Giá trị áp dụng của Văn bản hợp nhất như thế nào?

Theo Pháp lệnh hợp nhất văn bản QPPL việc hợp nhất văn bản QPPL nhằm góp phần bảo đảm cho hệ thống pháp luật đơn giản, rõ ràng, dễ sử dụng, nâng cao hiệu quả thi hành pháp luật. Ý nghĩa của pháp lệnh rất hay nhưng thực tiễn thì vẫn còn nhiều rối rắm.

Văn bản hợp nhất (VBHN) không có ngày hiệu lực?

Khoản 2 điều 3 Pháp lệnh quy định việc hợp nhất văn bản không được làm thay đổi nội dung và hiệu lực của văn bản được hợp nhất. Tuy nhiên, không đề cập gì đến ngày hiệu lực của VBHN. Vậy ngày hiệu lực của VBHN là ngày nào?

Lấy ngày có hiệu lực của văn bản được hợp nhất đầu tiên, ở giữa (nếu có), sau cùng, ngày ký xác thực VBHN hay một ngày khác để làm ngày có hiệu lực của VBHN? Đương cử một số ví dụ về việc xác định ngày hiệu lực của VBHN trên http://congbao.chinhphu.vn/:

Văn bản 01/VBHN-VPQH Hợp nhất Luật sĩ quan Quân đội nhân dân Việt Nam ngày hiệu lực là 01/04/2000 – có thể suy đoán người xác định ngày hiệu lực của văn bản này đã chọn ngày có hiệu lực của văn bản được hợp nhất “đầu tiên” để làm ngày có hiệu lực cho VBHN.

Văn bản 04/VBHN-VPQH Hợp nhất Luật Bầu cử đại biểu Hội đồng nhân dân ngày hiệu lực là 01/01/2011 – có thể suy đoán người xác định ngày hiệu lực của văn bản này đã chọn ngày có hiệu lực của văn bản được hợp nhất “sau cùng” để làm ngày có hiệu lực cho VBHN.

Văn bản 01/VBHN-VPQH Hợp nhất pháp lệnh ưu đãi người có công với cách mạng ngày hiệu lực là 30/07/2012 – có thể suy đoán người xác định ngày hiệu lực của văn bản này đã chọn ngày “ký xác thực” VBHN để làm ngày có hiệu lực của VBHN.

Còn Văn bản 03/VBHN-VPQH Hợp nhất Luật Bầu cử đại biểu Quốc hội ngày hiệu lực là 12/03/2013 – trường hợp này không thể suy đoán được người xác định ngày hiệu lực của văn bản này đã chọn ngày nào?

Từ đó có thể thấy, việc xác định ngày hiệu lực của VBHN không theo một nguyên tắc thống nhất nào cả, mà là tùy tiện, bốn văn bản thì bốn cách xác định ngày hiệu lực khác nhau.

Theo tôi, trên "tình thần" của Pháp lệnh thì VBHN sẽ không có ngày có hiệu lực, mà thay vào đó là ngày ký xác thực văn bản hợp nhất, và ngày này được coi như ngày "có giá trị áp dụng" VBHN.

Không ai dám sử dụng VBHN?

Điều 4 Pháp lệnh quy định VBHN được sử dụng chính thức trong việc áp dụng và thi hành pháp luật. Tuy nhiên, tại khoản 1 điều 9 lại quy định “Trong trường hợp do sai sót về kỹ thuật dẫn đến nội dung của VBHN khác với nội dung của văn bản được hợp nhất thì áp dụng các quy định của văn bản được hợp nhất”. Vậy ai sẽ dám sử dụng VBHN?

Như chúng ta đã biết, pháp luật sẽ định hướng hành vi của con người, nếu ai đó tin tưởng và áp dụng VBHN một cách tuyệt đối thì điều gì sẽ xảy ra với họ khi VBHN bị sai sót. Tất nhiên, khi đấy người áp dụng phải gánh lấy rủi ro pháp lý.

Chắc rằng, để loại trừ rủi ro pháp lý người dân sẽ không sử dụng VBHN mà áp dụng văn bản được hợp nhất. Điều này đồng nghĩa với việc VBHN có giá trị thực tiễn chưa cao.

Thanh Hữu