Các địa phương chưa thực hiện sắp xếp đơn vị hành chính thời gian qua thuộc diện sắp xếp thời gian tới (Hình từ internet)
Cụ thể, tại Báo cáo 8677/BC-BNV của Bộ Nội vụ về tình hình và kết quả thực hiện sắp xếp đơn vị hành chính (ĐVHC) cấp huyện, cấp xã giai đoạn 2023-2025, tính đến ngày 31/12/2024.
Theo đó, Bộ Nội vụ đã một số tồn tại và hạn chế trong việc sắp xếp đơn vị hành chính cấp huyện, xã thời gian qua, trong đó bao gồm việc một số địa phương chưa thực hiện sắp xếp đơn vị hành chính theo Đề án ban đầu, cụ thể:
- Một số trường hợp sắp xếp ĐVHC nông thôn vào đô thị còn vướng mắc về quy hoạch, về rà soát, đánh giá tiêu chí đô thị theo quy định nên phải đưa ra khỏi hồ sơ Đề án chung của địa phương (như các tỉnh Thừa Thiên Huế, Lạng Sơn, Yên Bái, Thái Nguyên, Bình Thuận, Bình Định, thành phố Hà Nội,...).
- Một số địa phương còn chưa quyết liệt trong quá trình thực hiện, chưa gửi đúng tiến độ hồ sơ đề án theo yêu cầu, kế hoạch đã đề ra. Một số địa phương đã xây dựng Phương án tổng thể nhưng sau đó để lại số lượng khá lớn các ĐVHC cấp huyện, cấp xã chưa thực hiện sắp xếp trong giai đoạn 2023 – 2025, như:
+ Tỉnh Thanh Hóa đề nghị chưa thực hiện sắp xếp 01 ĐVHC cấp huyện và 126 ĐVHC cấp xã;
+ Tỉnh Phú Thọ đề nghị chưa thực hiện sắp xếp 40 ĐVHC cấp xã;
+ Tỉnh Hà Tĩnh đề nghị chưa thực hiện sắp xếp 01 ĐVHC cấp huyện và 21 ĐVHC cấp xã;
+Tỉnh Lai Châu đã xây dựng Phương án tổng thể thực hiện sắp xếp đối với 03 ĐVHC cấp huyện và 02 ĐVHC cấp xã, nhưng sau đó tỉnh đã có đề nghị chưa thực hiện sắp xếp.
Ngoài những hạn chế và kết quả đạt được, Bộ Nội vụ cũng có đề xuất và kiến nghị các địa phương rà soát, chuẩn bị các điều kiện cần thiết cho việc xây dựng Phương án tổng thể về sắp xếp ĐVHC cấp huyện, cấp xã giai đoạn 2026 - 2030 (về số liệu quy mô dân số, diện tích tự nhiên, nghiên cứu xây dựng phương án bảo đảm ĐVHC dự kiến hình thành sau sắp xếp đáp ứng đầy đủ tiêu chuẩn, điều kiện theo quy định và đáp ứng mục tiêu, yêu cầu của việc sắp xếp ĐVHC).
Trong đó, lưu ý số lượng ĐVHC cấp huyện, cấp xã thuộc diện sắp xếp giai đoạn 2023 - 2025 nhưng địa phương đề nghị chưa sắp xếp thì cần được rà soát để bảo đảm thực hiện sắp xếp tối đa trong giai đoạn 2026 - 2030.
Như vậy, Bộ Nội vụ đã kiến nghị Chính phủ, các địa phương tiếp tục sắp xếp trong thời gian tới đối với các ĐVHC cấp huyện, cấp xã phải thực hiện sắp xếp trong giai đoạn 2023 – 2025, cũng như công tác sắp xếp ĐVHC cấp huyện, cấp xã giai đoạn 2026 – 2030.
Đối với ĐVHC cấp huyện, cấp xã địa phương đề nghị chưa sắp xếp thì cần được rà soát để bảo đảm thực hiện sắp xếp tối đa trong giai đoạn 2026 – 2030.
Về những địa phương không bắt buộc sáp nhập đơn vị hành chính trong giai đoạn 2023 - 2025 và thời gian tới của giai đoạn 2026 – 2030, sẽ căn cứ theo Điều 3 Nghị quyết 35/2023/UBTVQH15 quy định về các trường hợp không bắt buộc sắp xếp đơn vị hành chính như sau:
(1) Đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã thuộc diện sắp xếp nhưng có một trong các yếu tố đặc thù sau đây thì không bắt buộc thực hiện sắp xếp:
- Có vị trí biệt lập và khó tổ chức giao thông kết nối thuận lợi với các đơn vị hành chính liền kề;
- Có địa giới đơn vị hành chính đã hình thành ổn định và từ năm 1945 đến nay chưa có thay đổi, điều chỉnh lần nào;
- Có vị trí trọng yếu về quốc phòng, an ninh hoặc có đặc điểm về truyền thống lịch sử, văn hóa, dân tộc, tôn giáo, tín ngưỡng, phong tục, tập quán riêng biệt mà nếu sắp xếp với đơn vị hành chính liền kề khác sẽ dẫn đến mất ổn định về quốc phòng, an ninh, trật tự, an toàn xã hội;
- Đơn vị hành chính nông thôn thuộc diện sắp xếp đã được cấp có thẩm quyền phê duyệt quy hoạch phát triển thành đơn vị hành chính đô thị trong giai đoạn 2023 - 2030, có diện tích tự nhiên và quy mô dân số đạt tiêu chuẩn của đơn vị hành chính đô thị theo quy định tại Nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về tiêu chuẩn của đơn vị hành chính và phân loại đơn vị hành chính.
(2) Trong giai đoạn 2023 - 2025 không bắt buộc thực hiện sắp xếp đối với các đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã đã được sắp xếp trong giai đoạn 2019 - 2021.
(3) Trong giai đoạn 2026 - 2030 không bắt buộc thực hiện sắp xếp đối với các đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã đã được sắp xếp trong giai đoạn 2019 - 2021 và giai đoạn 2023 - 2025.
(4) Đối với trường hợp quy định tại các khoản (1), (2) và (3), nếu địa phương thấy cần thực hiện sắp xếp để tổ chức hợp lý đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã thì Ủy ban nhân dân cấp tỉnh báo cáo tại phương án tổng thể và đề án sắp xếp đơn vị hành chính của địa phương để trình cấp có thẩm quyền xem xét