinh doanh của các đối tượng này còn chưa có quan điểm thống nhất giữa các cơ quan cấp giấy chứng nhận đầu tư. Để giải quyết triệt để những vướng mắc trong việc thực hiện Nghị định 108/2006, cần xem xét sửa đổi Luật Đầu tư và Luật Doanh nghiệp. Tuy nhiên, trong bối cảnh các luật này chưa được sửa đổi, Nghị định này chỉ tập trung sửa đổi, bổ sung những vấn đề thật sự cần thiết và không ảnh hưởng đến quy định hiện hành của các luật này.

Với cách tiếp cận trên, trong lần sửa đổi Nghị định 108/2006 này, chưa khắc phục được cách hiểu khác nhau về DN có vốn đầu tư nước ngoài. Và như vậy, trong khi chờ đợi Luật Đầu tư và Luật DN được được sửa đổi, các DN vẫn phải tiếp tục đối mặt với những bất cập phát sinh từ cách hiểu khác nhau về DN có vốn đầu tư nước ngoài!

Hữu Đạo

Đầu tư chứng khoán